No. 5506
53e Jaargang.
Feuilleton.
Stadsnieuws.
FIRMA A- H. VAN CLEEFF
te AMERSFOORT.
Verschijnt DinsdagDonderdag- en Zaterdagmiddag. Abonnement per 3 maanden fi.
franco per post f 1.15. Advertentiën 1—6 regels 60 centelke repel meer 10 cent. Legale-,
officieële- en onteigeningsadvcrtenfiën per regel 15 cent. Reclames 1—5 regels/" 1.25; elke regel
meer f 0.25. Groote letters naar plaatsruimte. Bewijsnummers naar buiten worden in rekening
gebracht en kosten evenals afzonderlijke nummers 10 cent.
Bij advertentiën van buiten de tad worden de incasseerkosten in rekening gebracht.
KORTEGRACHT
Teiephoon 19.
ENNI8ÜEVING.
De BURGEMEESTER van AMERSFOORT,
Gezien artikel 41 der Gemeentewet,
Brengt ter kennis van de ingezetenen, dat de
Raad dezer Gemeente zal vergaderen op Dins
dag, den 31. Mei aanstaande, des namiddags
te l'/i are.
Amersfoort, 27 Mei 1904.
De Burgemeester voornoemd,
WUIJTIERS.
TARIEF en LOON.
Het jongste Vliegend blaadje van de ver-
eeniging »Het vrije ruilverkeer" bevat een
beschouwing over het ontwerp-tarief der
invoerrechten in verband met de arbeids-
loonen en zegt dienaangaande
Door de protectionisten is steeds den ar
beiders voorgespiegeld, dat bescherming zal
strekken tot bevordering van »den" nationalen
arbeid en juist daarom moge de vraag op
zettelijk worden onderzocht, welken invloed
de herziening van bet tarief op de arbeids-
loonen zal hebben.
Arbeidsloon is de som gelds, die de patroon
den werkman voor diens arbeid betaalt. De
werkman koopt voor die som, wat hij noodig
heeft om van te leven. Hij heeft er dus
eenerzijds groot belang bij, een zoo hoog
mogelijk loon te ontvangen en anderzijds
zytl levensbehoeften zoo goedkoop mogelijk
te verkrijgen.
Wat doet nu het nieuwe tarief? Het
stelt voor, invoerrechten te leggen op tal
van artikelen, ook voor den werkman van
dagelijks gebruik; zijn voedsel zal worden
belast, bijv. havermout met f2.50 per 100
K.G. d. i. 20 pCt. van de waarde, stokvisch
met 10 pCt.zijn kleeren en de grondstoffen
daarvan, de manufacturen, zijn hoed of zijn
pet met 12 pCt.zijn schoenen, laarzen of
klompen met 10 pCt.petroleum, bijna hel
eenige licht dat hem ten dienste staat, met
12 pCt,; zjjn schop of zijn spa, z<jn boor of
zijn beitel en ander gereedschap met 3pCt.
zelfs zijn bed om op te slapen met 12 pCt.,
enz. alles, mits die zaken worden ingevoerd.
Komen deze uit bet binnenland, dan zullen
zij duurder worden met een waarschijnlijk
iets gering bedrag, doch stellig niet goéd-
kooper.
De prijsstijging der verbruiksartikelen zal
maken, dat de werkman voor zijn loon minder
kan koopen dan tbans het geval is. Het
springt in het oog, dat daardoor de arbeiders
in alle bedrijven zullen worden benadeeld
immers zij deelen het lot van al de verbrui
kers, op wie de verhoogiag der prijzen ver
haald wordt.
19.
PENSIONOPOLIS.
