Zaterdag 21
Februari
1903.
No. 5310.
52e Jaargang
Feuilleton.
Stadsnieuws.
AHERSFOORTSCHE COUMT.
UITGAVE
FIRMA A H VAN CLEEFF
te AMERSFOORT.
Verschijnt DinsdagDonderdag- en Zaterdagmiddag. Abonnement per 3 maanden fi.
franco per post 1.15. Advertentiën 16 regels 60 cent; elke regel meer 10 cent. Legale-,
oflicieële- en onteigeningsadvertentiën per regel 15 cent. Reclames 15 regels/1.25; elke regel
meer 0.25. Groote letters naar plaatsruimte. Bewijsnummers naar buiten worden in rekening
gebracht en kosten evenals afzonderlijke nummers 10 cent
Bij advertentiën vaD buiten de stad worden de incasseerkosten in rekening gebracht.
KORTEGRACHT 9
Telephoon 19.
Jenever in de cantines.
Nu, bijna gelijktijdig met het verzoek van
het Hoofdbestuur van den «Volksbond, ver-
eeniging tot bestrijding van het drankmis
bruik" aan de afdeelingeD, om het verkrijg
baar stellen van sterkedrank in de kazernes
ter sprake te brengen, de order van den
Minister van Oi rlog kwam om den verkoop
van sterkedrank in de militaire cantines te
staken, was het wellicht niet ondienstig, eens
een onderzoek in ie stellen naar het drank
gebruik in een der grootste kazernes van
ons land.
Immers voor de 4 bataljons infanterie,
welke hier in garnizoen liggen, is hier éen
cantine voor de onderofficieren en zijn er
twee voor de manschappen en ofschoon nu
volstrekt niet te bewijzen valt, dat de hier
bereikte resultaten als norm kunnen dienen
voor het drankgebruik in alle militaire can
tines, toch zullen deze den Volksbonders en
ook den Geheel-onthouders een andereu blik
doen krijgen in deze materie.
De hier volgende cijfers werden ons met
de meeste bereidwilligheid verstrekt door
luitenant Van Erp die, als officier voor spe
ciale diensten, belast is met het toezicht op
de cantines. Het zij ons vergund, hem op
deze plaats dank te brengen voor de volledige
inlichtingen welke hij ons verstrekte, ofschoon
we geheel onverwacht kwamen en hij, als
lid eener examen-commissie, wel andere
bezigheden had, dan ons te woord te staan.
En zeer nadrukkelijk zij gezegd, dat de
beschouwingen, welke we aan dit onderzoek
vastknoopten, ons niet door hem zijn Inge
geven.
Jenever dan wordt slechts onder zeer
strenge controle verkocht en wel twee malen
per dagéen uur voor het middageten en
s avonds tusschen 8 en 10 uur. Den onder
officieren, belast met het toezicht in de can
tines, wordt steeds op 't hart gedrukt er
voor te zorgen, dat aan den zelfden persoon
nimmer meer dan twee borrels worden ver
strekt en een feit is het dan ook, dat in de
cantines nooit eenig spoor van abnormali
teit te constateeren is geweest.
Schetsjes nit den Zuid-
Afrikaanschen Oorlog,
door
»DOK TER".
46.
Klein-luitenant Malan, die hier 6ok met zijn com-
missiariaatwngens was, bad order gekregen om naar
Lydeuburg te gaan en daar groot-luitenant Malan
nog niet wist waar wij heen moesten, besloot bij
zijn wagen mee te laten gaan.
Helvetia was weldra verlaten. Overal zog men
de burgers verspreid, die een goed heenkomen
zochten. Sommigen gingen in de richting Lijden
burg, maar de meesten naar Waterval-Onder, wat
feitelijk de order was. Hoewol bet Franacbe kanon
nog in batterij stond en zoo nu en dan op de Eu-
gelscbon schoot, was de majoor nergens meer te
zien, waarom luitenant Malan en ik besloten, ook
naar Waterval-Onder te gaan. Wc gingen eerst nog
even naar den stuks-commandant om naar den
majoor te informeeren en die vertelde ons, dat de
majoor gezegd, gent raai Botha te gaan spreken ter
wijl bet kanon, zoodra de burgers een voldoend eind
vooruit waren, naar Waterval-Onder moest trekken.
