Donderdag 25
Juni 1896.
No. 4574,
45e Jaargang.
Amersfortiana.
Een noodlottig geheim.
Uitgave
A. H. VAN CLEEFF
te Amersfoort.
Verschijnt Maandag- en Dondvrdagnamiddag met gratis '/.m (/sbliid. Abonnement per 8 maanden ƒ1.Franco
per post ƒ1.15. Abonnement alleen op bet Zondagsblad voor .merefoort 40 et., voor het binnenland 50 ut. pei
3 ruaunden. Ad verten tiëu 16 regels 60 et,: elke regel meer 10 et. Groote lettors naar plaatsruimte. Legale-,
officieële- en ontoigeni ugsadvert per regel 15 et. Reclames per regel 25 et. -Afeonderlijkc nummers 10 rent
Dienstaanbiedingen en aanvragen, uitsluitend voor- en betreffende den werkenden stand, van minstens 5 regels, in het
Zondagsblad, per regel5 cent.
Bij advertentiën van buiten de stad worden de incasseerkosten in rekening gebracht.
Bureau
KORTEGRACHT 56
Telephoon 19.
KENNISGEVING.
Do Burgemeester en Wethouders van Amersfoort,
ordening op de straal pol irie
Doen te weten, dat de hoofdbewoner van een ge
bouw, de gebruiker van een erf, de. eigenaar of be
heerder van eenig onbewoond eigendom, of van
eenig ongebruikt erf, verplicht zijn de straten vóór,
achter en terzijde van hun pand gelegen, waar over
buren zijn „ter halve breedte" en waar gecne over
buren zijn of op pleinen en grachten „tot vijf
meters uit den stoep" te doen wieden, zoodat de
straat op Zaterdag, den 4. Juli aanstaande, des voor
middags te 9 uren behoorlijk gezuiverd is, op straffe
bij art. 37 der gemelde verordening bepaald.
Amersfoort, den 23. Juni 1896.
Burgemeester eti Wethouders voornoemd,
De Burgemeester,
F. 1). SCHIMMELPENNINCK.
De Secretaris,
W. L. SCHELTUS.
III.
Voor tie betoonde belangstelling in
A mcrsfvrliana, I betuigt de ondergetee-
kenile zijn oprechten dank. Zoo ook
betuigt hi) bij voorbaat zijn dank aan
ieder, die met hem, in het vervolg, door
welwillende aan- eu opmerkingen, te
rechtwijzingen, mededeeling van bijzon
derheden, enz., tot opbouw van Amers-
foort's roemrijk verleden wil medewerken.
Het is niet wel mogelijk zulks bij iedere
gelegenheid te herhalen.
Een en ander tot toelichting van
Amersfortiana I.
Den Treek. Er staat duidelijk ge
schreven Treckerhet. is echter volkomen
waar, zooals de heer Frederiks opmerkt,
dat de uitspraak zéér goed Treeker kan
geweest ziju. In ieder geval moet het
bewijs geleverd worden, dat de naam van
de plaats afkomstig zou zijn van den
eigenaareven goed kan het omgekeerde
het geval wezen, en de naam van de
plaats langzamerhand aan den bewoner
gegeven zijn. Ik hoop mij niet aan on
bescheidenheid schuldig te maken dooi
de mededeeling, dat de tegenwoordige
eigenaar en bewoner van den Treek, mij
reeds den laden dezer geschreven heeft,
o. a., dat er onder de vroegere eigenaars
een Van den Treek voorkomt, maar dat
het de vraag blijft, of hij zelf naar de
plaats genoemd is, dan wel of hij zijn
Feuilleton.
naam aan de plaats gegeven heeft. De
zelfde zéér ware opmerking geldt van
Leendert Jansz van den Treek, die ge-
uoemil wordt in een Urdonnantie-boek
van het Weeshuis, gelijk majoor Heldring
ons mededeelt. Ook nog in onzen tijd
wordt, ter duidelijke aanwijzing van den
persoon, die bedoeld is, de naam van de
plaats of straat, waar hij woont, gebezigd
bijv. Jan van deü Hof.
