Ding-sdag* 26 Januarij 1869.
M 1659.
hmtm nuiwr.
Dit bind verschijnt de» tlaandagi en Donderdags savonds.De Abonnementsprijs it f 1.50 in de3 maanden. Van Advertentiën I tot 6 regels 60Cent*elke regel meerder
10Cents; legale Adve^iën per regel 15 Cents, behalve het Zegelregt. Aft. nummert 0.10. Brieven franco. Bestellingen bij den Uiig. A. van CUeffte Amersfoort,
Bureau Amenfoorticke Courant. Langestraat. Wijk F, V>. 43. over de Oude Vischmarktson ...ede hij alle Boekhand-Uren en Post-Directenren in het Rijk.
AMERSFOORT. 25 January 18C9.
Op Dingadag 26 January 1369 des namiddags
ten één ure, zal de Raad der gemeente Amersfoort
weder eenc vergadering houden waarin de punten
van behandeling zijn:
1°. Mededingen der Commissie betrekkelijk de
garnizoensvermeerdering.
26. Plan der geldleening.
3®. Benoeming van eenen Curator der Latjjnsche
Scholen.
4®. Voorziening in de periodieke aftreding van
(den gemeente-heelmeester L. Siddré.
Ter zitting der Arroodissernents-Regtbank
alhier op Donderdag e. k. zal teregt slaan E. gewezen
vader in het I'rotestanlsche Weeshuis te Zeist, be
schuldigd van opwekkiog tot onzedelijkheid bij
meisjesdie aan zijne zorgen toevertrouwd wareo.
Gisteren avond is in hechtenis genomen en
naar het buis van arrest alhier overgebragt W. T.,
oulangs getailleerd winkelier te dezer slede. He
oorzaken die lot zjjne inhechlenisoerrvng hebben
geleid, kunnen bjj het ter perse gaan van dit nummer
nog niet met juistheid door ons worden omschreven.
In de zitting der Eerste Kamer van Maandag
11 January zeide de heer Scbimmelpenninck van
der Ojje onder anderen
He eene weg dien ik bedoel, is die van]Am-
sterdam naar Nyki-rk. Üe kosten voor dieo weg
zijn geraamd op 4 tnillioeu er is nog niet de helft
van die som ingeschreven en men loopt dus groot
gevaar dat die weg niet tol stand komt.
Nu hebben GrooingeuFriesland. Drenthe,
Overijsseleeu gedeelte van Gelderland eene kleine
strook van Utrecht en hel Gooi- en Ainslelland,
groot belang bjj dieu wegen is hel voor de in
gezeteoen daar zeer gewigtig wanneer zjj ongeveer
25 mjjleu minder te doorrijden hebben om naar
de beurs Ie Amsterdam te gaan. Dan kunnen zij
opéén dag been eo weer gaan. Decenlraal-spoorweg
is ten koste van de belendende eigenaren aange
legd met inbegrip van de IJsselhrug bjj ilaitem.
Hel is zeer verdienstelijk dal zij dit gedaan
hebben. Die geheele s'reek waarop ik weesbijna
de hellt van het Koningrijk, verdient dus niet dal
de Minister nu eenvoudig begint met e>-n fin de
oon recevoir op te werpen eo te verklaren dat er
van Staatswege niets aan gedaan kan worden. Mjj
dunkt, dat is niet goed; de zaak is van zoo groot
belang dat de Slaat zich die wel degelyk moet
aautrekken eu zu-u of er geen middelen te vinden
zjjo om dien Ceutiaal-sp-iorweg te doen hloejjeo."
De Mioister van llinnenlandsche zakeu. (de lieer
Fockj zeide in antwoord op het bovenstaande:
De geachte spreker uil Gelderland verlangtdat
de Regering vooral hare aandacht vestige op de
Ijjn AmsterdamNykerk. De concessie was vroeger
verleend lol de maand Augustus, als ik mjj niet
vergis, en is later verlengd tot 1 Januarij. doph
zonder resultaatten gevolge daarvan is de con
cessie op 1 January jl. vervallen. Ik kan echter
den geachten spreker de verzekering geven dat
is hel al niet op deze wijze, er eene oplossing
zal koineu zeer voordeelig voor deo staat en voor
hel reizend publiek. Eene andere concessie, die
wel niet betreft eene Ijjn lusschen Amsterdam eu
Nijkerk, maar toch strekt om lusschen Amsterdam
eu de overige gedeelten van het Rijk een goed
verband te brengeu is thans in behandelingmaar
ik kan daarover thans niet verder uitweiden.