Wij besloten niet langer to wachten en langzaam
ook naar Waterval-Onder te r'yden. Onderweg wer
den we ingehaald door het kanon en gingen daarom
eens kijken of de vijand ons ook achterna kwam.
We beklommen een kopje dicht bij en met behulp
van den kijker van luitenant Malan kon men bier
en daar de Engelscben zien. Terwijl we zaten rond
te kijken, meende luitenant Malan waar to nemen,
dat de Éugolscben een soheepskanon in stelling
brachten eD nadat ik door den kijker het ding in
oogeuscbouw had genomen, was ik het met hem
eens, dat bet eeD der scbeepskauonnen uioest wezen.
De weg naar Waterval-Oude: was nog vol ,wagens
en kon van de plek, waar het vijandelijk kanon
stond, zeer goed beschoten worden. We twijfelden
er geen oogenblik aau, of dc Engelsehen gingen de
wagens onder vuur nemen, en dan zouden onze
menschen hot „banja zwaar" krijgen.
Dat ook het gebruik van sterkedrank ge
ring is, raoge hieruit blijken, dat in de ge-
heele maand September, toen per 2 bataljons
een gezamenlijke sterkte was van 550 kor
poraals en minderen, aan jenever verkocht
is voor i 40, dat is in bet geheel 800 bor
rels, of per hoofd en per maand l7ae borrel.
Bier werd daarentegen meer verkocht en
wel voor f200, of omstreeks 2222 Liter en
dus per hoofd en per maand omstreeks 4
Liter.
Het meest echter werd melk gebruikt en
wel voor f250, of 3125 Liter, dus per hoofd
en per maand nagenoeg 6 Liter.
Het gebruik door rond 300 onderofificiereu
was f90 of 1800 borrels, of per hoofd en
per maand 6 borrels; aan bier voor f115
of omstreeks 1280 L. of per hoofd en per
maand iets meer dan 4 L., en aan melk,
f92 of 1150 L., of iets minder per hoofd
en per maand dan 4 L.
Wat denkt de »mendie schrijft van
«tóch geen drankvrije troepenomdat
het aan de coinmandeerende oflicieren zou
zyu overgelaten, ook thans nog sterkedrank
in de cantines te doen verkrijgbaar stellen
(hetgeen echter beslist onjuist is) wat
denkt amen", met deze otïieieele cijfers vóór
zich, van de cantines waar «onbedorven jon
gelingen" aan den drank worden gebracht?
Wie den soldaat kent, weet dat deze ook
als burger zijn borrel dronk en dat hij vol
strekt niet in en door de cantine heeft
leeren drinken.
Ofschoon het paradoxaal klinkt, vooral
voor de amateurs-wereld verbeteraars, die
uit de verte hun oratorische talenten ten
toon spreiden over zaken welke zij wel de
moeite waard achten te bebazelen, doch niet
voldoende belangrijk om ze grondig te on
derzoeken alvorens ze er hun schoone theo
rieën over ten beste geven (terwijl zeer
zeker elke cantine-commissie de noodige ge
gevens gaarne zal verstrekken) is het door
lange ervaring gestaafd oordeel, dat de ge
zonde lichaamsbeweging, de juiste indeeling
van den dag, de flinke nachtrust op een rein
bed en bovenal de krachtige voeding bij den
soldaat de matigheid bevorderen. De cijfers
En jawel, hel (.tuurde niet lang of de lydith bom
men baretten op den weg tusschen de wagens. De
Boeren wisten niet, waar heen en sloegen dwars
het veld in, om maar onder het vuur van de ka
nonnen uit te komen. De meesten kwamen daar
door eerst in den nacht naar Waterval-Ouder.
Voor alle zekerheid sloegen ook wy dwars af en
kwamen tegen zonsondergang weer in het groote
pad, waar het den Elandsberg afgaat.
