Dinsdag 1903. PHOENIX - BROUWERIJ. No. 5338. 52e Jaargang. Feuilleton. H. MEÜRING Co. AMERSFOORT. Export naar Oost- en West-Indië. AHESFOORÏSCHE COUHIR UITGAVE: FIRMA A H VAN CLEEFF te AMERSFOORT. Verschijnt Dinsdag-, Donderdag- m, Zaterdagmiddag. Abonnement per 3 maanden f\. trance per post /'1.45. Advertentiën 16 regels 60 cent; elke regel meer 10 cent. Legale-, oftieieële- en onteigeningsadvertentiën per regel 45 cent. Reclames 15 regels f 4.25; elke regel meer f 0.25. Groote letters naar plaatsruimte. Bewijsnummers naar buiten worden in rekening gebracht en kosten evenals afzonderlijke nummers 40 cent. Bij advertentiën van buiten de stad worden de inrasseerkosten in rekening gebracht. KORTEGRACHT 9- Telepboon 10. NA l>K STAKING. Onder den titel »l)e voorbereiding van de algemeene werkstaking" schrijft A. M. Koens in het «Volksdagblad": De Directie van de 11. IJ. S. M. gelast spoorwegarbeiders goederenwagens te ran geeren, bestemd voor Veemen waar was ge staakt. Ze weigeren. Ze worden ontslagen. Geheel het tractiepersoneel van de Rietlanden verklaart zich solidair en staakt. Een elee- Irisehe strooming van solidariteit tast het spoorwegpersoneel aan. Amsterdam is afge sloten. Met moeite worden despoorwegmau- iien van heel het land weerhouden, algemeen het werk neer te leggen. De Directies der H. IJ. S. M. en S. S. capituleeren. De overwinning van den arbeid was groot. Kapitalistische pers woedend. Spoort de Regeering aan, wetten in te die nen waardoor het spoorwegmannen onmo gelijk gemaakt wordt, te staken. Uudegeest en Petter halen de stommiteit uit, een pro clamatie uit te vaardigen waarin 't spoor wegpersoneel van het traject Amsterdam- Den Haag bevolen wordt, zich gereed te maken naar Den Haag op te trekken, en een algemeene spoorwegstaking in uitzicht gesteld wordt. Burgerlijke pers, ziedend van toorn, dringt krachtiger aan op scherpe weiten. Berichten gaan door de pers dat 't Ministerie scherpe wetten zal voorstellen. De berichten luiden meer en meer zeker. Hoofdbestuur van Vereeniging Spoor- en Tramwegpersoneel roept alle vakbonden bijeen. Komen samen in het gebouw van den A. N. D. B. Ernstige stemming. Veel opkomst. Veel gepraat.. Troelstra stelt een motie, waarin namens 90 000 arbeiders wordt verklaard, dat de eventueel in te dienen wet ten zullen beantwoord worden met de alge meene werkstaking. Troelstra veel succes. Z'n motie wordt met éen stem tegen doi* alle vakbonden aangenomen. Een Comité van Verweer wordt gekozen. Verschrikkelijke indruk in liet land. De bourgeoisie beangst. Het proletariaat Schetsjes uit den Zuid- Afrikaansclien Oorlog, door »D O K TER". Den 20steu Mei ging een piurouille af naar Nauw- poort om te zien, hoe het met de mielies op het veld stonden waar de kaffers waren, want bet was nu oorlog tegen Engelschen en alle Kaffers gewor den. De laatstcn waren bepaald van onze nadering op de hoogte gebracht (zij hielden even goed, zoo niet beter, brandwacht dan de Boeren) znodatwein Nauwpoort geen Kaffer zagen, totdat er op do boogie dicht bij Klaas l'rinsloo twee zwartjes door ons ver rast werden. Eén gelukte het te ontkomen, maar do andere werd doodgeschoten in eerlijk gevecht. Toen ze ons zagen, keerden ze dadelijk om en zet ten het op een loopeu, waarbij ze onder vuur ge nomen werden en een der Kaffers gekwetst werd. In plaats van zich over te geven, ging hij achter ee>. mierenhoop liggen en ons beschieteneen der Boeren maakte een omtrekkende beweging en hel einde was, zooals ik zooeven vertelde. Dal de Kaf fer zich niet overgaf, maar zijn leven zoo duur mo gelijk trachtle te verkoopeu, behoeft niemand te ver wonderen, als men weet, dat iu dien lijd elke gewa pende Kaffer zooder vorm van proces werd dood geschoten. Wc gingen door tot aan de woning van Klaas Priusloo en hoewel de berg, waar I.ong Tom in positie had gestaan, vol Kaffers was, werd er bij onze komst niet op ons geschoten. Den berg bestor men, zou dwaasheid geweest zijnwe waren niet meer dan veertig man, de Kaffers waren niet te tel len en de berg liep zoo goed als steil naar boven. We keerden, na het huis en de stallen te hebben onderzocht, terug, uiaar daarbij namen de