Men schrjjft uit Groningeo21 jl.
lieden namiddag te 4 uur geraakteu eenige per
sonen in de lleerepoorteogracht door het ys, o. a.
een schipper en de sergeant der artillerie, met name
Bart. De schipper werd spoedig behouden op 1iet
drooge gebragt, doch met den sergeant Bart was
dit niet het gevalalle daartoe aangewende po
gingen waren vruchteloosomdat het dunne ijs
telkens afbrak. Ue fourier der artillerieIVtit
wilde echter zjjn makker hulp verleeneotrok
daartoe zijn uniformjas uil en reikte dien aan Bart
over, doch ook hjj schoot onder het jjs en werd
het slagtoffer zijner incnschlievendheid. Hoewel er
duizenden op den wal stondenom dit treurig
schouwspel gade Ie slaan, ouihrak hel op het eerste
oogeublik aan reddingsmiddelen en werden du
sergeant Bart eo de fourier Pent eerst een uur later
levenloos opgehaald." (Dienzelfden middag zou ook
nog eeo jongentje verdronken zijn.)
Men meldt uit Zulphen van 21 Jan.:
Een man genaamd Schootdie in het naburige
Voorst de dwaze gewoonte, om op Nieuwjaarsdag
zijne vreugde met schieten te toonenvolgde
heeft deze liefhebberij roet den dood geboetalthans
hij is deze week ten gevolge vau eeo schot door
de linkerhand overleden.
Een eigenaardig voorval heeft zich Ie Parijs
bij de opening der kamers voorgedaan. Een nieuwe
secreiaris van het Amerikaanse!) gezantschap, die
in bet hótel du Louvre woont en zich naar de
ziniiig wilde begeven, werd door twee agenten
aangehouden, die hem vroegen waar hij heen wilde.
Hij antwoordde in hel Engelscli. waarop dezen hem
wilden arresteren; de Amerikaan werd echter
kwaad, pakte de twee agenten hij de kraag eo
sloeg ze met de hoofdeo legen elkaar. Een officier
dit ziende, sprong toe en vroeg deo Yaükee naar
zijne kaart. Deze vertoonde die, waarop de officier
zoowel als de agenten diep hogen en hein lieten
passeren, 't Was een geluk voor den Amerikaan,
dat hjj geen Franschinan was, 'tzou hein anders
slecht veigaan zijn.
In een Savooisch dorp heeft zich volgeDS de
Union Satoisienne dezer dagen een vrij zonderling
geval voorgedaan. Men had aan een vergeeUchtigen
neef opgedragen om voor de begrafenis van een
oudoom te zorgen. Die neef kweet zich, naar zijne
meeoing zeer goed van dien last. en op bet vast
gestelde uur werd de kist afgehaald met gebrui
kelijke plegiigheden grafwaarts geleid en leraarde
besteld. Daarop keerde de familie Daar het sterfhuis
terugen begon dit dadelijk voor zijn nieuwe
bestemming in te rigten. Hoe verschrikte zij echter,
toen zij, op de slaapkamer vau den overledenö
gekomen het lijk nog op het hed vondBij oader
onderzoek bleek hetdat de verstrooide neef ver-
geleo had oom in de kist te leggen.
William Roupeldie ongeveer 15 jareo ge
leden door een valsche onderieekeoing van het
tesiameot zijns vaders zijoen ouderen broeder een
zeer groot vermogen ontroofde en lid van het
parlement werd isna zes jaren te Portland in
de steengroeven dwangarbeid te Jiebben verrigt. in
vryheid gpsteld op grood van le^vakke gezondheid,
lil 1862 hel bewustzijn zijner schuld n el langer
kunnende verdragen, klaagde hij zich zeiven aan
en weid tot levenslangen dwangarbeid veroordeeld,
doch het was nooit de bedoeling hein langer dan
eenige jaren te stralfeo.
Het treurige berigt van den dood van den
Belgischen kroonprins is eindelijk omvangen. Leo
pold Ferdinand F,lie Victor Albert Marie, hertog
van Braband graaf van Henegouwen hertog van
Saksen is na een langdurig Ijjden overleden. Hij
was den 12 Junij 1859 te Laekeo geboren, eo
bereikte dus nog niet deu ouderdom van 10 jaren.
Hjj is de eeoige zoon van het thans in diepen rouw
gedompelde koninklijke gezin, en geheel België treurt
zeker met het beminde vorstenhuis om dezen treffen-
deu slag te meer omdat de nu voor de troonopvolging
in aanmerking komende graaf van Vlaanderen tot
dusverre kinderloos is. Het koninklijk echtpaar heeft
nog (wee dochters, princes Louise, geboren l8Fehr.
1858, en prinses Stephanie Clotildegeboren 21
Mei 1864.
