Stadsnieuws.
De openbare onderwijzers moeten, als 2y
de openbare school vertrouwen willon doen
verwerven, door hun eigen persoonlijkheid
trachten het vertrouwen te winnen.
Wij strijden uiet tegen de openbare school,
maar eischen slecht3 vrijheid van onderwijs.
De liberalen willen die niet, een bewijs voor
de waarheid vau Groen's woord •Vrijzinnig
heid is nog geen vrijheidszin'1.
En nu het tweede gedeelte van de onder-
wijsparagraaf
•Verheffing van het feit van het volkson
derwijs in zijn verschillende vertakkingen".
De liberale party mist het recht zich als
zoodanig op te werpenimmers wat wil
zij tot die verheffing uitrichten, terwijl zij niet
in staat is geweest in Nederland een goed
stelsel van onderwijs te vestigen.
De breede massa van den middenstand en
van den kleinen mari, die in ons klein landje
een zware internationale concurrentie heeft
te voeren, heeft zij nooit getracht technisch
en intellectueel weerbaar te maken.
Het eerste christelijk ministerie, het mi
nisterie Mackav heeft de eerste schreden
gezet op den weg van vakonderwijs.
Het onderwijs der liberalen kwain slechts
den gegoeden ten voordeel, maar overigens
was het niet anders dan een vernisje, het
gaf niet die breede ontwikkeling waarop het
volk recht heeft.
Begon genoemd ministerie met subsidi-
eering der vakscholen, en werd het daarin
door de navolgende liberale ministeries
Kuyper diende wetsontwerpen in op het
lager, middelbaar en hooger technisch on
derwijs.
Spr.'s conclusie is dan ook dat wat het
tweede gedeelte der onderwijsparagraaf be
treft men niet behoeft te gaan naar de vrij
zinnigen, waar dr. Kuyper zoo daadwerkelijk
naar de verwezelijking streeft.
Het tweede punt betreft de sociale her
vormingen, door uitbreiding der verzekerings
wetten en betere armenwetgeving.
Wat hebben in dit opzicht de vrijzinnigen
reeds gedaan Zij kwamen met een armen
wet die de kerk bracht onder curateeie vau
den Staat.
De ouderdomspensioDneering In 1891
kondigde de Troonrede reeds aan, dat maat
regelen zouden worden genomen voor da
verminkten en oude werklieden.
14 jaren zijn reeds verstreken, en in de
10 jaren van liberaal bewind zijn de maat
regelen niet tot stand gebracht.
De werkman die in' 1891 zijn oudje blij
maakte met een mogelijk pensioen, moet
haar thans vragen »zuster Anna, ziet ge nog
niets komen"!
Borgesius kwam met een ontwerp, maar
och arme, voor een paradepaard was de
knol te mager. Twee millioen zou uit de
Staatskas komen. Dat is immers veel te
weinig. Het ontwerp was dan ook zóo slecht
dat dit ministerie het geheel moest omwerken.
Den 4den Juni van net vorig jaar werd
een nieuw ontwerp ingediend, waarbij 6 milli
oen door den staat werd verstrekt, en zeker
zou bet ontwerp nu reeds onderzocht zijn,
indien niet de Minister de komst van nieuwe
sierftetafels uit Duilschland had afgewacht.
(Gelach).
Ja, mijnheer Resink gelooft dat niet, doch
die cijfers moeten dienen orn na te gaan
of wij met 6 millioen nit de Staatskas wer
kelijk iets kunnen doen.
Alvorens hier verder op in te gaan wil
spr. een algemeene opmerking maken. De
sociaal-democraten verkeeren in de eigen
aardige positie dat zij kunnen beloven wat
zij willen, omdat zij in afzieularen tijd niet
aan het bewind kunnen komen om hunne
beloften gestand te doen. Als de rnenschen
vragengeef nu wat ge beloofd hebt, dan
kunnen zij altijd zeggenja, wij willen wel,
maar wij kunnen de rnenschen niet mee
krijgen. (Applaus, gelach en gesis).
Hun program wordt nogals eens gewijzigd
wat o. a. is gebleken bij de landbouwpara-
graaf. Als de tijd zich niet schikt naar het
program, schikt het program zich Daar de,
tijd. In die gunstige positie staat alleen de
S.D.A.P. Als de vrijzinnigen over vier jaar niet
veel zouden gegeven hebben, zouden zij kun
nen zeggen: ja maar wij hadden niet meer
op ons program.
