Marktprijzen.
Ingezonden.
De vergadering, welke bereide werd aange
kondigd toen in den avond van 12 Februari het
plaatselijke comité word geconstitueerd ten behoe
ve van ae uitgestotenen te Amsterdam en te En
schedé werd Vrijdagavond in „De Arend" ge
houden en was ongemeen druk bezocht, bijna
uitsluitend door werklieden.
Van het comité waren alleen tegenwoordig de
heeren Van den Blink, Gerritsen, Klomp, Rc-
sink en Veldkamp.
Eerstgenoemde opende de bijeenkomst en
schetste in korte trekken het ontstaan van de
ze vergadering, als rrevolg van een oproep van
dec Bestnurdersbond, en de samenstelling van
het comité, deelde vervolgens mede, dat reeds
lysten werden aangeboden en dat aan B. en. W.
vergunning is gevraagd voor het houden eener
collecte in de Gemeente, en zeide te slotte
dat bewijzen van sympathie waren ingekomen
van mevrouw Burgers- Roland Holst, knpelaan
Overbeek, da. Hoovkaas en ds. Donner.
Hierna gaf hij het woord aan den heer W.
H. Vliegen, van Amsterdam, die zeide, dat deze
uitsluiting in ons land iets geheel nieuws is.
Toen 160 arbeiders der firma Van Heek geen
genoegen namen met de aangekondigde loons
verlaging, werden niet alleen zij uit de fabriek
gezet maar óok de 1700 1800 overige arbei
ders, die hen anders wellicht hadden gesteund
in hun billijk verzet, zoodat de groep van hen
die gesteund moesten worden grooter werd ge
maakt, ten einde spoediger door den honger al
len te kunnen dwingen toe te geven.
Terwijl deze ellende is ontstaan om een ver
schil van 180 per week, laat de firma zich ton
nen gouds schade toebrengen.
En wat zit daar nu achter? De firma zelf
deelde een en ander mede aan correspondenten
van eukele hoofdbladen in den lande en daar
door weten wij, dat d<' loonen der deken wevers
wat hooger waren dan die van de overige arbei
ders. Git vrees nu, dat die overigen evenveel
loon zouden eischen, lokte de firma het conflict
uit „om de loonen op peil te houden".
Was de zucht om loonsverhooging dan niet
gerechtvaardigd Zeer zeker.
In de vette jaren, welke de industrie gehad
heeft, zijn de kapitalisten er zeer wel bij geva
ren nu de magere jaren zijn aangebroken, ver
halen de patroons den teruggang op de arbei
ders, die ze niet lieten deelen van de ontzag
lijke winsten. Waarom zouden ze dat ook doen?
De arbeider moet blijven de slaaf, de tobber,
de zwoeger; nu de zaken niet meer zoo vet zyn,
wordt den arbeider nog een deel ontnomen van
zijn schraal loontje en nu moet hij tam ge
maakt door hem en zijn gezin in den barren
winter in den honger te jagen.
Daarom is deze uitsluiting van zoo ontzaglijk
gewicht; daarom is het de plicht van iederen
arbeider te steunen, opdat hun mede-arbeiders
den moed bewaren en de kapitalisten den moed
verliezen en dezen nergens elders zoo'n streek
trachten uit te halen.
De bladen die verknocht ik zeg nietver
kocht zijn aan het groot-kapitaal, mengden
zich in het geding on zeiden, dat het loon van
lieverlede met 20% verhoogd werd, doch ver
zwegen zorgvuldig, dat de levensstandaard,door
de groote uitbreiding van Enschede, dat in dien
zelfde tijd van 9000 tot 27 000 inwoners steeg,
met 33% verhoogd is.
Het stukloon voor de dekenwevers is van
6 cent in 1896 verlaagd tot 4.3 cent in 1900:
de prijzen der dekens zijn echter verhoogd. In
1900 steeg de productie met ruim 1.3 millioen,
de weekloonen stegen echter met slechts f 49 000
of 4%.
In de vette jaren nam het aantal ongevallen
in de fabrieken toe van 2805 in 1895 tot 5176
of bijna het dubbele in 1S99. Terwijl dus de
industrie bloeide, bloedden de arbeiders en dit
was hun eenig benefiet.
