recognitiegebruikt wordt lol het snijden van heide,
steken van plaggen cn beweiding van schapen.
Ingevolge besluit van uwe vergadering heeft op den
2 Maart j.l. de openbare verkooping plaats gehad van
eenige gemeente-grondenen zulks tot vinding eener
6om van ƒ27000 voor de gcliecle aflossing van schuld
dezer gemeente. Deze zijn nis toen tegen aanmerkelijke
hooge prijzen verkocht.
c. Stralen en Pleinen. De straten vorderen voort
durend groote herstellingen, waarmede, voor zoo verre
de middelen daartoe strekken, wordt voortgegann.
d. Gemeente-, Polder-, of Buurtwegen en Poelpaden.
De wegen en voetpaden zijn in voldoenden staal; zij
worden gedeeltelijk van wege de gemeente en overigens
door schouwpligligen onderhouden.
Nieuwe wegen en voetpaden zijn in het afgeloopcu
jaar niet aangelegd.
Zij bestaan uit de navolgende:
1°. Buurtwegen. Liendertsche weg naar Hoogland,
rijweg met voetpad; Lageweg naar Hoevelaken,
rijweg met voetpad en zandweg, langs de Steen-
straat of Hessenweg naar Hoogland; Hessenweg,
ook wel genaamd de Tweede Steeg, naar Stou
ten burg, rijweg met voetpad; Schammersleeg
naar Stoulenburg, rijweg niet voetpad; Bander-
broeker, Zwarte en Durreiisteinsche ofDoodenweg
naar Leusden, rijwegen met voetpadenPuiuweg
naar Leusden, rijweg met voetpad; Voetpad naar
Leusden; Appelweg naar Leusdeu, rijweg; Oud
Kerkpad; Oude Soeslerweg naar de Oude Birkt
cn Soest, rijweg; Jaagpad langs de Eem naar Soest.
2°. Openbare rij- of landwegen voetpaden enz. Groene-
steeg, Smok keipadVVatersleog, voetpad naar
HoevelakenKocdijkerwegvoetpad aan den
Haspel, groote cn kleine Nnchteg.ialslegen
Luijnard, groote LuijaardDnrresleiuschc steeg,
V Bisschopsweg, weg langs Kokjes-Boomgaard (thans
y> Ta wang Sarie), VVolersleeg, Woeslijgerweg, Bii-
_X renwegje of Koudhovensche steeg, Monnikenpad,
Die ven weg, oude Utrechtsche weg, Vlnsakkerweg
Wolvensleeg, twee voetpaden naar de Birkt,
Melksteeg, Middelhocfsche weg en Isseltsche weg.
Rivieren, Kanalen en P aarten. Voor hel onder
houd en in goeden slaat houden der verschillende sluizen,
duikers cn bruggen wordt steeds behoorlijk zorg gedragen.
De deuren van ëéne sluis aan hel Spui zijn vernieuwd,
alsmede de pont, dienende tot overvaart van de rivier
de Eemaan de Melin.
Havens. Do voortdurende verzanding aan den
mond van de Eem ïb bij laag water eeiic groote hin
dernis voor de schipperijwaarover wij in onderhan
deling zijn getreden met het Cnllegic over die rivier,
hetwelk de regeling dezer zaak afhankelijk heeft ge
steld van de al of niet daarstelling der afwatering van
de Geldersche vallei, doordien, ingeval daartoe wordt
besloten, zulks vvclligt van invloed zal zijn op de uit
dieping van gezegde verzanding.
Voor het onderhoud van het paalwerk en de zee
weringen wordt behoorlijk zorg gedragen.
Reeds meermalen zijn door de schipperij klagtcn
ingekomen over de aanlegplaats builen de Koppel,
dewijl het meermalen plaats heeft, dat verscheidene
schepen, wegens do weinige ruimte, oponthoud iu
het lossen ondervinden. Deze zaak zal dus voorziening
vorderen.
HOOFDSTUK VI.
Dc nlgemeenc gezondheidstoestand der ingezetenen
over het jaar 1853 kan gunstig genoemd worden, ter
wijl geene epidemische ziektru zijn waargenomen.
Niettegenstaande dc Cholera Asiatics in naburige
Gciueeiitcn heersehte, hebben gelukkig alhier geene
gevallen plaats gehad.
Wel hebben zich enkele gevallen van Cholera nostras
van zeer ernstigen aard voorgedaan, doch geen der
lijders is daaraan bezweken.
Aan het einde van hel jaar bestond er kinkhoest
maar goedaardig, deze heeft cenigen tijd voortgeduurd;
van ernstigen aard is dezelve echter niet geworden.