De christelijken hebben echter meer op hun
program. Behalve het reeds aangeduide
Ziekteverzekering. Wy allen weten hoe en
kele weken ziekte een arbeidersgezin evenvele
jaren kan ruïnearen. Duurt de ziekte «en
week of korter dan gaat het nog zoo Ia-Ia.
Maar het is het toppunt ven liefdadigheid
indien de patroon éen week loon uit keert.
Weinu orn in den dringenden toestand
verbetering te brengen heeft dit Ministerie
den IBden November 1904 een ontwerp in
gediend, dus geen belofte, maar iels wat te
voelen en te tasten is.
Wat anderen aanbieden, zijn slechts belof
ten, doch wat spr. op liet oog heeft, ziju
ontwerpen, die, wordt de gang van zaken
riet gestoord, eerlang wet zullen worden.
Er is meer.
De opneming der landbouwarbeidere in de
Ongevallenwet werd door de liberalen ge-
weigeld, niettegenstaande er ernstig weid op
aangedrongen.
Reeds in 1899 werd verbetering toegezegd
maar na 7 jaren van onbetwist liberaal re-
geeringsbeleid waren de vrijzinnigen niet in
staat geweest, die n duizenden arbeiders een
cent steun te geven.
Wat was de oorzaak dat de liberalen met
de wetten uitbleven? Goede wetten maken
is zoo moeielyk, zei de heer Gilse, zeker, maar
het is toch eigenaardig dat de christelijken
in drie jaren rneei: deden dan de liberalen
in dertig. Goede wetten maken is zno moei
lijk, dat blijkt uit de Ongevallenwet. In 1903
heeft zy gekost f l 560.000.—
Daarvan is slechts f630000 den arbeider
ten goede gekomen. 1 millioen bleef aan
de maat en de strijkstok hangen, door de Rijks
verzekeringsbank, de hooge salarissen, enz.
Een knap product van liberale wetgeving!
Nu de christelijk aan het bewind zij, heeft
16 Nov. jl. een wetsontwerp tot opnemiug
der landarbeiders in de Ongevallenwet het
Departement verlaten.
Ook de ontwerpen Arbeidswet en Arbeids-
contractwet hebben dit Ministerie den lof
der vrijzinnigen doen oogsten.
Het is nu te hopen dat de arbeiders er
voor waken dit niet een hagelbui straks den
oogst komt vernietigen vóór zij in de parle
mentaire schuur is binnengehaald zij zouden
ten slotte zelf hel gelag betalen.
De liberalen zullen alles in bet werk stellen
om te voorkomen dat het Nederlandsche kie
zerskorps dit Ministerie nog weer voor vier
jaren zal inhuren en als zij ons daarbij vragen
wat hebt ge in de vier jaren van uw bewind
gedaan, dan zeggen wijmeer dan gij in 50
jaren tot stand bracht. Het 3e en 4e punt
van het couceuiratieprogram, liet volksleger
en de bezuiniging op de militaire uitgaven,
wil spr. ook memoreeren.
Met genoegen heelt hij gezien, dat een
oude zondaar zich bekeerd heeft, maar hij
had het moeten zeggen.
Juist de partijen der concentratie tegen
de S. D. A. P. gaat met Juni de stryd niet
zijn het geweest die de militaire uitgaven
steeds hebben opgedreven.
En straks zal men komen met de 7 millioen
voor snelvuurgeschut, maar spr. herinnert
aan de 15 millioen voor nieuwe geweren van
het vrijzinnige ministerie.
Die militaire uitgaven ziju niet veel meer
dan een liberale erfenis.
In de tweede plaats wil spr. wyzen op de
defensiewetten.
Daardoor krijgen wij 6500 soldaten rneer
en 3 regimenten infanterie, zoodat het bud
get met 3 millioen moest worden verhoogd.
Wat in deze weiten, vooral op aandrang
der christelijken, is geschied nemen zij gaarne
voor hun rekening.
Dat is de pensioenneering der minderen,
der kleine burgers in het leger.
Die rnenschen hebben steeds moeten kla
gen en zij zullen het 't ministerie Kuyper
dankbaar afnemen dat het de pensioenen
eindelijk heeft verbeterd.
De vrijzinnigen hebben daaraan medege
werkt, zeker, maar zy hadden dat moeten
doen toen zij aan het bewind waren.
Van 3.25—9.35 wordt nu gepauzeerd.