Wordt dit nadeel vergoed door een alge-
meene verhooging der loonen? Door de
protectionisten wordt do verwachting uitge
sproken dat »de" nationale nijverheid zich
zal ontwikkelen, dat m. a. w. het onzen in-
dustrieelen en ondernemers beter zal gaan,
zoodat ook hun werklieden zullen worden
gebaat. Doch betwijfeld mag worden, dat de
werkgevers (nu eens aangenomen, dat het
tarief hun aller belangen behartigt) hooger
loon zullen uitkeeren, reeds op den enkelen
grond, dat bet hun goed gaat. Een werk-
fjever betaalt meer loon, wanneer bij moei-
ijk geschikte arbeiders kan krijgen en minder
loon, naarmate meer werklieden zich aan
bieden om werk.
Zal de wijziging van het tarief hoogere
loonen brengen, dan moet éen van beide
gebeuren: er meer werk komen,zoodat meer
arbeiders worden gevraagd, of wel er zullen
minder werklieden beschikbaar moeten zijn.
Dit laatste is van zelf uitgesloten, omdat door
het nieuwe tarief wel tal van buitenlandsche
goederen worden geweerd, maar niet de
buitenlandsche arbeiders.
De verkoopers van goederen, de werk
gevers, zullon dus wèl, de verkoopers van
arbeid, de werklieden, niet tegen de buiten
landsche concurrentie worden beschermd.
Waaruit reeds blykt, dat slechts een klein
deel der deelhebbers aan do productie zal
worden begunstigd.
En zullen al de verschillende groepen van
werklieden bun loonen zien stijgen, omdat
door de verhooging der inkomende rechten
er meer werk in »de" nationale bedrijven
zal komen?
Deze vraag moet reeds aanstonds ten
stelligste worden ontkend voor al de tegen
vast loon werkzame personen in dienst van
Gemeente, Provincie of Rijk. Moei';jk toch
kan worden beweerd, dat de loonen der
spoorwegmannen en tramkoetsiers, der post
beambten, schrijvers en klerken, der weg
werkers en straatreinigers, der arbeiders op
Ryks- en Gemeentewerven, aan gasfabrieken
en waterleidingen en van zooveel meer tegen
een vastgesteld loon arbeidende werkers,
door de tariefsherziening omhoog zullen gaan.
Het zelfde geld voor de werklieden in de
onbeschermde bedrijven, zooals landbouw en
veeteelt, veenderij, visscherij, diamant-in
dustrie, de bouwbedrijven, spinnerijen en
drukkerijen. Meent men werkelijk, dat de
verhooging der productiekosten dezer be
drijven bevorderlijk zal zjjn aan hun ont
wikkeling? Mag in ernst worden beweerd,
dat de boer zijn arbeiders meer daggeld zal
geven, als hij gedwongen wordt, meer te
betalen dan thans voor zijn ploeg en zijn
.Kom nou, Alfred, je hoeft tooh ook niel te loopen"
troostte (ij weer „el* je eenmaal te paard «it, den
voel ie er niel» meer van".
.Alle» goed en wel, el» ik te paard uit maar
hoe kom ik er opt"
Ook daarvoor wiet (ij raad. Zij xou gauw wat
kleeren aan»ohieten en het kleine keukentrapje balen
Beberswalde «liep immer» tóch nog; niemand iou
ben sien en 41i iemand hen ook xien xou, over
honderd jaar xjjn we toch allemaal dood.
Die woorden herinnerden hem aan den majoor.
.Wat xal Sperrlich wel van me denken?" viel hg
weer uit. J.Die wa» er natuurlijk prompt op tijd en
ie al lang weg met het bataljon, vrant dat heeft
natuurlijk niet kunnen waohtou. Vier uur alarm,
kwart over vier afmaroheeren. Ik ken dat. Mooie
boel. Dal kost me een flesch panje. En dat heb ik
xelf nog wel voorgesteld: wie te laat komt, geeft
een fïeicb."
Maar dat hielp nu eenmaal niet» meer; gedane
xaken nemen geen keer en nóg langer talmen kon
hg ook niet, wilde hjj hot baUljon nog inhalen en
niet eerst uren achtereen alléén rijden.