En nu de zaken r.iet meer zoo florissant gaan,
moeten de arbeiders weer 't loodje leggen. Eén
mensch éen modern koning, zonder kostbare
praal _en zonder goudglanzenden stoet bracht
met éen pennestreek honger en ellende over
5000 kinderen.
Deze strijd moet gewonnen worden door de
arbeiders. Steunt hen daarom. Het geldt aller
eigenbelang. Door dezen brutalen aanval af te
staan slaan de arbeiders in heel Nederland elke
herhaling af op eigen loon.
De heer G. Kamp, R. K. werk mans-Raadslid van
Hengeloo, besprak de vraagis de strijd te
Enschede een rechtvaardige en eerlijke?
De strijd is niet begonnen om loonaverhoo-
ging; de patroons hebben sommige loonen ver
laagd om „op peil te komen". De arbeiders
vragen slechts zooveel, dat zij ziehzelven en hun
gezin een raenschwaardig bestaan kunnen ver
schaffen.
In 1895 werden de toch al niet hooge loonen
verminderd met f2.50 a f3 per week; in 1898
andermaal met fl.50 a f 1.75 per week, doch
dat zou ook de allerlaatste verlaging zijn. Eu
nu, in 1901, wordt weder een vermindering met
fl a 11.20 aangekondigd. Moeder de vrouw kan
toch waarlijk niet op een loontje vanflOafll
nóg weer eens fl.25 uitzuinigen.
Alle vrouwen wilden dan ook den strijd; de
geheele burgerij van Enschede verklaarde zich
dan ook vóór dien strijd, die gestreden zal
den op leven en dood.
Toch wordt hij kalm en bezadigd gestreden;
geen geweld wordt gebruikt, geen opstootjes
hebben er plaats, 't Is te Enschede, met zijn
27 000 inwoners, rustiger dan te Amersfoort.
Waar de arbeiders eerlijk strijden, daar strijdt
de firma niet eerlijk, want zy sloot niet de
dekenwevers en hun vak-collega's uit, samen
een 400 man, doch alle overige werklieden, die
met de dekenweverij niets te maken hebbenen
waaronder er zijn die 30 en 40 jaar de firma
trouw diendenzelfs de bazen zijn op straat
geschopt.
De oudste firmant is begonnen met een kapi-
taaltje^van 8 a 5 in i lie en heeft nu een inkomen
van 175 mille per jaar althans daarnaar be-
betaalt bij belasting dat is dus 500 maal
zooveel als éen dekenwever.
Als het oude karrepaard, dat door zweepsla-
gen gedreven een*1 veel te zware kar tegen een
steilen heuvel optrekt en boven gekomen rilt
van pijn en overspanning, worden die wevers
aangezet tot het onmogelijke en moeten zij uit
de machines halen wat er maximaal uit te halen
is. En om dat te bereiken, worden de loonen
steeds verlaagd.
En die loonen zijn verminderd niettegenstaan
de de firma in de verschillende interviews ver
klaarde, dat liet bedrijf zeer winstgevend is, dat
geen concurrentie haar dwingt en dat de goede
ren uitstekend verkocht worden.
En als zij weigeren, op die loonsverlaging in
te gaan, worden zij uitgesloten en met de hun
nen gedoemd tot hongeren.
Heeft de firma het recht om tot hen en de
overige wevers te zeggen„gy zult niet arbei
den", waar geschreven staat: „ln het zweet uwa
aansehijna zult gij uw brood verdienen" Het
is een goddeloos bedrijf, dat de firma nu doet;
het is de brutaliteit tot het uiterste opgevoerd
het schreeuwt om wraak ten hemel.
En niet alleen de firma Van Heek, neen, alle
patroons in Twenthe mishandelen zóo hun ar
beiders. Zij zijn, als leden van den Patroons
bond, homogeen met de firma, die Zaterdag ook
haar derde fabriek stop-zette, alleen om het
aantal der hongerende gezinnen met 500 te
vergrooten. Ten einde te voorkomen, dat de
overige arbeiders in Twenthe hun mede-arbei
ders te Enschede steunen, zullen alle patroons
hun fabrieken twee dagen per week sluiten.
Steunt deze uitgestotenen, geeft hen uw sym
pathie, propageert voor henhet is uw uller
belang.