Kaffers ons duchtig onder vuur, zoodat do kogels ons om de ooren lioten, en toch liet ons eergevoel niet toe, hard te rijden daar het dan een vlucht zou geweest zyn. Toch was ik onuitsprekelijk blij, toen we Zon der ongelukkcu buiten het bereik van hun geweer vuur waren. Dit duurde nog tamelijk lang, want de meesten waren gewapend met Lee-Metford ge nrheugd. Kuyper kondigt de wetten uan. Zij zijn scherp. De liberalen bestrijden ze. Het Comité van Verweer organiseert door heel het lund protestmeetings. Ongekende geestdrift. Ministerie wijzigt de wetten. Do liberalen zegger. hun steun aan Kuvper toe. liet Comité van Verweer mept ten twee den male de vakbonden bijeen in het ge bouw van den A. N. D. U. Oudegeest i.- Voorzitter. Ernstige geest. Veei gepraat. Domein Nieuwenhuis is aanwezig. Troelstra steil, om een einde te maken aan alle discussie, voor liet eens genomen besluit te handhaven om de algemeene werk staking uit te roepen, als antwoord op de wetten. Troelstra weer veel succes. Z'n motie wordt aangenomen. Vier en twintig uur later verschijnt «Het Volk". Troelstra noemt z'n eigen voorstel „anar chistisch avontuur". Hij waarschuwt de arbeiders, z'n eigen voorstel niet op te volgen. Soldaten worden opgeroepen. Troelstra houdt interpellaties in de Kamer. Spanning iu hot land hevig. Het Comité van Verweer komt weer mei de vakbonden in den A. N. D. Is. bijeen. üudegeesl voorzitter. Hij is ter neer ge slagen. Hij weet niet wat hij wil. Hij durft niet. Hij is bang voor de slachtoffers. Machinisten uit alle deelen van het land beweren, dat de geest onder de spoorwegjon- gens uitstekend is. Dr. Van Keilen vraagt üude geesl op den man af wat hij wilde wet aan laten nemen zonder eenig verzet? Ja, zegt Oudegeest. De vergadering staat ver pletterd. Schaper wil de staking. Als wij j in de Kamer bezig zijn, moet er wat muziek i buiten gemaakt worden, zegl-ie. Troelstra wil zich verdedigen over zijn j artikel: »Wat nu?" Niemand had hem hier j beschuldigd. Hij wordt uitgejouwd en kan i zich niet verdedigen. Het besluit wordt genomen, de spoorweg- I staking Zondagnacht te proclameeren. Trans- j portarbeiders zullen direct volgen De geestdrift. I I is buitengewoon. Vliegen vertrekt naar I Parijs, Rijnders en Van Erkel gaan naar Berlijn, Polak en Toledo naar Lon len. Stommiteit van de leden van hel Comité van Verweer oin twee dagen vóór de staking 1 liet land uit te gaan. Verschillende sprekers krijgen een uitnoodiging om Zaterdagavond 5 uur te komen in 't gebouw van den A.N.D. B. Na een uur wachtens opent Wessels de vergadering. Van den Berg is óok aanwezig, Oudegeest, Vliegen, Van Erkel, Meijer en Rijnders zijn Oj' niet. Wessels deelt mee waarheen de sprekers zich begeven moeten om de staking voor het spoor te proclameeren. Men vraagt j adressen. Wessels heeft ze niet. Het is een treurige rommelzoo. Wat een organisatie! j Van den Berg, na lang zoeken, komt met i een stelletje boeken, waaruit hij tracht de adressen van de verschillende organisaties van spoorwegpersoneel te zoeken. Een ieder j staat er op, den naam te weten van den i man, tot wien hij zich moet. wenden. Verschillende sprekers, door den tijd ge- dwongen, gaan weg. j De vergadering verloopt. liet was een treurige voorbereiding. In een nabetrachting "over de staking schrijft de heer Henri Polak in het „Week blad van den A. N. D. B." o. a.: Walgelijker vertooning dan de gansche burgerpers, daaronder begrepen de christelijke en soortgelijke zoogenaamde arbeidsbladen, thans dag in dag uil te zien geeft, is be- zwaarlijk denkbaar. Zulke schandelijke laster, zulke scbeeve voorstellingen en moedwillige leugens, zooveel domheid en boos opzet, zooveel afscbuwelyk gehuichel en dolzinnige ketterjagertj zijn alleen mogelijk in een klein land, met een groetend eels kleinburgelijke, kleinzielige be volking, verleugend door de naamlooze middelmatigheden en nulliteiten, die in de pers voor tiaar denken, en met een dood- schrik op liet lijf, nu de arbeiders even gerammeld hebben aan bun ketenen. De giftigste aanvallen op de leiders der j beweging, en meer nog op degenen die de I groote pers met politieke doeleinden daarvoor wil laten