Maandag 22
Juli 1895.
No. 4477,
44e Jaargang
gAKUNTALA.
Binnenland.
Uitgave
Firma A. H. VAN CLEEI
te Amersfoort.
Verschijnt Maandag- en Doiulerdagiuvmidiliig met gratis Zondagsblad. Abonnement per 8 maanden ƒ1.Franco
Ser post ƒ1.15. Abonnement alleen op liet Zondagsblad voor Amersfoort 40 ct, voor liet binnenland 50 ot. per
maanden. Advertentiën 1—0 regels 60 ct.elke regel meer 10 ct. Groote letters naar plaatsruimte. Legale-,
officieële- en onteigcningsadvert. per regel 15 ct. Reclames per regel 25 ct. Afzonderlijke nummers 10 eenl.
Dienstaanbiedingen en aanvragen, uitsluitend voor- en betreffende den werkenden stand, van minstens 5 regels, in het
Zondagsblad, per regel5 cent.
Bij advertentiën van buiten de stad worden de incasseorkosten in rekening gebracht.
Bureau MUURHUIZEN
hoek Kortegracht, Wijk B. 60
Telephoounuiuiner 19.
Reis-abonnementen.
Wij zijn gaarne bereid om, tegen
vergoeding van porto, aan geabon-r
neerden, die voor korten of langen
tijd op reis gaan, de Amersfoortscke
Courant en de bladen, welke zij door
onze tusschenkomst ontvangén, na
te zenden.
Opgave van duidelijk adres is vol
doende. -
Amisfortium illustratum
ii.
Door het tweede artikel des heeren
Van llootselaar is het onderwerp eeniger-
mate gewijzigd. Dit verheugt mij, omdat
er thans aanleiding bestaat om aan te
toonen, dat er te Amersfoort inderdaad
iets heeft geschuild, dat niet kon ont
snappen aan den geschiedschrijver. lip
noemde namen van mannen, die om
met Longfellow te spreken left foot
prints in the sand of Time (die sporen
nalieten in het zand van den tijd). Ik
wil hier eenigen daarvan in herinnering
brengen meer niet. Zij zijn alom bekend,
en gewaardeerd in elke plaats en in
iederen kring waar beschaving en weten
schap ook maar een weinig verheven is
boven die van bewoners van een kraal
van Hottentotten. Voorloopig volgt er
niet veel meer dan een dorre naamlijst
misschien geeft dit aanleiding om de
personen van nabij te beschouwen, gelijk
de stellig beroemde geneesheer Gode-
fridus Versteeg reeds een beurt heeft
gehad iu no. 4235 van dit blad, van 5
Juni 1893.
Om eens 'op een onzijdig terrein te
beginnen wat het vak betreftnemen
wij eerst de schilders. Over hen heeft de
archivaris geschreven in het Archief voor
Nederlandsche Icirnstgeschiedenis van mijn
voormaligen chef, den lieer Obreen, VI,
296—310, waar, achter de Naamrol van
het Sint Lucas-gilde eenige bladzijden
aanteekeningen volgen over hier ter stede
geboren schildersdie aanteekeningen zijn
uiet volledig, maar geven daarentegen
wat men elders niet vindt.
Lambert van Noort, in 1571 over
leden, schilderde zes der bekende ramen
in de kerk te Gouda. Wie nu, als hij,
Feuilleton.
51). Naar het Engelsch.
Dat /.eg ik niet; maar gesteld dat hot zoo
was, zou het dan zoo vreemd zijn? Wees ierlijk,
Nickgesteld, dat ik je vroeg je werk, de taak,
die jij je tot levensdoel gosteld hebt, op te geven,
en dat'ik je in ruil daarvoor een huwelijk aan
bood! Neen, neen Het huwelijk is goed en wel,
maar welk man zou er dien prijs voor betalen
Maar, lieve kind, dat is immers juist de
roeping der vrouw
Misschien van sommige vrouwen, maar niet
allen beschouwen het huwelijk uit hetzelfde
oogpunt. Er bestaan meer roepingen dan éene.
