Dinsdag 20 m Januari 1903.
AMERSFOORTSCEE COUR All.
PHOENIX BROUWERIJ.
BOCK-BIER verkrijgbaar, zoolang de voorraad strekt.
No. 5296.
52e Jaargang.
EINDELIJK.
Feuilleton.
Stadsnieuws.
H. MEURSING <fe Co. AMERSFOORT.
UITGAVE:
FIRMA A H VAN CLEEFF
te AMERSFOORT.
Verschijnt Dinsdag-, Donderdag- en Zaterdagmiddag. Abonnement per 3 maanden f\.
franco per post ƒ1.15. Advertentiën 1—6 regels 60 cent; elke regel meer 10 cent. Legale-,
officieële- en onteigeningsadvertentiën per regel 15 cent. Reclames 15 regels f 1.25; eikeregel
meer f 0.25. Groote letters naar plaatsruimte. Bewijsnummers naar buiten worden in rekening
gebracht en kosten evenals afzonderlijke nummers 10 cent.
Bij advertentiën van buiten de stad worden de incasseerkosten in rekening gebracht.
KORTEGRACHT 9-
Telephoon 19.
over de toepassing er van nog menig woordje
gesproken worden vóór het op uitvoering
aankomt.
Wij Hollanders hebben nu eenmaal de
hebbelijkheid om liefst van onze Oostelijke j
naburen te imiteeren niet altijd even
gelukkig, wel is waar maar tocb, het
volgende plan verdient ook voor ons land
ten volle, dat de aandacht er op worde ge
vestigd.
De inrichting van den modernen Staat
legt tegenwoordig zooveel rechten en vooral
verplichtingen aan den Staatsburger op, dat
men in Duitschland er ernstig aan begint
te denken om aan de leerlingen, behalve
in lezen, schrijven en rekenen en wat dies
meer zij, ook eenig onderricht te geven in
wat de Duitschers met een nieuw woord
noemen «Bürgerkunde". Twee docenten in
de Staathuishoudkunde, de heeren dr. Max
Lange en Johannes Boock, zijn daarom op
de gedachte gekomen om in een werk, dat
te Berlijn bij de uitgevers Horn Raasch
het licht heeft gezien, een methodiek over
dat onderwijs in de uBürgerkunde" aan de
hand te doen.
De samenstellers redeneerden aldusniet
lang na het verlaten van de school begint
de Staat zijn rechten op den jeugdigen Staats
burger te doen gelden. Hij wordt al spoe
dig belastingbetaler en kiezer en heeft als
zoodanig belang te stellen in den gang van
zakenhij moet op de hoogte zijn van het
ingewikkelde en steeds ingewikkelder wor
dende raderwerk der sociale wetgevinghij
moet op een gegeven oogenblik in staat
zijn het lidmaatschap van een Kamer
van Arbeid, van Koophandel, van school
verzuim, van een Gemeenteraad of nog
hooger op te aanvaardenhij moet in
een jury, in een Raad van beroep, in een
Handelsrechtbank, in een Gezondheidscom
missie, ja in nog tal van andere betrekkingen
kunnen fungeeren. Derhalve zoo meenen
de samenstellers moet de Staat hem ook
toerusten met eenige begrippen van Staats
rechtelijken en Volkshuishoudkundigen aard.
Als leerboek voor de volksschool denken
zij zich een spraakkunst in de «burgerkennis"
en zij zijn van oordeel, dat de Gemeenten
in dit vak gratis onderwijs moeten doen
geven met subsidie van den Staat. Want
het is de Staat, die op het gebied der so
ciaal-politiek het initiatief heeft genomen
en hij staat dus nu voor de consequentie,
zijn toekomstige burgers daarin ook op te
leiden.
Vermoedelijk zal over dit denkbeeld en
Schetsjes uit den Zuid-
Afrikaanschen Oorlog,
door
»D O K TER".
De verkiezing in het district Utrecht I
voor de vacature in de Provinciale Staten,
ontstaan door het overlijden van mr. S. J.
van Geuns, zal plaats hebben op 3 Februari,
de stemming, zoo noodig, op 17, de herstem
ming, zoo die noodig is, op 23 Februari.
Dr. A. J. M. Garjeanne, thans te Amster
dam, is benoemd tot lid der Commissie welke
zal trachten eenheid te brengen in Neder-
landsche plantennamen.
Heden is het veertig jaar geleden, dat hier
de eerste schepen aankwamen met rails en
dwarsleggers voor de lijn AmersfoortZwolle
der N. C. S., die 21 Augustus 1863 in ge
bruik werd genomen.
