Maandag 29
Maart 1897.
PHOENIX BROUWERIJ
Specialiteit in Exportbier naar de Tropen.
No. 4653,
46e Jaargang.
Wanneer?
ARME JACK.
H. MEURSING Sc Go. AMERSFOORT.
Uitgave
Firma A. H. VAN CLE E FF
te Amersfoort.
Verschijnt Maandag- en Donderdagavond. Abonnement per 3 maanden f 1.franco per
post 1.15. Advertentiën 16 regels 60 cent; elke regel meer 10 cent. Groote letters naar
plaatsruimte. Legale-, of'ficieële- en onteigeningsadvei'tentiön per regel 15 cent. Afzonderlijke
nummers 10 cent.
Rij advertentiën van buiten de stad worden de incasseerkosten in rekening gebracht.
Bureau
KORTEGRACHT 56
Tolephoon 19.
(INGEZONDEN).
Wanneer vraagt Madame X aan haar
dokter moet ik, bij voorkomende
ongesteldheid van een der leden van miju
gezin, Uw hulp inroepen Sla ik dadelijk
alarm, dan word ik om mijne overbe-
zorgdheid uitgelachen draal ik er mede,
zoo dreigt het gevaar van het „te laat."
De docteur Cancalon gaat op die vraag
in en geeft zijn antwoord iu de „Nouvelle
Revue1' van 1 Maart j.l. onder het op
schrift „le diagnostic d'une mère do
familie."
Bij de mogelijkheid, dat sommige
lezers van dit blad het oorspronkelijke
artikel uiet onder de oogen kregen, maar
toch in het antwoord belangstellen, volgu
hier een uittreksel.
Velen, en vooral vele vrouwen, houden
er eeue zekere gelatenheid op na om
zonder klagen te lijdenzij geven op
hunne gezondheid weinig ol geen acht
en schijnen van meening, dat eeue minder
goede gezondheid tot het normale bestaan
behoort. In de allereerste plaats moeten
dezen er van worden doordrongen, dat
eeue goede gezondheid niet slechts een
van de kostelijkste goederen is, maar dat
de mensch ook den duren plicht heeft
die, voorzooveel in zijn vermogen is, te
verzorgen en te bewaren.
Der leeken overheerschende fout op
dit gebied ishet weinig en slecht waar
nemen maar met hun ziektebeeld zijn
zij onmiddellijk klaar en hebben de meest
onzinnige verklaringen bij de hand. Of
het „komt uit het bloed," öf het zijn
„de zenuwen" En dat zijn van die stel
lige uitsprakenhet is als zeide men
„het regent"men heeft het aan te ne
men en er in te berusten, want er is
toch niets aan te veranderen
Bij kinderen, in veel gevallen, „de
wurmen" Als of die bn onwaarneembaar
èn onuitroeibaar zijnEn wat wordt
niet geschoven op het „tanden krijgen",
op de puberteit, en, ten slotte, op den
ouderdom
Thans behoort ook op dit alles wel dege
Feuilleton.
Vrij naar het I' ranselt.
De meubelstukken in hun klein kamertje
.zij hadden er du slechts éen verminderden
niet den dagmeermalen aten zij slechts droog
brood, dikwijls gebeurde het, dat zij het noodige
misten om hun honger te stillen. Maar dat was
niet alles; eens, bij het begin van dun winter,
begon Mattie, de jonge moeder, te hoesten en
te klagen over pijn in de borst. Toon (luisterde
Caleb het kleine meisje iets in het oor, en de
kleine Mattie geleidde haar grootvader door
verscheidene straten naar een door de zon be
schenen muur, een druk punt, waar de blinde
de.) avonds enkele koperen geldstukken iu zijn
hoed vond, die hij dan blijde thuis bracht.
De arme lieden, die met hen onder hetzelfde
dak woonden, voelden zie1, door medelijden diep
bewogen, wanneer zij den grijsaard en het kind
op de trap tegenkwamen en hot hoesten hoorden
van de altijd over haar wcrlc gebogonc, anno
moeder. Dan schuddon zij het hoofd en zeiden
tot elkander„Dat kan niet lang meer duren
wat zal er zonder haar van de twee anderen
worden
Nu on dan gaven zij aan de kleine Mattie een
kop thee of een andere versnapering om men
kaar moeder te brengen. Deze dronk de thee
lijk te worden gelet, omdat op het gebied
van den gezondheidstoestand zelf alle
schijnbare nietigheden van belang zijn
vau alles moet nauwkeurig nota geno
men worden natuurlijk zonder zich over
de waargenomen verschijnselen eenigs-
zins te verontrusten om hen, aan
wien de verzorging van dit kostbaarste
kleinood wordt toevertrouwd, tijdig eu
volkomen op de hoogte te brengen.
Wat nu in 't bijzonder de vrouw aan
gaat, valt het on getwijfeld zeer te be
treuren dat zij, die vroeg of laat zal
worden geroepen om aan een ziekbed de
wacht te betrekken en dit buiten kijf
ook met volkomen toewijding doen zal, I
iu den regel met te weinig kennis van
zaken toegerust is.
