Bijvoegsel
Binnenland.
Stadsnieuws.
Gemengd Nieuws.
VAN
DONDERDAG 30 JUNI 1898.
Een nieuw gas.
In de gemeente Breukelen-Nijenrodo is eerst
in tegenwoordigheid van de Gemeentelijke
overheid, daarna in tegenwoordigheid van ge-
noodigden en van liet Breukeier publiek, het
laatste in bijzondere stemming verkeerend
waarom, zal hieronder blijken een nieuw
gas in plaats van de tot nu gebruikte dorps*
verlichting van petroleum ingewijd. Stel pe
troleum naast gas en men krijgt reeds een
ongunstige verhouding wat de intensiteit van
licht betreft; maar stel nu in bet vervolg
bet Breukelsche gas naast welke verlichting
ook en men heeft niet alleen hetaardige, rustie
ke dorp van de provincie Utrecht uit zijn duis
ternis in liet licht gebracht, maar tevens Breu-
kelen tot de plaats gemaakt vanwaar een
nieuw verlichtingsproduct zijn intrede in de
wereld zal maken.
Daarom was wellicht Breukelen in zulke
feestelijke stemming. De Burgemeester en
zijn Baad gaven er het voorbeeld toe. Met
lol waardige liberaliteit hadden dezen een
consortium, dat zich had samengesteld om
een nieuw verlichtingsproduct tot zijn recht
l.e doen komen, gastvrijheid verleend in hun
gemeente. Dit consortium (dat gerugge-
steund werd door de deskundige attesten en
voorlichtingen der hoeren J. D. van der Made,
ingenieur te Boenen a. d. Vecht, dr. G. Hon-
dius Boldingh, dr. J. K. van der Heide en
dr. W. F. Proost) had dadelijk op groot-
scheepsehe wijze zijn proef van concessie
van Gemeentewege is vóór het volbrengen
van een proeftijd van twee maanden nog geen
sprake te Breukelen ingericht3000 Me
ter buis waren door de kom der gemeente
aangelegd en van 18 lantarens (om niet te
spreken van het verlichte huis van den Se
cretaris van het consortium, den heer T. van
der Zee) glansde liet licht omlaag, scherp en
fel op de Breukelsche klinkers en straatwe
gen, hard en intens op de gevels der huizen,
zóo, dat de petroleumlampen inwendig blozend
van schaamte den te ongelijken kamp op
gaven.
De proef slaagde, zooals wij ons konden
overtuigen, bij uitnemendheid, terwijl de vo#
populi groote ingenomenheid met deze nieuwe
verlichting te kennen gaf.
Doch op grooter schaal zal het nieuwe gas
ongetwijfeld van zich laten spreken; aanlei
ding tot deze voorspelling zijn wellicht de
voorloopige resultaten, waarmee het consor
tium niet anders dan geluk gewensciit kan
worden. Het bewijs daarvoor, naast hetgeen
Breukelen's verlichting te zien gaf, is wellicht
reeds de chemische melksuikerfabriek te Uit
geest, waarbij de kracht van dit glas blijkt;
de buitengewoon lage prijs is 1 cent per
uur voor licht van 40 kaarsen.
De bestanddeelen van het gas zijn zeer
eenvoudigegasoline,hetdistilatie-productder
ruwe aardolie, dat als zeer goedkoop bekend
is en lucht.
Iloe geschiedt dan de vervaarding van
dit gas'?
In Breukelen gebeurt het door raiddel van
den Bcarburateur-compresseur", een toestel
dal het resultaat is van enn zeer lange en
ernstige studie van den heer A. I. van
Vriesland, te Amsterdam.
Deze in samenstelling en bediening zeer eenvou
dige toestel bestaat uit een liggenden iu twee vakken
verdeelden gesloten ine tul en cylinder. In het eene
vak, dat, door een als vaas van Mariotte werkend
reservoir, slcods tot op hetzelfde peil met koolwa
terstof gevuld blijft, wentelt een spiraulpomp
Z\jn lichtgevend vermogen hangt af van ijn gehalte
aan koolwaterstoffen, hetwelk zeer hoog opgedreven
kan worden; beperkt men het op zoodanige wijs,
dat er bjj afkoeling tot onder het vriespunt geen
afzetting van vloeistof plaats heeft, dan heeft het
verkregon mengsel toch nog aanzienlijk meer licht
sterkte dun gewoon lichtgas".
De verlichting van Breukelen is niets meer
dan een proef; wij zeiden dit boven reeds.
