Donderdag 21 Januari 1897. No. 4634, 46e Jaargang. Het nieuwe licht. Wantrouwen. a4> Binnenland Uitgave Firma A. H. VAN CLEï te Amersioort. Verschijnt Maandag- en Donderdagnamiddag met gratis Zondagsblad. Abonnement per 8 maanden l.~ Franco per post/1.15. Abonnement alleen op het Zondagsblad voor Amersfoort 40 ct., voor het binnenland 60 et. po: 8 maanden. Advertentiën 16 regels 00 ct.elke regel meer 10 ct. Groote lettors naar plaatsruimte. Legale ofticieële- en onteigeningsadvert. per regel 15 ct. Reclames per regel 25 ct. Afzonderlijke nummers 10 cent, Dienstaanbiedingen en aanvragen, uitsluitend voor- en betreffende den werkenden stand, van minstens 5 regels, in het Zondagsblad, per regel5 cent. Bij advertentiën van buiten de stad worden de incasseerkosten in rekening gebracht. Bureau KORTEGRACHT56 Tslephoon 19 Nu de kogel door de kerk is en de Raad onzer Gemeente in zijn vergadering van 15 December 1896 besloot om in den vervolge zelf de exploitatie van de verlichting dezer Gemeente op zich te nemen, kan het zijn nut hebben, op het volgende te wijzen. Immers, tot dusver is nog niet uit gemaakt oi Amersfoort ook van de nieuwe fabriek gewoon gaslicht zal ver krijgen, dan wel acetyleen-gas, of mis schien ook eleetrisch licht. De ervaring opgedaan te Borne, een veel kleinere gemeente dan Amersfoort hebben te recht de aandacht getrokken. Wellicht wil en kan men daarmede ook hier ter stede zijn voordeel doen. In het Tijdschrift der Ned. Maatschappij ter bevordering van Nijverheid komen eenige belangwekkende mededeelingen voor omtrent de electrische straat- en woningverlichting van Borne. Deze verlichting behoort zeker tot de electrische merkwaardigheden in ons land, omdat daardoor het bewijs is geleverd, "dat plattelandsgemeenten voordeeliger met elee trisch licht dan met gas worden verlicht. Het fabriekje, dat de gemeente van het licht voorziet, werd onder leiding van den heer R. W. II. Hofstede Crull in het najaar geopend. De 60 gloeilampen, die op kosten der gemeente Borne branden, zijn van 16 normaal-kaarsen, hangen aan eenvoudige lantaarnpalen, circa 7 Meter boven den be- ganen grond en kosten f 10.50 per jaar ter wijl de gemeente Baarn, bijvoorbeeld, f25 betaalt per gaslantaarn en f 10 per petro- leumlantaarn. De particulieren te Borne zijn, aangesloten met ongeveer 450 gloeilampen die echter nooit tegelijk branden, en betalen 1*/2 cent per uur en per lamp van 16 normaal kaarsen. De geheele inrichting der electriciteitsfa- briek zoo lezen wij voorts in het artikel met alle leidingen en fittings heeft f 14 300 gekost, welko som bijeengebracht is door eenige aandeelhouders, die zelf de voornaam ste abonné's van de fabriek geworden zijn en zich in huis mogen verheugen in een grootsteedsche verlichting. Ik zag onder an dere een ouderwetsche kaarsenkroon ver anderd en ingericht met 24 eleetrisch bran dende kaarsen, hetgeen uitstekend voldeed. De straatverlichting is gebonden om van donker worden af tot 's avonds half twaalf te Feuilleton. Vrij naar het Duitsch. „ik wil hem hier afwachten," zei de architect opgewonden. Zijn linkervoet stampte ongeduldig op den grond. „Zooals u wilt, maar wie het wachten niet gewend is, wordt er korzelig van, en u moet bedaard blijven, mijnheer!" „Hou je dan nooit op met dat gezwets riep Martin ongeduldig en ging eenige schreden verder. „Heel goed, mijnheer hernam Attenhofer en ging weer op zijn oude plaats op den omge- naktcn denneboom zitten, terwijl Martin in koortsachtige opgewondenheid ettelijke malen om het hek van het monument liep. Plotseling sprong Attenhofer op en riep Martin op gedempten toon toe: „Pst 1 Daar I" Martin bleef als aan den grond genageld staanhij staarde met wijdgeopende, oogen zijn handen grepen onwillekeurig de staven van het hek. Templin was uit