In Amersf 777laSO II, bldz. S3, leest
men, dat Jacob Dijer, burgemeester, den
29 November 1467 ziju huis, gelegen aan
den kerkrooster bouwde bij (d. i. met
goedvindeu van) den Raad van onze stad
en van twee leden van liet kapittel. Oud
tijds bevond zich voor den ingang van
bijna iedere kerk een ijzeren rooster,
waarvan de zeer practische strekking
was de kerk zooveel mogelijk vrij te
houden van het slijk en den modder, welke
zich aan de klompen (schoenen was een
groote weelde) over de zanderige wegen
(besteeuing of bestrating der wegen dag-
teekenen eerst van Uiteren tijd) had vast
gehecht. Naar men. reeds jaren geleden
mij verzekerd heeft, ligt nog voor de kerk
te Bunschoten, het rooster, afkomstig uit
de middeleeuwen. In 1340 brandde de
kerk op den Hof, in Romaanschen stijl
gebouwd, gro:tendeels af. Een herbouwing
werd wel beproefd, maar al spoedig is
daarvan afgezien. Eerst verscheidene jaren
later is men er toe overgegaan, om, met
behoud van het gedeelte, dat bewaard
was gebleven, een Gothische kerk te bou
wen. Ligt de onderstelling niet voor de
hand, dat burgemeester Dijer zijn huis
gebouwd heeft, naast of aan, misschien
wel op de plaats, waarin in vroegeren
tijd de rooster van de Romaansche kerk
gevonden werd 1 Dr. Lteijnders, die op deze
zaak in het bijzonder de aandacht geves
tigd heeft, noodigen wij beleefd uit zijn
onderzoek en mededeehngen te blijven
voortzetten.
Van Bemmel L 342. Regentesse van
het St. Elisabeth-G-asthuisRijkeland
(Richarda) Caen, wed. van Evert van
den Boos.
W. F. N. van ROüTSELAAR.
Amersfoort, 24 Juni 189G.
40).
Wij ssijn kennissen van mr. Paul Verity, voegde
de graaf er bij, op veel vriendelijker toon dan hij
anders gewend was tegen onbekenden aan te slaan.
Wij zagen elkander bij het vertrek van den trein
zón vluchtig, dat hij ons waarschijnlijk niot her
kend heeft. Onze nieuwe predikant is met een
zuster van hem gehuwd, cn nu dachten wij
Mrs. Oartwright is al sinds veertien (lagen te
Chatterly, antwoordde Beatrix. Zij en haar echtge
noot hebben te Parijs met mij kennis gemaakt
en daar zij wisten, dat ik gaarne naar Engeland zon
gaan, boden zij mij de betrekking aan van orga-
niste te Chatterly, die juist vacant was, en ik heb
aangenomen.
De graaf glimlachte.
Mijn lieve, jonge dame, zeide hij, mr. en mrs. Cart-
wright zijn jongetrouwde lui en die vatten daarom,
zooals vanzelf spreekt, alles van den lichtstcn kant
op. Gij zult ti bitter teleurgesteld vindenChatterly
is een stil, eentonig dorp, waar gij u niot gemak
kelijk thuis gevoelen zult.
Nu zoo erg is het niet, voerde Gertrude hier
tegen aan, maar daar wij nog een tamelijk vetre
reis met elkaar moeten maken, zou het wel goed zijn,
als wij ons wederkeerig aan elkaar voorstelden. Mijn
echtgenoot, lord Chatterly. en daar wij een gedeelte
van het jaar op bet kasteel wonen, zullen wig elkaar
daar dikwijls ontmoeten.
Beatrix beefde.
Deze mensehen moesten dus naaste bloedverwan
ten van Kenneth Ford zijn cn zij zouden ook zijn
vijand, als lig dien had, wel kennen.
Mijn naam is Beatrix Charles, zeide zij eenvoudig
Mgn ouders waren Engelsehen, maar ik ben te
Parijs geboren eu heb daar mijn geheelc leven door
gebracht. Gij kunt u niet. voorstellen hoe vurig
ik verlangde naar Engeland te kunnen gaan.
Do graaf legde zijn courant neer om aan liet ge
sprek te kunnen deelnemen en zeide
Ik vrees, miss Charles, dat Chatterly u al een zeer
slecht begrip van Engeland zal geven gij die aan
Parijs gewend zijt, zult liet vreeselijk eentonig vindon.
In welke wijk van Parijs hebt gij gewoond? De
meeste Engelsehen vestigen zich te Neuilly.
01 Neuilly zou veel te voornaam voor ons
geweest zijn, zeide Beatrix openhartig. Mijn groot
moeder leefde in zeer bescheiden omstandigheden.
Wg woonden in de nabijheid van Moutmarlre, in
de rue Saint-Denis en daar ben ik ook geboren.
Uw grootmoeder zal wel veel aan u missen,
zeide de gravin zaoht.
