Donderdag 17
Nov. 1892.
No. 4197.
37e Jaarga
„God zegene u"
CARMELA
Uitgave
FIRMA A. H. VAN otEI
te Amersfoort.
Dit blad verschijnt Maandag en Donderdagmiddag. Abonnement per 3 maanden f 4.—.
Franco per post f 1.15. Advertentiën16 regels 60 Cents.; elke regel meer 10 Cents.
Groote letters naar plaatsruimte. Legale-, officieële- en onteigeningsadv. per regel
15 Cents. Reclames per regel 25 Cents. Afzonderlijke nummers 10 Cents.
Bureau
MUURHUIZEN
hoek Korte gr acht, Wijk B. 60.
Ter afwisseling zullen wij In eenlge vol
gende nummers, in plaats van het gewone
feuilleton, geven een historisch opstel over
een beroemden Amersfoorter uit het laatst
der 16e eeuw.
Wij hopen deze opstellen te kunnen ver
volgen. Aan stof zal het nimmer ont
breken de geschiedenis van Amersfoort is
zeer belangrijk. Of ze echter belangstel
ling wekken zal?
In het jongste Supplément littèrmre
van de Figaro wordt, in een artikel van
meer dan twee kolommen, de vraag be
antwoord; hoe komt het, dat men, als
iemand niest, zegt; God zegene je!
De schrijver begint met te verklaren,
dat de nieuwsgierigheid van den vrager
volstrekt niet nieuw is; Artistoteles en
Montaigne hebben de vraag reeds gedaan.
Boeken zouden over dit onderwerp
gevuld kunnen worden, want naast de
twee genoemde personen hebben zich nog
met het onderwerp bezig gehoudenPli-
nius, Cicero, Olympiadorus, Avicêna, Car-
donius, Scbooterius, Buxtorf, Debrio, Bar-
tolin, Strada en Morin, een geleerd
oriëntalist, wiens verklaring letterlijk iu
De Larousse (de beste tot nu toe versche
nen Fransehe encyclopaedic) is opgenomen;
iu 1712 sprak de Mercwre over die ge
woonte en in 1776 le Journal de France
de ridder De Jaucourt wijdde er een
artikel aan in de Encyclopédie en in
onze dagen heelt een ander blad er een
vluchtig onderzoek naar ingesteld.
Overal en altijd heeft het gebruik be
staan, zelfs bij de Egyptenaren; de Zend-
Avesta (levend woord), het wetboek van
Zoroaster, zegt: „zeg Ahunovar en As-
himvuhü, als gij hoort niezen"; de for
mule der Hebreërs is „thobira chailm".
In Griekeland zeide men, volgens Olym
piadorus, zêté (leef), volgens een epigram
in de Anthologie Zeus sóson (Jupiter redde
u)volgens Antheneus boog men de knie
voor iemand, die niesde. Te Rome heette
het: Jupiter behoede U!"
Wanneer een Siamees niest, smeekt men
de hulp der godheid voor hem af; wan
neer de Koning van Monomotapa niest
Feuilleton.
Naar het Duitsch
door S....
(Slot.)
Maar of hij kwam of niet, hij zou hem ver
volgen tot op het einde der wereld. Oog om
oog, tand om tand. Slechts bloed kon zijne
wraak stillen, al zou hij er ten slotte zelf door
ten gronde gaan.
Vincenzo drukte den scherpen dolk vaster in
de schede en vervolgde, met saamgetrokken
wenkbrauwen zijn weg.
De natuur om hem vertoonde zich in al haar
pracht. Hij zag het niet de diepe smart,
welke hem doortrilde maakte hem ongevoelig
voor uiterlijke nitdrukken.
Zoo bereikte hij de landingsplaats. Een oude
visscher, dien hij goed kende, Wam hem tege
moet.
„Hoor eens, Vincenzo, hier is een vreemdeling,
die een uurtje wenscht to roeien. Hij wil goi
betalen. Wij hebben hem voorgeslagen om j(
aan te nemen. Geloof mij, figlio rnio, het beste
geneesmiddel voor verdriet is arbeid verzacht
nare bitterheid."
„Laat mij met vrede, Spada. Ik dank je voor
je goeden wil, voor je hartelijkheid, maar het
is mij onmogelijk om iets te doen. Laat mij ruston,
ten minste voorloopig."
