Js 1609.
AMERSFOORTSCHE
van DIPIGS DAG dS October JS68.
COURANT,
."l™ n"""'°3' ,f- D, Ab.nn.ment.prij. i. fl.50 in d.3 mn.nd.n, V.n Ad.ertri.tinn1 tot 6 60Com, «it.«..I mritd.e
V ri P" 'T 15 U""b'b'1" "rim. - Britellingen bij den Bit,. A. U. en. Oaf, télme.ribn.t,
*f00r c rent, Langetlrnat, Wijk F, N°. 43, over de Oude Viichmarkt, soo mede bij alle Boekhandelaren en Poet-Directeuren in bat I^ijkg
Het parlementair debat over par. 5,
(Slot.)
Vraagt men ticb af: of bet opeobaar lager on-
derwjja de verguizing verdient, waaraan het is
blootgesteld, en of de menigte moet wordeo ge
waarschuwd legen de noodlottige gevolgen, die zjj
duurt au zou te duchten hebben, dan isdeswegens
voldoende het antwoord der Regering in baar jongste
verslag 1866—1867, op bladz. 134: hel getuigenis
kan worden afgelegd, dat de meetle onderwijlen
bij voortduring hun onderwij» trachten dientlbaar te
maken aan de vorming van versland en hart. Zij
beteffen, dal het aanleer en der verschillende vakken,
hoe belangrijk en noodig ook, niet de hoofdtaak,
maar veeleer hel middel isom op de ontwikkeling
der verstandelijke en zedelijke vermogens te werken,
en dat er harmonie tussclien onderwijs en opvoeding
moet lijn, om het kind tot een sedelijk en verstandig
mensch op te leiden.
Wat kao men ineer van bet openhaar onderwjjs
veilBogeodan dut het die strekkiog bebbe? En
hoe gevoelt o>eo dan niet, dat zjj. die tot het
geven van dat ouderwijs worden geroepen door
trokken tjjn van den echten godsdiensiigen zin,
al onthouden zjj zich ook van het verstiekkeo van
een leerstellig godsdienstig onderrigt.
Uit neemt niet vregdat de regering, indien zjj
getrouw bad willen bljjveo aan haar programma
door deo beer van Doste, Minister van Fiuautiêo,
geformuleerd: «dat bare leidende gedachte eene
verzoenende gedachte was", zich in bevredigenden
zio omtrent de ooderwyskwestie by haar optreden
bad moeten uitlatenten einde de ontstokene ge
moederen niet verder te onistemieen. Hel tegendeel
geschiedde. Zjj nam toen, bjj monde van deu beer
FockMinister van Oiuoeolaodsclie Zaken eene
uitlartende houding aan, co wees alle onderzoek
naar de opgegeveoo gemoedsbezwaren van zich.
Hel gevolg bleef niet achterwege. Üe echt geloovigen
onder de Hervormden de confessionelen, kwamen
legen deze miskenoing hunner grieven op. en bel
mandement der bisschoppen (de herders waar
schuwend; hunne kudden tegen den schaapshond)
waarschuwde de geloovigen tegen de verkeerde
strekkiog der openhaie school. Hoe zal de regering
den storm bezwerendien zij in het aanzijn riep
door hare onoverdachte, uitlartende bonding? W'jj
weten hel nietmaar wjj wenscheo van ganscher
bariedat de onrust, die in zoo vele gemoederen
is ontstoken lot bedaren moge wordeo gebragt
ten einde Nederland behoed worde voor de nadeelige
gevolgen, die daaruit zouden kunnen voortspruiten.