Evenals de Staatsspoor is ook de H. IJ. S. M.
er thans toe overgegaan, de voor het ver
voer van ledig teruggaande pakmiddelen
geldende gunstige bepalingen volgens
welke o.a., bij vervoer als vrachtgoed, de
vracht berekend wordt tegen de helft van
het werkelijk gewicht óok toe te passen
op manden of kisten enz., gevuld met ledige
kannen en kruiken, llesschen, doozen en
sigarenkistjes. Door dezen maatregel wordt
aan een door handelaren in wijn, sigaren
enz. reeds vaak geuiten wensch voldaan.
Generaal-majoor A. J. Prins, commandant
der 2e divisie, kwam heden weder hier ter
stede, thans om de tactische oefeningen bij
het 2e en 3e bataljon van het 5e regiment
infanterie bij te wonen.
Luitenant E. D. van der Sleesen, van ge
detacheerd bij het O. 1. leger bij het 5e
regiment infanterie teruggekeerd, is ingedeeld
bij het 4e bataljon, hier.
Tot leeraar in timmeren aan de Am
bachtsschool hier is gisteravond, onder na
dere goedkeuring van den Minister van
Binnenlandsche Zaken, door het Bestuur der
vereenigirig «Ambachtsschool voor Amers
foort en Omstreken" benoemd de heer A.
Fledderus, te Weesp.
Van den makelaar P. H. van Haselen, die
onlangs het hotel De Amersfoortsche Berg
heeft gekocht en wien het is gelukt daarvan
een vennootschap te maken, vernamen wjj
dat teekeningen voor een nieuw hotel en
een stal voor 20 paarden reeds in wording
zijn. Thans is door genoemde vennootschap
te Dusseldórf aangekocht een prachtig Pa
viljoen, dat eveneens op den Berg zal wor
den geplaatst. Een photografie daarvan, ge
maakt door den pholograaf Van de Pol, is
te zien in de vitrine van ValkhofFs boek
handel, terwijl er ook prentbriefkaarten van
gemaakt zijn.
In zijn jongste bulletin deelt het Hoofd
bestuur van de V. P. N. mede, dal de 17e
Internationale tentoonstelling van pluimge
dierte van »Avicuitura" van G tot 8 Februari
op de terreinen van het «Kon Zoölogisch
Botanichch Genootschap" te 's-Gravenhage
gehouden wordt en dut voor de eerste maal
daarbij een klasse wordt opengesteld waar
J foktoornen van 1 haan en 3 hennen van
j erkende stations der V. P. N. kunnen wor-
I den ingezonden, waarvoor reeds 7 Eere-
prijzen zijn uitgeloofd.
Het dek-station voor konijnen der onder-
afdeeling Amersfoort is thans gevestigd bij
den heer A. Wennis, Heiligen berger weg 68.
In dit bulletin, dat den leden der ver-
eeniging kosteloos wordt verstrekt, ofschoon
zij slechts f 1 per jaar contributie te betalen
hebben, schrijft de heer M. L. Spruijt,
Algemeen Voorzitter van den Bond, over
«Het voeden en kweeken van kuikens" en
geeft daarin op zijn zeldzame ervaring steu
nende wenken, welke van onschatbare waarde
zijn.
Ter heden in «Amicitia" gehouden tweede
Jaarvergadering van den «Ned. Onderofficiers
Schermbond" waren alle 20 afdeelingen
tegenwoordig.
De Algemeen Voorzitter, de heer J. Th.
N. D. E. van Schouwenburg, opende omstreeks
half twaalf de vergadering met een heilgroet
bij den aanvang van het nieuwe jaar en een
opwekkend woord om den Bond te helpen
doen beantwoorden aan zijn doel, het be
vorderen van de schermkunst niet alleen in
het actieve leger en de zeemacht, doch ook
voor de eerlang op te richten Landweer.
(Applaus.)
De notulen van de vergadering van 19
Januari 1902 werden r.u gelezen en z. d.
aldus gearresteerd.
Het hierna gelezen Jaarverslag behelsde
o.a. het volgende: de toestand is over 'tal-
gemeen gunstigde Bond telt thans 20 afd.
met 243 gewone en 50 kunstlievende leden
en heeft een Rijks-subsidie.