Dit pad was verbazeud steil, zoodat, om de paar
den te sparen, we afstegeu en de dieren by den
teugel leiaden.
Dat de wagens zonder ongelukken goed en wel
beneden kwameu, was mij een raadselwanneer
alle vier wielen door kettingen geremd werden,
schoven de wagens nog Daar beneden en kwamen
daardoor dikwijls dwars op den weg te staan, met
gevaar van omslaan Ik was blij, toen we goed en
wel beneden warende weg was door bet groot
aantal wagens, paarden en menschen verbazend
stoffig, zoodat we met stof bedekt waren. Te Wa
terval-Onder was het een verbazende drukte en het
hotel meer dan vol. Toch kregen we dien avond
nog een plaatqje aan tafel, waar we meer dan blij
mee waren, want we hadden dien middag maar balf
klaar gegeten.
Toen we dien avond buiten wilden gaan slapen
(in bet hotel was geen plaats) kwamen we tot de
wetenschap dat onze dekens met dcu wagen van
luitenant Malan mee waren. Gelukkig had ik en
Kennis ouder dc telegrafisten te Waterval-Onder en
deze gaf ons ieder eeu deken, wat wegens liet zachte
klimaat dat hier heersebte, meer dan voldoende
was. De wagen van de majoor was óok aangeko
men, maar de majoor nog niet, evenmin als gene
raal Bolbazij arriveerden eerst Da middernacht,
zooals we den volgenden dag vernamen.
Den volgeudeo ochtend kwamen er nog altijd
burgers en wagens aan, die dien nacht Op Elands
berg hadden doorgebracht. We hoorden lerens, dat
commandant Schroder by Waterval-Boven met zijn
wagens in een kloof was vastgereden. Hij had zijn
wagen» mocton verbranden en kwam door don tun
nel naar Waterval-Onder. Mijn broer, dio te Wa
terval-Boven was, had mij gezegd, dat ingeval wij
terug moesten trekken, hij daar niet wilde blijven,
maar ook zou afkomen. Tot nog toe verscheen hij
niet en toen er een telegram kwam van den telegra
fist, dat hij het kantoor ging sluiten, omdat de
Engelschon in aantocht waren, vreesde ik, dat hij
zyn plan veranderd had. Vooral toen de telegrafist
van het melkgebruik bewijzen ten volle,
dat deze de meest gewilde drank is.
Maar nu de plotselinge verbodsbepaling
(want de jongste order tot dusver in ons
orderlievend land van den Minister van
Oorlog is niet voor tweeërlei uitlegging vat
baar) deze heeft weer veel afgebroken van
het goede werk dat in zooveel jaren met
zooveel zorg en tact is opgebouwd. Jonge
soldaten zijn als kinderen verbiedt men hun
iets, dan doen ze juist hetgeen verboden is
en waarover ze anders niet zouden hebben
gedacht, en zoo waren den eersten Zondag
na het verbod heel wat meer luidruchtige,
min of meer licht-aangeschoten soldaatjes in
de straten van Amersfoort te zien dan te
voren.
Hoe dat kwam Ze hadden evenals vroe
ger bij den een of anderen «Jan den dief"
een borrel gekocht in de stad en, in plaats
van den uitstekenden jenever die de cantine
verkoopt, wie weet welk mengsel van veel
grooter giftgehalle gedronken.
En de troepen die geconsigneerd waren,
soms dagen achtereen, waren er weinig over
te spreken, dat ze vóór het middageten hun
borrel niet konden krijgen. Geen wonder
zou 'tzijn als er in die dagen sterkedrank
binnen het kwartier is gesmokkeld, sterke
drank weer van den eenen of anderen tapper,
die slechts heel weinig jenever behoeft te
koopen om een een groot vat uit le kunnen
schenken.
'tls dan ook zeer te hopen, dat spoedig
een contra-order komt en, als in de laatste
kwart eeuw bijna, in de cantines onder
strenge controle weer sterkedrank van uit
stekende qualiteit wordt verkocht.