Dat de bestrjjders der onderwijswet haar af
keuren, uitgaande van bet principe: dal het openhaar
onderwjjs. als. niet berustende op (eene) leerstellige
godsdienstaan dit bezwaar moet worden te gemoet
gekomen, gereedeljjk eerbiedigen wij dit principe,
eo zells achten wjj hen beladen mei eene op den
duur zware taak om bjjzondt-re scholen slaande
te houden. Doch hel is bier niet enkel de vraag
om de onderwijswet af te keurenmaar om het
middel aan de hand te geven waardoor /.y aan
aller gemoedsbezwaren, door verbeterdeu inhoud,
kan voldoen. En daarom herhalen wjj en alle voor
standers van vredelievendheiddal de bestrjjders
der openbare school een ontwerp eeoer onderwjjswel
dienden over te leggenwaardoor zij bevredigd
kunnen woideo. Doch dat kunnen zjj niet, dat is
eene onmogeljjkheid. Hel gaal niet aan maar
voortdurend Ie klagen, dal eene zaak. geënt op hel
voorschrift der grondwet en op het gezond versland,
verkeerd is en daardoor de zaak te willen bena-
deelen, maar dan moet men ook hel middel ter
verbetering dier zaak kunnen aanwyzen. Men weet
toch zeer goed dal leerstellig godsdienstig onderwjjs
onmogeljjk iS op de openbare schooldie door
kindereu van Hervormden Katholieken, Israëlieten,
LutheranenKlerezislen enz. wordt bezocht. Wal
is dus natuurlijkerdan dal dit onderwjjs in de
openbare school wiet wordt gegeven? Eenieder blyfl
dan toch vrij om het zjjoen kiuderen te doen ver
strekken buiten die schoolen is de bjjzoodere
school een surrogaat voor de openbare school
voor wie de openbare school uiet willen, tooals zij
is en ook uiet anders kau of mag zijn.
De geest behoeft voedsel evenzeer als het ligchaum.
Het onderwijs is 'l brood voor den geest. De onder
wijskwestie wordt door zeloten tot eeue politieke,
lot eene theologische kwestie verkneed doch naar
alle geioude begrippen van staatsburgerljjkbeid kan
eu mag dat D'el lÜD of worcleD- Het brood voor
den geest behoort ieder iodividu zjjne kinderen te
doen verstrekken naar zjjne individuëele tungtcn
maar de Slaat heeft eeue gansch andere roeping
de Slaat heelt alleen te zorgen voor hel algemeen
te zorgen dat by het onderwjjs vau staatswege.
van overheidswege gegeven: niemandt godsdienstige
overtuiging worde gekwetst, liet liberalisme, bet
conservatisme moeten bj) de beoordeelmg dier
kwestie gebeel buiten aanmerking bljjveD.Of derhalve
de agitatie, of wil men liever oppositie tegen de
onderwjjswel, zooder middel van verbeleriog aan
te geven van liberale, conservatieve of aoti-revo-
lutioonaiie zjjde komt, zjj volstrekt onverschillig.
Willen partjjbiadeo eene andere gedragsljjn volgen,
de onderwjjsknsstie gebruiken als hefboom voor
politieke of electieve inzigien, dal zjj ter hunner
verantwoording. Wjj daarentegea zjja van oordeel
dat de vaderlandsliefde, de vredelievendheid ge
bieden h»ar daarvan gebeel vrjj te houden, achtende
de tegi-ovvoordige ouderwjjswetofschoon gaosch
niet volmaakt, oaaronzestaaisburgerljjke behoeften
zoo voldoendeals near omstandigheden mogeljjk
ia. en omdat hare tegenstanders en voorstanders
geeoe betere weten ie maken. Ueriialve verdedigen
wjj baar onverschillig of zij door onze politieke
geestverwanten of door onze politieke tegenstanders
wordt bestooki en leveos bestrijdende pogingen,
die onrust e., twecdragt onder laodgeoooleo zaaijen.
AMERSFOORT 12 October 1308.
Sedert Woensdag middag jl. is iemaod A. R. A.
Mhier «r stede vermistmet vele crediteuren
beladen die te dezer tjjd betaling vau heni dachten
Ie erlangen. Naar somnrger veronderstelling zou
bjj naar een ander land zijn vertrokken.
Door welwillende cotremise van den Heer
F. J. Schwcinsberg zuilen morgen (Jingsdag avond
Amersfoort's ingezetenen in de gelegenheid zijn
de beroemde Florenlijnsche Quarlet-Vereeniging ie
hooren die ie Weeoen Berljju Leypng Dresden
enz. herhaaldelyk opgetreden, in die steden, alwaar
tneu aan eerste taleoten gewoon is, door aao vol
maaktheid grenzende voordragt der meesterstukkeo
vao v. Beethoven Hayun MozartSchubert enz.
deo d'epsten indruk maakte en ticb in korten tjjd
een Europeescben naam verwierf. Schoone toon
volkomen eenheid technische afgerondheidjuiste
opvatting eo de edelste voordragl verdiendeneo
erlangdeo de warmsie bewondering terwjjl daar
enboven de verlerlei voortreffeljjke eigenschappen
des aanvoerders Jean Becker schitterend op den
voorgrond traden zjja prachtigemaoneljjke toon
en zjjoe breede voordragl deu diepsten iodruk
maakten. Wjj hopen en vertrouwen dat deze uit
voering alhier talryk zal worden bezocht, en ook
daardoor gehuldigd worde de moeite, die zich de
beer Schweinsberg beeft getroost, om de iogezeieoen
dal kunstgenot te doen gemeleu.