Kan de meerderheid der huismoeders
niet alleen den pols voelen, maar ook j
den thermometer goed gebruiken, de
ademhaling naar eisch waarnemen Eu
toch is dit alles van het grootste belang
waar bijna elk acuut ziektegeval zich
met koorts inzet.
De polsslag alleenmen boude dit in
't oog, geeft geen afdoend kenmerk van
koorts. Wel wordt de pols door de koorts
versneld, maar inspanning van lichaam j
of geest, bloedarmoede enz. hebben óok
invloed.
Bovendien speelt de leeftijd hierbij een
grooten rol: een kinderpols slaat 120 1
maal, die van een volwassene slechts 60 j
ft 70 maal per minuut.
Het zekere kenteeken van koorts geeft
de minimum-thermometer, mits in goede
conditie en naar eisch gebruikt. De
normale temperatuur is ongeveer 37'L,
wijst de thermometer op 38 it 38l/z dan
is er wat koorts, die ernstig wordt zoo
men 39" nadert. Bij 40" treedt, zoo uiet
zeer spoedig daling volgt, levensgevaar
in, dat natuurlijk bij verder stjjgen toe
neemt. Houdt een lichte koorts langer
dan 2-1 uren aan, zoo is 't gewenscht
den dokter te ontbiedenbjj een tempe
ratuur van 39° of meer mag daarmede
geen oogen blik worden gedraald.
Bij het aauleggeu van den thermo
meter - dat niet te dikwijls moet ge
beuren brenge men het kwikbolletje
onder den oksel, zie goed toe dat het
ondergoed van den patiënt niet uiet den
thermometer in aanraking komt en
zorge dat de zieke de elleboog goed tegen
den borst aansluit. Na tien minuten
kan de stand van den thermometer worden
opgenomen. Nog beter, en vooral hij kin
deren aanbevelenswaardig, is het otu
het kwikbolletje in den endeldarm te
brengendan heeft men reeds na 3
minuten de juiste temperatuur.
Deze temperatuur-opneming moet tel
kens genoteerd worden om, 't geen in vele
gevallen van groot belang is, den loop
der koorts te kunnen nagaan. In den
regel neme men 's ochtends en 's avonds,
soms bovendien nog 's middags, de tem
peratuur op.
Is bij een kind de koorts waargenomen
dan moet verder zeer oplettend worden
te werk gegaan en minstens tweemaal
per dag over het geheele lichaam van
den kleinen patiënt de huid nauw
keurig worden bekeken.
Gewoonlijk want de acute kinder
ziekten zijn vooral die, wblke met huiduit
slag gepaard gaan of wel keelziekten
vertoont de uitslag zich pas eenige dagen
na het opkomen der koorts en is de
dokter er dan al by geweest; maar som
tijds komen koorts en uitslag te gelijker
tijd op eu kan het dus wezen, dat de
dokter te laat komt om het verschijnen
van den uitslag waar te nemen. Zelfs
geschiedt het (zoo by roodvonk) dat de
uitslag dadelijk opkomt en meteen
weer verdwijnt, zoodat hjj weer weg is
vóór de dokter komen kou. En waar
deze ziekte, ook als zjj goedaardig is,
goed oppassen bij het herstellen vordert,
oiu eventueele gevolgen te voorkomen,
blykt het van overwegend bdleog om
haar karakter onmiddellijk te herkennen.
Het is derhalve zeer noodig, dat de
huismoeder in staat zij den uitslag, die
by hare kinderen opkomen kan, te her
kennen, dat zij wete van welken aard
het verschijnsel is.
Iu den regel zijn ouders het angstigst
voor keelziekten en toch, hoe vreemd
dit ook moge klinken, küken betrekke
lijk weinigen hunner de kinderen in de
keel. En dat is jammer, want dikwijls
zouden zjj, mits eenigszins op de hoogte
zijnde, daar de natuur der kwaal kunnen
lezen, in staat zijn te zien of er al dan
niet gevaar dreigt.
Schrikverwekkend voorde ouders en vol
komen beantwoordend aan hun huivering
wekkende voorstelling van de zoogenaamde
kroep, is de ziekte die het gezonde kind op
eenmaal aangrijpt, het benauwd in zyn
bedje doet opvliegen en de bekende
blaf-hoest te hooven geeft. Toch is deze
hoogst zelden van ernstigen aardhet
is de valsche kroep die voor een braak
middel of een trekpleister op de borst
de vlucht neemt.
Hoogst grillig, én in optreden én in
verloop, is de influenza, vaak het meest
te duchten waar haar optreden het minst
hevig is. Hier is het altijd zaak, den
dokter zoo spoedig mogelijk te laten
komen, want de influenza is besmettelijk
en leidt, hoewel als zoodanig niet ge
vaarlijk, dikwerf tot allerlei complicatiön.
Wordt zij onmiddellijk door den dokter
uit en gaf de versnapering aun het kind, voor
gevend. dat zij geen honger had.
