Bijvoegsel der Amersfoortsche Courant
1STo. 2598 van Dingsdao- 5 Maart 1878.
c!5 c_5
Aan ilcn Raad der gemeenle Amcrsfoorl.
De ondergeleekendc hoeft de eer IJMijne
Ilceroneenige beschouwingen nicdctedeelen
aangaande de nog hangende vraagstukken be
trekkelijk de oprichting van eene openbare
meisjesschool voor meer uitgebreid lager on
derwijs tei. behoeve van kinderen van 1 2 lol
lOjarigen leeftijd. IIij wenscht L' die beschou
wingen le geven opdat daarop hij de behande
ling en beslissing zoo nooijig kunne worden
gelet, inaar hij verklaart tevens dat hij zijne
denkbeelden gaarne aan Uw meer verlicht oordeel
onderwerpt en ze gaarne zal zien plaats maken
voor hetere.
Dadelijk bij zijn optreden als burgemeester
dezer gemeente heeft hij dat belangrijke punt
tot zijne ernstige overweging gemaakt en hij
bevond al spoedig dat al het gevraagdege
rapporteerdegesprokene en geschrevene te
weinig steunde op feilen om werkelijk goed te
kunnen worden beoordeeld. Hike theorie toch
hoe prachtig ook, moet worden toegepast op
den ncslaanden toestanden een goed staat
huishoudkundige zal vóór hij eene theorie gaat
toepassenrekening houden met den grondslag
waar die theorie als gebouw zal worden op
getrokken. De Raad nu zal moeten beoordcelen
ol werkelijk aan het verzoek van ruim 20U
ingezetenen zal moeten worden voldaan dan
wel of er eenige wijziging iii de bestaande
scholen moet worden gebrachtof welke maat
regelen anders moeien genomen worden.
Op dat punt hoopt de ondergcteckcndc den
Raad eenigszins voorlcliehlen en dan herinnert
hij al dadelijk aan dc artikelen li» en 17 der
wet van ld Augustus 1857 (Staatsblad n8. UW),
waar ook terecht lot grondslag is genomen voor
de regeling van hel getal scholen en de uitge
breidheid van hel lager onderwijs dc bevolking
en do behoefte.
De rekwestranten vragen de oprichting van
eene openbare meisjesschool voor kinderen van
1 2 tot IGjarigen teeltijd waar ook Franseli
Duitseh en Engelsch onderwezen wordt, en
waarvoor een niet tc hoog schoolgeld wordt
gevorderd, terwijl zij bij vergelijking op liet
meerdere (liet middelbaar onderwijs') wijzende,
tc kennen geven dat dat slechts f-40 per jaar
en per kind kost. Zulk eene school als gevraagd
wordt bestaat bier nieten mocht de Raad be
sluiten zoodanige school niet oplerichtcn dan
kunnen Gedeputeerde Stalen of de honing de
oprichting bevelen. Zoo is de rechtstoestand.