de villa gekomen. Hij had zijn mantel over zijn schouder geworpenhet valies zette hij op den grond neer on de deur Bloot hij zorgvuldig. Daarna nam hij het vaiics op, ging den kleinen tuin door, zette zijn valies branden, terwijl particuliere verbruikers den gelieelen nacht van het licht gebruik kunnen maken. In elke woning is een stroommeter, die het verbruik controleert. De straatlampen hangen 40 Meter van elkander, hebben een porseleinen regenkap uit éen stuk met den lamphouder, zijn van prima Engelsch fabrikaat en hebben geen verdere beschutting tegen de atmosfeer. De grootste afstand tusschen het punt van uit gang en de verst verwijderde straatlamp is 600 Meter, terwijl er nu reeds sprake van is om, bij verdere uitbreiding, de kloosters te Zenderen, op 3 Kilometer afstand, aan te sluiten. De fabriek waar de electrieiteit wordt op gewekt, bevat een stoomketel van 34 Meter verwarmend oppervlak, een Laval-stoomtur- bine van 30 P.K. ellektief om de dynamo's te drijven, een dynamo van 160 Ampères on een kleinere van 40 Ampères, die, gedu rende het loopen van de groote dynamo, de accumulatoren-batterij laadt, door de noodige spanning hiertoe te onderhouden. Nu de voornaamste uitgaven gedaan zijn, kan zonder groote kosten liet stroomvermo- gen van de fabriek vergroot worden en daarmede de lichtsterkte der straatlampen worden verhoogd. Achter de eigenlijke elec- triciteitsfabriek heeft, de lieer Cruli een werk plaats voor electritche montages ingericht, waar, over dag, de werktuigen door een elec tromotor (verbonden met de accurnolatoren- batterij) worden gedreven. De opgewekte electrieiteit gaat langs een schakelbord, waarop de verschillende toestellen voor stroommeting en stroomverdeeling zijn aangebracht. Van het schakelbord verdeelt zich de stroom over 7 zoogenaamde voedings- lijnen naar de geleidingen, waaraan de wo ningen verbonden zijn. De spanning van elk voedingspunt wordt op het centraalstation gemeten en van daar uit geregeld. Aan de palen in de gemeente loopt (Ie positieve stroomdraad rechts en de negatieve links over de isolatoren. De geheele lengte van de leiding is 6 Kilo meter voedingslijn en 10 Kilometer verdee- lingslijn. De_ beer Crull beeft woningen ingericht met 5 gloeilampen, inclusief alle fittings voor de geringe som van f25, zegge vijf en twiniig gulden, en het daardoor mogelijk gemaakt, dat de eenvoudigste ingezetenen zich de luxe van eleetrisch licht kunnen veroorlooven. Dit eerste jaar moet in vele opzichten als een proefjaar worden beschouwd, want bij een eersten aanleg zijn op dit gebied natuur- lijk heel wat moeilijkheden te overwinnen. weer neer en sloot het hek ook. Hij keek naar alle kanten rond. „Hij zoekt iemand, om zijn valies te dragen," zei Attenhofer zacht. „Zal ik mij aanbieden?" „Neen," antwoordde Martin met bevende stem. „Ga heen" voegde hij er gebiedend bij. „Vlug En kom morgenochtend bij mij. Vlug! Vlug!" Attenhofer sloop in het kreupelhout. Het was zijn stellig vooruemen het bevel van den architect niet op te volgen, want het interes seerde hem, hoe die geschiedenis toch wel zou atloopen. Hij had ook spoedig met de hem eigen vindingrijkheid een plaats gevonden, waar hij zelf alles kon zien. Daar ging hij dicht bij een boom zitten en wachtte. Templin die, na eenige minuten gewacht te hebben, wel had moeten besluiten, zelf zijn valies te dragen, nam langzaam voortgaande den lcort- stcn weg en liep dus recht op Martin af. Toen hij nog muar weinig schreden van den grafheuvel verwijderd was, trad Martin hem in den weg. Templin ging verschrikt achteruit; zijn ge laat verwrong zich tot een krumpnehtigen grijns lach; hij herstelde zich spoedig en stotterde op gemaakt vriendelij ken toon «Mijn beste architect! Hoe komt u hier? Dat is inderdaad een verrassing!" Martin was