Evenals in andere vereenigingea was er
intusschen wisseling van leden. Gewag werd
gemaakt van het eerste wapenfeest, in Maart
1902; van het ook voor het tweede jaar ver
kregen Rijks-subsidie van f500; van hel vele
dat door het Bestuur is gedaan om den
jeugdigen Bond hechter te grondvesten en
van de bewijzen van sympathie door den
Bond ontvangen, zoo door het schenken van
medailles, zoo door H. M. de Koningin en
Z. K. H. den Prins der Nederlanden als door
vereenigingen.
De Voorzitter dankte den Secretaris en
stelde voor wederom telegrammen van hulde
te zenden aan H. M. en Z. K. H. en een van
dankbetuiging aan Z. Exc. den Minister van
Oorlog, waartoe onder applaus werd besloten.
De Commissie tot nazien der vorige jaars
rekening concludeerde tot goedkeuring en
de Penningmeester werd diensvolgens onder
dankbetuiging gedéchargeerd.
De Penningmeester leed thans Rekening
en verantwoording, waaruit bleek, dat de
Ontvangsten f834.575, de uitgaven f836.745
bedroegen en er dus een klein tekort is.
Dadelijk bij mijn aankomst te Pretoria begonnen
we de forten gereed te maken voor het noodige
materiaal ging ik naar Johannesburg omdittecnm-
mamteeren, dat voor ons een zeer goedkoope manier
was, minder voordeelig voor de leveranciers. De
zoeklichten, die ik van Bulwana gered had, werden
naar de forten teruggebracht en de andere zoek
lichten, met uitzondering van die van Colenso, welke
in handen van den vijand waren gevallen, waren nog
Vrijstaat, maar op weg naar hier.
Bet duurde ongeveer een maand, eer de twee
machinisten met hun zoeklichten hun verschijning
te Pretoria maakten; ze hadden heel wat moeilijk
heden gehad om zoover te komen, maar ze waren
er en dat was bot voornaamste.
De luitenant, die óok van Glencoe teruggekomen
was, beijverde zich, telegraallijnen te bouwen uit
Pretoria naar de forten Schanskop en Klapperkop
en had daarvoor twee mijner machinisten wegge
nomen, zondtr mij in 'I minst te raadplegen.
De locstand die tóch al zeer gospannau was, kwam
nu tot een uitbarsting; de luitenantoisohte van mij,
dat ik mijn ontslag zou aanvragen, daar hij het
anders zou doen (d.w.z, mijn ontslag, niet zijn ont-
slag aanvragen). Ik dankte er hartelijk voor en ver
telde hem dat, wanneer twee ambtenaren het ni9t
al te goed samen konden vinden, ik nog volstrekt
de noodzakelijkheid niet inzag, dat de mindere dan
maar dadelijk ontslag moest vragen. Op mijn wei
gering diende hij een akte van beschuldiging in
wegens al de misdaden door mij gedurende den
oorlog tegen hem bedreven. Er werd toen een raad
benoemd, bestaande uit do twee majoors en den
kapitein-intendant, en ik werd opgeroepen te ver
schijnen en mij te verdedigen. Hoewel mijn chef
beweerde, dat hij het vreeselijk druk had, had hij
toch tijd kunDen vinden om een groot, dik boek vol
beschuldigingen op te stellen. Ik wil eerlijk be
kennen, dat ik, al te veel getergd, wel eens verder
was gegaan dan strikt genomen behoorlijk was,
maar dat ik zóo doortrapt slecht was, als mijn chef
beweerde, wist ik toch niet. Hoewel deze zaak door
mij nog altijd belangrijk wordt geacht, is ze dit na
tuurlijk niet voor den lezer, en we zulleu er dus
verder over zwijgen. Alleen wil ik zeggen, dal ik
geen ontslag kreeg, maar alleen een klein briefje,
waarin me werd meegedeeld, me eenigszins in den
toestand waarin ik me bevond te moeten schikken;
hiermee was de zaak afgeloopeu, tot mijn tevreden
heid en tot des luitenants ontevredenheid.
Tijdens de werkzaamheden aan de forten had ik
maar weinig tijd, me met den algemeenen stand
van zaken op de hoogte te stellenalleen hoorde
ik, dat de vijand in den Vrijstaat langzaam maar
zeker ouze krijgsmacht terugdreef. In Natal, waar
hij zich eerst rustig had gehouden, kwam hij even
eens met een grooie macht opzetten, terwijl onze
mensclien, zonder noemen&WAardigen tegenstand te
bieden. Helpmokaars-pas en de Biggarsbergen had
den verlaten.