„Wees toch verstandig, Vincenzo! Kom, ga
is het geheele volk verplicht smeek-
zangen aan te heffen voor de gezondheid
van den vorst. Verwaardigde de koning
vau Senaar zich soms te niezen, dan
draaiden alle hovelingen hem den rug
toe en sleegen zich op de rechterdij.
Pinto vertelt, dat hjj eens een Indiaansch
vorst zag niezen; onmiddellijk wierpen
alle aanwezigen zich op den grond,
strekten de armen uit en smeekteu de
zon hem te verlichten en te verdedigen.
Men zegt, dat als de Keizer van China
niest, alle hovelingen beleefdheidshalve
het geluid nabootsen, ja, dat het gansche
volk zulks doet.
In het begin van de 16e eeuw zei men
iu Frankrijk „Dieu vous aide", iels later
„Dieu vous y. (God helpe u). In de 18e
eeuw werd de groet in Fraukrijk gewij
zigd men sprak nl. geen zegewensch
uit, doch ontblootte alleen het hoofd en
maakte een diepe buiging. Nog iets later
deed men het alleen met een buiging.
Tegenwoordig zijn de banale gezegden
weer in de mode.
Behalve eenige wederdoopers in Enge
land, hebben alle menschen, altijd en
overal, het niezen begroet; men kan dus
begrypen, dat er ook verklaringen van
het ontstaan van dit gebruik zijn ge
geven o. a. wordt de -volgende- fabef
verteldToen Prometheus zijn beeld, dat
meusch moest worden, uit klei, zuurdeeg,
gal, speeksel en schuim van een leeuw
had voltooid, steeg hjj, met behulp van
Minerva, omhoog en roofde daar, in een
hermetisch gesloten flesch, vuur van de
zon. Weer op de aarde teruggekomen,
hield hij die flesch onder den neus van
zijn beeld, dit nam de zonnewarmte in
zich op en kondigde zijn „levend worden"
aan door te niezen, waarop Prometheus
zei: „Wel bekome het u."
Dergelijke verhalen 4jn er meer te
vinden.
Ook de geschiedenis geeft er verklarin
gen van. Zoo zegt bijv. Polydore Virgilius,
dat er in 591 in de Latynscha lauden een
vreeselijke epidemie heerschte. Het eigen
aardige daarvan was, dat men er al nie
zende aan stierf. Paus Gregorius de Groote
schreef toen gebeden uit, om het kwaad
te keeren, en sedert is men, wanneer
iemand niesde, bljjven zeggen: „God zegene
u." Deze uitlegging is heel aardig gevon
den jammer maar dat het vaststaat, dat
die gewoonte reeds lang vóór de zesde
eeuw bestond.
De verklaring van het gebruik is voor
elk land verschillendevoor Frankrijk zal
zjj, daar de Fransche taal is ontstaan met
het Grieksch en het Latnn, by de oudon
moeten worden gezocht. Uit fabels, daar
omtrent door Herodotes, Plutarchu9 en
Xenephon verhaald, blykt dat de beteeke-
nia die men aan het niezen hechtte, ver
anderde, wanueer het ochtend of avond
was, wanneer het geschiedde onder dit of
onder dat sterrenbeeld.
Ook de kerk heelt er zich mede bemoeid.
Het dwaze bjjgeloof is door haar onder
drukt geworden en in de onschuldige
groet, heeft zjj het woord Jupiter vervan
gen door God dm Vader. De formule
werd zoodoende, zoo al niet een betuiging
van geloof, dan toch eene gedachteloozo
erkenning van dankbaarheid en onderwer
ping aan deu schenker van het leven.
BUITENLAND.
mede het ia een edelman je kunt met
weinig moeite in korten tijd een aardig duitjo
verdienen."
Vincenzo keek hem vragend aan. Eene plot
selinge ingeving deed hem haastig antwoorden:
„Goed, Spada, breng mij tot dieu vreemdeling.
Waar is hij
„Daar, jonge vriend," hernam Spada met den
vinger zijwaarts wijzend naar een rijzig man.
Thans wendde dc vreemdeling zjjn gelaat naar
de visschers toe. De zon bescheen zijne scherpe
doch regelmatige trekken. Het bloed jaagde hij
dezen aanblik Vincenzo door de aderen het
duizelde hem zijne knieën knikten hij
had den marchese herkent.
