Donderdag 15 December 1898. No. 4832. y 48e Jaargang. DE ERFENIS. Uitgave Firma A. H. VAN CLEEl'F te Amersioort. Verschijnt Maandag- en Donderdagavond. Abonnement per 3 maanden f 1.franco per post f 1.15. Advertentiën i6 regels 60 cent; elke regel meer 10 cent. Groote letters naar plaatsruimte. Legale-, oflicieële- en onteigeningsadvertentiën per regel 15 cent. Afzonderlijke nummers 10 cent. Bij advertentiën van buiten de stad worden de incasseerkosten in rekening gebracht. Bureau KOETEGRACHT 5 6. Telephoon 19. De Kunstbeschouwing op 17 en 18 December. (Ingezonden). M fj'il itn grand et mi petit artil y n tart. Eniu-mi implacable de eophietnes, je protesterai toujour.1 con tre cette division aimm Jausse que subtile. Grandidier. Bij de oprichting van de «Vereeniging tot net houden van Kunstbeschouwingen" werd in de circulaire, die tot deelneming uitnoo- digde, de belofte gedaan om, behalve teeke- ningon en aquarellen, ook, indien dit moge lijk bleek, voorwerpen van kunst-nijverheid tentoon te stellen. Die belofte /.al thans in vervulling komen. üp 17 en 18 dezer zal de Vereeniging de tapijten, volgens teekeningeu van Colfinbran- der waarvan de uitvoering bij de «AmPsfoort- sche Tapijtfabriek" in zulke goede hanilen is, voor de leden ter bezichtiging stellen, dank zij de bereidwilligheid van oen heer Mou- ton, directeur der Naami. Vennootschap van dien naam. De «Ainersfoortscbe Tapijtfabriek" expo seerde haar artistieke tapijten in Den Haag, Rotterdam, Leiden, Utrecht, Berlijn, Parijs, Londen en oogstte overal bewondering en lof, maar zooals het den profeet betaamt inbaar eigen stad, wier naam zij 1] raagt, bleef zij onopgemerkt, en evenals voor korten tijd schrijver dezer regelen, zijn de meeste inwoners onzer stad totaal onbekend met het feit, dat er hier, in ons midden, kunst werken worden voltooid, die over de geheele wereld de flollandsche Icunstindustrie doen bewonderen; en al klinkt het vreemd, men weet tot 1111 toe over 't algemeen in Am- •ster, Rotterdam en Den Haag beter dan wij zei ven wolk bijzonder werk hierop 't gebied van toegepaste kunst wordt voortgebracht. Zoo vermeldt 0. a. de Nieuwe Rolterdanische Courant van 17 Deo. 1890, dat »de inzen ding van de Amerstoortsche Tapijtfabriek bijzonder de aandacht trok van de talrijke bezoekers der Tentoonstelling van toegepaste kunst in den Rotlerdainschen Kunstkring. Naar wij vernemen, zal die inzending Vrij dag vervangen worden door ander werk van dezelfde fabriek, een kolossaal tapijt, dat bet bravoure-stuk van Colenbrander wordt geheeten en dat te Parijs, vanwaar het dezer dagen terrugkwam uit een tentoonstelling bij Bing, groote sensatie maakte." De geachte inzender houde ons ten goede de opmerking, dut wij herhaalde malen 111 ons blad du iuuidiiclit vestigden op die exposities en het mooie werk des heeren Colenbrander. Vox elaiuans Red. Feuilleton. 1) Twee of drie minuten nadat de klokken half zes haddeu geslagen, waren de meeste straten van Badtort, een der middelpunten van de Engelsclie katoen fabricage, vervuld van liet gnklos der klompen van duizenden fabrieksarbeiders, die zich haastten, huiswaarts te gaan na het vermoeiende dagwerk. Uit elke liibriekspoort kwamen ze in breede stroomenmaar nergens in zóo grooten ge tale als uit de fabriek van de lirma Proctor Dale. De tien uren harden arbeid schenen den goeden luim niet te hebben verstoord, welke het benijdenswaardig deel is van bet volk in Lancashire; er werd veel gelachen en het jonge volkje stoeide, of bet van geen vermoeienis afwist. Jim Bradley stond bij het portiershuisje de menigte gade te slaan hij deed zijn best, er niet treurig uit te zien, maar de schijn bare. onbevangenheid