In het tweede deel der reden besprak de
lieer Oosterbaan de financieele questie.
Waar moeten de millioenen vandaan ko
men, noodig tot dekking der uitgaven voort
vloeiend uit de sociale wetten; want als in
iedere huishouding moet ook de staat tegen
over verhoogde uitgaven vermeerdering der
inkomsten stellen. De H.S. zegt: als gij
een toren wilt bouwen, moet gij de kosten
berekenen. De Staat der Nederlanden is
arm, veel arme: dan een onzer, want hij
heeft f 1500 000 000.— schuld. Er moet dus
iets op gevonden worden om geld te krijgen
voor do pensioenen, enz.
Nu is het wel eigenaardig dat de vrijzin
nigen nooit met een oplossing van dat vraag
stuk zijn voor den dag gekomen. Ja, toch
wel. Eerst onlangs (9 Dec.) kwam de vrij
zinnig-democraat Treub, de Assensehe afge
vaardigde, met een plan. Hij wenschte de
gelden te krijgen door twee middelen: de
verhoogirig der successierechten en een al
gemeene Inkomstenbelasting ter vervanging
van Vermogens en Bedrijfsbelasting waaron
der ook het landbouwgrootbedrijl'zou vallen. I
Nu is de heer Treub ongetwijfeld een be
kwaam man, maar dat neemt niet weg dat
zijn berekeningen zullen falen. Een Gro
ningsen boertje had een erfoom. Toen deze
stierf, vroeg de ontvanger, maar man liet hij
je maar lUUÜO guldon na, ik dacht dat hij
veel meer had. Ja, zei de boer, dat had hij
ook, rnaar hij heeft het mij reeds hij zijn
leven geschonken.
De St. Nicoiaas-surprise die de landbouwers
van den heer Treub zullen krijgen, zal hen
niet erg aanstaan. Behalve de groml- en
zware waterschapsbelastingen nog een r.ieuwe
vermogensbelasting. De heer Treub zegt wel
alleen de grooLe bouwers te zullen treilen,
maar dair de landbouw hier te lande nu een
maal kleinbedrijf is, zullen de landbouwers
in liet algemeen er door getroffen worden.
Doch buitendien, de heer Treub kan dat
alles wel mooi voorstellen, een meerderheid
krijgt hij er toch niet voor.
Het antwoord der antirevofutionnairen op
de financieele vraag is reeds in 1901 gegeven.
In het program van urgentie werd toen
onder punt III aangevoerd: »Het scheppen
van middelen daartoe (invalide eJ
zekering)onder meer door een oordeekundige
verhooging van de opbrengstonz
die tevens den nationalen arbeid
h Tariefsverhooging dus. De ons omringende
landen hebben steeds hun tarieven ver
hoogd, doch wy wilden niet met het sjsteem
van vrijhandel breken.
Thee, die populaire drank, werd belast
met 250/o Houter, schoorsteenmantels vielen
in de tarieven, marmeren niet omdatctieuij
de rijken worden gebruikt. De taneven dus
die nog geheven werden, drukten op de klei
nen, maar lieten de grooten vrij zoo bijv,
petroleum voor 125 L. moet 55 cent recht
geheven worden.
Om nu van de artikelen die voor de kleine
luyden van dagelijksch nut zijn do rechten
at te wentelen, dat durfde geen enkel li
beraal ministerie aan.
Dat staat niet in dat courantje (tot een
heer in de zaal). Maar spr. zul het nader
toelichten hoe men nimmer den arbeider
wilde beschermen.
In het Gooi, langs den weg van Naarden
naar Huizen, (denk oin do Spcetwet. want
die zal straks wel in 't debat wordeu gebracht)
moest een villa gebouwd worden. Lenige
metselaars maakten de fundamenten doch
de villa zelf werd geïmporteerd uit Zweden.
Tegenover die villa woonde de heer Boisse-
vain. Nu zou men toch mogen verwachten
dat deze den invloed van zijn blad zou ge
bruiken om er tegen te protesteeren, dat
zoo iets kon geschieden tot schade voor onze
werklieden.
'tl;; zóo erg dat zy zich laten bedienen
door kleermakers uit Brussel en de dames
kunnen mantels betrekken uit de Parijsche
magazijnen.
Stem uit de zaal: Juist als Kuyper opzijn
reizen.
Do heer Oosterbaan vervolgt: De arbeid
in ons land moet beschermd worden. Daarom
verhonging der tarieven voor meubelen enz.