Het karakter der ziekten, die iu de maanden Jnnuarij
en February voorkwamen, was meer Calhnrrna! ilieu-
matischdc inecst voorkomende ziekten waren aan
doeningen der keel cn borst; in February, bij meerdere
koude, kwamen cr meer ontstekingachtige ziekten voor
deze maand was dan Ook voor oude iiiciischen cii kin
deren minder voordeelig; het hoogste cijfer van over
ledenen in dit jaar was iu deze maand.
In dc maanden Maart en April bleef hetzelfde ziekte-
karakter heerscheti; er deden zich echter meer gastrische
verschijnselen voor, ook werden eenige lussclienpoozemlc
koortsen waargenomen. In de maanden Blei en Jumj
kwamen bij warmer weder incer galachtige aandoeningen
voor, aanhoudende gastrische koortsen ook tussehcii-
ponzendc en verscheidene dianhccii vooral bij kinde
ren. Zulks was ook hel getal in de maanden Juli) en
Augustus; vooral op het laatst dier nionud kwamen vele
diarrheën cn cholerines voor. De maanden September
en October, toen de cholera elders heersehte, kenmerkten
zich door vele gastrische aandoeningen; diurihcëu en
cholerines waren menigvuldig. In de maand November
nam deze gastrische toestand allengs af, Insschcnpou-
zende koorlscn kwamen meermalen voor, ook cntliarrale
koortsen cn rhumalisiue; later werd hel zicklcn-karakler
meer inflammatoir, zulks bleef voortduren in December,
waarin zich vele ontstekingen der keel, luchtpijp en
longen vertoonden; er Waren nog al zieken en stierven
betrekkelijk vele nieuschcii, vooral ouderen van dagen.
Als buitengewone maatregelen tot voorkoming van
ziekten zijn de navolgende genomen:
Bij hel ontslaan der cholera' in du nabijheid, is hel
locaal, dat vroeger lot hospitaal is gebruikt, weder zoo
ver in orde gebragl, dat men het zeer spoedig zoude
hebben kunnen in gebruik stellen, en is voorts be
sloten de kermis in het nfgeluopen jaar niet te doen
plaats hebben.
Tot de gewone maatregelen behoort de vaccine, welke
door dc Genees- en Heelkundigen binnen deze Gemeente,
op 173 personen is verrigt.
De gezondheidstoestand van hel vee is zeer gunstig
geweest, nis hebbende zich geene gevallen van heer-
sehendc of besmettelijke ziekten voorgedaan, en zijn
alzoo geene maatregelen lot liet voorkomen van zoo
danige ziekten behoeven genomen te worden.
Uct personeel der Geneeskundigen, niet inbegrip van
den Rijks-Vcenrts, is, door het vertrek van Di. L.J. de
Roock naar elders, met één verminderd; terwijl L. Manne
huisvrouw van J. IP. Achtcrbcrgh, zich als Vroedvrouw
alhier heeft gevestigd. In het personeel der plaatselijke
Commissie van Geneeskundig ïoevoorzigt is geene ver
andering ontstaan.
Gast- of Ziekenhuis. Het alhier beslaande St.
Elisabeths Gast- of Ziekenhuis, waarvan het doel is
medegedeeld in ons vorig verslag, beantwoordt in allen
dcele aan hare bestemming.
Dit gesticht hreft gedurende het afgcloopcn jaar be
langrijke verbeteringen ondergaanvoornamelijk be
staande in het aanbrengen eener gelegenheid om beter
te -luchten. Van de 31 personen, die aldaar gedurende
OOI dagen zijn verbleven, zijn er 7 overleden, terwijl
de overigen of vóór Jauutirij 1854, geheel hersteld,
het huis hebben verlaten of aldaar (ten getale van
drie) nog verpleegd werden.
De inkomsten zijn voldoende geweest om de uitgaven
to dekken.
HOOFDSTUK VII.
HUTiOSAU MILITIE ES SClll'TTEHIJ.
Nationale Militie. - Hel getal manschappen tot de
loting voor dc ligting van 1853 ingeschreven bedroeg 135
en van het door de Gemeeutc te leveren Contingent, als:
gewoon34
buitengewoon 2
38~
Het navolgend getal manschappen werd voor het
Contingent ingelijfd, te welen-
Vrijwilligers. 0
Zonder loting 1
Lnteliiigcit 20
Nommerverwisselanrs f?
Plaatsvervangers 0
te zan.en 36
Schutterij. In den toestand der Dienstdoende
Schutterij is in 1853 geene merkwaardige verandering
ontstaan. Over 't algemeen kan dezelve, in verband
tot de nog omgevende wettelijke bepalingen op dit
stuk als vrij voldoende beschouwd worden.
Ten gevolge van hel overlijden van den Majoor
Kuinmaiidaiit P.J. Maas Geesteranusis hel lijdelijk
kommandement opgedragen aan den oudsten Kapitein.