Het gunstig resultaat ervan zal uitmaken of
primo te Breukelen, en daarna in vijftig
andere gemeenten, over Nederland versproid,
concessie zal worden verkregen tot exploi
tatie van het nieuwe licht,
Iu de gemeente, aan welke de eer toekomt, hot spits
te hebben afgebeten van iets wat nieuw is on dus
voor velen „geheimzinnig", ia een houten gebouwtje
geplaatst breed 8.75 M., lang 7 M. verdeeld in twee
compartimenten. In hot cono compartiment bevindt
zich de noodige motor van 1 puurtuilcruoht benovens
een waterpomp in het tweede twee carburateurs-
compreseeur», een gasmeter en een dmkkingsrogula-
teur.
Het Mnriottischo vul-rcservoir staat buiten lust go-
bouw onder een waterbak, die tevens afdak vormt.
I)e iu metalen vaten aangevoerde koolwaterstof-
ten worden er door waterdruk in overgebracht, zoodat
behandeling der vluchtige stollen in do oponluoht
vermeden wordt.
Tot zoover de gemeentelijke verlichting: do par
ticuliere zal spoedig moeten volgeiq tenminste af-
Sauiule op locale stemming, welke in gcvallcu als
it, een richtsnoer genoemd raag worden. En ook de
particuliere aanleg zal weinig voeten in do narde
hebben. Het consortium neemt zich voorlooplg
voordo aansluiting tot in do huizon gratis te
leveren terwijl daar met een muntmeter op uiterst
eenvoudige wjjze A raison van '2'/i cent in de gleuf
plm. 21/, uur lielit geleverd wordt.
A. H.
stof
De bevolking van hot Rjjk bedroeg op 1
Januari 1898:
Mannen. Vrouwen. Totaal.
Noord-Brabant274129 272942 547071
Gelderland. 281409 274217 555086
Zuid-Ilolland. 534338 571 9271100265
Noord-Holland 460080 489230 940 310
Zeeland. 105923 107 095 213018
Utrecht. 120 892 123 938 244830
Friesland 169 790 170 716 340 51 o
Overiisel 165181 159420 324 607
Groningen. 146 602 149 919 296 521
Drente 76275 69 158 145 43;j
Limburg 142 427 137 918 280 345
slangen, die de eigenschap heeft luchten vloei-
ilijkertijd innig mot elkaiuUr te vermengen
en onder druk te brengen. Hotopdio wijs gevormde
brandbaar gas vlooit mot do niet-vordiimpto vloei-
stol in het tweede vak, waaruit hot gas door oen
druk-regulnteur naar de verbruiksleiding wordt ge
stuwd en de niet verbruikte koolwaterstof naar het
cersiu vak terugvloeit.
De buitenlucht vindt toegang tot bet eerste vak
door ecu zich naar binnen openende zuigklep de spil
der pomp gaat door een pakkingbuis in het eind-
schot van den cylinder, om van buiten door een
ricinschjjf oen slinger gedreven te kunnen worden.
Stijgt do druk in de leiding, b. v. door liet uit
draaien van alle gaslichten en komforen, boven een
bepaalde grens, dan sluit de regulateur allo afvoer,
stroomt bot gas door dc slangen van hot tweede
in het eerste vak terug, valt do zuigklep dicht, zoo
dat er geen gas uit don nu golicel gesloten toestel
kan geraken en de spiraulpomp doordraait zonder
gas voort te brengen en zonder dal de druk hoogcr
kan stijgen. Het gebruik van don toestel is zoo
doende zelfs binnenshuis veilig.
Den druk, die in zijn carburateur verkregen kan
worden, benuttigt do lieer Van Vriesland in speciaal
daartoe ingerichte gloeiliehtbranders, waarmede ecu
zoor schitterend wit licht verkregen wordt, wiuirbij
de kleuren zich als bij daglicht vertoonen.
Over do chemische eigenaardigheden van dit gas
merkt de lieer J. D. van der Made, eon der technici
die niet lo t onderzoek belast waren, nog hot vol
gende op: „Het worde bereid uit dampkringslucht
on gasoline of koolwaterstoffen, wier dampen roods
hij nul graden een aanmerkelijke spanning bezitten,
liet is vrij V11U giftige bestanddeelen, van zwavel en
ammoniak, en is, op zich zelf, volkomeu onontplof-
baiir. liet bezit een oigenniirdigon reukzoodat
lekken in zyn loidingen makkelijk bespeurd worden.