Over 't algemeen word er door de onzen slecht
gevochten de meesten hadden alle geloof op een
goeden uitslag verlorende discipline was verdwe
nen en de lni, die naar huis wilden, gingen een
voudig naar eenvoudig naar huis. Telkens moesten
de generaals lieden rondzenden om de burgers onder
allerlei bedreigingen op te commandeeren, om zoo
doende de Boereu weer eenigszins bij elkaar te krij
gen maar het weerstandsvermogen was er uit, en
zulk een rapport, dat de vijand aankwam, was vol
doende om do onzen te doen terugtrekken. Deze
algemeene vluchterijen werden evenwel nu en dan
afgewisseld door gevechten, die de bewondering van
allen afdwongen; dit waren evenwel geheel op zich
zelf staande gevallen, en er werd dan gewoonlijk
tegensland geboden door kleine troepjes waarbij in
den Vrijstaat vooral de uitlanders (Hollanders, Duit
schers, Franschen en Italianen) eervol op den voor
grond traden.
Men zou de verhalen, die omtrent de Engelschen
de ronde deden, vermakelijk gevonden hebbeu, io-
dien de toestand niet zoo hoog treurig was geweest.
Men vertelde, dat de marschen der Engelschou veel
te veel geforceerd waren, en daardoor de vijand in
zoo'n erbarmerlijken toestand verkeerde, dat we
Khaki gemakkelijk met „knopkieries" (een soort
knods, door de Kaders gebruikt) konden doodslaan.
In elk geyal behoefde ïuen zien volstrekt niet on
gerust te maken: de vijand kon dat niet volhuuden,
en zou weidra terug moeten trekken. Toch kwam
hij steeds nader, en Roberts rapporteerde naar Eu-
geland, dat de vijand alleen bij bet zien van zijn
brandwachten reeds op de vlucht sloeg, hetgeen,
ik moet het tot ouze schande bekennen, niet ver
bezijden de waarheid was.
De Vrij staters hadden zich bij het bezetten van
hun land voor het grootste gedeelte overgegeven on
de Transvalers deden niet veel anders dan terugtrek
ken, maar ze verzekerden, dat wanneer de vijaud
bij de grenzen kwam, ze de Engelschen alleen over
hun lijken binnen Transvaal zouden laten komen.
Ik hoopte er het beste van maar tevens zeide ik
eerst zien en dan gelooven.
Toen de vijand Bloemfontein had ingenomen,
waarbij door een gedeelte van de Johannesburg-po-
litie, ongeveer 30 man sterk, duizenden Engelschen
een geheelen dag lang werdeu tegengehouden, kregen
we een korte poos verademing. Toen de vijand ech
ter een veertien dagen gerust had en voldoende
levensmiduleu waren aangevoerd, kwamen ze met
vsrnieuwden moed opzetten. Kimberley wa» ontzet;
Mafcking, niettegenstaande de dappere poging van
kapitein Eloff, bijgestaan door hoofdzakelijk uitlan
ders, werd eveneens ontzet, en hoewel bij Vaalrivier
en Kliprivier zich een vleugje der oude dapperheid
vertoonde, waren we niet in staat deu vijand tegen
te houden en moesten we terugtrekken.
Daar de vijand in den Vrijstaat in hoofdzaak langs
de «poorljjn optrok, dacht men met voordeel van
Long Tom te kunuen gebruik maken, indien b\j
op een truck geplaatst kon worden. Dit was geen
origineel idee, maar hadden we afgezien van den
Eugclschmnn, die b(j Colenso een der scheepskanon-
nen op een speciaal geconstrueerde truck gebruikt
had Aai het idee werd uitvoering gegeven en toen
de inrichting klaar was, gingen we haar een eindje
buiten Pretoria op de Pietersburg spoorlijn probee-
ren. Ik dacht toen aan het verschil der toestanden
hier en in Hollandwil men dtar schietoefeningen
houden, dan wordt dit weken te voren zooveel mo
gelijk gepubliceerd; hier rijdt men uit en schiet er
op los, zonder zich veel om de resultaten te bekom
meren. Toen men dan sok den majoor vroeg, of
het niet raadzaam zou wezen, zich eerst goed te
overtuigen of alles veilig was, antwoordde hij„Och
als er ergens lui zjjn, zullen ze wel „pad" geven".
Nu moet ik er evenwel bij zeggen, dr.t er in Trans
vaal zóóveel ruimte is, dat men altijd een plek kan
vinden wnar men zonder gevaar voor ongelukken,
net zooveel granaten kan werpen als men wil.
(Wordt vervolgd.)