doorgaan, volgen elkander onafge- I broken op. Het vuilste is onze dagbladschrijvers 1 niet te vuil. In haar afschuwelijkste gedaante vertoont zich de bourgeoisie in deze dagen. Niets is er te bemerken van haar «idealen». In geen enkele barer organen is ook maar een woord te vinden, dat blijk geelt dat 1 althans enkelen van haar sycophanten iets I voelen dat lijkt op eenig begrip van de ge- I voelens die de arbeiders dreven tot hun i wanhopigen stap. Het is alles modder en I drek, dat uit die bladen stroomt. Geen i greintje edelmoedigheid is er te bespeuren I in de gebeele papieren wildernis onzer I vaderlandsche krantenscbrijverij. Niets dan de verachtelijkste laagheden, niets dan gemeen gejouw, niets dan smaad en hoon voor de I overwonnenen. weren, hun goedgunsiigltjk iluor «le Engelschen ver strekt oni zich tegeu de Boeren te kunnen verde digen. Van den majoor kwam er een order aan luitenant Erasmus om alle Artilleristen, die niet bij het ene of andere kanon waren ingedeeld, naar hem te zen den, en daar de luitenant zelf onder die termen viel, en ook luitenant Coetsee in zijn overdreven ijver verplicht meende te ziju, zich hij zijn elief ie moeten melden, werd er besloten, opnieuw te trach ten over het spoor te gaan. Er werden een paar manschappen uitgezonden om de verspreide artille risten aan te zeggen, Zondag bij do plaats Witboon te Schoonpoort te ziju om van daar naar den majoor te vertrekken. In den middag van den 243(eu Mei werd opge zadeld eu trokken we tot Oslioek; de manschappen kregen order om den 'olgendcn dag door le gaau naar Schoonpoort, terwijl de beide luitenants en mijn persoontje naar Steen kam psberg vertrokkeu om een bezoek af te leggen bij opperwachtmeester Minnaar en dezen levens in kennis te stelleu met ouzo plannen. We hoorden daar, dat Groot luitenant Malan bij zekeren lieer Orobler verblijf hield en daar hij per brief aan luitenant Erasmus had kennisgegeven, dat hij van plan was, zoo spoedig de gelegenheid het toeliet, over de spoorlijn le gaan, reden «e den volgenden ochtend hij hem aan en vertrokken met ons vieren naar Schoonpoort, waar we in don middag aankwamen. Kort tegen zonsondergang arriveerden ook de manschappen. We hoorden hier allerlei slechte berichten over den toestand aan de andere zijde der spoorlijn; waar du Regeering «as, wist men niet eu rapportgangers moesten dikwijls dagen lang rondzwerven eer slaagden, de Regeering of den eouiniandaut-gouoraal to hereiken, waarhij ze groot gevaar liepen, door de nog allijd rondtrekkende Engelsehen gevangen ge- nomen te worden. Bovendien waren alle families in T Hoge veld door de Engelsehen weggevoerd en do huizen verbrand, zoodat men, wanneer men niet het geluk had, spoedig op een Boeren commando ie stoolen, zonder levensmiddelen ronddwaalde. Ook was het voor onbekenden zeer gevaarlijk op'l Hoge- veld wegens de rijeu blokhuizen eu de draad-ver- sperringeu, en schrikwekkende verhalen «leden de rondte, hoe kleine klompjes Boeren door de Australiërs en Cauuueezen als bokken worden opgejaagd en in draadversperringen „vastgekeerd". We kregen don raad om, alvorens verder te gaau, eerst iniormaties iu te winnen bij den veldeomet van Middelburg, van wien twee rapportgangersjuist uit liet llogeveld waren teruggekomen. De luitenant zond daarom iemand met een brief naar genoemden veldeomet met het verzoek om inlichtingen en ua eeu dag kwam deze terug. De veldeomet schreef, dat zijn rupportgaugera ouverrichterzake terug kwa men, ua een dag of zes door «Ie Engelscuen te zijn rondgejaagd. Niemand wist, waar de commandant generaal of do Regeering was, daar ze opzettelijk telkeus van plaats veranderden. Hij raadde ons slerk af, onder de beslaande omstandigheden over de spoorlijn te gaan, vooral omdat er een 4tal vijande lijke kampen op 't Hogtveld rondtrokken. Na alles nog eens overwogen te Hebben, vonden wo bet boter, der raad van den veldcoruet te volgen en terug te gaau. We br-.eli.cn eerst nog een be zoek bij dr. Neethling, die dicht bij Witboy met zijn ambulance stond. Deze dokter had luitenant (Joetsee on.ler behandeling gehad en verbood hem, na zijn woud te hebben gezien, met Ons mee te