Hoor eens Kate, een man is geen Wees
huis of een Tehuis voor vcrlatenen. .lij beschouwt
de zaak veel te ernstigje behoeft voor den
man niet alles op te geven. Natuurlijk houdt
men zich zoo in het begin, maar op den duur
is het voldoende als je een paar diners geeft,
en een paar vergaderingen en partijen bijwoont,
's Morgens drink je mot je man een kopje koffie,
en als hij 's avonds thuis komt, zorg je, dat je
hem opwacht en een nette japon aanhebt. Mij
dunkt, dat is zoo moeilijk met. Gerust, probeer
het maar eens met mij Kate; je zult zien hoe
eenvoutiig het is. Ik begrijp ook heel goed, dat
het je niet genoeg zou zijn, alleen je echtgenoot
en niemand anders gelukkig te maken, en dat
vind ik juist heel goed. Je hebt een bijzonder
samen met de Crabeth's genoemd wordt
en als Deken van het Antwerpsche schil
dersgilde sterft, mag meetellen onder de
vermaarde kunstenaars van het land en
is geen kleinsteedsche beroemdheid.
Het valt mij in, dat ik, de schilder
kunst vooropplaatsende, moet zorgen ge
matigd te zijn. Als adsistent van den
reeds genoemden Hoofddirecteur, directeur
der heerlijke schilderij verzameling iu het
Rijksmuseum te Amsterdam, en werk
zaam in de toen door de in bruikleen
gegeven bibliotheek van prof. J. A. Alber-
dingk Thijra zeer uitgebreide boekerij
naast het Prentenkabinet, heb ik gedu
rende enkele jaren gelegenheid gehad,
iets van de kunst te zien en te vernemen.
VVenn man so in einem Museum ver-
bannt ist," gelijk Faust dat zoo zegt, is
acht uur daags opgesloten te zitten onder
een tienduizend boeken, een paleis vol
schilderijen en ontelbare „prenten" niet
alles voor een vrijgeboren wezen, maar
men leert er iets en, het moge vreemd
klinken, de kunstgeschiedenis waardeert
ook hetgeen slechts volledigheidshalve in
de verzameling wordt gebracht. Dit zal
mij echter niet verleiden om de Amers-
foortsche kunst te overschattenop de
zaak zelve kunnen wij later terugkomen.
Daar is nog Jacob van Campen, die
in Italië een overdreven neiging voor
de bouwkunst in hoogere beteekenis op
vatte, en daarin ook de onsterfelijkheid
heeft verworven, maar hij was oorspron
kelijk schilder, die om de kunst naar
Rome ging, en van ziju werk kan men
ook te Amersfoort nog op dezeB dag
keunis nemen.
Een zijner leerlingen is Matthias
Withoos, die eveneeus naar Rome ging,
de leermeester was van drie zoons en
een dochter Johannes, die, na te
Rome gewerkt te hebben, als Hofschilder
in Saxen Lauenburg stierf; Pieter, die
zich te Amsterdam vestigde Frans, die
te Batavia ouder be3chermiug stond van
den gouverneur-generaal Camphuys en
die later terugkwam, door de rampen
van 1672 te Hoorn ging wonen en daar
overleedAlida, de dochter, is meer
algemeen bekend dan misschien wel van
deze Amersfoortsche schilders vermoed
talent om de inenschen gelukkig te makenlaten
wij de voorwaarde stellen, dat je mij eerst ge
lukkig maakt, en dan kan je verder de zoivun-
je goedheid laten stralen over de geheele mensoh-
heid. Je zult zien, hoe goed het gaat, als wij
zulk een verdrag sluiten en het nakomen. Be
proef het toch eens met mij. O Kate, ik heb je
zoo lief, ik moet je hebben, je weet niet hoe
gelukkig ik je zal inaken, als je maar wilt.
Ik weet, dat je goed voor mij zoudt ~.ijn,
Nick, je zoudt alles doen wat een man vermag
maar het is niet de man. die het huwelijk ge
lukkig of dragelijk maakt, het is de vrouw. Ik
zou öf jou, óf het andere deel van mijn werk
verwaarloozen. en in beide gevallen zou ik mij
ellendig en slecht voelen. Zulk een geluk is niet
voor mij weggelegd.
Op dit oogenblik kwam Tarvin's naakte hand
tegen den ring in zijn borstzak. Hij scheen hem
nieuwe kracht te geven, de kracht om zich te
beheersohen, en niet door een uitval van drift
zijn geheele zaak te bederven.
Kate, zeidc hij, het is nu de tijd niet om
ons te verdiepen in denkbeeldige gevarenwij
hebben te doen met een werkelijk bestaand. Je
bent hier niet voilig ik kan jou hier niet laten
en ik zelf kan hier niet blijven. Daarom vraag
ik je dadelijk met mij te trouwen.