in zijn manieren mis leidde hen niet, die hem opmerkten. Ze wis ten wel. dat hij gekomen was ora zijn meisje te zienJessie Morrison. Hij merkte óok wel, dat enkelen hem wat vreemd aan keken dat er werd gefluisterd en met Colenbrander is een van die werkzame, steeds naar 't hoogste zoekende kunstenaars: hij bezit een bewonderenswaardig talent tot liet teekenen van dessins uit onze Neder- landsche omgeving. Bij voorkeur zoekt hij zijn motieven uit de natuur: Tuin. Takken, Lente, Vlammen heeten zijn ontwerpende bruine beuk, de groene bladeren, gele en roode bloemen geven hem zijn kleuren-combinatie voor het eerste ontwerp, maar daarna wordt dit door hem verwerkt, vervormd, met het oog op de bestemming van het voorwerp dat versierd, zoowel als met het oog op het materiaal waarmee gewerkt moet worden. Het aanleidingsmotief is dan ook in de uit gevoerde werken voor den beschouwer ge worden een raden of een gelooven. Colenbrander is een baanbreker op het gebied der decoratieve kunsthij heeft zich los gemaakt van het telkens herhalen der motieven van de oude stijlenRococo, Re naissance, Louis XV enz.maar geheel vrij heeft hij zich door ernstige, diepgaande studie een eigen richting gevormd, die eerst toen hij 52 jaren oud was bekend, maar toen ook bewonderd werd. Noodig is het voor de bezoekers van de tentoonstelling dit te weten, opdat zij niet, na een enkelen blik op het tapijt te hebben geworpen, onverschillig verder gaan, zonder getracht te hebben, bet bijzondere van het werk van lijn-expressie en kleur-combinatie in zich te hebben opgenomen. Een kunst werk in wol heeft even goed recht op een aandachtige beschouwing als een schilderij in olieverf; evenals Jacob Maris in het land schap, zooals hij dat ontwerpt en vervormt tot een schoon geheel van lijn en kleur, zoo werkt ook Colenbrander in zijn kleeden. Noodig is het voor den bezoeker te weten, dat hier werken van een ernstig, diepvoelend kunstenaar worden tentoongesteld, die soms jaren gezocht heeft alvorens hij over het ontwerp voor een tapijt tevreden was. Naar men ons mededeelde, werkte hij aan êen der ontwerpen 15 jaren. Colenbrander is een kolorist die met zijn kleuren wonderen doet. In zijn kleuren-com binatie is hij kras en stout en levert daar door het bewijs dat een talent als hij alles kan en alles durft, dat hij kleuren als hard groen en helrood bij elkander brengt en tot een schoon geheel weet te vormen. Maar hij is niet alleen kolorist; ook zeld zaam is zijn zuivere liefde /oor lijn en vorm, onberispelijk, wiskunstig juist zijn zijn tee keningeu, zoodat wij, starend op het werk van dezen man, genieten van het bekoorlijke der kleuren en de verfijning van lijn die het hoofd geschud, als wist men niet recht, wat men hem zeggen moest. Jim stak de handen in de zakken en floot een deuntje, niet al te duidelijk. Nu kwam een jong meisje, dat in kleeding en manieren wat hooger stond dan de an dere fabrieksmeisjes, naar hem toe. 't Was Alice Grossley, Jessie's meest vertrouwde vriendin. Wacht je op Jessie, Jim vroeg zij. Ja waar is ze Wel jongen, die zal hier niet meer komen. Heb jij 't nieuws dan nog niet gehoord? Nieuws? Neen. Welk nieuws? vroeg hij, en zijn toon verried, dat hij bevreesd was, slechte tijding te vernemen. Er is van-morgen een advokaat bij hen ge weest en die heeft verteld, dat ze al het geld van haar vaders broer erven. Die ouwe is gestorven en heeft geen testament nage laten, zie jel De Morrisons worden r.u groote-lui, jongen, veel te rijk voor zulke menschen als ik en jij. Er we" treurigheid in de stem van het meisje, want zij hield veel van Jessie en was bang, dat hun vriendschap nu uit was. Jim ging naar huis, het