Vóór den heer Kamp, die na 16 jaar trouwen
dienst bij den heer Stork te Hengeloo werd
uitgesloten omdat hij in de fabriek een intee-
kenlijst voor de uitgeslotenen te Enschede door
gaf aan een buurman, besprak de heer J. Dou-
wes Jr., een Patrimonium-man, de uitsluiting
der diamantbewerkers te Amsterdam.
Spr. wees er op, hoe allertreurigst de toestand
is in de huidige maatschappijthans geelt éen
industrieel door éen pennestreek honderden en
duizenden over aan de hougerkuurzelfs in de
tijlden der slavenhouders is dit niet geschied.
Ze fs de Regeering staat hiertegen machteloos.
De diamantbewerkers zijn sedert 7 jaar geor
ganiseerd en ook 7 jaar in doorloopenden strijd.
In 94 provoceerden zij de algemeene staking, in
95 de staking der Bondsfabrieken, enz.thans
treden de juweliers eischend op.
Er zijn thaDS 4 organisaties, die gezamenlijk,
federatief, optreden.
Het eenig resultaat der vorige stakingen was,
dat de werkers niet meer wilden arbeiden met
niet-Bondsleden, die wel de lusten genieten,
doch niet de lasten dragen willen. Die lasten
zijn o. a. de betrekkelijk hooge contributie en
het niet geheel vrij zijn; de lusten zijn: beter
loon, korter arbeidstijd, enz.
Vroeger werd gewerkt van 6 tot 6 zonder
rust. Prof. Gunning en Prof. Straub verklaarden,
dat een diamantbewerker niet langer kan wer
ken dan hoogstens 6 uur per dag. Vroeger ar
beidden zij dan ook van 12 tot 36, hoogstens
40 jaar en waren dan totaal op; in den regel
stierven zij aan tuberculose of loodvergiftiging.
Thans wordt 10 uur gearbeid en behoeven de
werkers niet meer te eten onder den arbeid, zoo
dat zij geen lood-, en vet- en stofdeelen meer
naar binnen krijgen met hun voedsel.
Vóór 1894 werd het loon bepaald door de ju
weliers en door dozen zeer willekeurig en steeds
veel te laag gesteld; thans is het behoorlijk ge
regeld.
Om te voorkomen, dat er, zelfs in den druk-
sten tijd, tal van werkloozen zouden zijn, werd
in 1897 besloten, voorshands geen leerlingen
meer aan te nemen.
De juweliers, die nu óok georganiseerd zijn,
provoceerden deze staking door wèl leerlingen
aan te nemen; zulk een staking is voor hen
voordeelig, want aanstonds rijst de prijs van het
bewerkte goed. De diamantbewerkers namen den
strijd echter niet aan.
Toen probeerden de juweliers het op andere
wijze. Eén firma, die met eigen, vast personeel
werkte, nam twee werkers aan. die aanstonds za
gen, dat zij de eenige georganiseerden waren en
daarom onmiddellijk hun ontslag indienden.
„A ls gij heengaat, sluiten wij óok de 80 niet-
georganiseerden uit" werd hun geantwoord. Zij
gingen en de 80 onschuldigen werden broodeloos
gemaakt, doch door de organisaties gesteund
de lirina leed groote schade en deed haar fabriek
over aan de Juweliers-vereeniging, die uu nog
meer ging provoceeren en dreigde met algemee
ne uitsluiting en dit alleen om de organisatie
der diamantbewerkers te breken.
Het Dag. Bestuur van den Bond adviseerde
met algemeene stemmen, den strijd nóg niet te
aanvaarden, doch van de 5000 werkers, die ter
Algemeene vergadering kwamen, stemden slechts
400 tegen de werkstaking. Henri Polak deed
nog wat hij kon om den strijd te ontraden en
te voorkomen, doch men was zóo beslist vóór een
algemeene werkstaking, dat deze wel moest ge
proclameerd.
De Juweliers-vereeniging dreigt thans de fa-
brieksbezitters te boycottenals dat gebeurt,
staan over S of 14 dagen niet 3000 maar 8000
man op straat. En wat dan Zullen die te hou
den zijn als ze in hun radeloosheid bandeloos
worden 1
Als de diamant-organisatie de sterkste en
beste in den lande dezen strijd verliest, dan
is dit een bijna onoverkomelijke slag voor alle
arbeiders-organisaties in ons land.