Met de exercitiën is op eeiie geregelde wijze voort
gegaan. Hel bij 's Koning* Besluit von den 5 December
1851 Staatsbladn°. 140) ingesteld eereleeken. ter
belooning van eervolle langdurige weikelijke dienst
bij de Schutterijen, werd toegekend aan B. Thicn,
voormalig schutter.
De gehecle sterkte der Schutterij was in 1853 als volgt
Actief103
Reserve158
te zamen 340 man.
De sterkte van den ban bedroeg:
Officieren3
Onder-Officieren 5
Korporaals 18
Tamboers
en aan Schutters:
Actieve131
ReserveS0
te ramen 235 man.
HOOFDSTUK VIII.
klRKILIJKE ZAKE*.
Kerkgemeenten en dienstdoende Leeraren. Het getal
der iu deze Gemeente bestaande verschillende erkende
Kerkgemeenten en van dc dienstdoende Leeraren of Gees
telijken, van elke godsdienstige gezindte, is als volgt:
Ctul Leeraren
Gelat en benaming. of Geestelijken.
1 Hervormde4
2 R.-Cnlholiekc5
2 van de Bisscli. Klerezy. 2
1 Kvaiigel.-Luthrrsche1
I Ncdcrd. Israël ielische1
1 Keiiionstrantsche
Om de 14 dagen des Zondags doet
de Lecrnar uil Utrecht aldaar dienst.
1 Christelijk Afgescheiden 1
te znniëïTÖ 14
Wij dragen geene kennis dat in 1853 voor godsdienstige
doeleinden eenige gift of legaat alhier is verleend.
HOOFDSTUK IX.
OUDERWIJS KL'SST ES ES WETEHSCUAI-PES.
a. Scholen voor lager onderwijs. In deze gemeente
waren aanwezig:
Openbare scholen3
Bijzondere scholen 1* klasse 5
2" 0
te zamen 14
Getal leerlingen, naar de kunne ingedeeld, op elke
dezer scholen
Op 15 January 1853.
Jongen». Mriijci. Totaal.
Op de openbare scholen213 179 392
bijzondere scholen le klasse. 484 321 785
2« 253 200 453
le zamen Ö30 700 1630
Op 15 Julij 1853.
Jongena. Mciajea. Totaal.
Op de openbare scholen 210 186 398
bijzondere scholen lc klasse. 449 283 732
2« 232 193 425
te zamen 891 602 1553
Het getal der leerlingen, welke op verschillende
scholen kosteloos onderwijs genoten, was 982.
IIcl getal onderwijzers cn onderwijzeressenonder
welke benaming ook, ingedeeld naar den rang:
Onderwijzers van den 2cn Hang 13
ii 3« li 6
ii ii 4c» .3
Kweckelingcn9
30
Onderwijzeressen11
Totaal 41
De slaat van hel alhier gegeven ouderwijs is, over
het algemeen genomen, goed en de schoullocalen en
onderwijzers-woningen zijn vrij voldoende. Aunbouvv,
vernieuwingen of merkbare verbeteringen dezer laatste»
hebbeu niet plaats gehad, en zijn alzoo geene subsidiën
tol dal einde behoeven verleend te worden; hel geza-
meiilljjk subsidie voor liet onderwijs bedroeg ƒ801,325.
Sedert geruimen tijd alhier behoefte beslaande uan
een Instituut ter opleiding van jongelieden voor do
Academiën, is de oprigtiug daarvan in het ofgelonpen
jaar ter sprake gebiagt cn besloten tot dat einde cene
jaarlijksche subsidie van J 600 uil de gemeente-kas
beschikbaar te stellen; terwijl voorts alles is in het
werk gesteld wal eene spoedige oprigtiug van zoodanig
een Instituut kan bevorderlijk zijn.
b. Scholen van bijzonderen aard en strekking.
In de eerste plaats beliooreo in aanmerking te komen
de Anna l'uulowiia en de R.-C. bewaarscholen, llel
aldaar gegeven onderwijs is zeer voldoende.
Op ecrslgemelde school ontvangen 92 jongens en 02
meisjes, en op de andere 135 jongens cn 175 meisjes,
groulendeels gratis, onderwijs.
ervuigens de in 1852, door de Directrices der loterij
ten behoeve van de Prolestaiilsche armen alhier, up-
gerigle school voor behoeftige Prolestaiilsche meisjes,
welke dc voornoemde Anna Pnuluwua bewaarschool
hebben vertalen, op welke 28 leerlingen goed ouder
wijs genieten.