Jiens kwam een knaap, medebewoner van liet
huis, met een kleinen, jongen bond hun kamertje
binnen. „Vader wilde hem verdrinken", zeide
hij, „ik heb hein gezegd, dat gij veel van hein
zoudt houden en dat hij uw grootvader zou
kunnen geleiden." Dc kleine Mattie nam het
hondje mot dankbaarheid aan en noemde het
Jack, den naam van haar vriendje. Men bond
Jack een touw om don hals en van nu af zag
men dagelijks den grijsaard, Mattie en den hond
zich door cle dr.ke straten naar den door do
zon beschenen muur begeven.
Er kwam een dag, ongelukkiger dan ooit te
voren, dat het clrictel, blootgesteld aan een guren i
Nuorclwestcwind, die wolken slof voor zich op
joeg, op zijn gewone plaats gezeten was, toen
een buurvrouw bij hen kwam.
„Caleb", zeide zij, „als je je dochter nog in leven
wil zien, spoed je dan naar huis".
Helaas! zij vergat dat het reeds langer dan
tien jaren geleden was, dut. Caleb zijn dochter
gezien hadnutar do armen hebben niet altijd
den lijd om hun woorden tc kiezen.
Mattie, Jack en de grootvader begaven zich
dus op weg naar huis en tegen alle gewoonte
betraden zij bun armoedige woning reeds bij
klaarlichten dag om de oude Mattie (zij was
eerst vijf en twintig jaar, du arme zielt, tied
te vinden, het laken bevlekt met blood, handen
en voeten reeds koud.
„Zij sterft", zeido een van de vrouwen, die bij
het lied stonden.
„O mijn God!" riep Caleb uit, „mocht,ik,al
ware het slechts éen enkel oogenblik, die blauwe
oogun zien, vóór zij zich voor eeuwig sluiten
IJdele wenschMartha's leven vlood henen
te-gelijk met liet daglicht, en twee dagen later
wees een versche aardhoop op hot kerkhof der
armen de plaats aan waar zij rustto.
En ik loof nog altijd, zeide Caleb, die den
eenen dag als den anderen zijn plaats innam bij
den door de zon gekoestor 'on muur, met Mattie
I naast eu Jack vóór zich.
Mattie's kloeren dekten haar niet meer tegen
de guurheden van het jaargetijde en haar schoenen
vielen haar bijna van'cle voetjes. Eén voor éen wa
ren de meubelstukken verkocht, te nauwer nood
I eenig kopergeld, hoogstens oen onkelen franc
I opbrengend. Toen de winter kwam, begon het
I knul te vermageren en te hoesten, evenals haar
I moederzij haalde bijna geen adem, als wave
j zij bang, dat de lucht lituir borst zou verscheuren.
En wederom Schudden do buren medelijdend
I het hoofd, zeggende. „Hot zal niet lang tueer
I duren."
Het was maar al te waarvóór <lo eerste
sneeuw het graf barer moeder mot een stnot-
I ic'.ooze lijkwade dekte, had het arme kind op-
gehouden te leven.
En Caleb? Wol! hom bleven zijn hond, zijn
lompen en zijn plnats in do zon. De armen
kunnen ook niet alles bobben.
Toon do kleine Mattie, koud en bleek, lag
uitgestrekt op do op den grond liggende ma
tras (het ledikant was verkocht), bewezen do
buurvrouwen baar al do zorg die in hun ver
mogen was het hart der armen is gevoel
voller dan vele menschen meenon zij bewijzen
elkander dienstenen botoonen oen meewarigheid,
die den hongeren klassen in cle maatschappij
vaak onbekend is. De een bracht een helder
wit laken om de jonge doode tc- bedekken, een
ander schikte do blonde lokken der jonge doode
in orde, een derde plaatste een bloemtuiltje
in haar sniimguvouwon handjes.
Wat is zij nu lief! zeide een oud vrouwtje,
dat reeds volon had zien grafwaarts dragen, tot
Caleb.
lieer 1 riep Caleb uit, terwijl hij zijn handen
smeekend ten hemel hief, laat toe dat mfjn
oogen zich thans voor éen oogenblik openen,
opdat ik hot gelaat moge zien, dat ik zoozeer
heb lief gehad zonder het te kennen.
De omstanders zwegen, bijna een wonder ver
wachtende. Hadden zij niet meermalen van iets
dergelijks gehoord
Zij wachtten to vergeefs; geen Effathadaalde
van don hemel, als eertijds van cle lippen van
Hein, die den blinde van Jericho het gezicht
teruggaf. Krachteloos vielen de handen van
den armen Caleb langs zijn lichaam neder en
Jack kwam uit zijn hoek om ze to likken.
Mattie werd begraven op hetzelfde groote kerkhof,
waar haar moeder rustte.
Van nu af was Caleb alleenJack slechts
bleef hem nog over. Maar een hond is toch
nog iets voor een urmen grijsaard, die niets, meer
l valt hot leven verwacht, dié zich gelukkig acht,
wanneer hij een harde broodkorst te eten heeft
j een weinig stroo om des nachts op te slapen
n overdag een zonnig plekje om to zitten.
Wordt vervolgd.)