Onlangs zy een liberaal man tot spr. al zou
het alleen zijn voor de weldaad die gy onze
werklieden bewijst, ik zou u steunen.
Hier in Nederland is de opbrengst der in
voerrechten belachelijk laag. Zwitserland heelt
een opbrengst van 23 millioen, wat voor ons
l i nd zou beleekonen 40 millioen.
Noorwegen ontvangt 22 millioen wat voor
ons zou zijn 40 millioen. Zweden naar rato
34 millioen, Denemarken 40 millioen. Dat
zijn alle kleine landen. Nederland ontvangt
echter geen 40 of '30 millioen doch slechts
9 millioen, en indien de verhoogiogen worden
aangebracht zooals de autirevolutionnairen nu
willen, toch nog slechts 20 millioen.
Met dat geld kan heel wat gedaan worden.
Als minister Harte van Tecklenburg's plannen
werkelijkheid worden, hebben wij de 4 mil
lioen voor de school, de C millioen voor de
ouderdomspensioneering en nog «eu paar
millioenen voor andere verzekeringswetten.
En met dit al hebben deze plannen boven
die van den heer Treub dit voor, dat zij
behalve beschermend werkend, ook zeker
heid hebben. Spr. ontkent dan ook da' eenig
vrijzinnig bewind juist heeft aangegeven np
welke wijze de gelden voor sociale wetgeving
zullen worden verkregen.
Er zijn wel enkele dingen die spreker uit
bet ontwerp zou willen zien gelicht, o.a. de ver
hooging der petroleum, maar dat is waar
schijnlijk nog iets van de oude liberale er
fenis, dat aan het oog van de om werkers
is ontsnapt.
Ten slotte nog een kwestie: het blanco
artikel.
Spr. wil beginnen met er aan te herinne
ren wat er in Juni I960 is gebeurd toen de
Liberale Unie zich over de urgentie der wij
ziging van artikel 80 der Grondwet zou uit
spreken. Er waren toen twee richtingen, liet
ging om het Algemeen kiesr -cht voor man
nen en vrouwen. De eene richting wilde er
voor leven en strijden. Met 44 tegen 33 werd
het punt van urgentie verworpen, waarin
de meest vooruitstrevende groep zich af
scheidde en met de radicalen de vrijzinnig
democraten vormden. Later werd door Treub
de Unie een oude tante genoemd die zich
wel aaien laat inaar waarin toch geen fut
ia te krygen.
Spr. herinuert ook een plaat van, het Volk"
waar Goeman Borgesus lokkend fluit, doch
Jeu heer Tidemun rauar niet bad verlokken
mede te werken aan het lichten van art 80
G. W. In dit artikel wordt gezegd dat kiezers
zijn mannelijke Nederlanders, die door de
kieswet bepaald kenteekenen van geschikt
heid en maatschappelijke welstand bezitten.
Drucker c. s. willen ook aan de vrouwen het
kiesrecht geven doch Borgesius weet wel dat
daarvoor geen meerderheid van 2/, is te
vinden. Nu heeft rnen er wat op gevonden
in den vorm van het blanco artikel. Dat is
echter geen idiaal waarvoor de arbeiders den
rijken te velde staande» oogst mogen laten
ontglippen. Dit stemrecht is hun niet zooveel
waard. Zelfs Troelstra verklaarde dat de
agitaiis voor liet algemeen stemrecht nog meer
is dag het stemrecht zelf.
Voor vrouwenkiesrecht zijn de katholieken
evenmin als de anti-revoliitionnairen en de
christelijk historische» te vinden. Ook de
vrouwen niet. Misschien ecuige onderwijze
ressen, telephonisten, doctoressen en advo
caten, maar overigens wordt de Nederlandsche
vrouw liever gekozen dan zelf te kiezen.
Vraagt het haar maar. (Gefluit, gesis en
gelach; de eenige dame in de vergadering
roept: kiezen!)
Spr. vervolgt: Wij willen de vrouwen
het kiesreeht onthouden omdat het toe
staan niet zou zijn overeenkomstig Gods
ordonantien. (Geroep: de speetwet). Z|j
behoort tot den stillen kring van hot gezin
Als spr ten slotte tot een conclusie zal
komen, roept hij io de herinnering terug
wederom een plaat van »het Volk waarop
een zinkend schip wordt afgebeeld. Mees
eo Borgesius, Fock en Treub, ze pompen
allen even hard om het schip drijvend te
houden, ze gooien groote pakken ballast
overboord, waarop staatbeginselen.