Daarom moeten alle arbeiders steun verlee-
nen, niet alleen moreel, door propaganda, maar
ook financieel, want op het geld komt het thans
in de eerste plaats aan, opdat de voor hun goed
recht atrijdendenietdoor den honger worden ge
dwongen om toe te geven.
Bij het uiteengaan der vergadering, te ruim 11
uur, werd een collecte gehouden, welke f22.56
opbracht.
Bij do gister op het terrein aan den Leusder-
weg gehouden voetbalwedstrijden speelde het
eerste elftal van „Hercules" uit Utrecht 3—3 ge
lijk met het eerste elftal van „Quick" hier, ter
wijl het derde elftal van „Quick" met 3—0
„Olympia" uit Zeist sloeg.
Blijkens advertentie in dit nummer geeft onze
jeugdige stadgenoot Jacques Viseher aanstaan
den Vrijdagavond een symphonie-concert in
„Amicitia."
Van ganscher harte hopen we, dat het doel
daarvan in ieder opzicht moge worden bereikt.
Dat doel is, gelijk bekend, hem de gelegenheid
te geven zijn studiën te voltooien.
Waar zóo velen meewerken tot dat doel de
heer Krom, te Utrecht stelde o.a. een prachtige
concert-vleugel geheel belangloos ter dispositie
daar hopen we, dat men kaarten zal nemen,
óok al blijven die nu eens voor een enkele maal
ongebruikt liggen.
Het programma luidt
1. Einleiluug zu „Die Loreley". Max. Bruch.
2. Concert far 2 Violinen mit
StreichorchesterJ. S. Baeli.
3. Sérenade fi'tr Sireichorcbe3ter
mit Violoncell-soloIt. Volkman».
4.
a. Romanze für Violine mit
I Qrchester op50. L. von Beethoven.
I b. Ballade et Polonaise pour
violouH. VieuxUmpa.
i LarghettoIV. A. Mozart.
C. b. Arleqnin (violoncellö
I solo)D. Popper.
j ti, Be^euseFr. Cliopin.
7. b. Valse chromatique (piano
solo) Benjamin Cioiiard.
a. Le dernier soiumeil de
g la viergeMassenet.
1 b. „Flirtation" (pour or-
I che8tre)Steek.
De onlangs opgerichte onder-afdeeling Amers
foort en omstreken van de „Vereeniging tot
Bevordering der Pluimveehouderij en der Konij
nenteelt" houdt Donderdag een vergadering in
„De Arend" o. a. tot het vaststellen van het
concept-reglement en tot verkiezing van het
Bestuur.
De heer Kooiman zal de vraag inleiden wat
op 't oogenblik met de beschikbare middelen te
doen is voor de verbetering der pluimveeteelt.
Ieder belanghebbende is welkom.
Morgen en Woensdagmiddag houdt „Floralia"
weer zitting in „De Arend" tot het uitgeven
van stekjes.
De tentoonstelling van de daaruit gekweekte
planten zal weder in September worden ge
houden.
Bij voldoende deelneming de lijsten ter
inteekening liggen weder in de Sociëteiten
zal het „Ueberbreti'l" over veertien dagen of
drie weken een tweede voostelling hier geven.
De Gemeenteraad van Baarn besloot met al
gemeene Btommen, de electrieche centrale niet
over te nemen.
Verder besloot de Raad om met de firma Van
Nellensteyn Co., te Amsterdam, een leening
te sluiten, groot f225 000 tegen 4 pet. De fir
ma zal deze leeniug overnemen tegen een koers
van 101 percent.
Besloten werd, onder nadere goedkeuring van
Gedeputeerde Staten, bij onperhandscho aan
besteding over te gaan tot het bouwen van een
gashouder met een nuttig effect van 2000 M1.
en de levering daarvan op te dragen aan den
heer M. van der Kuyl, te Slikkerveer, voorfl57S0.
Aan B. en W. werd een crediet van f50000
toegestaan voor uitbreiding en gedeeltelijke ver
nieuwing van het buizennet der gasfabriek. Dit
bedrag zal met ongeveer f12 000 worden ver
minderd voor het geval, dat H. M. de Konin
gin-Moeder het paleis „Suestdijk" met de bijge
bouwen niet met gas wenscht te verlichten.