Met bovenmqnschelijke inspanning bedwong
hij zijne woede, trok den breed geranden hoed
diep in de oogen en vraagde zyn begeleider
haastig
„Waar is de boot? Breng haar in ordo."
Daarna liet hij den oude staan en snelde zijn
vijand tegemoet.
Alfonso zag Carmela's bruidegom argeloos aan.
Bij hun eerste ontmeeting had hij hem slechts
vlucatig gadegeslagen de man uit het volk
stond te ver beneden den aristocraat om hem
veel aandacht te schenken.
De marchese was alleen, zonder zijne dames
op het eiland gekomen ten einde Carmela terug
te zien en haar vergiffenis te vragen.
Om alle opzien te vermijden wilde hij eerst
nauwkeurige inlichtingen inwinnen. Hij dacht wel,
dat een tocht door het eiland hom daartoe
de beste gelegenheid aanbood.
„Ik wil een bezoek brengen aan de Blauwe
I grot. Wilt gij my alleen daarheen varen?"
In Frankrijk houdt het gerucht min, dat
de beraadslaging in de Kamer over de quaes-
tie der Panama-maatschappij en over het
ontwerp totwijziging der Wet op de druk
pers, den val van net ministerie wel ten
gevolge zal kunnen hebben. Het ontwerp op
de drukpers strekt tot verscherping dor be
staande bepalingen. Zoo zal de reentstroek-
sclie ophitsing tot diefstal on tot aanslagen
door middel van ontplofbare stoffen, ook al
wordt er geen uitvoering aan gegeven, ge
straft worden evenals liet aansporen tot
moord, plundering en brandstichting. Voorts
zal het aanzetten der militairen tot onge
hoorzaamheid ten opzichte der straf gelijk
gesteld worden met ophitsen tot. moord,
plundering en brandstichting. Verder zal de
preventieve inhechtenisneming bevolen kun
nen worden van iemand, die door middel
van de pers zich schuldig maakt aan derge
lijke ophitsingen. De Minister heeft dezelfde
bepaling voorgesteld ten aanzien van ophit
sing tot misdaden tegen de veiligheid des
Staats, maar de commissie heeft dit punt
verworpen.
\Toeg hjj, terwijl hjj de breede schouders van
Vincenzo gadesloeg.
„Zeker mjjnheer. De ingang van de grot is
er eng, zooals u weet en dan is het maar 't
best om het kleine bootje niet nutteloos te be.
laden."
„Zijt gjj op dit eiland geboren
„Ja, mijnheer."
„Kom clan."
Zij bestegen het ranke vaartuig. Met krachtige
riemslagen roeide de vissehersknaap van het
strand. De vaart ging in westeljjke richting.
De marchese staarde zwijgend naar de wolken
en naar de hemelhooge, nu eens grauwe en
zwarte, dan weder roodgetinte rotswanden. Waar
do zee haar bospoelt, zijn ze met eene koraal-
massa begroeid. Bloemen en myrten gluren
uit de rotsspleten, en trotsche kasteelen of ver
vallen Saracenenburchten kronen hier en daar
de steile toppen. Toen zij voorby de ruïnen van
de baden van Tiberius geroeid waren, bereikton
zij Bpoedig het wonder van Capri, la grotta aizura.
Zjj vlogen dc enge opening der grot binnen
en zagen zich als door blauwe vlammen omge
ven. Iets schooners on verhoveners heeft de
natuur wel nergens geschapen als deze verwe
zenlijking van lieflijke too versprookjes. Wonder
baar heldor vloeit het water daarheen het
geheel biedt een heerlijken aanblik aan.
Cito di Lazise sloeg op al dat schoons weinig
acht. Integendeel, beelden uit het vcrlcdene be
stormden zijjic /.iel. De enge ruimte was hem
te benauwd bij verlangde er naar om wcor
voet aan wal te zotten. Zwijgend, ternauwer
nood zijn toorn kunnende bedwingen, gehoor
zaamde Vincenzo. Waarom aarzoldo hjj nog
De Parjjsche gemeenteraad heeft intua-.v
sehen reeas besloten de regeering te ver
zoeken in geenerloi opzicht de vryheid der
pers en het recht van vereeniging en ver
gadering te verkorten.