De slechte toestand van het lager onderwijs
in Frankrijk is weder hel onderwerp van eeu artikel
in den Siècle, welk blad reeds dikwijls zeer ernstige
beschouwingen over dit punt geleverd heeft. Men
leest in bedoeld opstel o. a. het volgende: «Wat
is beschaving? Zjj is de tegenstelling van bar-
bsarschheied. Maar wal is harhaarschheid Zij is
de onwetendheid. Derhalve, de beschaafdste Staal
is alzoo die Staat, welke het kleinste aantal onwe
tenden en het grootste aantal scholen leltde graad
van beschaving eens volks toont zich zich niet in
hel aantal zijner oorlogschepen in de sterkte van
zijn leger, in de weelde en pracht zijner kerken
in het grootscbe en het heerlijke zijner monumenten,
maar in de mate van achting en welvaart, waarvan
een volk zijne onderwijzers omgeeft. Zoo lang wij
dus Frankrijk nog eerehljjkenwaardigheden en
groote emolumenten zien schenken aan zyne militaire
opperhoofden en aan nutlelooze bewindhebbers,
terwijl w(j in het Staatsblad het volgende lezen:
•«Pensioen voor den heer J. N.. openhaar onderwijzer
fluiten dienst .geb. in 1794, 48 dienstjaren. 100 fr.
'sjaars!"" of: ««Pensioen voor den heer D.. open
baar onderwijzer buiten dienst, geb. in 1793. 50
dienstjaren, 01 fr. 'sjaars!'"' zoo lang wy deze
onhillyke en stuiteude wanverhouding waarnemen,
en zoo lang wjj moeten aanschouwen hue domme eu
bygeluovige menschen nog in vele departementen
voor den pastoor of den veldwachter sidderen
eu heven, zullen wjj Frankrijk toeroepen: Hoe
gjj ook moogt hogen op uwe magtop uwen
luister cn op uwen vooruitgang, de beschaving tjjt
gij nietde toekomst zjjt gij nietmet trots hult
gij u in de lompen van het terledene Een-en-zestig
francs 'sj «ars geeft gij als peosioen aaneen armen
grijsaard die als schoolonderwijzer u SO^jaren
gediend heeft, en gij verkwist zoo vele nuttelooze
inillioeneuzonder daarbij nog te rekenen die
millioeoen welke in dolle ondernemingen geljjk
die van M- xiko eo MeDtanaverslonden werden.
Onder zulke omstandigheden zjjt gij niet alleen de
beschaving niet. maar treedt gij pas uit den toestand
der harhaarschheid."
7.1 ELK UN DE gevolgd naar de Empirische Psychologie van
Dr. M A. Draal, Hooyleeraar Ie Lint, door A. M. Kotie-
wjn, Ni. Schoonhoven, S. E. ran Noolen, 137 pag.kLSo.
Hn nat der zielkunde i»geluk de bewerker in lijn voorbericht
opmerkt, algemeen erkend. Niemand toch betwijfelt de waarheid
der «tellingdat at «ie met menschen moet omgaan dit des te
beter doen ral, naarmate hij meer nienschenkmnis beril en dat
zulks vooral «»o onderwijzen geldl zal voorzeker ook wet niet
betwijfeld worden. Eene andere «raag is evenwel deze: hoe verkrijgt
men menscbenkennii tie meesten antwoorden daarop: door inden
omgang met menschen opgedane ervaring. Uit antwoord willen wij
in 't geheel niet afkeoren. Ervarine iz de hrun, waaruit alle met-
schrtjke wetenschap ontspringt. E.^kel moeten wij bier één ding
opmerken namelijk dit, dat ala ieder alleen zyne eigene ervaring
raadpleegt geene enkele wetenschap kan «ooruil gaan. Wij moeten
integendeel ook met dc er«aring >ao anderen ons «oordeel doen
en onze eigene er«aring bezige», om wat wij tan anderen geleerd
hebben te beproeven en san te «nllen. Zóó alleen ia vooruitgang
mogelijk. Bovendien hebben wij meer "nat van onze eigen* ervaring
wanneer wij welen wat anderen hebben waargeuomen en welke
onderstellingen en gissingen zij gemaakt hebben. Daardoor toch
worden wij vaak op vraagstukken en bijzonderheden opmerkzaam
gemaaktdie wij anders wellicht hadden over bet buofd gezien. De
kennis van een land wordt zeker het best verkregen door er veel in te
reizen en er tang in te wonen maar iemand die behalve dit over
zulk een land het een en ander gelezen heeft, zal er zeker meer belang-
ri|ki in opmerken, dan iemand, die alleen op eigene aauschonwing wil
afgaan; want, gelijk bet apreekwoonl zegt, vier oogen zien meer dan
twee. Vooral wanneer men begint met in eeu laad rond Ie reizenia
leclaur nattig. Die met Plantenga of Baedeker bij zich rond reiat,
wordt op veel opmerkzaam gemaakt, wat een ander, die znlke hulp
middelen miltover het hoofd ziet. Om deze reden geloof ik dal het
lezen van zielkundige werken bijzonder anllig is voor ieder, die
menscheokennis noodig heeft.