Het leveren en leggen van de buizen zal,
onder nadere goedkeuring van Gedeputeerde
Staten, onderhands worden aanbesteed.
De verhuring voor den tijd van 4 jaren van
het maatgras der Ned. Hervormde kerk en haar
Diaconie te Bunschoten, met bepaling van be
mesting met 8 vletten per dagmaat, heeft aan
merkelijk meer opgebracht dan de vorige ver
pachting.
Voor de betrekking van Directeur der Bur
ger dag- en avondschool, welke te Hilversum
eerlang wordt opgericht, hebben zich 14 sollici
tanten aangemeld.
De Chr. Historische kiesvereeniging te Soest
heeft besloten, zich van den Chr. Historischen
Kiezersbond af te scheiden en als zelfstandige
vereeniging te blijven voortbestaan.
Met de vieseherij te Spakenburg is het tot he
den treurig. Sedert geruimen tijd is bijna niets
verdiend. Weken lang, bij oper. water, kwamen
de knechts Zaterdags thuis met 50 fi 60 cent,
hoogstens éen gulden verdienstemet de vorst kon
zelfs dat niet verdiend worden alleen in het be
gin van de vorige week is met levensgevaar op
het ijs met spieringvangen "nog wat verdiend,
maar dat is nu óok voorbij, daar het ijs wegge
dreven is. Het is te hopeu, dat de visschers
voor een goede vangst spoedig in zee kunnen.
Wilskracht is een scherpe bijl, waarmede een
ieder zich een weg kan banen door het dichtste
woud van wederwaardigheden.
Amersfoort, 28 Februari 4902.
Appelen fü.- a f0.— Peren f0.— k
f0.Zandaaniappelen 10.— a 10.Hoen-
dereierer. t'3.50 a f4.per 100 stuks. Boter
f 1.35A f 1.50 p. k. Kippen f0.80a fl.25.
Kuikens f0.— a f0.—Piepkuikens f0.— a
f0.Eenden f0.70 a fl.—Hazen
f 0.— a f0.—Wilde konijnen f 0.40 a
f0.50 Tamme konijnen 10.80 a fl.50 p.
st, Duiven f 0.00 a 10.80. p. paar. Vette
varkens f().— k 10.—. Magere varkens
f 14.— a f24.Zeugen f40.—a f00.—
Biggen 17.f12.
Aangevoerd waren ongeveerheet.
Appelen. heet. Peren heet. Klei
aardappelen, heet. Zandaardappelen.
18000 st. Hoendereieren. 1300 kilo Boter,
Vette varkens, 10 Magere varkens,Var
kens roor exportslagerijen, 300 Biggen en
Zeugen.
LUST van BRIEVEN, geadresseerd aan
onbekenden en verzonden van het Postkan
toor te Amersfoort gedurende de 2e helft c er
maand Februari 1902.
Brieven.
F. van Liassen Jongbloed Amsterdam,
firma Ankersmit Deventer.
C. de Jong Botterdam.
Briefkaarten.
Mejuff. Laukes Amersfoort, j
M. van Soest Amsterdam. I
P. Heemskerk Rotterdam.
Uit het buitenland terugontvangen.
Briefkaarten.
Ember Vieuv Summer Gardens E. M. J
Het opnemen van Ingezonden stukken brengt
niet altijd mede, dat de Redactie onvoorwaardelijk
instemt met hun inhoud.
Kopij van geplaatste of ongeplaatste stukken wordt
nimmer teruggegeven.
Beleefd verzoek aan dames en heeren
werkgeefsters en werkgevers.
Herhaaldelijk komt het voor, dat mij door
ouders van twaalfjarige, maar nog leerplichtige
kinderen gevraagd wordt of ik toestemming wil
geven dat hun kind de school verlaat, omdat
het „een betrekking" kan krijgen, waarin het
eenige stuivers per week verdient.
Ik begrijp zeer goed, dat voor vele gezinnen
de wekeiijksche verdienste van zulk een kind,
hoe gering ook, een „aardige instrooiing" is.