Maar ik beu niet bang; wie zou mij kwaad
doen
Sitabahia, antwoordde hij wrevelig. Maar
datdoet er ook niet toeik zeg je, dat je niet veilig
benten ik weet wat ik zeg
En jij
O, ik tel niet mee.
De waarheid, Nick
wordt. Wij moeten ook haar tot eeu
betere gelegenheid bewaren.
Jordanus van Hoorn leerde Jan Apel
doorn en had zeil Gerrit Toorenberg tot
onderwijzernien vindt in hun werken
een samenhang, die aan een eigen school
doet denken.
Van Gerrit Louwerisz Stellingwerf wiens
voornaam eerst bekend werd door mijn
monographie over Houbraken, is hier
werk van 1637
Tot onze eeuw behoort Kuijtenbrouwer,
doch de beroemdste als ik dat woord
zoo eens mag bezigen onder dezen
is Nicolaas Pieneman, die hier gedoopt
werd 15 Januari 1809 en te Am
sterdam overleed 30 December 1860, de
zoon van Jan Willem, die ook een dochter
had, een veelbelovende schilderes, die
echter reeds vóór haar twintigste jaar
overleed. De Pienemans waren uit het
Omabrücksche en hebben zich in de tweede
helft der 18e eeuw hier te lande geves
tigd. Dat Nicolaas een onzer beste historie
schilders is geweest en een aantal vor
stelijke en voorname personen heeft
gecouterfeit, is vau algemeeue bekendheid.
Is hier misschien nog van ziju werk, dat
nog aan het oog der kunstliefhebbers is
onttrokken of ontsnapt
Slot volgt.)
In liet antwoord van den beer De Savornin
Lobman op het, verslag der Eerste Kamer
over zijn voorstel tot wijziging van art. 54
der Schoolwet, handhaafde deze zijn ineening,
in 1889 uitgesproken, dat hij zich niet kan
voorstellen, dat na aanneming der wet van
188!) een volksbeweging tegen «le dan be
staande sehooltoestanden zou kunnen worden
uitgelokt, mits de wet eerlijk worde uitge
voerd. Hij zou het zeer bejammeren, indien
de strijd over de beginselen, die in 1889 is vol-
streden, heropend werd en meent, dat het be
doelde Unie-rapport, die heropening ook geens
zins beoogt, veeleer poogt haar te voorkomen
althans indien men zich blijft plaatsen op het
wettelijk standpunt, dat de overheid alleen
waarborgen van goed onderwijs vordert, maar
de richting, waarin men het onderwijs geven
wil, volkomen vrijlaat.
l)e voorsteller erkende het bezwaar, dat de
Nu, ik heb altijd gezegd, dat het te Topaz
beter was dan ergens anders op de wereld.
Dus jij loopt gevaar, misschien groot gevaar
Nu, ik geloof juist niet, dat Sitabhia een
hand zou uitstrekken' om mijn kostbaar leven te
redden. En hij zag haar gli ulachend aan.
Dan moet je dadelijk vertrekken en geen
minuut verliezenje moet niet wachten.
Dat zeg ik ookik kan heel good buiten
Rhatore, maar niet buiten jou. Je moet meegaan.
Meen je, dat jij hier zult blijven, als ik
het niet doe, vroeg zij wanhopig.
Neen, dat zou een bedrieging zijn. Ik zal
op je wachten.
Nick, kouit het door hetgeen ik je vroeg
te doen vroeg zij eenklaps.
Je hebt mij niets gevraagd.
Ja wel; en het is zeker mijn schuld?
Wat meen je? Dat ik met den koning
gesproken heb? Dat is slechts de inleiding van
het drama. Daarvoor ben je niet verantwoorde
lijk, Het eenige waarvoor je op dit oogenblik
verantwoordelijk bent, is ons heider vlucht. Je
bent hier geen uur zeker van je leven en ik geen
seconde.
Nu ziet je in welk een verlegenheid je
mij brengt.
Integendeelik toon je een doodeenvoudig
middel aan om er je uit té redden.
Je zelf!