niet in staat éen woord te uiten. Al het bloed was uit zijn gelaat geweken; zijn donkere gelaatstint was groenachtig geworden; zijn oogen varen wijd open en hadden een vreeselijke uitdrukking. Hij kneep zijn han den dicht en zijn nagels drongen diep in het vleosch. Templin zocht zijn vlammende blikken teont- Wij meenen echter te mogen bevestigen, dat te Borne hot bewijs geleverd is, dat als men zich daarbij geen verlichting van »Unter den Linden" te Berlijn of van de »Avenue de rOpéra" te Parijs voorstelt, de verlichting van kleine gemeenten door electrieiteit, de verlichting worden moet van de toekomst, tot zoolang we geen nieuwere vinding hebben, die het electriscbelieht weer verdringt. Ook de toekomst voor de aandeelhouders is niet ongunstig; gaat de aansluiting zóo voort, dan vermeent de heer Crull spoedig een redelijk dividend op de aandeelen te kunnen uitkecren. In ieder geval verdient de zaak ten zeerste de aandacht van belanghebbenden. In de wetenschap, dat niet allen het Tijd schrift van „Nijverheid" bezitten, achtten we het niet ondienstig, aan dit vrij groote uittreksel een plaat3 te verleen en. De Regeermg verklaart in haar antwoord op de Voorloopige verslagen der Eerste Kamer inzake de Staatsbegrooting voor 1897 met belangstelling kennis te hebben genomen van de uitvoerige beschouwing aan de be langen van den landbouw gewijd. Een af zonderlijk «Landbouwdepartement" acht zij echter vooralsnog niet noodig. De Regeering blijft van oordeel, dat aan de neiging om door middel van ons tarief van invoerrech ten tot een stelsel van bescherming, in het vermeend belang van den landbouw, over te gaan, niet behoort te worden toegeven, al wil zij daardoor niet geacht worden on veranderd behoud van gemeld tarief in al zijn onderdeelen voor te staan. Bij de herziuning van het tarief voor in voerrechten zal met de opmerkingen omtrent inconsequentiën zooveel mogelijk rekening zijn te nouden. In het loopende zittingjaar is geen voor stel te wachten tot wijziging der Drankwet. De Minister meent, dat het heffen van een ge meentelijk Vergunnings of Patentrecht van koffie- en bierhuizen waar geen sterkedrank verkocht wordt, de bedoeling der Drankwet niet zou bevorderen. Indien het beweren juist is, dat adspirant- kiezers en dikwijls tegen opzien een gang naar het Raadhuis te maken om het Kies recht aan te vragen, dan zou daaruit ten duidelijkste blijken, dat het noodig is, het den aanstaanden kiezers zoo gemakkelijk mogelijk te maken. Voor hen die, wegens wijken. Alleen maar om iets te zeggen, stamel de hy op gemaakt onverschilligen toon„En geheel in jachteostum? Hier op het Vorstelijk jachtgebied? Pas maar op, dat Stolpe u niet ziet! Anders kon hy u wel eens inrekenen." Martin liet hem praten en bewoog zich niet. „Maar, excuccer mij I" vervolgde Templin „Binnen tien minuten gaat miju trein naar Potsdamhet is de laatste trein dien ik kan nemen; ik ga door naar Parijs, maar had hier nog iets te doen; misschien houdt u mij gezelschap tot aan het station." „Ik heb hier op u gewacht zeide Martin nu zoo bedaard mogelijk, maar zijn stem klonk toch dreigend, „U hebt zaken gedaan; ik moetuook over een zaak spreken." „Het spyt mij zeer," hevnam Templin, die nu' weer kalmer was geworden, „maar ik heb werkelijk geen tijd." „U zult er den tijd toch voor moeten nemen I" he-nam Martin beslist. „Ik zeg u immers, dat mijn treiu ik heb mijn kaartje in mijn zak „Daar heb ik niets moe te maken, U weet zeer goed, wat ik met u heb af te doen uw verlegen stotteren zou u reeds verraden, als dat nog noodig wasl Op don dog mijner ver loving heb ik u gezegd, dat mijn bruid niet langer mot u kon omgaan toch hebt u later nog eens getracht u bij haar op te dringen toen heb ik u por brief zoo gedecideerd mogelijk verboden, haar ooit weer lastig