eene stoomboot zal zich bedrinken wanneer hij
geen Christen is, en daardoor het schip te
gronde rigten. Verder komt hij op tegen dc
moderne rigting, omdat deze de beteekenis
der woorden verdraait, zooals blijkt uit een
werkje van Ds. Knappertwaarin geleerd wordt,
dat Godde alinagtigeniet almaglig is.
De Heer Menalda van Schouwenburg merkt
aandat de discussie tot zijn leedwezen geheel
is afgedwaald toch wil hij den heer Esser nog
even beantwoorden. Hij zegt, dat een telegraphist
en een machinist, hunne kennis als zoodanig,
geheel buiten den bijbel om moeten verkrijgen.
Spreker zou zich liever toevertrouwen aan een
sloombootskapitein die geen christen ismaar
van de. zaak verstand haddan aan een kapi
tein die zijn vak niet verstondal ware deze
ook nog zoo christelijk. Bovendien kent Spr.
verscheidene positieve christenen, wier zede
lijk leven veel te wenschen overlaat. Ook mis
kent de Heer Ester de Joden. Spr. zegt verder
dat de neutrale school niet onchristelijk is,
want zij bevat het rein menschelijke element
en dit juist is het wezen van de leer van Jezus
waaraan niemand zich ergeren kan.
De Heer Manssen wyst er op, dat de Heer
Esser de zaken verdraait; als op de cateche-
satie gezegd wordtdat God almaglig is, vraagt
Spr. of God ook kwaad kan doen Ds. Knappert
heeft eene betere definitie van Gods magt gegeven,
door te zeggenGod kan alles doenwat niet
met zijn wezen in stryd is.
De Heer Esser veroordeelt de moderne rigting;
hij kent enkele modernendie zich zeer onge
lukkig gevoelen. De geest der kennis komt van
Goden is te verkrijgen door tot Hem te bidden
en lezus te dienen. Daarom moesten de modernen
hem bidden om verlichte hersenen. Wanneer
een jongen zijne som niet kan oplossen moet
hij er niet telkens op nieuw aan beginnen
maar zich tot Jezus wenden. Dit doen de mo
dernen niet; zij stellen zich zclven op den
vooigrond en niet Jezus. Verder wilde Spr. dat
men een examen zoude afnemen aan 10 leer
lingen van de zoogenaamde Christelijk-nationale
school en aan 10 van de openbare schooL Spr.
durfde verzekeren, dat de eerste boven de laatste
zouden uitblinken.
Ten slotie gaf de president het woord aan
den Heer Kollewijn. Deze kent velen van de
rigting van den vorigen spreker, die zoo diep
ongelukkig zijndat zij hunne laatste jaren in
Meerenberg of een ander krankzinnigengesticht
eindi»ea Spr. gelooft ookdat de kennis van
God komt, en raadt den Heer Esser daarom
sterk aanom verlichte hersenen voor zich
zclven te bidden. Op het gebied van uilvindingen
vraagt Spr. of Jubal en Tubal Kaïn, de zonen
van Kaïn ook soms tot de zoogenaamde Chris
telijk-nationale partij behoorden Hij zegt ver
der, dat, wat net zich zeiven op den voorgrond
plaatsen betreftalleen de Heer Esser beweerd
neeft van zekere zaak (n.l. paedagogie) nog al
iets te weten welk laatste Spr. na 'l gehoorde
gerust durft bestrijden.
De uitdaging met het examenneemt Spr.
wanneer de mogelijkheid zich voordoetmet
genoegen aan.
Hierna sloot de president de vergadering.
Ingebonden «tukken.
EERLIJKE WAPENEN.
De tegenstanders der volksschool zeggen tel
kens dat de volksschool tegen den godsdienst
isomdat aldaar geen godsdienst behandeld
wordt. Deze bewering is onjuist en men se u
haast zeggen oneerlijk«are bet nietdat de
verwarring van zwygen met ontkennen zeer
dikwijls voorkomt. Die ergens van zwijgtont
kent het daarom nietwant hij kan er om
geheel anderen redenen van zwijgen. Die dos
willen dat op de volksschool niet vso godsdienst
gesproken wordebehoeven daarom den gods
dienst niet te ontkennenzij kunnen er om
andere redenen van willen zwijgen. En zoo is het.
Zij willen er van zwijgen omdathelaas I de
proietie«ik ben gekomen om vuur op de aarde
te werpen tegenwoordig weer wordt bewaar
heid. Over niets wordt meer getwist dan over
den godadienst, en waar men personen van
verschillend geloof bijéén vindtis hetom
twist te vermijdeonoodig van den godsdienst
te zwijgen.
In één geval zon het weren van godsdienst
onderwijs van de volksschool met godsloochening
«n verwerping van den godsdienst gelijk slaan,
namelijk wanneer er geene tadere gelegenheid
bestondom iets van godsdienst te hooren
behalve joist op school. Dit is evenwel zoo niet.
Elke gemeente heeft hare geestelijkendie de
godsdienstplechtigheden besturen en de jeugd
fn de leerstukken banner kerk onderwijzen.