Hg begaf xioh dan ook maar op marscb. Hij wa»
geheel geëquipeerd al» In den tjjd toen bjj nog een
regiment commandeerde. Reohts zat xjjnkgker, link»
ijjn kaartentaich met de potloodenm de zadeltas-
lohen xaten een maohtige berg broodje» on de noodige
cognac. Wat hij voor den nacht kon noodig hebben,
waa, in een grooten mantel gerold, al een paar dagen
egge en de andere werktuigen, noodig voor de
uiloefening van zijn bedryf? Is er eenige reden
om met grond le verwachten, dat de reeder zijn
visschers een hooger aandeel zal geven in
do besomming, wanneer bij zijn zeilen eii
netten, zijn ankers en touwen en wat er
meer noodig is om zjjn schip uit te rusten,
duurder moet koopen
Moet het in het belang der arbeidende
klassen worden genoemd, een belasting te
leggen op steenen, gezaagd hout en andere
bouwmaterialen, waardoor het bouwen van
arbeiderswoningen duurder moet worden en
daardoor de huren zullen|stijgen Zal dit niet
een belemmering blijken voor het slagen van
maatregelen tot verbetering der volkshuis
vesting?
En is voor de ondernemers in de bouw
vakken en de andere bovengenoemde be
drijven de stijging der bedrijfskosten niet veel
eer een prikkel tot verlaging der loonen? Meer
malen toch heeft de werkman ondervonden,
dat het duurder worden van grondstoffen en
hulpmiddelen in een bedrijf' in de eerste
plaats op het loon werd verhaald, en in elk
geval op verhooging daarvan belemmerend
werkte.
Ook voor de export-industrieën zullen zich
de zelfde bezwaren doen gelden. Al de on
dernemers, die voor uitvoer werken en door
het vrijhanddstelsel in staat worden gesteld
met succes op de wereldmarkt te couour-
reeren, hebben geen voordeel van de ver
hooging der inkomende rechten. Integendeel,
ook zij zullen voortaan hun machinerieën,
hun drijfriemen, hun buizen en fittings en
andere deelen, en sommigen hun grondstof,
duurder moeten betalen, waardoor hun de
concurrentie op de wereldmarkt nog moeilij
ker wordt gemaakt dan deze thans voor velen
reeds is. En gesteld, dat de prijsstijging der
verbruiksartikelen werkelijk de geldloonen
zal doen stijgen, is dit dan niet een reden
te meer waardoor zij zullen worden genoopt,
de concurrentie op te geven? Dan heeft
verhooging der inkomende rechten inkrim
ping van export ten gevolge de voor uitvoer
werkende industrieelen waarlijk niet het
minst krachtige deel van den nationalen arbeid
zien hun afzet verminderen, en slapte ont
staat, die meebrengt gedeeltelijk stopzetten
van hun fabrieken, met afdanking van werk
volk of verlaging der loonen.
Ook zal de belemmering van handel en
verkeer door de wijziging van het tarief
werkelijk geen voordeel brengen aan de
duizenden in havens en dokken werkende
arbeiders. Dezen weten te goed, dat uitbly ven
van booten voor ben niet beteekent verboo
ging der loonen.
Ie voren op hat bataljon«-bureau bezorgd.
Op éen b»»n staande, nam hg afscheid van xijn gade
Hector's afscheid ra» Andromache maakt, naar
de bekende voorstellingen, een meer poëtischen in
druk dan hel onderhavige „Adieu, tot morgen
middag du». En groet Hilda en dank haar namens
mg, dat xjj zoo goed haar belofta is nagekomen om
op te staan en me persoonlijk goede rei» te kunnen
wenschen".
Hg hinkte de trap af en xat nu weldra met behulp
ran het keukentrapje op bet paard.
Zgn weg leidde langs het huis ran majoor Sperr
lich. Hij geloofde xjjn oogen niet toen hjj daar óok
een paard aan de haud zag afstappen. „Wat is dat?
Zou Sperrlich ziek xjju geworden? Dat zou me nu
toch heel «rg spijten", dacht hg.
„Ii de majoor al bij je geweest vroeg hij den
stalknecht.