gaan. We lieten Coetsee bij de ambulance achter eu ver trokkeu «le 21steu Mei 's middags om 4 uur uuar Dullstroom, waar we den nacht doorbrachten. Te Dullstroom stond nog éen huis; dat dit was blijven staan, vond ziju oorzaak hierin, dat de Engelschen dit, wanneer ze tip Suikerboschkop kampeerden,ais hospitaal gebruikten. Bij onze aankomst vouden we he. huis bewoond door oen tiental Hollanders, waar van bel grootste gedeelte te Dullsirooin woonachtig was geweest maar bij wie de Hoofd-ouderwijzer van Johannesburg, dc hoer Verbvugge, en eeu Holland- soiie vrijwilliger zich hadden aangesloten. Hoewel ze geen ruimte over hadden, wisten ze het zóo te se.iicken, dat luitenant Erasmus, luitenant Malan en ik die nacht iu het huis konden slapen, hetgeen we wegens de heersohonde koude ten zeerste waar deerden. Omtrent den heer Moll het volgende. Hij bad ais assistent veldeomet dienst gedaau bij generaal Viljoeu en werd, toen commandant Schooman versterking vroeg voor Krugerspost, door dien generaal mot een 20-tal menschen daar been gezonden. Dat de geueraal juist den beer Moli zond, vond--naar mijn opinie zijn oorzaak hierin, dat generaal Viljoeu heiu geseiiikt vond om als dwarskijker dienst te doen, en toon I genoemde geueraal hij .le groote krijgsbeweging der I Engelschen ie April tiet iu het belang van land eu I volk bet beste vond, over de spoor te gaan, luid hij nog tijd gevonden out een rapportgaugor naar Kruger.-posi te zouden met oen aanstelling voor den lieer Moll uls waarnemend assistent generaal. De I olliicieren uit het district I.ijdenliurg waren hierover zeer outevredeu, waardoor er zich twee partijen vormden, de officieren uit 'net district met de meer bejaarde en bezadigde Boeren, en den heer Moll met een groot gedeelte der jongere Boeren, die in den lieer Moll den man zagen, geschikt om voor hen roem en lauweren te oogsten. Ik kan en wil niet beslissen, wie hier gelijk had; dat er veel toe- atanden verbetering behoefden, geef ik gaarne toe, maar of de lieer Moll wel de geschiktste manier hier toe gebruikte, betwijfel ik len zeerste. We vertelden den waarnemendeu assistent com mandant generaal, wat we gezien hadden, en bij was goed genoeg, er eerst niets van le gelooven, waar over luitenant Erasmus zich boos maakte. Deze, die den heer Moll zeer goed keude, daar ze samen school gegaan hadden, vertelde hem kort en goed, dat als hij (n.l. de waarneuient assistent commandant gene raal) beter ziju oogen den kost bad gegeven, bij bet ook zelf had kunuen zien. De generaal was toen zoo welwillend, ons verhaal als op waarheid gegrond te beschouwen waarbij h\j het noodig vond, nog dien zelfden avond terug te gaanhij kon dan nog 's nachts bij zijn meusehen te Krugerspost terug ziju en met hen optrekken om te pr.ibeereu veldeomet De Beer assistentie te verleenen, hetgeen hij dien veldcoruet reeds vroeger beloofd had, In zijn kwaliteit als wauru. assistent commandant generaal beval Hij tevens luitenant Erasmus om met zijn artilleristen moe te gaau en commandant Schoemau otn zooveel burgers als er te misseit waren, mee te geyen. Daar echter een gedeelte van do artilleristen met verlof was (zelfs iu dien tijd gingen de lui nog met verlof) had de luiteriaui slechts 5 artilleristen beschikbaar eu do commandant 11 burgers. Daar we de laatste maaud geen vijand met den kijker gezien hadden en ik me gaarne nuttig wilde maken, besloot ik mee te gaan eu gebruikte ua onze terugkomst in het lager de rest van den vlag om me voor de nacntelijke reis gereed te maken, De tocht naar Krugerspost werd uiet begonnen dun tegen donker om zvker te zijn, dat men, over de boogie komende, die uit Lijdenburg zichtbaar was, niet werd opgemerkt. Was men met z'n tweeën of drieën, dan was deze voorzorg niet noodig, maar liet zien van een twintigtal manschappen kon soms den vijand aanleiding geven, iu hinderlaag te gaau liggen. Het verwonderde mij ten zeerste, dat de vijand, die wel geweten zal hebben, dat er voort, durend langs dien weg cumiuucatie werd gehoudeu- dit uiet al laug had getracht le beletten. (Wordt vervolgd.)

Historische kranten - Archief Eemland

Amersfoortsche Courant | 1903 | | pagina 1