Nu ja; ik zeide immers, dat het eenvoudig,
niet dat het schitterend was; bijna ieder ander
zou meer voor je kunnen doe" dan ikduizenden
zijn oneindig beter dan ik maar niet een bemint
je zooals ik. O, Kate, Kate, heb vertrouwen in
mijik sta er je voor in, dat ik je] gelukkig
regeering bij haar voorstellen aan de roon,
om ontheffing te verleenen van de verplichting
tot aanstelling van ondenvijzei-s, uitsluitend
geleid zal worden door subjectieve inzichten,
maar wanneer men zich indenkt in de ge
vallen, waarin het verzoek om dispensatie
kan voorkomen, blijkt het minder gewichtig
dan het oppervlakkig schijnt.
In den regel zal de dispensatie gevraagd
worden voor reeds bestaande scholen, die
geheel ingericht zijn op een grooter aantal
onderwijzers. In zulke gevallen is een objec
tieve maatstaf onnoodig en de wetgever van
1889 heeft ten aanzien van een veel gewich
tiger punt, nl. de opleiding der bijzondere
onderwijzers zeer veel overgelaten aan de
subjectieve inzichten der elkander opvolgende
ministers.
Het doel van het voorstel kan niet bereikt
worden door liet verleenen van dispensatie
by de Kon. besluiten ter uitvoering van art.
88 genomen.
Dat liet peil van het on lerwijs zou kunnen
dalen door dit ontwerp, betwistte de voorstel
ler. Nog steeds kost oprichting van bijzondere
scholen groote inspanning terwijl de aan-
kweekinw van bijzondere onderwijzers niet van
de schoolbesturen afhangt, maar beheerscht
wordt door andere factoren nl. vraag en aan
bod en de zekerheid van een behoorlijk be
staan. Bij verwerping van dit ontwerp zou
juist liet peil van tiet onderwijs zeer worden
verlaagd. De practische bezwaren achtte de
voorsteller niet overwegend. De eenige gren
zen, waarbinnen de minister zich zal hebben
te bewegen, zijn die van zedelijkheid en ge
zond verstand.
De Eerste Kamer heeft met 25 tegen 18
stemmen het ontwerp goedgekeurd.
De Eerste Kamer der Staten-generaal is
Vrijdag uiteengegaan met het plan om in <lit
zittingjaar niet weder te keeren; althans de
notulen van die vergadering, als vermoedelijk
de laatste iu het zittingjaar, zijn vastgesteld
vóór de Kamer uiteenging, zoodat het wets-
voorstel-llartogh betekkelijk het Wetboek
van Burgerlijke rechtsvordering tot het vol
gende zittingjaar is blijven liggen.
De Regeering heeft aan de Tweede Kamer
een c red iet van f4500 aangevraagd voorde
invoering op 1 Januari 1896 van strafregis
ters en signalementskaarteu volgens het
stelsel Bertillon o.a in de politiebureelen te
Rotterdam, Amsterdam, en 's-Gravenhage,
alsook in de strafgevangenissen.
Van regeeringswege is medegedeeld, dat
eeu bende Atjehers de Chineesche wijk van
zal maken.
Neen, neen, je moet heengaan.
Hij schudde het hoofd.
Ik kan je niet verlaten. Denk je werkelijk,
dat de man, die je liefheeft, je hier in de wil
dernis zou laten, zonder iemand om je te be
schermen Dat nooit. Kate, lieveling, kom met
mij mee. Je martelt mij, doodt mij, door mij te
noodzaken je ook maar een oogenblik uit het
oog te verliezen. Ik zeg je, dat een doodelijk
gevaar dreigt. Nu je dat weet, zal je toch niet
blijven? Je zult toch je leven niet opofieren
voor die schepselen?
Ja, riep zij uit, terwijl zij opstond en de
oogen ten hemel sloeg. Ja. Als het goed ia voor
hen te leven, is het ook goed voor hen te ster
ven. Ik geloof niet, dat mijn leven van mij ge-
ëischt zal wordenmaar moet het zijn, dan geef
ook dat.
Tarvin zag haar aan, verbluft, ontmoedigd,
niet meer wetend wat te doen.
Ik kan niet. Vaarwel Nick. Het is genoeg
Hij nam haar hand.
Goeden avond antwoordde hij. Mij dunk
ook, dat het voor van daag genoeg is.
Zij zag hem angstig na; eensklaps sprong zij
opMaar jij gaat toch
Gaan? Neen, neen! riep hij. Nu blijf ik,
al zou ik een geheel leger moeten oprichten, mjj
zelf als koning laten uitroepen en den zetel der
regeering opslaan in het rusthuis. Ik gaan?
Zij strekte de hand uit, als om hem terug te
honden, maar hij was reeds vertrokken.
Wordt vervolgd).