Er bestaat evenwel een ongunstig vooroordeel tegen znlke werken,
dat niet geheel ongegrond is. Men zegt, dal de meeste zielknudige
werken, de kennis van het een of ander stelsel van wijsbegeerte
vooronderstellen, dal zij vol zijn van ooverstaanbare kunsttermen
dat zij veel gelijken op kaartenhoizen die wel zeer regelmatig
gebouwd zijn, doch waarin men onmogelijk kan wonen. Deze aan
merkingen zijn helaas! maar al te dikwglsgegrond; maar zij pasten
gelukkig op het voor ons liggende werkje niet. Vooreeisl is het
geheel onuoodig, om hel le verstaan, eeuig stelsel der wijsbegeerte
te kennen; ja, ik zon haast zeggen, dat bet bovenal nuttig is voor
hen, die nog geheel wil papier njn teu opzichte van de wijsbe
geerte, en wel een ontwikkeld versland bezitten, maar vrij tijn va*
alle wijsgeerige vooroordeclen zoodal zij hel geheel onbevangen
lezen, telkens de ervaring raadplegende, of deze diagen alzoo zijn.
Verder wordt men hier niet met allerlei onverslaanbare kunst
termen geplaagd. De bewerker heeft zich zeer verdienstelijk jegens
sijne lezera gemaakt, door hun dit verdriet uit te sparen. Om deze
verdienste le waardeeren, moet men met Duitsche wijsgeerige werken
hekend lijn en dan zal men zeggen dal iemand die een Dnitsch
wijageerig boek in zulk verstaanbaar llollandsch weet over le gieten,
als hier geschied is, zich «eer veel moeite getroost heeft, en den
dank zijner lezers verdient.
Eindelijk ia dit werkje niet. zooals zoo vele tweken over zielkunde,
eene kunstige klzisificalie van allerlei zielsvermogens. De fabel der
in de ziel sluimerende vermogens, die slechts op gelegenheid wachten
om te ontwaken is hier gelukkig weggelaten. Die schrijver be
schouwt de tiet als eeo wezen dat oorspronkelijk onwetend en
neutraal voor alles ismaar door reactie legen de invloeden der
zinnen van lieverlede aan het denken komlen gaandeweg orde leert
brengen in de menigte voorstellingen, die daardoor worden opgewekt.
Dit verkrijgen eu in orde brengen van voorstellingen nu moet door
opvoeding en onderwijs bevorderd eo geregeld worden; en daarom
ia de smdie van dit werkje vooral «oor onderwijzers ten sterkste
aan te bevelen. Wij bopen dat velen het zulten lezen en aan
hunne eigene ervaring toetsen om daardoor hunne zielkundige
begrippen te louteren eo hunne menschenkennia le vermeerderen.
Overgenomen uit de D. BURGER.
faderlandsche letteroefeningen,
No. 12, December 1868.)
Deu 8 December's morgeus ten 9 urewerd
voor deu raad van justitie te Batavia het reglsge-
ding in de zaak der weduwe L. A. Saportas c. s.
aanhangig gemaakt.
Mevrouw de weduwe E. A. C. Saportas. geb.
Beudeker wordt in de acte *an beschuldiging
aangeklaagd den beer L. A. Saportas hareo echt
genoot. met wien zy sedert 4 Juoy 1851 in bet
huwelijk vfteenigd wasmet de onedelste en laagste
bijoogmerken door vergift van het leven te hebben
berooid waartoe de medebeklaagden Ttma (alias
Baboe Koesier) en Mocbyan (ook wel Ketjil genaamd)
haar de behulpzame baud zouden hebben geboden.
De zaak zoude zicb iu hel kort als volgt hebbeu
toegedragen
Aan Mevrouw Saportas, welke op Lembaog haar
gewoon verblijfplaats hield, terwjjl de heer Saportas
gedurig voor zijne zaken geruimeo tyd op de sui
kerfabriek Pluetnbon vertoefde zoude het eenigen
tyd van le voren bekend zjjn geweest, dat haar
mau in de eerste dagen van October weder naar
Leuibaug terug zou kenen. Zij zoude verder ia
eene geheime betrekkinglusschen baar en een
barer tulandsclie bedienden, zekeren Aliwana. aan
leiding gevonden hebben om. zoowel ter verbetering
van diens positie als ter berkryging barer vulko-
tnene vrijheid, tot bet bedry ven van het aangeduide