De tjjd was te beperkt om de lijsten van in-
teekening algemeen te doen presenteren en verwjjzen
wjj dus naar de finale van achterstaande advertentie,
bljjkens welke de gelegenheid tot tnleekening nog
is opengesteld tot morgenUingsdag middag 12
uren.
Bjj de weder-indiening van bet wetsontwerp
tot afschaffing van de bepalingen in bet Wetb. van
Burg. Regtsvordering over judiciële boeten en schade
loosstellingenheeft de Minister vao Justitie die
bepaliugen uitgebreid lot de artt. 456. derde lid,
478, 543 tweede lid, 732 derde lid en 739:
gevallen van afwijzing eener reclame van in execu
toriaal bei lag genomeu roerend of onroerend goed;
üogegrond-verklaring van het verzet van den
schuldenaar tegen eeo executoriaal beslag onder
derdenopheffing van bet conservatoir beslag in
bauden van den schuldenaar of onder derden gelegd.
De MioislT van Oorlogin aanmerking
nemende dat verscheidene aanbesledingeu voor
rekening vau bet departement van oorlog in
herbergen worden gehoudenen het niet wenscheljjk
achtende dal gebruik zonder noodzaak te bestendigen,
heeft bepaald, dat voor de aanbestedingen door
militaire overheden te houden, mitsgaders voor
bet ter visie liggen van de daartoe beboorenüe
bestekken en voor de verkoopmgeo van reform-
paarden zooveel mogeljjk zal worden gebruik
gemaakt van militaire gebouwen welke daarvoor
beschikbaar kunnen worden gesteld en bjj ontsten
tenis daarvan, van rjjks-, provinciale ol gemeentelijke
gebouwen en alleen bij vulslagen gebrek aan audere
localiteit de toevlugt tol herbergen mag worden
genomen.
Bjj de aanbieding van hoofdstuk VIII der
staatsbegrootiogoorlog, geeft de Min. van Oorlog,
de heer van Muiken, te kennen, bet voetspoor van
zijnen voorganger te zullen volgen, met betrekking
tot de volloojjing der verdedigingswerken, de aan-
schaCiug van oorlogs materieel eu de vermeerdering
vao de levende strijdkrachtenlerwyl bjj voor de
toekomst reeds de aanvragen om gelden voor de
aanschaffing van nieuwe geweren, na aanneming
van een vast stelselen voor de verdere voltuojjiug
van's lands defensie aankondigt.
In 1869 sullen, behalve de officierenonder de
wapeneD worden gehouden 13.600 man kader en
vrj.'wiiligers, 6600 miliciens, die tot aanvulling van
het incompleet der vrijwilligers moeten dienen.
10,400 milicieos voor 6, 10 en 12 rfta^ndta'^.TdOO
miliciens, bestemd tot bet bjjwoneo dér najaars
oefeningen waartoe al de milicieos, behooreode
tot de ligting van 1865, en verder die van de
overige ligtingeo, welke lot dusver slechts gedurende
5 maanden io de wapenhandel zijn geoefend, zullen
opgeroepen wordeo. liet getal paardeD zal bjj de
kavalene 2300 eo bjj de artillerie 1100 bedragen.
Voortaan zullen de miliciens van de in te Ijjven
ligtingbjj de infanterie lot bup eerste oefeningen
gedurende tien achtereenvolgende maanden en die
bjj de vesting-artilleriede pontonniersde trein
en de mineurs en sappeurs zes maanden onder de
wapenen blijven.
Ir 1869 zei slechts een gedeelte der artillerieën
van bet bataillon mineurs en sappeurs bjj Zeist
het corps pootonoiers bjj Andel kampeeren.
Thans zal ook wordeo overgegaan tol de oprigting
vao twee kompagoiëo hospitaal-soldaten en van een
kompagnie transporttrein. Een sold jjverboosiog wordt
voor de onder-officieren uitgetrokken. Waar bet
bedrag van uet zakgeld voor 5 dagen ininder bedraagt
dau 25 CLzal dat tot geooemd bedrag worden
gesuppleerd.