Aan den anderen kant staat Magere Hein dia
ondanks het tegenspartelen alles verslindt.
Wanneer de sociaaldemocraten de plaat
laten herdrukken, ze mogen de pampers
desnoods roode boezeroenen aantrekken, spr.
c.s. zullen haar verspreiden. Laat by
Borgesius en c.s. Toelslra en Schaper
Mendels heeft voor de eer bedankt met
een roode kokarde plaats nemen. Magere
Hein zal ze verslinden (geroep: dat zijn jullie)
Laat dit beeld werkelijkheid worden bij den
a. s. stembusstrijd.
Hi?i is inmiddels 10.15 geworden. Voor
debit wordt 45 minuten toegestaan. Als de
baters meldden zich aan de heeren G. Moer
man en J. E. W. Days, laatstgenoemde uit
Amsterdam.
Het (belangrijk debat, dat tot een uur
duurde, geven wij in liet volgend nummer.
De Ministers van Financiën, Koloniën en
Justutie verleenen deze week geen audiëntie.
Bij Kon. Besluit is mr. H. W. Methorst
bevorderd tot hoofd-cornmies bij het Cen'raul-
bureau voor de statistiek.
Aan notaris J. Bolk is, op zijn verzoek,
eervol ontslag verleend als plaatsvervangd
Grillier bij net Kantongerecht, terwijl in zijn
plaats is benoemd de heer J. Klaassen.
Onze vroegere Stadgenoote Mej. E. H.
Bosch heeft met gunstig gevolg in de Her-
zoglichen Schlossanstalten te Wollenbüttel
(Braunschweig) het Staatsexamen afgelegd
in Turnen, Antropologie en Samariterdienst,
benevens dat voor Nuttige en fraaie hand
werken.
Luitenant-kolonel H. G. J. Swaving, com
mandant van het Ie regiment veld-artillerie
is bevorderd tot kolonel en blijft in zijn
commando gehandhaafd.
Luitenants A. Simons enjhr. van Haeften,
van het Ie regiment huzaren, worden 1 Mei
van hier overgeplaatst naar Deventer.
Kapitein J. D. Grevinck van het 5e regi
ment infanterie zal eerlang worden bevorderd
tot majoor.
't Verheugt ons te kunnen mededeelcn,
dat een poging zal worden gedaan om de
in 1901 opgeheven afdeeling van •Volkson
derwijs" weer in het leven te roepen.
Daartoe -al de heer G. A. C. van Goor,
van Amsterdam, Donderdagavond voor ge-
noodigden doel en streven dezer zoo nuttige
voreeniging uiteenzetten.
Het bestuur van Floralia houdt 14 Maart
zitting in »de Arend" tot het uitreiken der
stekjes.
't Was stampvol gisterenavond in Amicitia
bij de opvoering van Heyermanns •Aller
zielen".
En, zooals we gewend zijn van de arlisten
der Nederlandsche Tooneelvereeniging, aller
spel was »af" dus het samenspel volmaakt.
Wie onder allen te noemen? ieder blies
zijn rol leven in door de wijze van zeggen,
van zich bewegen, door de stille spraak van
oogen en gestes! Niets was vergoten om
het geheel in elk onderdeel tot zijn recht
te brengen.
Rita, door mevrouw van der Horst uitge
beeld, was de figuur, zooals Heyermanns
zich die moet gedacht hebben en waar hij
zijn stuk zelf een «zinnebeeldig spel" noemt,
behoeven wij ons niet bezig te houden met
de kwestie of hetgeen gezegd werd wel na
tuurlijk klouk u:t Men mond van een vis-
schersvrouw; we hebben slechts alleen te
vragen, hoe mevrouw van der Horst het
zeide, hoe zij Rika voorstelde en dat was in
een woord «subliem".
Mevrouw de Roer—Van Rijk was natuur
lijk even volmaakt; of men haar ziet als
kamerverhuurdster uit de Pijp in fhet Ze
vende Gebod", als vissohersmoeder Kniertje
111 »de Hoop van Zegen", of, zooals gisteren
avond als da huishoudster van den gees
trijke, altijd geeft de talentvolle vrouw
een ereacUe, die je treft door haar natuur
lijkheid, door liet typisch echte, wars van alle
tooneellrucjes. Ze behoeft ze ook niet, nocb