hoofd vol van allerlei gedachten, maar geen vroolijke. Het verbaasde hem zeer, dat zoo'n nauwgezet, scherpzinnig man van zaken als Ruben Mor rison had verzuimd een testament te ma ken, vooral met bet oog op de omstandighe- gevoeld zijn, geïnspireerd door een idee zoo als Tranen door een impressie zooals zijn bloem- en booin motieven. Up hetzelfde beginsel, waardoor de tapijten zoo beroemd zijn, berust ook bet werk van de fabriek «Holland" te Utrecht, welker directeur, de beer J. W. Mjjnlieff, ons inde gelegenheid stelt zijn faience te bewonderen. Reeds in de 17e eeuw bestond deze fabriek, toen een bloeiende industrie van Delftsch aardewerk, waarvan de herinnering nog slechts in de muurtegels voortleeft, doch naast de oude fabriek is een tweede ontstaan. De lieer Mijnlielf was zoo welwillend, ons in de gelegenheid te stellen, een en ander te be zichtigen; wij zagen hoe de klei gedroogd, gepulveriseerd en vervolgens door een stooin- pers tot broze drooge tabletten geplet wordt en in de oven gebracht de noodige vastheid verkrijgt om de faience-tegel te vormen. De vazen, borden, schotels echter worden als kleideeg in gipsmodellen vastgeplakt of wel in vloeienden toestand gebracht en gegoten, om daarna met de band te worden afgewerkt en, staalhard geworden, de vuurverfversie- ringen te ontvangen. Zoo mogelijk zullen op de tentoonstelling eenige voorwerpen, in hun verschillende stadiën van wording, het bo venstaande voor den bezoeker verduidelijken. Berust, zooals boven gezegd, de versiering bij de fabriek «Holland" op hetzelide be ginsel als bij de tapijtfabriek, het is echter geen slaafsche navolging. De heer Leurs die zoowel vorm als ver siering der faience-Holland ontwerpt, is een zelfstandig kunstenaar. Rij zijn zoeken naar den vorm en de versie ring van faience moet hij in de eerste plaats rekening houden met het verband dat tusschen deze beide bestaat. Bij een strenge, eenvoudige pul vorm zal een grillig klein motief niet tot zijn recht komen heeft bij dus een impressie voor een van beide tot ontwerp, dan zal hij eerst trachten een daarbij passend motief' voor het andere te zoeken. Het eigenaardige of het bekoorlijke van den vorm der vaas moet zoo mogelijk nog door de versiering meer tot haar recht komen. Het kenmerkende van de wijze der ver siering is, dat ze niet meer zooals vroe ger bestaat uit enkele voorwerpen op een fond geteekend, zooals bijv. een roos op een groen veld, maar ook het fond zelf wordt ingedeeld en tot de schoonste vormen verwerkt, waarbij rekening wordt gehouden met het onderwerp waarop het ontwerp is gebaseerd en ook al weder met den vorm den, die algemeen genoeg bekend waren, want de overledene had tegen zijn eenigen broeder Arthur een ongemotiveerden haat gekoesterd en geen mensch had ooit een oogenblik gedacht aan de mogelijkheid, dat Arthur een penning zou erven van het groote vermogen, dat zijn broeder zich had verwor ven door energie en buitengewoon geluk. Het onverwachte was weer eens gebeurd en Jim's aanstaande schoonvader was nu erfge naam geworden vau twee spinnerijen, een aantal arbeiderswoningen en een prachtig hoerenhuis buiten de stad. Met geval was niet prettig voor Jim. Kon hij nu hopen, Jessie tot vrouw te krijgen? Met zijn vijftig shilling per week, als boek houder op fabriekskantoor, en zijn reputatie als flink vertrouwbaar man zou hij een uit stekende partij zijn geweest voor Jessie, bet fabrieksmeisjemaar zou Jessie, de erfge name, de oogen niet wat hooger slaan Hij kon geen antwoord geven op deze vraag, die hein niet losliet. Hij beminde Jessie oprecht en innig en hij geloofde, dat ze hem óok lief had; maar Jim wist, dat een andere omgeving wel eens tot