Hot is geschikt tot verwarming met gaskomforen,
tot verlichting met vleermuis*, Argand- cu vooral
glooiliohthranders, on tot voeden van gasmotoren.
iTJËH.
Blijkens van don Gouverneur-Generaal van
Nederlandsch-lndiü ontvangen telegraphische
berichten, zijn bij de jongste in Atjeh (Bedir)
geleverde gevechten gesneuveldsergeant
A. Scholte. ziekenoppasser U. Mortens, fuse
lier A. Abrahams, en cavalerist G. J. R.
A. Lucas; voorts zijn gevaarlijk gewond:
fuselier B. Hassink, en licht gewonddo le
luitenants der infanterie van hetNederlandsch-
Indische leger, J. C. Lamster en B. Tatnmes.
De correspondent van de N. Rott. Ct. te
Batavia seinde onder dagteekening van gister
Een bataljon zoekt oen emplacement voor
een nieuwe versterking te Kroeng Kali in de
XXVI Moekims aan den voet der heuvels,
waarop de Goudberg zich verheft, ten Oosten
van Toengkoep. Als deze versterking is op
gericht zullen die van Pohamn, Lamjong,
Roempit, Tjot-Mantjong worden opgeheven.
Vrijdag gaat overste Van der Dussen met
een half bataljon naar Lohong tot verdrijving
van de zich aldaar ophoudende volgelingen
van Toekoe Oemar.
De Eerste Kamer heeft gister het wetsont
werp tot wijzigiging van hoofdstuk IX (inter
communaal telephoonnet) zonder hoofdelijke
stemming goedgekeurd.
Het wetsontwerp betreffende de bevorde
ring van officieren bij de landmacht werd
aangenomen met 43 tegen 4 stemmen.
Vervolgens is een aanvang gemaakt met
hot wetsontwerp tot invoering van den Per
soonlijken dienstplicht.
Door de afdeefingen zijn gekozen tot rap
porteurs over de Rijwielbelasting de heeren
Van Asch van Wijek, Godin de Beaufort,
Rutgers van Rozenburg, Nebbens Sterling en
Melvill van Lynden, en over de suppletoire
begrooting van Marine (het nieuwe schip)
de heeren: Pijnacker Hordijk, Van Alphen,
Rahusen, Van Swinderen en Van Hall.
De inhuldiging van IJ. M. do Koningin in
de Nieuwe Kerk te Amsterdam zal worden
opgeluisterd door vrouwenkoor onder leiding
van Mengelberg.
In 1877 werd door do wet bepaald, dat
de koperen center, zouden worden vervan
gen door de tegenwoordige bronzen pasmunt.
Die oude centen werden daarna ingetrokken
tot in 1884. Toen waren er van de 161 mil-
lioen slechts 82 millioen ingeleverd, dus 79
miilioen achter gebleven (vermoedelijk voor
een groot gedeelte in den loop der jaren
versmolten).
Van de 128 millioen halve centon. die do
Staat in den loop der jaren had uitgegeven,
zyn er slechts 21 millioen ter inwisseling
tegen nieuw geld aangeboden.
Er bleef dus van dat oude kopergeld, ter
gezamelijke nominale waarde van f2 25000,
voor een bedrag van f 1.325 000 weg.
Do Slaats-Ct. bevat de opgaven van de
sterkte van den eersten ban der Schutterijen
op 1 November 1897. In do bybehoorende
staten i« do eerste ban in twee categorieën
gesplitst. De sterkte van do eerste categorie
(ongehuwden, gehuwden en weduwnaars
zonder kind of kindoren) was 31844 man,
die van de tweede (gehuwden en weduwnuosr
met kinderen) 10 309, te zamen 42 243 man.
Deze getallen betreffen de .dienstdoende
schutterijen. Voor de rustende schutterijen
zyn ze: 34035 eu 19530; te samen 74 165,
alles met inbegrip van de reserve. Totaal
110 408 man, tegen 117 992 man op 1 No
vember 1890.
Het Ryk 2477118 2 527086 5004204
Do bovolking des Rijks bedroeg op 1 Jan. 1897:
2 438903 mannen, 2 489 584 vrouwen, totaal
dus 4 028 547.
Door de Centrale Commissie voor huipaan
de noodlijdenden op Ai. joinn, tengevolge van
de jongste aardbeving, is opnieuw een be
drag van f4000 ter overmaking bij bet
Departement van Koloniën gestort, zoodat
thans reeds voor dit doel een totaal van
f32 000 is bijeen gekregen en verzonden.