Zij is dood, anders zou ik Pargs nooit verlaten
hebben, want zij had daar zoolang gewoond, dat
zij geheel een Pargsche was geworden. Zij kon mijn
voorliefde voor Engeland en mijn verlangen om
er heeu te gaan, maar niet begrijpen.
Nti merkte lord Chatterly aan, ik vrees dat
ge berouw over uw ruil zult hebben, maar wij zullen
al het mogelijke doen, om het u op Chatterly aan
genaam te maken, Gertrude. Wij hebben redenen
ont verheugd te zijn, want wanneer miss Charles
oj) tegen heeft, privaatlessen
DE NIEUWE KIESWET.
Nu de wet regelende het kiesrecht en de benoe
ming van afgevuurd igdeu ter Eerste en Tweede
Kamer der Staten-Generaul, door den eenen tak der
Vertegenwoordiging is aangenomen, zullen onze
lezers zeker gaarne een beknopt overzicht van liet
geheel ontvaugen, zooals het uit de smeltkroes der
laugdurige beraadslagingen is te voorschijn getreden.
In éen wet is het kiesrecht voor de Tweede Ka
mer, de Provinciale Staten en de Gemeenteraden
geregeld, tenminstewatde kiesbevoegdheid be
treft, want het gemeentelijk kiesrecht berust voor
namelijk op het plaatselijk belastingstelsel.
Voor de Kamer zal men voortaan 5 klassen heb
ben belastingkiezers, woningkiezers, loonkiezers.
kapitalisten eu geëxamineerden. Zij moeten vóór of
op 15 Mei deu leeftijd van vijf-en-twiutig jaren be
reikt hebben, tot de mannelijke ingezetenen behoo-
ren en Nederlanders zijn.
Onder belastingkiezers verstaat de wet degenen
die huu aanslag over het laalstverloopeti jaar in een
of meer der Rijks-divecte belastingen vóór of op 1
Maart hebben voldaan, waarbij alleen voor de Grond
belasting een minimum van fl per jaar vereischt
wordt, terwijl, wat het Personeel betreft, de belasting
op de rijwielen is uitgezonderd. Voor de Grondbe
lasting worden hoofdsom en Kijksopcenten bijeen-
Bij de belastingkiezers (die voortaan ook wel aan
geduid zullen worden als A-kiezers nl. die onder
lett. a. Van art. 1 der wet vullen) geldt de aanslag
der vrouw iu de Rijks directe belastingen vóórhaar
mandie van minderjarige kinderen wegens goe
deren, waarvan hun vader het vruchtgenot heeft,
voor huu vader. Evenals thans gelden aanslagen in
de Grondbelasting wegens onroerende goederen eener
onverdeelde nalatenschap óok voor den mede-eige
naar, al is ziju naam bij den aanslag niet in het
kohier vermeld, ntits hij niet minder dan fl voor
zijn portie betale.
Nu volgen de B-kiezers, dat zijn de zoodanigen,
die sub. b. van art. 1 in vijf rubrieken zijn verdeeld.
Ten eerste de woning- of huurkiezers.
Dezen zullen om liet kiesrecht te erlangen, tus-
schen 1 A ugustus en 31 J%puari niet meer dan één
maal (en dan nog in dezelfde gemeente) hebben
mogen verhuizen eu dan, hetzij als hooi'den van
gezinnen of wel als alleen wonende personen moeten
hebben bewoond een huis, ten minste van een huur
prijs als vermeld is iu de tabel bij de wet behoo-
rende en waarin de gemeenten in negen klassen zijn
verdeeld De huurprijzen verschillen van f 2.50 voor
de grootste gemeenten, tot 85 cent in de kleinste,
alles per week. Huurkiezers zijn ook personen
die krachtens eigendom, vruchtgebruik of huur, oen-
zelide vaartuig van ten minste 24 kubieke Meter
hebben bewoond gedurende het straks genoemde
tijdsverloop. Bij de berekening van den werke-
1 ijken huurprijs wordt de maand geacht vier weken
te hebben, en het jaar gerekend op vyftig weken.
Dan volgen de zoogenaamde /oon-kiezers. Dezen
zullen minstens gedurende dertien maanden bij éen
patroon of onderneming of instelling iu dienstbe
trekking moeten geweest zijn of, als inwonende
zoons, in het bedrijf der ouders werkzaam moeten
geweest zijn tegen een vast loon, dat alweder af
wisselt naar den rang der gemeenten of gedeelten
van gemeenten waar zij wonen en dat van f550tot
f300 afdaalt. Met zulk een loon wordt gelijkgesteld
een pensioen, dat men mocht genieten van een
Wie echter 1550 te zamen ge-
hebbet
doei
1 Te i
t gelegenheid o
tonder dat zij"
groote zeldzaamheid, dat lord Chat
terly zóo aan zgn dochter dacht en Gertrude be
loonde hem er voor met een dankbaren blik.