Eindelijk komen nog in aanmerking dc herhaling
en hand werkschoot van het Dep. der Maatschappij lot
Nul van 'l Algemeen niet 35 leerlingenomtrent welke
school ons door het Bestuur van gezegd Dep. is mede
gedeeld, dut gebrek aan localileit en fondsen dc uit
breiding veihindert van deze voor den anibaclitsland
zoo nuttige iurigtiiig, die bereids vele goede resultaten
heeft opgcieveid; de Protcstanlsche zondagschool, niet
100 leerlingen; de godsdienstige naaischool van het
Bijbelgenootschapmet 30 leerlingen; de naai- cn hrci-
school van Mcj. J. Kisten, met 145 leerlingen; en
de zangschool van het Dep. der Maatschappij tot Nut
van 'l Algemeen, met 10 leerlingen.
liet op ecrslgemelde school gegeven onderwijs is
zeer goed; terwijl dat der overige vuldocndc kan ge
acht worden.
Gymnashe- rn Zwemscholen. Zoodanige scholen zijn
hier niet; evenwel beslaat er ten huize van O. J. Scho
lerman gelegenheid, om daarin onderwijs lc out vaneen.
c. Het alhier beslaande Onderwijsersgeseltchaptri
lende houfdonderwyters cn 0 hulponderwijzers, werkt
zeer gunstig, zou ter bevordering van den onderwijzers
stand al» van hel onderwijs.
d. Lattjnsche Scholen. Gedurende het jaar 1853
had cr, ten gevulge van verschillende oorzaken, eenige
verandering plaats iu het personeel, lot dc Lalijusche
Schuiert in betrekking slaande.
Ban de Curatoren nam het oudste Lid, sedert jaren
de Voorzitter van hel Cnllegic, de U.-cr P. J. Laan,
door tyric hooge jaren en ligchnninsgebrckeii daartoe
genooptzijn uiilslng als Curator. In zijne plants werd
tut Voorzitter gekozen de Heer Mr. A. G. ff jen, de
vacature, daardoor in het Cullegie ontslaan, werd lot
dusverre niet vervuld.
len gevulge van liet aan den Heer J. C. ran Deventer
verleende eervol ontslag als Conrector, wegens ver
plaatsing naar elders, werd in zijne plaats als zoodanig
benoemd de Heer E. J. ran Gorkom.
De Heer Borst, die de fuiiclièn van den overleden
Lector, den Heer Hamelberg, tijdelijk waarnam, is lol
vaste onderwijzer in de wis- en aardrijkskunde enz.
aangesteld;
V icr leerlingen werden bevorderd tut het academisch
onderwijs en twee andere Terlielcu de school om andere
redenen. Hunne plaatsen werden echter aangevuld dour
zeven nieuwe leerlingen zoodut thans 30 jongelieden
op deze inrigting onderwijs genieten.
Volgens eene mededeeling van de Curatoren, ver
meenden zij hunne tevredenheid over het gegeven
onderwijs le kunnen betuigen. De meeste leerlingen
gaven blijken van ijver en goeden aanleg; slechts enkele
maken daarop eene uitzundering. YVelligt zou het
onderwijs nog meerdere vruchten dragenindien niet
velen op te jeugdigen leeftijd en te weinig toegerust
niet de noodige voorbereidende kennis, daaraan wensch-
ten deel le nemen. Wanneer men zich te binnen brengt,
dal, iu het nfgeluopen jaar, langen lijd de Lntjjiischê
School om bijzondere welbekende redenen bedreigd
werd met het verlies van de helft barer leerlingen,
een verlies dat liet beslaan dier school in de wang-
schaal had kunnen stellen, dan schijnt men alzoo niet
zonder grond dankbaar te moeten zijn over dat afge
wende gevaar cn voor den bloeijenden slaat, waarin
deze inrigting thans moet geacht worden te verkeeren.
Hel schuollucaal is voldoende. In het rectorshuis
wordt niet van wege de Gemeente voorzien.
e. Kunsten en fPetenschoppen. Onder de alhier
bestaande Genootschappen, wier werkkring zich lot de
kunsten cn wetenschappen uitstrekt, vermenen wij te
mogen rangschikken:
1. Hel Departement der Maatschappij tot Nul von 't
Algemeen, tellende 96 leden, waaronder vier honoraire
(allen onderwijzers) en vier donatrices.
De verschillende inrigtiiigenwaardoor het Dep. eenen
gunstigen invloed uitoefent op onderwijs en beschaving,
bleven met goed gevolg werkzaam.
De aan het Dep. behoorende volks-leesbibliolheek heeft
eene belangrijke hervorming ondergaan.
Geregeld werden gedurende dc wintermaanden lezin
gen en ccnen cursus over de Physica gehouden.
2. Uct Deparlcnifiit der Maatschappij lot bevordering
van Nijverheid.
Deze afdeeling telde 19 leden cn 1 donateur, welk