Aan dese heeren is het opgedragen voor de
godsdienstige opleiding der jeugd tc zorgen
cm als deae te wenschen overlaatdan moeten
nf toezien, waar het hapert, an of zij er ook
iets aan Yunnen verhelpen. Als zij hunne
zaak goed ter harte nemendan moeten zij
zei is wenschendat de kinderen op school zoo
weinig mogelijk van godsdienst hooren want
hel is tien tegen ééndzt de meester sommige
punten anders zal leeren dan de geestelijken
en dat deze dus zullen moeten tegenspreken
wat de kinderen op school geleerd hebben
en voor oudere inenschen moge het nuttig wezen
iets vóór en tegen te hooren bespreken maar
voor kinderen is bet xekei nadeeligwanneer
zij van twee onderwijzers te gelijk hetzelfde op
verschillende wijs hooren behandelen.
De voorstanders der neutrale school werken
dus de geestelijken niet tegenmaar onthouden
zich van op hun gebied te komen en laten
hun het veld ruimom in de kerk en de
cathechisalie-kamer alles te leerenwat zij
willen. Wanneer nu iemand meentdat dit
onderwija geen voldoende vruchten oplevert
dan doet hij verkeerd, met zulka aan de volks
school te wijten. Het ware dan verstandiger
wanneer hij zich wendde tot de personendie
met het godsdienstonderwijs belast zijndzt
is tot de geestelijken.
Wanneer men echter van de schoolkwestie
een parttjwapen wil makenen dan de school,
die van het Christendom zwijgt, beschuldigt,
dat zij het Christendom verloochentdan ge
bruikt men oneerlijke wapenen en zet de menigte
op door bare godsdienstige hartstochten in be
weging te brengenen zulk eene handelwijs
kan niet dan kwaad stichten. B.
ONS PLANTSOEN.
Amersfoort bezit een aardig plantsoen, maar
er wordt zooals btjna overal, waar een plant
soen bestaal weinig gebruik van gemaakt;
loop ons plantsoen driemaal ronden het is
een buitenkansje als gij bij die gelegenheid
twee wandelaars tegen komt. Voor Amersfoort
nu is dit geen wonder; de wandelingen iel*
verder van de stad zijn hier zoo talrijk en zoo
aanlokkend dat men deze spoedig zal verkiezen
boven het plaatsoen, aangezien dithoe fraai
hel overigens moge zijn spoedig ééntoonig
wordt, en den wandelaar door de vele straten
(en niet de mooiste straten), welke er op uit-
loopentelkens herinnert aan de nabijheid der
staddie hij juist op zijne wandeling gaarne
ontvlieden wil.
Maar toch zouden wij ons plantsoen niet
gaarne missen; als Amersfoorteis zijn wij daar
trotsch op en getroosten ons gaarne de kosten
van onderhoudwelke het vereischt.
Hel plantsoen is ons lieten het moet ons
dal zijn al ware het alleen om de uitnemende
gelegenheid, die hel aanbiedt tot plaatsing van
openbare gebouwendaar bezitten wij een ruim
terrein daar is heerlijke frissche lucht
dit is eigendom van de gemeente. Mocht het
Bestuur dezer stad kunnen besluiten daar een
plekje uit te zoeken voor de opterichten lagere
school dan zouden wij dit van harte torjuichen,
dan zouden wij met nog meer trotsch ons plant
soen aan den vreemdeling verloonenomdat
wij hem dan tevens konden wijzen op het vele
goede, dat Amersfoort bezit.
M. v. 8.
Met uitzondering tub het gedeelte vaar de openbare begraaf
plaat* lieh bevindt; daar moet** natuurlijk miaamen in de lucht
aaaweaig aijnwelke uit de graf ca onzer atgeetorrenen opatijgen.
M. v. 8.
Tweede Kamer.
In de Tweede Kamer is Dingsdag de discus
sie over het lager onderwijs voortgezet.
De heer Kappeyne heeft breedvoerig geant
woord op- en de stellingen en onderwijsplannen
bestreden van den heer Messchert van Vollenhoven
en vooral die van den heer Kuyper.
Ook de heer Wintgens heeft het systeem van
dezen laalsten ten sterkste bestreden en het
beginsel onzer gemengde neutrale school ver
dedigd, die, omdat zij geen confessioneel on
derwijs geeft, daarom niet godsdienstloos is of
mag zijn terwijl ook in de lusschennren positief
godsdienstig onderrigl in de schoollocaleu kan
gegeven worden.
Be heer Godefroi trad mede op voor de hand
having der openbare schoolmet volle vrgheid
voor het bijzonder onderwijs.
De heeren HeydenrijckSaaywonr VaderC. van
Nitpen en van Loon hebben op verschillende
gronden het stelsel van den heer Kappeyne be
streden en de grieven tegen de onderwijswet
uiteengezetofgelijk de heer Heydenryck de
verlangde wijzigingen v«m art. 33 en 36 en van
eenige andere bepalingen.
De Min. van Binnenl. Zaken heeft op de
onderscheidene sprekers geantwoord en menige
stelling over de onderwijskwestie geuit, vooral
wat 't plan van den heer Kuyper betreftweer
sproken. Met terugwijzing op zijne verklaring bjj
de behandeling van het adres van antwoord op
de troonrede gelieve men zijn wyzigingswet af
te wachten.