Maar die toestand hangt af van dc bevolkingen
van de behocltc. De ondergeleekendc zou kunnen
volstaan met eenvoudig te wijzen op de bevol
king en dc behoeftevoor zooverre den gegoe
den stand betrcltware het niet dat bij bet
gesprokene en bet geschrevene en het vroeger
in den Raad gereleveerdede gclieele inrichting
van het lager onderwijs te dezer plaatse was
aangevallen. Sommigen namelijk beweerden mol
allen ernst dat in deze gemeente geen twee
armenscholen noodig zijndat eene armenschool
voldoende isdal op de andere armenschool
een gering schoolgeld zou kunnen geheven
worden. Op dc beide armenscholen zijn thans
ongeveer 550 kinderen. Zij zijn er toegelaten
nadat Burgemeester en Wethouders een onder
zoek omtrent liet .onvermogen lol het betalen
van schoolgeld hebben ingesteld en dan is het
zeer ligt mogelijk dat voor enkele leerlingen
ccnig schoolgeld zou kunnen gevorderd worden
maar het vorderen van schoolgeld zou vrij gelijk
staan met wering van de school. De onderge
leekendc durft beweren dat hij de belli van de
ouders wier kindoren op de armenschool gaan
de mogelijkheid zou bestaan cenig schoolgeld
uftczonderen de wil echter ontbreekten waar
die wil ontbreekt is invordering onmogelijk en
staat invordering, hij vooruitbetaling, gelijk
met wering van de school, burgemeester en
Wethouders werken bij elke aanvrage zooveel
mogelijk op liet eergevoel van dc oudersen
daar waar zij overtuigd zijn dal bet schoolgeld
niet anders kan betaald worden dan in<-t de
grootste inspanning, en geen ernstige wil om
le betalen beslaatdaar laten /ij de kinderen up
de armenschool Ine. De oiulergelci kepdc is ook
deze beginselen toegedaan: hij zal liever toe
laten dan weren v:.n ih m|io"! Iii eik pi v; I
Burg en Wctli. moeien volgens d< schoolregle
menten bcot rdc< Icn "I de k index u op de t -
mcnseliool kunnen winden loeg' lal. n-i. heb
ben dat met zorg gedaanzij zullen dit uiel
zorg blijven doenen dan is op het gclal van
550 leerlingen nooit zooveel intckrimpcn dat
eene der armenscholen zou kunnen gemist wor
den. De heide armenscholen zijn Hink ingericht
en de ondergeleekendc heeft de innige over
tuiging dat daaraan niets behoeft te worden
gewijzigd, liet is waar de armenscholen zijn
duur, maar ze zijn goed. Voor elk schoolgaand
kind wordt (zelfs als dc gehouwen huilen re-
koning blijven) door de gemeente 'sjaars be
taald ongeveer f:20. Wat de armenscholen zijn
voor den minsten stand der bevolking in de
gemeente is de tusscbcnscliool voor den bur
gerstand. Op die lusschenscbool wordt onderwijs
gegeven ift dezelfde vakken van het lager on
derwijs als op de armenscholen namelijk in de
vakken a- i van art. 1 der welterwijl op
eene der armenscholen en op de tusscbcnscliool
ook onderwijs gegeven wordt in de vrouwelijke
handwerken rn op de tussclienschool bovendien
in de gymnastiek. Op die tussclienschool zijn
i ongeveer ."550 leerlingen. Ook die m hooi is zoo
wel wat lokalen als personeel betreft goed in-
gericht en bezet. Hel spreekt van zelf dat hot
schoolgeld op die schoolwelkewat stand
I he treft van de leerlingenaansluit aan de ar-
mensehool niet te hoog mag zijn. Hel school
geld is hekend en volgens do bcgrooling der
gemeente voor 1878 wordt voor elk school-
gaand kind nog bijbetaald 'sjaars f 1 -4wanneer
1 men de gebouwen weder buiten berekening laat.
j Voorts is voor die beide standen ccne herha-
I lingsschool opgerichtwaar onvennogenden
I gratis en vermogende» tegen een ki -in. school-
j gold onderwijs kunnen ontvangen. Behalve die
I scholen is er nog eene openbare s» hooi voor
lager en meer uitgebreid lager onderwijs, in
zooverre dat heiialvc du vakken ai van art.
I der wet ook onderwijs gegeven wordt inde
Fransche taal en voor meisjes nog in de hand
werken. Ook die school is voor jongens en'
meisjes. Tot 9 ol lUjnrigen leeftijd ongeveer
zitten jongens en meisjes in hetzelfde lokaal.