Gister behandelde de Kamer het wei
ontwerp over de belasting op de sterk#
dranken.
Het bericht, dat een verbond tusschea
Rusland en Frankrijk is geteekend, wordt
door de Gironde, die bjj velen voor een of
ficieus blad doorgaat, tegengesproken. Diuirea-
togen wordt het door de National 7.tg. en
de Voss. /tg. bevestigd. Onwaarschijnlijk is
het nietj dat financieele meer dan politieke
overwegingen den Czaar hebben bewogen
een tractuat te teekenen, dat den FranscuSj
een groote voldoening geeft en hen misschien
zal bewegen hun geld aan Rusland toe te
vertrouwen.
De onderhandelingen van Rusland met
Duitschland over een handelsverdrag hebbeiy -éJ
intusscben weinig kans van slagen.
De Duitsche Keizer heeft Zaterdag den
nieuwen Ooetenrijjkschen gezant, graai Cze-
Senyi, hijzonder hartelijk ontvangen. De
oizer betuigde zjjn ingenomenheid met de
beleefdheid van den Keizer van Oostenryk -V
om zich van een vertrouwden raadsman
ontdoen, teneinde zich door dezen aan het
Hol' te Berlijn te doen vertegenwoordigen. J
In Hongarije is do samenstelling van het 2
nieuwe Kabinet vertraagd, doordat dc heer
Czaky geweigerd heeft de portefeuille van
Binnenlandscne zaken te aanvaarden.
Zondag hadden in groote steden van Belgie -9
tal van meetings plaats ten gunste van het -ï
algemeen kiesrecht. De Brusselsche arbeider»- 1
partij heeft besloten geen manifestatie te
houden bij gelegenheid van het te Ileum, i
Binnenkort wordt te Brussel een congres ge
houden om te beraadslagen over ait eene
voorstelalgemeene werkstaking.
Van ernstige ongeregeldheden, welke ver
wacht werden, geen berichten.
Volgens de laatste berichten heeft het En-
gelsche Ministerie beslotenOeganda niet
prijs te geven eon besluit dat de opposi- -
tie moet bevredigen, maar aan het land tus-
schen de 30 en 40 duizend p. st zal kosten.
De nota, door Griekenland wegens de
erfenis der Zappa's tot de mogendheden ge
richt is in zeer krachtige bewoordingen
gesteld. In dit stuk wordt de geschiedenis
steeds, thans, waar het toeval hem zulk eene
schoone gelegenheid bood om zich te wreken,
zjjne schoono Carmela en zichzelve.
Daar zat zjjn offer, niets kwaads vermoedend,
wellicht mot minachting op heui neerziend^
den betaalden knecht, die het vaartuig bestuurd*
in de richting, waarin do marchess het w< machte.
Eindelijk kon hij zich niet langer bedwingon
hy knarste wraakgierig op do tandon.
Alfonso stoorde den matroos in zjjn sombere
gedachten.
„Daar gij op Capri geboren zijt, kent gjj ver
moedelijk Pasqualti 'a pleegdochter, de schoone
Carmela?" vroeg hjj op ongewoon lovendigen 1
toon.
„Zeker, Signor"
„Vertel mij eens iets naders omtrent haar
ik zal u er voor bcloonen."
„Wat gaat u dat meisje aan?" riep hjj uit,
■rwijl hij den edelman dreigend aanblikte.
„Eigenlijk niets, beste vriond je hebt to-
lijk," hernam do aangesprokene zorgeloos. pttjCg
meiflio was een tjjd lang mijne geliefde
wij hebben menig vrooljjk uurtje niet etkatt-j
der doorgebracht en daarom zult gij het
begrijpelijk vinden, dat ik nog nltjjd eenige be-
langstelling voor haar koester."
„O dan hebt gy wellicht het voornemen qm
Carmela te huwen, om haar in hare eer t« her
stellen
De marches' li een honend lachen hoorea.
„O, sanctn simplieitus, ik, de laatste erfgenaam
van een oud geslucht, zou met een visseher®-
uieisje trouwen. Ha, ha, ha. Dat zou me een kosto-
ljjkc grap wezen." Wat zou mjjn vrouw daar wel
van zeggen. En mijn hooghar ige moedor mijn