Wanneer u privaatles geven wilt, zeide zij
tegen Beatrix, dan zal ons dochtertje uw eerste
leerlinge zijn. Zjj is negen jaar oud.
En volgens de opvatting van haar moeder
t pet
je ft c
dien hoofde aanspraak op het kiesrecht.
Ilierhij valt nog aan te merken: ten eerste, dat
niet afgetrokken behoeft te worden van het vaste
week- of maandloon dat gedeelte hetwelk men we
gens ziekte of verwonding gedurende hoogstens twee
maanden heeft ingeboetten tweede, dat vrije wo
ning of inwoning, vrije kost en inwoning, of vrije kost
ook mogen meerekenen in het inkomen dat men
aangeeft, met dien ver. tande dat de waarde van de
vrije woning of inwoning wordt gerekend, naar ge
lang van de klasse der gemeenten, op minstens f125
voor de grootste en minstens f37.50 voorde kleinste
gemeentende waarde van den vrijen kost en in
woning op f350 voor de grootste, op f200 voor de
kleinste gemeenten, en de waarde van de vrijen kost
alléén op f 225 voor de grootste gemeenten en f 162.50
voor de kleinste.
Vervolgens heeft men de zoogenaamde bezit-kiezers,
Wie niet genoeg belasting betalen, wie niet genoeg
huur verwonen, wie niet genoeg inkomen genieten,
hetzij aan loon alleen of aan loon eu pensioen te
zamen, die kunnen toch nog bezit-kiezers worden.
Daarvoor is het noodig, dat zij oi> den lsten Fe
bruari sedert een jaar den eigendom met recht
van vrije beschikking hebben van ten minste t'100
(nominaal) ingeschreven in de Grootboeken der Na
tionale Schuld of van ten minste f50 ingelegd in
de Rijkspostspaarbank.
Eindelijk de zoogenaamde capaeileils-kiezers. Wie
aan al de straks genoemde vernachten niet voldoet,
kan nog kiezer worden, wanneer hij heeft voldaan,
aan de eischen van bekwaamheid, door of krachtens,
de wet gesteld, voor de benoembaarheid tot eenig
ambt, voor dc vervulling van eenige betrekking
of voor de uitoefening van eenig bedrijf of beroep.
Maar tot liet kiesrecht tot samenstelling van ae
Gemeenteraden worden toegelaten zoodanigen, die
(behalve ingezetenen eener gemeente zijnde) óf iu de
Rijksbelastingen zijn aangeslagen en dus tot de zoo
genaamde A-kiezers behooren öf in een plaatselijke
directe belasting betalen naar de cijfers van het
inkomen, die in genoemde tabel zijn gesteld voor
gemeenten of gedeelten van gemeenten. Voor het
overige gelden de ander regelen voor de kiesbevoegd
heid ook voor de Gemeenteraads-kiezers.
Bedeelden of onderstand-genietenden zijn uitge
sloten. Onder onderstand verstaat de wet elke on
dersteuning, in geld of natura verstrekt, tot leniging
van nood aan behóeftigen. Daar valt buiten het
verschaffen van kosteloos onderwijser binnen valt
liet verstrekken kosteloos van geneesmiddelen, maar
niet bet ontvangen van kosteloozen geueeskundigen
raad, meer bepaaldelijk iu polyklinieken.
Voorts zijn, zoolang zij in actieven dienst zijn,
geen kiezers de militairen bij zee- en landmacht
beneden den rang van officier die in de kazerne
wonen, daaronder begrepen de miliciens en de
marine-reservisten; maar zijn wel kiezerB zij die den
graad van sergeant bekleeden eu de „met hen gelijk
gestelden", ook wanneer zij in de kazerne wonen
(waarbij vooral gedacht is aan deadjuda"ten-onder
officier) doch een en ander voor zoover zij aan art.
1 der wet de kiesbevoegdheid kunnen ontleenen,
dus voor zoover zij mochten vallen onder de A of
B kiezers.