Na dien leeftijd ontvangen jongens en meisjes
afzonderlijk onderwijs. Eindelijk bestaat hier
I nog eene school voor meisjes uit den gegoeden
stand, namelijk die van Mcj. Guttehngom van
de verschillende bijzondere eigenlijk gezegde
scctesrholcn niet le spreken. Aan de school van
Mcj. Gulteling wordt onderwijs gegeven in alle
vakken van het lager en meer uitgebreid lager
onderwijs voor meisjes, natuurlijk tegen beta
ling. Behalve deze school bestond vroeger in
deze gemeente nog eene school, namelijk die
van Mej. llondiuswelke door het overlijden
van de hoofdonderwijzeres is le niet gegaan.
En ziet tiaar nu de vraag der rekwestranten
de school van Mej. llondius is vervallen; de
school van Mej. Gulteling is niet groot genoeg
misschien ook te duur, niet naar de eischen
I van den lijd ingericht met klassikaal en vakken-
j onderwijs; de schoot voor jongens en meisjes
voor lager en meer uitgebreid lager onderwijs
l geeft niet genoeg onderw ijsnamelijk geen
Duitseh en Engelsch, en zoo zijn er velen die
i openbaar lager en meer uitgebreid lager onder-
w ijs voor meisjes uit den gegoeden burgerstand
verlangen, teiwijl de jongens aan de Hoogere
I burgerschool daarvoor terecht kunnen.
Nadat in herinnering is gebracht het openbaar
onderwijs in deze gemeenterijst de vraag
welke behoefte beslaat er aan eene openbare
meisjesschool voor gewoon en meer uitgebreid
lager onderwijs
Toen Mej. llondius nog bare school had,
waren daar ruim 40 meisjes; Mej. Gultcling
1 had er in dien lijd bijna 40zoodat liet ge-
hcelc getal van meisjes op 80 kan geschat wor-
I den. De ondergeleekendc heeft behalve die
schatting bij dc respectieve rekwestranten rond
gezonden met de vraag voor hoeveel incites
elk bet gevraagde onderw ijs verlangde n hoe
hoog hot schoolgeld zou kunnen zijn zonder
bovenmatig genoemd te worden. De ruim 200
rekwestrant* hadden te zanien slechts .12 meisjes
van II lol 17 jaar (de leeftijd werd hij do vraag
ruimer gesteld) en volgens hunne opgaven waren
van die •52 geplaatst hij Mej Gultcling en op
de openbare school ruim 20zoodal slechts
ruim een* tiental niet profileerde van dc be
staande inrichtingen. Omlici l bet schoolgeld
V11i geanlwo- i.i viij algemeen dal een school
geld »..u I .'10 zou kunnen worden geheven;
sommige sprake» van I5n, mils liet enderwijs
goed was. andi ren van I 15 a 120, zoodut
f30 als normale prijs werd opgegeven. Ook
van andere zijde werd onderzocht naar het
aantal meisjes in deze gemeente en zoo bleek
het dat op de openbare school 50 meisjes wa-
i renwaarvan een lienlal hoven 12jarigen leeftijd,
j terwijl bij Mej. Gulteling waren 39 meisjes,
waarvan s boven dien leeftijd, zoodat met
inbegrip van de meisjes die gezegd worden van
i geenc inrichting le profilerenin hot geheel
1 op ruim ."50 meisjes van 12 lol Kijurigen leeftijd
kan gerekend w orden. In liet geheel zal Ainers-
foorl hoogstens 100 meisjes uit den gegoeden
stand lellen, waarvan '/a boven 12 jaar. Ge-
i slohl dal allen van bel gevraagde onderwijs
j zouden proflloeren wanneer dat op 1 40 werd
gebrachtdan zouden de inkomsten van zulk
J eene school ruim f1200 bedragen, terwijl de
I uitgaven zeker 1'üOOO 'sjaars zouden bedragen
I zoodat uit de gemeentekas voor elk schoolgaand
j meisje uil den gegoeden stand minstens f 100
zou moeten worden bijgepast. De ondergetee-
kende acht bet mitsdien hoogst ongeraden aan