Deze schudde ontkennend. „Ik weet niet wat er
aan de hand is, overste, maar ik kan ze niet wakker
krijgau ofschoon ik al herhaalde malen heb geluid
al «en razende."
.Ben je niet wjjs? Geef injj dat paard maar eeu»
en lui dau nog maar eens flink en bombardeer maar
sens op de deur. Gerust, voor mjjn verautwoordiug
Dat liet de stalknecht, wien 't waohten al mooi
lang genoeg gevallen was, zich geen tweemaal xeggeD.
Hij maakte eeu heideusch misbaar en had de vol
doening, dat na een miauut of wat een raam werd
opgeschoren en de majoor in nachtgewaad aich var-
toonde.
Verschrikt ontwaard# hjj den overste en vroeg
.Wat ia er gebeurd, overste."
.Alarm geweest" antwoordde dese. „Heb je daar
van dan niets gemerkt?"
„Hoegenaamd niets" hernam de majoor. .Als ik
slaap, slaap ik ala een marmot. In tien minuten
ben Ik klaar. Stjjg eren af eu kom een kop koffie
Allerminst mag dus worden gesproken van
bevordering van »den" nationalen arbeid,alsof
alle bedrijven een tot nu toe ongekenden
bloei tegomoet gaan, en evenmin mag bü
den werkman de waan worden gewekt, alsof
door verhooging van het Tarief in alle be
drijven volop werk zal worden gevonden. De
meedere werkkrachten, die zullen noodig zijn,
indien de beschermde ondernemers hun win
sten voor uitbreiding hunner zaken bestemmen
of nieuwe ondernemiugen in de beschermde
nijverheidstakken worden opgericht om op
de binnenlandscbe markt van de voordeelen
der bescherming te genieten, zullen worden
onttrokken aan de onbeschermde takken van
nijverheid en aan de export-industrieën. Tarief-
verhooging brengt dus niet vermeerdering,
louter verplaatsing van arbeid.
Het eind van het lied zal zijn, dat er niet
meer werk is gekomen, doch dat de werk
lieden hun voedsel, gereedschap en kleeding
duurder zullen moeten betalen, wat gelijk
staat met willekeurige verlaging der loonen.
Wel moge de prijsstijging der levensbe
hoeften de strekking hebb-n, het loon inde
beschermde bedrijven op den duur te doen
stijgen, men vergeto toch niel, dat ook deze
verhooging niet automatisch, doch in vele
gevallen eerst na strijd met de patroons 7.al
worden verkregen. En dan nog heeft de
werkman er niets bij gewonnen het hoogere
geldloon moet hij besteden aan den hoogeren
prijs der levensbehoeftenzijn geldloon inoge
zijn gestegen, zijn werkelijk loon is er niet
cp verbeterd.
En ook in de benadeelde bedryven is een
loonbeweging te wachten, doch hier tegen
de verlaging of om het behoud der loonen.
Zoo prikkelt protectie door verhooging der
inkomende rechten in alle bedrijven den strijd
tusschen werkgever en werkman, tot schade
van beide partijen, tot benadeeling van heel
I onzen nationalen arbeid.
Andermaal zij herinnerd aan de godsdienst
oefening voor den Doopsgezinden kring, welke
morgenochtend te half elf in de Luihersche
kerk wordt gehouden en waarbij hoopt voor
te gaan ds. B. Haga, uit Nijmegen.
H. M. de Koningin-Moeder passeert heden
avond deze Gemeente op haar reis van 's-Gra-
venhage naar »Het Loo", vanwaar H. M.
Maandagochtend vertrekt naar Burg Stein-
furt om vervolgens naar Zirken in den Harz
zich te begeven.
driulceü ik xal da meid bellen".
jlk denk er niel aan. Eer die op is, xich gekleed
en water gekookt beeft, kan men driemaal om de
aarde wandelen. Drink vandaag maar geeu kollie
de luitenante xijn er ook xouder gebleven".