Zoolang Nederland niet drankvrq is en
zoolang dus de jongelieden vóór hun in dienst
treden hebben geleerd sterkedrank te ge
bruiken, gelijk ze daarmee voortgaan zoodra
ze met onbepaald verlof huiswaarts zijn ge
keerd, zoolang is het in het belang van den
soldaat hoogst wenschelijk, dat hij in bet
kwartier onder strenge controle deugdelijken
jenever of goed bier kan koopen, indien hij
dien drank prefereert boven melk.
Door den Kerkeraad der Evang. Luthersche
gemeente is, ter voorziening in de vacature
ontstaan door het overlijden van ds. C. Rasch,
beroepen tot predikant ds. J. L. F. de Meijere,
predikant te Bodegraven, die het beroep
Om gezondheidsredenen kan ds. H. J. ter
Haar Romeny morgenochtend niet voorgaan
bij de godsdienstoefening in de Luthersche
kerk, zoodat daar morgen geen dienst wordt
gehouden.
Mej. W. van de Wal heeft met gunstig
gevolg afgelegd het examen voor de acte
nuttige handwerken.
De herijk der maten en gewichten zal dit
jaar in «Het Werkhuis" geschieden en wel
tusschen 4 en 19 Maart, alle werkdagen be
halve 's Zaterdags.
De gelegenheid tot inschrijving van leer
lingen voor den nieuwen cursus der Am
bachtsschool is verlengd tot Vrijdag 27 dezer.
Het is opmerkelijk hoe, sedert het in wer
king treden der Ongevallenwet, op 1 Februari
j. 1., het aantal aangiften van ongevallen
toeneemt.
Bij de Rijks-Verzekeringsbank moeten reeds
ruim 300 aanvragen om uitkeering wegens
een ongeval zijn ingekomen, doch ook hier
ter stede gaat bijna geen dag voorbij of er
moeten paperassen worden volgeschreven
met opgaven omtrent een «ongeval", dat
vóór 1 Februari ten allerhoogste werd aan
gemerkt als een lichte kneuzing en waarbij
de betrokkene, na verbonden te zijn, weer
rustigjes aan zijn werk ging.
Als dat zóo doorgaat, zullen alle gevaren-
klassen en dus ook de premiën wel spoedig
zeer aanzienlijk worden verhoogd.
In April zal weder een examen plaats heb
ben voor de betrekking van Rijkstelepho-
nisten. De candidaten behooren op 1 Janu
ari 1903 den leeftijd van 16 jaren bereikt
en dien van 26 niet overschreden te hebben.
met een trolley arriveerde, begon by mij die twijfel
teer sterk te worden maar ik had mij te vroeg
ongerust ge. laakt. Een uur daarna kwam bij met
twee spoorweg-trolleys aanzetten 1 Hij had ook nog
een familie opgeladen, die zich tijdens de vlucht by
commandant Schroder hadden aangesloten en we
gens een lam dochtertje Diet te voet door den tun
nel bAd kunnen komen.
Hij bleef maar een uur te Waterval-Onder en
ging per treiu naar Elandshoek, terwijl wij ons
dien raiddag te paard naar Nooitgedacht begaven
en daar den nacht doorbrachten.
We kwamen to Nooitgedacht en zadelden een
klein eiodje voorbij het gevangenkamp af, waar de
wagen van den majoor reeds uitgespannen was. De
gevangenen bevonden zich nog daar, maar ik ver
nam, dat ze den volgendeu dag tot dicht bij Water
val Onder gebracht zouden worden, daar het niet
aaüging om die lui voortdurend met ons mee te
sleepen. Ze waren de laatste paar dagen vry oproe
rig geweest, want by Nooitgedacht had men duide
lijk de kanonschoten kunnen hooren en ze twijfel
den er geen oogenblik aan of hun strydbroeders
zouden weldra komen om hen te verlossen. Tot op
het laatste waren de gevangenen opgepast door ko-
lonische Africanders, en toen de waarschijnlijkheid'
groot werd, dat de Engolschen tot bij Nooitgedacht
zouden komen, haddeD de kolonisten om atlossing
gevraagddit werd hun dadeljjk toegesiaan, omdat
het vooral voor deze lieden niet raadzaam was, iu
handen van den vyaud te vallen.