Er zal voortaan zijn een verkiezings- en een stem
dag. De eerste is bestemd voor de inlevering van
een voordracht van candidaten, die op straffe
der gevangenis of boete door minstens 40 be
voegde kiezers moet worden aangeboden. 19 er
geen eaudidaat gesteld, dun moet een nieuwe ver
kiezing worden uitgeschreven. Is er geen tegen can-
didaat dan is dc alléén voorgedrageue wettig be-
De kiezer krijgt uiterlijk 3 dagen vóór den stern-
het volmaaktste kind van de wereld, voegde ile
graaf er bij. Hier zijn wij echter te Peter-Borrow.
Daar jij nu zulk een aangenaam gezelschap hebt,
Gertrude, zult gij er hoop ik niets op tegen
hebben, dat ik hier uitstap en de rook-coupé op
zoek, want ik verlang er naar, een sigaar te rooken.
Te York kom ik weer bij u en zal zorgen, dat ge
een lunch krijgt.
Toen de beide dames alleen waren, spraken zij
veel vrijer en ongedwongener met elkaar. Lady
Chatterly had in tegenwoordigheid van haar echt
genoot steeds een gevoel van angst en onrust, en
Beatrix was tot dusverre, zóo weinig met heeren in
aanraking gekomen, dat de aanwezigheid van een
vreemden man haar altijd eenigszins beschroomd
maakte. Zij keek de gravin met zekere afgunst
Jong, schoon, rijk, met een liefdevolle gade en
een aanvallig kind. scheen het der jonge, eenzame
organiste wel niet vreemd toe, dat zulk een vrouw
te benijden was. Weinig vermoedde zij door welk
verdriet het hart, dat onder dien kostbaren pels
mantel klopte, gefolterd weid. en evenmin dat
Gertrude somwijlen gebukt ging onder haar leed.
Ik heb mrs. Cartwright liet laatst; gezien, toen
zij nog een kind was. zeide gravin Chatterly. Haar
familie woonde iu de gemeente, waar mijn vader
predikant was. Het schijnt mij zoo zonderling toe, dat
ik haar thans als een jonge vrouw zal terugzien.
Is u goed met haar bekend, miss Charles?
Ik heb haar slechts tweemaal gezienik ge
loof niet, dat ik een juist oordeel over haar kan
vellen, want toen ik haar zag, maakte zijn op mg
alleen den indruk van een jonge vrouw, die straalde
van gel tik.
En hebt u nu bij haar moeder gelogeerd
Ja, twee nachten mrs. Verity heeft mij recht
hartelijk ontvangen, toen ik op mijn doorreis haar
huis te Londen bezocht.
Heeft, zij of haar zoon. mr. Paul Verity, u nog
eenige merkwaardigheden van de hoofdstad laten
Neen, mrs. Verity was door een verkoudheid
genoodzaakt thuis te blijven. Mr. Paul heeft zich
wel aangeboden om mij tot geleide te verstrekken,
maar ik heb daarvoor bedankt; ik had er geen lust
toe, merkwaardigheden te bezichtigen, nu mijn goede
gr lOtmoeder nauwelijks drie maanden geleden be
graven werd.
Hebt u nog verdere familie? vroeg Gertrude.
Mijn ouders zijn jonggestorvenen ik heb nooit
ooms of tantes gehad. Mrs. Cartwright vreesde ook,
dat ik mg te Chatterly eenzaam zou gevoelen maar
ik zeide haar, dat ik te Parijs óok alleen op de we
reld stond.
Te York kwam de graaf in de coupé terug en
nam beide dames mee naar de wachtkamer. Hij
scheen Beatrix geheel onderzijn bescherming te wil
len nemen en zorgde er voor, dat het haar niet aan
spijs of drank ontbrak.
Denkt u dat er iemand aan het station zal zgn
om u of te halen? vroeg hij. nadat zij te Willruing-
ton waren overgestapt en nu in een anderen trein
naar Balton reden. Wanneer dat niet zoo is, dan-
zou ik u willen voorstellen met ons mee te rijden,
dan kunnen wij u onderweg aan de pastorie afzet
ten. Vindt je ook niet, Gertrude,?
Zeker, met genoegen, antwoordde de gravin,
maar ik denk wel. dat mrs. Cartwright iemand zal
zenden om n af te halen.
Zij beloofde mij. dat zij het doeu zou, maar
toch is het aanbod van niylnrd zeer vriendelijk, zei
de Beatrix. Ik ga evenwel niet naar de pastorie,
maar naar een klein huis, dat daar dichtbij staat en
dat mr. Cartwright voor mg gehuurd heeft.
Elm-Cottage, merkte de graaf aan. Ja, dat
is dicht bg de pastorie en heeft sedert geruimen
tijd leeg gestaan.
{Wordt vervolgd).