Door den minister werden Woensdag nog
eenige punten, naar aanleiding'van het debat
van Dingsdag, toegelicht, en wat betreft den
aandrang tot spoedige indiening van een wijzi
gingswet herhaald dat het aan hem niet zal
leggen en hij de saak niet vertragen zal. De
heer van Naamen kwam er tegen op dat men
de nog niet volledige resultaten der wet van
1857 aan deze wet zelve toeschreefniettegen
staande aan de uitvoering, ook door toedoen
der elkander opgevolgde regeringen nog zooveel
ontbreekt, zoowel wat de opleiding der onder
wijzers als de te geringe subsidiën aan de hulp
behoevende gemeenten betreft.
De heer Kappeyne gaf een korte dupliek op de
rede van den heer Kuyper van Dingsdag, en,
zich verdedigende tegen onverdiende qualifies-
tienzette hij zijn stelsel nader uiteen. Het
subsidiëren van confessionele scholen zou de
ondergang van ons openbaar schoolwezen zijn.
De heer Berck van Heemstede bleef zich verzetten
tegen slaatsdwang en staatsmonopoliez. i.
wordt van de andere zijde toenadering niet ge-
gewild. Hij ontwikkelde bet restitntiestelsel door
den heer Kuyper bedoeld en ziet in de toepassing
er van alleen heil voor het godsdienstig element
op de school.
Eindelijk werden de algemeene beraadslagin
gen gesloten en ging de heer Moens over tot
de toelichting en aanprijzing inner bekende
amendementen tot verhooging van de jaarwedden
voor twee nieuw op te rigten kweekscholen,
tot vermeerdering tan de toelagen aan kweeke-
lingen en hulponderwijzers bij de rijkskweek
scholen en tot vei hooging met /50,G00 van
de post voor speciale inrigtingen van onderwijs.
Allerlei.
Naar men verneemt is de graanhandel in de
laatste dagen zeer gedrnkt door de ruime aan
voer uit de Oostsee-havens terwijl er weinig
afnemers zijn. Men verwacht dus, dat de prijzen
van het brood op nieuw een verlaging zullen
ondergaan.
In de werkplaatsen van de West of England
fireclay works te Tavistock werden verleden week
bij een groot aantal werklieden teekenen van
vergiftiging door arsenicum waargenomen. Een
ondersoek werd oogenblikkelijk ingesteld en
leidde tot den uitslag dal het ongeval was ver
oorzaakt door de thee, welke de werklieden
hadden gedronken en waartoe water was ge
bruikt nit een put van het etablissement. Ken
scheikundig onderzoek van dit water heeft be
wezen dat er een aanaienlijke hoeveelheid ar-
senicum-houdende-zuurstof in de put was ge
worpen. Men heeft een werkman aangehouden
die zich aan dese vreeselijke misdaad beeft
schuldig gemaakt.
Dank de spoedige hulp heeft niemand door
die vergiftiging het leven verloren. Meer dan 60
personen zijn echter ziek en velen onder ben
bevinden zich in zeer bedenke! ij ken toestand.
Men hoopt nogthans allen te redden. Het onder
zoek wordt gestreng voortgezet.
Gebroeders Gultmann te Weenen zijn bekend
wegens hun rijkdom en weldadigheid. Uie heeren
zijn eigenaars o. a. van kolenmijnen in de om
streken van Javarno in Wesi-Galicië. Het bestuur
eener kleine gemeente in de nabijheid vroeg
dien heeren om 2000 centenaars (een centenaar
ia 100 kilo) kolen tegen verminderden prijs
voor de armen dier plaats. De heeren Guffrnann
antwoordden daarop: »YVij zijn niet gewoon
onze prijzen te verminderen maar verklaren
ons bereid voor uwe armen 1000 centenaars
voor den gewonen prijs en 1000 centenaars
kosteloos te leveren.'
Den volgenden dag kregen gebroeders G. de
volgende missive tWelEd. heeren I Na u dank
gezegd te hebben voor uwe gunstige beschik
kingverzoeken wij de toezending der 1000
centenaren, die wij niet behoeven te beulen,
lodien wij ze noodig hebbenzullen wij de
andere later bestellen."
De heeren G. hebben 1000 centenaars gratis
verzonden en beleefd om meerdere begunstiging
verzocht.
Te Leeuwarden ia nn gelegenheid om te
leeren breyen twee konsen tegelijk met 4
naalden.
't Gekeuvel by koffijkransjes lijdt er geen
schade bij zelfs is bet alsof het geriktik van
de 4 naalden de tong prikkelt en radder maakt.
De weduwe van een der vroegere redactearen
van het Parijsche Journal des Débats is in het
bezit van een hoogst merkwaardig dominospel.
Het is vervaardigd van marmer, afkomstig uit
de bekende staatsgevangenis de Bastille te Parys.
Het is e«n geschenk van koningin Maria Antoinette
aan mevrouw Casnpandie het zorgvuldig be
waarde tot 10 Augustus 1792. Daarna geraakten