Den volgenden ochtend werden de gevangenen
weggezonden, terwijl een paar Boeren ouder de witte
vlag vooruit werden gezonden om den vijand hier
mee in kennis te stellen. Er bevond zich onder de
gevangenen een Ier, die om een geweer vroeg met
het doel om met ons tegen de Engelscben te vech
ten, maar dit word hem door generaal Viljoen wien
door generaal Botha de regeling van de govnnge-
nen was opgedragen, geweigerd. Do gevangenen
marcheerduu onder een luid hoerab het kamp uit
en naar Waterval-Onder. Dat ze blij waren hun
vrijheid te herkrijgen, kou men hun niet kwalijk ne
men, want vrijheid gaat boven alles. Ik lioordo la
ter nog, dat de vijand op onzen boodscnappcr ge
schoten had. Hiertegen werd door generaal Viljoen
geprotesteerd, maar hij ontving hel gewone antwoord,
dat de EngelacheD bij die gelegenheid gaven (net
was niet de eerste maal) u.l. dat men de witte vlag
niet gezien had.
Van Nooitgedacht trokken we naar Godwanrivier,
om ook daar weer den nacht door te brengen. Den
volgenden ochtend vertelde de majoor ons, dat de
generaals nog niet besloten ^adden wat men zou
doen, waarom hij besloot om zoolang de onzeker
heid duurde, zijn teDten bij Kaapsche Hoop op te
slaan. We zadelden dienzelfden middag op, terwijl
ook de wagen werd ingespannen en kwamen dien
avond bij Berrit9 Berlin, een mijn, die ongeveer een
kwartier van Kaapsche Hoop lag. De wagen van
luitenant Malan was, zooal» reeds vroeger verweid,
naar Lijdenburg vertrokken, zoodat de luitenant zyn
slaapplek miste en wy beiden nu in de tent van den
majoor gingen slapen, omdat deze in zijn wagen
sliep.
De luitenant stuurde een telegram naar zyn broer
te Lijdenburg om zyn wagen over Nelspruit terug
te sturen, maar hier waren een dag of vier voor noo-
dig.
Het was een heel aardig plekje, waar we ons ver
blijf hadden. Om voldoende hout te hebben, was
door de maatschappij, die de mijn exploiteerde, een
groot aantal boomen aangeplant, zoodat de omtrek
er boschryk uitzag en we heerlijk tegen de zon be
schermd waren.
Bij den aanvang van den oorlog waren de werk
zaamheden aan de mijn gestopt en was bet perao-
ueel vertrokken met uitzondering van éen persoon,
die achtergebleven was om tijdens den oorlog voor
de belangen van de mijnmaatschappij te zorgen. We
brachten hem zoo nu en dan een bezoek en bij een
van die bezoeken vroeg hij ons, of we geen lust
hadden, gebruik te maken van het „tenniscourt".
Hoewel de meesten van ons geen tennis speelden,
besloten we toch, om de verveling te verdrijven, het
aanbod aan te nemen en Iron men weldra bet kluch
tige schouwspel genicien, dat eenige lui, die dit nog
nooit by de hand hadden gehad, aan bet tennissen
wareD.
Van den vyand hoorde men weinig we vernamen,
dat hij den zolfden dag, waarop de gevangenen wa
ren weggezonden, by Nooitgedacht was geweest, maar
nog dien middag terug gegaan was. Verder luidden
de berichten, dat er bij Lijdenburg onder gonoraal
Botha voortdurend gevochten werd, maar omtrent
den uitslag bleven we in het onzekere. Den 5den
September kregen we kennis, dat de onzen genood
zaakt waren geworden, terug te trekken en dat Lij
denburg door de Engelscben bezet was.
Wordt vmvlffd.)