i het verzoek te voldoenzooals bet verzoek daar
ligL De behoefte bestaal niet; zoowel toch op
de school van Mej. Gulteling als op de openbare
j school kunnen nog meisjes worden geplaatst
zoodat gerust gezegd kan wordendat iedereen
onderwijs kan ontvangen Maar zal men bewe
ren de behoefte is juist daarin gelegen dat
het onderwijs niet voldoet en dus niet voldoende
is. Dit betreft de inrichting en ook daarop is
gelet. De ondergeteekende geeft gaarne toe dat
hel heter zou kunnen zijn. De openbare school
toch ingericht voor jongens en meisjes is op
den duur niet houdbaar, liet zaïncn zijn in één
i lokaal lot lOjarigen leeftijd kan gaan; maar
bel zamen zijn voor hoogeren leeftijd in één
gebouw met dezelfde schooluren gaat niet Oru
I dus bel onderwijs aan die school uillebreidon
j met Duitseh cn Engelsch zou de kwaal ver-
j grooten. Verschillende wegen zouden echter
kunnen worden bew andeld. Zoo zou 1°. aan de
i lusschenscbool eene klasse kunnen worden toe-
i gevoegd waar Fransch onderwezen werd voor
jongens tot 1 Sjarigcn leeftijd. De jongens kunnen
i daarna naar de Hoogere burgerschooldan zou
de openbare school voor meer uitgebreid lager
j onderwijs alleen voor meisjes zijn en met de
school van Mej. Gutteling alleszins voldoende
zijn. De jongens uil den gegoeden stand zouden
dan geen ander onderwijs kunnen ontvangen
I dan aan de tussclienschool. Op die wijze zou
j men goed maken voor bet eene en bederven
j voor bet andere.
2\ de jongens boven 10, 11 of 12jarigcn
j leeftijd zouden van de openbare school voor
lager en m. u. 1. o. kunnen geweerd worden,
met hunne verwijzing naar de Hoogere burger-
school. Die school zou op die wijze gemengd
blijven lol een bepaalden leeftijd en dan uit-
j sluitend meisjesschool worden.
J .'5° de meisjes boven den aangeduide» leeftijd
zouden kunnen geweerd worden met verwijzing
naar de school van Mej. Gultcling, die dan
een subsidie zou moeten hebben om baar te
verplichten le zorgen voor bel verdere ondcr-
j wijs van de meisjes in de gemeente.
I 4°. Er zou nevens de school van Mej. Gutle-
i ling nog eene bijzondere inrit hting kunnen
j worden in het leven geroepenbeide met sub-
i sidieonder voorwaarde dal de eene meisjes
zou hebben tol een bepaalden leeftijd'dc
j andere na een be pan lden leeftijd. Op deze
wijze zon do beslaande openbare school alleen
j voor jongens uit den gegoeden stand kunnen
t worden ingericht. De ondergeteekende zou wel-
licht nog meerdere middelen weten aanlegeven
en zou thans reeds alle opgegeven middelen
aan een nauwkeurig onderzoek in de gevolgen
kunnen onderworpen maar het is van algemecne
bekendheid dal eerlang door de Regeering aan
do Tweede Kamer oer Stolen-Generaal zal wor
den aangeboden een ontwerp van wel tot wij
ziging der wel van 1857. Van betrouwbare zijde,
vernam de ondergeteekende dat bij dal ontwerp
ook het meer uitgebreid lager onderwijs zon
geregeld worden, terwijl zeker hij aanneming
I de invoering der nieuwe wel zou plaats hebben
in het jaar 1878. \Ycn$( Indijk is hetalvorens
doortastende maatregelen te hemendie wet
aftewachten want verandering nu en verande
ring spoedig daarna kan niet anders dan on
gunstig werken. Mocht van de wel niets komen,
ot mocht ten aanzien van liet lager eu meer
uitgebreid lager onderwijs voor deze gemeente
geenc wijziging plaats hebben, zoodal de ge-