Door den Minister van Oorlog is bepaald,
lat zoolang «le sergeant-mnjoor-titulair geen
hongeren graad bekleedt, by niet boven den
sergeant-majoor mag worden gesteld en ook
;een weekdienst ais officier mag verrich
ten.
Dezer dagon kwam iemand die voor zijn
huwelijk noódig had een bowys van voldoe
ning aan de militie, tot do verrassende
ervaring, dat hij indertijd in iiet geheel
niet voo. do militie was ingeschreven, als
gevolg van het verzuim van zijn vader (hij
zelf bevond zich destijds in Amerika) om
hom ter inschrijving aan te geven. Ilij is
thans bij de militie ingelijfd en zal de eerst
volgende twee jaren onder, do wapenen
worden gehouden en dus voorloopig niet
trouwen,
Te Rotterdam is een Naamlooze vennoot
schap opgericht, die zelfwerkende rijwielbe
waarders exploiteert. Deze uitvinding bestaat
in een toestel, waardoor hel onmogelijk wordt
ryvweien, daarin geplaatst, weg te nomen.
l)e wielryder plaatst zyn rijwiel in het
toestel, doet een 2'/a centstuk in de opening
bij bet deksel, licht het deksel op, waardoor
een sleutel to voorschijn komt en het toestel
de velg met den band van het rijwiel omsluit
door middel van oen stalen ringde wielrij
der neemt den Sicutel mede. Om zyn rijwiel
terug te krijgen, opent hij het deksel, brengt
den sleutel weer op zijn plaats, draait even
naar rechts, terwijl hij hot deksel weer sluit.
Door deze vennootschap is aan de Staats
Spoorweg Maatschappij verzocht om eonige
dier toestellen op de stations to mogen
plaatsen.
Zaterdagavond rond 8 uur werd boven
Goes een vlucht vriesganzen gezien
Zou de zomer nog kouder worden
Voor de vaceerende betrekking van hoofd
der openbare Lagere school te Lisse hebben
zich niet minder dan.102 sollicitanten aan
gemeld.
Een jongmensch te Johunnesgu bemerkte
dat hij een puistje aan den wang had en
krabde het open. Om het bloeden tegen te
gaan, nam hij een zakdoek, die nog niet ge
bruikt was en wiesch daarmede de wonde.
Dadojijk begon de wang op te zwollen. In
allerijl werd nu een geneesheer van Joure
gehaald, die bloedvergiftiging constateerde.
In weerwil der onvermoeide pogingen door
den geneesheer aangewend, om den jongeling
te behouden, is deze reeds Jen volgenden dag
overleden.
De Hollandsche IJzeren Spoorwegmaat
schappij is voornemens, den volgenden maat
regel in te voeren. Zij hooft nl. het bagage
bureau in de vestibule van oen paar stations
aangewezen a's plaats, waar pakjes kunnen
bezorgd worden, en heeft boekjes laten druk
ken, waarin eon 50-tal alleveringsbewyzen
zijn, dio afgescheurd kunnen worden, welke
boekjes tegen geringen prijs voor winkeliers
verkrijgbaar zijn. Elk blaadje bevat drie ven
hetzelfde nummer voorziene bewy/.en,een,dut
op bet pakje geplakt wordt, een ander, «lat
do eigenaar bewaart, en een derde, dat door
don winkelier, als hij het pakje ter bezor-
ging brengt, wordt aangeboden, om door den
beambte met de inbowaurnemiug belast, voor
ontvangst to doen afteekenen.
De eigenaar heeft nu niet anders te doen i
dan, voor Dij liet tourniquet doorgaat, in het
bagagobureau zijn ufluveringsbcwys to ver-
toonon en ontvangt, tegen betaling van 5
cent bewaarlnon, zyn palcjo.
De maatregel zal l Juli u.s. in werking I
treden en zal voorloopig alleen op de stations
Amsterdam en 's-Gravenhago toegepast wor
den om, bij slagen, overal 'te worden inge
voerd.
De beer Boldoot, de bekende eau-de-co-
lognefabrikant uit Amsterdam, is .Vaandag
avond op een wandelrit in het Baurnsche
Bosch van het paard gevallen.
Eenige uren later word hy door den heer
Heybrnek in het «Overbosch gevonden, die
opmerkzaam was geworden door het luid
geblaf der beide honden van don heer Boldoot,
die tie plaats des onheils niet hadden verlaten.