Onze infanterie is thans geheel voorzien vanachter-
laadgeweren en s'.aat ten dien aanzien met achter
by die van ander, landeo.
Bjj marine blijkt, dat er nog een aantal gepan'serde
schepen moeten gebouwd wordeo.
He: beeft Z. M. den Koning behaagd goed
te keuren, dat, aanvankeljjk voor bet volgeode
jaar. de bij de korpsen van het leger benoodigdc
voorwerpen van kleeding en uitrusting, bjj wjjze
van proef, in bet openbaar zullen wordeo aanbe
steed met uitzondering echter van de lakens en
andere wollen slotfeode voorwerpen uit leder
vervaardigden goederen van verschillenden aard
die door de administratie der gevangenissen worden
geleverd. De boofd-administratiën zijn gelast in de
dagbladen publiciteit aan deze aanbestedingen te
geven.
Voor bet provinciaal geregtsbof in Zeeland
zal teregt slaan Augustious Geilleti, oud 40 jaren,
zadelmaker te Boscbcapellethans gedetineerd
ter zake van moedwilligeo doodslag, gepleegd met
voorbedachten radewelke doodsUg beeft gestrekt
om diefstal, gepleegd door middel van binneobraak
in een bewoond buis, getnakkeljjk te maken en de
ontdekking daarvan te voorkomen. De beschuldigde
zou nl.. na in den morgen van 24 Mei jl. de woning
van P. F. Asselman te 3loppeldjjk (e zjja binnen
getreden met het doel om den na te melden diefstal
te plegen, de aldaar aanwezige Aona Catbarioa de
Gjjselonder voorwendsel van haar een kus te
wiileo geven, genaderd zjjo ten emde bet reeds
opgeval voornerneo om haar van bet leven te be-
rooven te gemakkelijker te kunnen volvoerenen
baar daarop met een op de tafel itggeod broodmes
moedwillig zoodanig hebben verwond dal zjj daaraan
onmiddelljjk is overleden. Vervolgens zou bjj met
een beiteltje dal bjj bjj zicb had, een in die woning
gesloten kabinet en gesloten kist met geweld heb
ben opengebroken, en uit die arglistig weggenomen
en zicb toegeëigend f 1.90 aan centen. Door den
procureur-generaal zijn opgeroepen 20 getuigen
waarbij tevens 2 ais deskundigen. De advocaat.
Mr. A. J. tan Ekelen, is ambtshalve de raadsman
van den beschuldigde.
De keizer der Franschen moet een paar dagen
geleden aao een aaozienlyk Spanjaard die hem
teidedal iu Spanje alles rustig was, geantwooid
hebben Wjj spreken elkander over veertig dagen
later; de revolutie eu hel volk zyn nog iu de
wittebroodsweken."
La .SaMoen. een blad van Boulogne, geeft
aan de huwbare meisjes den volgenden raad om
eeo man tekrjjgen: Meer eeovoudigbeid en minder
chignon meer nuttige bezigheid en minder muziek
meer de band slaan aan de kookkelels dan aan de
pommadenmeer kouseD stoppen en linnen her
stellen dan borduurwerkjes maken; eindeljjk be-
wjjzeo dal men deo man zal hjjstaao om tooruit
le komen, io plaats bet door hem zuur gewonnen
geld te verspillen om modedames te kunnen blijven.
De overvloedige oogst vao tarwe en rogge in
Engeland heeft ten gevolge, dat bet land dit jaar
15 millioen pond sterling minder zal hebben uit
te geven voor vreemde granen dan verleder jaar.
Maar de oogst van haver en gerst is bjjna geheel
misluktzoodat men berekentdat om hierin te
gemoet te komen ongeveer 10 millioen io deu
vreemde zal moeten worden besteed. De droogte
heeft een noodlotligen iuvloed gehad op de weiden,
eo het hooi is schaarsch eu duur. Men heeftom
hierin te voorzien, Turksche tarwe te New-Orleans
gekocht en den dus verkregeu voorraad berekent
men op tü.000 quarters per dag. De kosten daarvan
zouden voor bet geheele jaar 5 millioen bedragen.
Uet tal den prjjs van het vleesch doen stjjgen