Maar tonder koflie was de majoor maar eeu half
menscb eu du» verdedigde hij manmoedig zjjii ge-
liefkoosden morgendrank .Neen, overste, dat gaat
niet; vroeger ben ik óok zoo maar nuchter eu tvel
uitgerukt, maai- nu gaat dal oiet meer over eou
kwartiertje ben ik tot uw orders."
Eer hij echter maraohvaardig ter deure uit trad,
waren bijna drie kwartier verloopen, zoodat de overste
bon: aigenljjk weinig vriendelijk begroette.
.U mcogt er big om wezen, majoor" xeide hij
heel wat meer ernstig dan schertsend .dat we beiden
niet meer in dienst ziju, anders xou ik u zeer ernstig
moeten onderhouden over uw te laat komen."
„Wat zou dat baten?" vroeg de majoor vrooljjk.
„Over houderd jaar zlju we toch allemaal dood. Maar
als u er soms pleixier in hebt, pak dan maar eens
üiuk uit, overste; ik neem 't u heusch niet kwalijk,
't Is al zóo lang geledeu, dat ik iujjn eerste sehro-
beering kreeg, dat ik me al lang heb aangeweud,
netjes te salueeren en te deuken „u hebt volkomen
gelijk, of ongelgk, r.et zooals u wilt". Als u er due
pleixier in mocht hebben, overete, geef me dan maar
een Binken uitbrander."
„Kom, slgg maar liever op en laat ous maken,
dat we bij 't bataljon komen."
De majoor kon met den linkervoet niel meer in
den stijgbeugel komen. Eveuals de overste droeg hij
een oudo rijbroek, waaruit de bies was genomen
sedert hg gepensiouneerd was, was bij echter dikker
geworden on dus was de pantalon nu te nauw. maar
al kraakte hjj zeer onheilspelleud toch gelukte het
den majoor met behulp vau den stalknecht nog
heelbroelu op 't paard le klouteren.
In stap giug liet nu de stad door; de majoor
netjes aan de linkerhand van den overste. Op den
straatweg werd gedraafd. De overste vertelde 't ge
val vau zijn rechterlaars en de msjoor klaagde over
zijn rijbroek die boe lauger zoo erger knelde. „Je
wordt toch te oud voor zulke kunststukjes" besloot
bg. .We hadden kalmpjes moeten thuis blijven."
„Ik hoop, dat je dat niet meent, majoor" viel do
overste uit, terwijl hg zich te zijn beugels oprichtte,
„maar als u wilt, kunt u nog keert maken. Ik rg
verder: ik acht het mgn plicht, het bataljon iu te
balen. Als eens een inauoeuvre wordt gehouden en
we dus iets kunnen ieereu, dan is 't ouze plicht, dat
te doen. We zjjn wel niet meer in dienst, maar wie
weet of niet spoedig de ure des gevaar» aanbreekt
waarin het vaderland onze diensteu weer noodig
heeft."
Iu deu grom', zijns harten dacht de majoor juist
zoo als de overste, ofschoon hjj niet zóo blaakte vau
dieustijror als deze. In 'teerste oogenblik, toen er
van de manoeuvre werd gesproken, was ook bij hem
de lust opgekomen om er «an deel te nemen, maar
heel spoedig waren toch allerlei uevengedaohteö
I komen aanzetten: je was looh niet meer zoo gewend
I aan 't zadelje kou jo middagtukje niet doeD, want
de sofa moest je thuis latenook je Frilhschoppen
schoot er bij iuover bouderd jaar waren we toch
allemaal dood en of je nu al meereed of niet, welk
I nul bad det? 't Allerliefst had hjj, een dag of wat
geleden, toen de overate de laatste preparatie ven
maakte, gezegd„laten we nu kalmpjes thuis blij
ven", maar hij wist dat de overste zich zóo spitste
op dieu „veldtocht'' dat bü in zjjn goedmoedigheid
het uiel over zioh kon verkrijgen, hem dat genot te
bederven.
Wordt vervolgd.)