De heer Boldoot is Dinsdag overleden aan
oen hersenschudding. Het paard was geschrikt
voor eon trein.
By Kon. besluit is toestemming verleend
aan jhr. C. Rüell, Burgemeester en Secretaris
van Eemnes, om tot 1 Juli 1899 te Baarn
to blijven wonen.
Do Commissaris der Koningin in do provin
cie Gelderland is voornemens Zaterdag 2
Juli do gemeente Scherpenzeel te bezoeken.
Door de heeren Covert en do Kanter, ei
genaars van het telephoonnet to Zeist, wordt
een automaat geplaatst in het Hotel «Rots
en üennenlust", zoodat men weldra voor 10
cent «en gesprek kan voeren met de aange
slotenen te Zeist. Men is reeds bezig met
liet plaatsen der palen.
Te laat om nog in bet Hoofd blad te wor
den op genomen, ontvangen wy de volgende
medeneming
Dn verzending van brieven en andere stuk
ken naar Curacao zal gedurende de maand
Juli plaats vindeu als volgt:
langs don weg van Liverpool, inet do Brit-,
scbo pakkotboolcnf>. 15 en 26 Juli met don
trein van 7.27 m. van Rotterdam naar Vlie
ringen.
langs den weg van Genua mot dn Itali-
aanscho puket booten: 2 Juli met den trein
van 4.50 u.m. van Amsterdam naar Emmerik.
Hooft Spakenburg zijn drukke dagen ge
luid met de ansjovis, thans is Bunschoten
e'ën en nl beweging. Zal du hooioogst al niet
heel groot zyn, toch is er door het warme
weer nog meer gras gekomen dan eerst ver
wacht werd, zoodat op een middelmatige op
brengst mag gehoopt worden.
De heer B. Willemsen, sedert drie jaar
onderwijzer aan de School mot den Bijbel
te Bunschoten, heeft tegen 1 September ont
slag uit die betrekking gevraagd om zich
als nnderwyzei' in de Zuid-Afrikuansche Re
publiek tc gaan vestigen. Op de lyst der
personen die daarheen vertrekken, komt ook
voor de heer D. Koelewjin uit Bunschoten,
thans hoofd der Chr. school to Koog u. d.
Zaan.
Prof. Falb heeft dit moeten wij «mm*-
konnen met zyn voorspellingen voor do
eerste helft van liet jaar gelyk gehad. Ook
voor de laatste dagen van Juni had hy een
ongunstige prognose gesteld.
Thans is een «Kalender der Kritische da
gen" met de weervoorspellingen voor do
tweede helft van 1898 verschenen.Wan
neer men die opslaat, deinst men van schrik
terug, als men alleen nog maar de eerste
regels gelezen heeft over het algemeene ka
rakter van Juli. Falb voorspelt ons voor
Juli en Augustus niets veel goedswat kun
men trouwens verwachten van twee maan
den. waarin niet minder dan drie kritische
Men dagen voorkomen van de eerste orde?
leest dan met schrik hot volgende
Do maand Juli zal zich kenmerken door
talryke onweders en door veelvuldige regens,
terwyl de tusschen-perioden van mooi weer
slechts kort zullen duren. Natuurlijk moet,
tengevolge van den groeten neerslag, de
maand over het algemeen koel zyn en zal
du temperatuur beneden de gemiddelde blij
ven. Voor den derden Juli die een kritische
dag van de eerste soort is, die nog verer
gerd wordt door een maansverduistering en
den korten afstand tusschen aarde en maan
voorspelt Falb wolkbreuken, boog water
en overstroomingen, en den tmiristen in de
do Alpen opent Dij tusschen 13 en 16 Juli
het aangename vooruitzicht van lievige
sneeuwbuien.
Voor Augustus luiden do voorspellingen
al niet veel bemoedigender: de eerste tien
dagen talrijke onweders met sterken regen
val de tweede tien dogen aanhoudende
regens en daling der temperatuurde iaoste
tien dagen eerst koud, daarna buitengewoon
warm.
Dan heeft hu nog do waarschuwing, die
voor ons. Nederlanders, bijzonder onaange
naam is. dat de 2e en de 31e Augustus de
moest kritische dagen van liet geheelo jaar
zijn. waarvoor men dus op zyn hoede dient
te wezen.
Wij moeten er het beste maar van hopen
en ons op liet ergste voorbereiden; licht
vult liet dan nog mee.