to vallen, en er bijgevoegd, dat ik elko poging daartoe van uw zijde als oen persoonlijke boleodiging zou opvatten, waarvoor ik u ook persoonlijk ter ver antwoording zou roopen het bezit van f50 op de Rijkspostspaarbank ge durende 12 maanden, in liet, bezit, van het Kies recht komen, Ponden de voorbereidingen wel gemakkelijker gemaakt worden, meent de Arnh. Ct. Volgens de wet moeten zy aan den Directeur der Rijkspostspaarbank om een bewijs vragen. Als men nu weet dat vooral landbouwers met het voeren van correspondentie alles behalve bekend zyn, dan is bet te voorzien dat een aantal per sonen,die op deze wyze kiezer kunnen worden, maar liever bun recht zullen laten varen. Bovendien, wat een drukte zal men bij de directie der Postspaarbank te Amsterdam krijgen om de verschillende bewyzen te verstrekken. Om bet Gemeentebestuur van het recht om op de kiezerslijsten geplaatst te worden te overtuigen, zou men toch even- good eon bewijs kunnen overleggen, van den Directeur van het Postkantoor in zijn woonplaats, zoodat men to Amsterdam alloen bewijzen zou behoeven te geven voor hen, van wie in den loop van bet laatste jaar het boekje vernieuwd werd. Het plan om de Zuiderzee droog te leggen, schijnt, nu reeds velen onverschillig te wor den het ledental der vereeniging, die de bevordering van dit doel beoogt, neemt af in plaats van toe, gelijk op de jongste ver gadering der Zuiderzee-vereeniging gebleken is. Het bedraagt nu nog slechts ruim vier honderd. In die vergadering werd door het Bestuur medegedeeld dat de Regeering niet alleen niets deed, maar ook allo vertoogen onbe antwoord liet. Dit is echter een natuurlijk gevolg van den toestand. Een Kabinet, waarvan de dagen geteld zijn, kan zulk een werk. met welks totstandbrenging jaren en jaren zijn gemoeid, niet aanvangen en bet kan evenmin toezeg gingen doen, die toch zijn opvolger niet zouden binden. Men bedenke dit wel. Wanneer echter de belangstelling blijft en grooter en algemeener wordt, zal onder volgende Regeeringen de zaak zeker ernstig worden overwogen. Herhaalde malen is gewezen op den minder gunstigen toestand van bet Koninklijk jacht »de Valk" en aangedrongen op den bouw van een nieuw schip. De Minister van Marine heeft echter aan de Eerste Kanier meege deeld, dat, waar nog zoo aanmerkelijke gel delijke bedragen vereisebt worden om de Zeemacht te voorzien van slagvaardige sche pen, «Ie bouw van een jacht voor evcntueele zeereizen van het Vorstelijk Huis nog langen tijd achterwege moet blijven. „Daarover kunnen wij Inter wel spreken viel Templin hem in de rede." Nu kan ik niet; do trein wacht niet op mijik moet weg „Je blyftl" riep Martin gebiedend. „Nu wordt het toch lil te gekl" hernam Templin, en terwijl hij voor do derde maal zyn norlogo uithaalde en het Martin voorhield, voegde hij er bij.,Ik mis werkelijk nog den treinDnt zou toch te dwaas wezen „Der. trein zult gij zeker missen, en dat is nog niet ergste, dat u wacht." ,,'t Is ill te gek." „Je hebt togen mijn uitdrukkelijk verbod gehandeld!" riep Martin in steeds grooter op gewondenheid uit „Onder een of ander voor wendsel heb je mijn bruid weten over te halen, jo hier vnnduag te ontmoeten „Och kom! Van overhalon kan geen sprake zijn." Martin beefde. „Je erkent, dut je oen samenkomst hebt ge had mot mijn bruid „Welnu als u dut zoo not Maar laat mij nu toch gaanlate alles uitloggen," Hij wilde Martin voorbijgaan, luou hem vastberaden in den weg. „Jo komt hier niet vandaan I" „Wel nu nog mooier „Jo komt bier niet vandaan, zeg ik haalde Martin dreigend. „Maar wat wil je dan van mij Ik heb mej. Sand op haar verzoek ecu beleefdheid bewezen voilil tout I" „Dat is niet waar!" Wordt vervolgd.) wilt I ik u deze trad her-

Historische kranten - Archief Eemland

Amersfoortsche Courant | 1897 | | pagina 1