andere gedachten kon leiden, en zijn moed zonk steeds dieper. De gedachte, te moeten leven zonder haar, schokte hem zeer. Plotseling herinnerde hij zich Norman Stacey, de zoon van een gegoede land bouwers-familie, maar zelf een deugniet, die der vaas. En zoo worden vorm, figuur en fond met elkander in verband gebracht, ver- 'ind, gewijzigd tot liet. geheel de eenluiid heeft die den beschouwer door heerlijke kleurschakeeringen en expressie van lijn in verrukking brengt. Tot een der grootste moeilijkheden bij do faiencebeschildering behoort de omstandig heid dat de teekenaar liet resultaat van z\jn werk eerst te zien krijgt als van verbeteren geen sprake meer kan zijn de kleuren toch hebben bij de beschildering een geheel ander aanzien dan na de stoking én ondergaan door den invloed der glazuur nug groote verande ringen. Zoo is bijv. geel vóór de bakking zwart, bruin groen, groen zwart enz. zoodat er een langdurige en nauwgezette studie toe vereischt wordt om de gewilde kleur-combinatiën te verkrijgen. Behalve de heeren Mouton en Mijnlieff heeft de heer J. L. Schouten, civiel- en bouw kundig ingenieur te Delft, eenige kunstpro ducten uit zijn atelier van gebrand glas »'t Princenhof" toegezegd, terwijl de heer Kortbeek alhier ter opluistering eenige sier planten welwillend ter beschikking stelde. Wij hopen, dat door dit schrijven eenige belangstelling gewekt wordt in de op handen zijnde tentoonstelling en dat de bezoekers, in de overtuiging dat hier superieur werk wordt geëxposeerd, met bijzondere aandacht deze decoratieve kunst zullen in oogenschouw nemen. Decoratieve kunst, ja; maar daarom niet* minder kunst. X. Jacob van Dampen. (NASCHRIFT). Niet in 1599, gelijk algemeen werd aange nomen, ook niet in 1609 gelijk ik in dit blad van 24 November heb meenen te mogen concludeeren uit de aauteekening in bet Doopboek der St. Joris-kerk, maar lusschen Februari 1595 en Februari 1590 is Jacob van Cam pen geboren. En wanueer ik hier dezen datum meedeel, is alle twijfel aan de betrouwbaarheid van deze laatste opgave volkomen buitengesloten, omdat het stuk waaraan ze ontleend is en «lat hetwelk ik in myn vorig artikel aan haalde, elkaar aanvullen. Uit de «Stukken betreffende deStichtsche leenen" mocht ik meededen wie de kinderen waren van Pieter van Cainpen en Gerarda Claes Berentsdoclitcr. en nu noemt bet thans bedoelde stuk dezeifde kinderen. Geen twij fel dus of ze zijn volkomen identiek. een jaar of drie geleden Ten katoeiihanTêl had bestudeerd onder de leiding van den slimmen Ruben Morrison. Aangetrokken door de schoonheid van het meisje, had hij Jim's verloofde met zijn attenties vereerd en het meisje, in haar onschuld zonder eenigen achterdocht, was niet ongevoelig gebleven voor de vleierijen van zoo'n del'tigen meneer. De jeugd is uu eenmaal ijdel Jim was niet jaloerseh, maar hij balde tóch de vuisten bij de gedachte aan dien man. Alleen de mogelijkheid, dat Stacey zijn mededinger kon zijn, maakte hem dol.' Was 't een fatsoenlijk, knap jonkman, hij had zich er in kunnen schikken; maar zoo'n nul, zoo'n dronkaard I Jim vond geen woor den genoeg, om zijn minachting te kennen te geven. Hij verwachtte niet anders, of Stacey zou nu van taktiek veranderen en zich presen teeren als ernstig candidaat voor de hand van het rijke meisje. Jim ging na do thee dc Morrisons op zoeken. In de straat, waar zij woonden, vond hij kleine groepjes vrouwen, die niet uit gepraat raakten over de groote gebeurtenis. Lachend feliciteerden ze ook Jim met het fortuin, dat zijn meisje gekregen had. Dit maakte-zijn stemming niet beter. Wordt icrvolgd

Historische kranten - Archief Eemland

Amersfoortsche Courant | 1898 | | pagina 1