Ik meen echter, dat daarvoor het kind niet
mag opgeofferd worden en gedoemd zijn, geheel
zijn volgend leven gedrukt te gaan onder on
voldoende kennis, waardoor het vaak belemmerd
wordt in vlo verbetering van zijn maatschoppe-
lijken toestand, lk behoef noch wensch hier
over uit te weiden.
Het doel van dit schrijven is een beleefd
maar dringend verzoek te richten aan alle da
mes en heeren die in hun zaken gebruik moe
ten maken van zulke .jongmaatjes", 't zij vrou
welijke of mannelijke. Ik zou wenschen, dat
zij geen kinderen in dienst namen die niet liet
bewijs kunnen overleggen dat zij aan de eischen
der Leerplichtwot hebben voldaan.
Zij stellen dan de ouders niet voor de moei
lijke keuze tusschen een klein tijdelijk voordeel
en hun plicht.
Zij handelen dan niet in strijd met het ware
belang der kinderen, door hun de gelegenheid
te ontnemen, hun kennis te vermeerderen.
Zij bevorderen dan tevens liun eigen belang
omdat zij per slot van rekening beter ontwik
kelde meisjes en knapen voor hun werk ver
krijgen.
Van de moeilijkheden die zij besparen aan
hen die niet het toezicht op net naleven der
Leerplichtwet belave zijn, zal ik maar nietspreken.
De sshoolopziener in het
arrondissement Amersfoort,
L. B. KIKKERT.
Baarn, Februari 1902.
Plaatselijke bladen in het arrondisseme-
ment Amersfoort gelieven dit, zoo mogelijk,
over te nemen.F,
Geachte Redactie,
Beleefd verzoek ik U opname van onderstaande
regelen, waarvoor bij voorbaat mijn dank.
Uit verslagen en inededeclingcu van de ver
gadering. gehouden op Vrijdag 27 Februari j.l.
in „De Arend" en uitgeschreven door liet Amers-
foortscb comité tot steun van stakers en uitge
slotenen te Enschede en Amsterdam, is mij ge
bleken, dat de laatste spreker van dien avond,
de heer Kamp uit Hengelo, een insinuatie heeft
gezegd tot de Redactieëu van de Nieuwe Courant
en van de Nieuwe Rotterdamsche Courant.
Ik zou in dit feit geen aanleiding gevonden
hebben er op terug te komen, omdat het mij,
die de eer heb correspondent der Nieuwe Rot
terdamsche Courant te zijn, totaal niets aangaat
en omdat ik nu al wel weet, dat de waarheid
alleenlijk en uitsluitend wordt verkondigd en
gehuldigd door de organen van de partij bij
uitnemendheid.
Omdat echter de heer W. C. Oosterman, on
derwijzer aan een der o. L. scholeu te Amers
foort, aan het slot der vergadering mededeelde,
dat de correspondenten van de Nieuwe Courant
en van de Nieuwe Rotterdamsche Courant aan
wezig waren, en dat hij ze verzocht de woorden
van den heer Kamp aan hunne respectievelijke
redactiën mede te deelen, constateer ik gaarne
het volgende
le. Ik, correspondent to Amersfoort van de
Nieuwe Rotterdamsche Courant, was niet aan
wezig in de zaal èn toen de heer Kamp de be
doelde woorden sprak èn toen de heer Oosterman
zijn stem liet hooren. Hetzij opzettelijk, hetzij
onopzettelijk, de heer OoBterman heeft op dien
avond dus onwaarheden tot de vergadering ge
zegd.
2e. Wanneer de heer Oosterman meent te
klagen te hebben over de Redaotio van het blad,
waarvan ik de eer heb vertegenwoordiger te zijn,
dan gelieve hij zich tot (lie Redactie zelf te
wendenik acht die Redactie nog bekwaam
genoeg om met den heer O. af te rekenen,
terwijl ik ten slotte den heer Oosterman eens
en voor altijd meedeel, dat ik vooralsnog geen
lust gevoel de dienstknecht des heeren Oostcr-
uian te zijn.
Gaarne wensch ik den heer O. geluk met het
welverdiend applaus op zijn rode.
Hoogachtend,
I)e Correspondent van de Nieuwe Itott. Ct.
te Amersfoort.
Amkrsfoort, 3 Maart 1902.
