«oorwaarden, haar een joerlijkaoh subsidie van
f 1000 werd toegestaan
dal echler tot hun lesdwaxen Z. Exc. do Mi
nister van Bitinenlandaoke Zaken bii bericht van
2 September 1903 mededeelde voor het jaar 1904
te tullen vooratellen een Rgks-subeidie van f3500
in plaats van het aubaidie van f5000, met f2000
voor inrichtingskosten, waarom gevraagd was;
dat de bedoelde f3500 daarop door de Staten-
tieneraal voor het juar 1904 werden toegeataan
dat de vereeniging echter gemeend heeft, nog
pogingen te moeten aanwenden om de uitvoe
ring der oorapronkelijke plannen mogelijk te
maken en rich opnieuw bij request van 29 April
1904 tot Zijne Excellentie heeft gewend root
herhaling van het eerste vertoek, ditmaal voor
het jaar 1905
dat na herhaalde besprekingen met Z. Exc.
den Minister dete niettemin, un echrgven van
3 September 1904, heeft medegedeeld reeds met
het oog on den tegenwoordigen toestand van
'e R\jk* middelen geen vrgbeid te kunnen vinden
Zijne medewerking te vorleencn tot l>ekoming
van een booger Rijkssubsidie ten behoeve der
te stichten Industrie- en huishoudschool over
het jaar 1905 dan haar voor het jaar 1904 in
uixient was gesteld, en dat ook op de ontwerp
begroeting vnn het Departement van Binnen
landsche Zaken voor het jaar 1905 derhalve
het Rijkssubsidie op een bedrag van f 3500 wordt
uitgetrokken
dat dientengevolge de vereeniging in haar alge-
meene vergadering van 6 October 1.1. tot het
besluit moest komen (overeenkomstig de mee
ning, door Z. Exo. den Minister van Binnen
landsche Zaken uitgedrukt bn de behandeling
der Staatebegrooting voor 1904, Memorie van
Antwoord art. 134 ad. 11) de school op kleiner
voet op te zetten dan aanvankelijk was be
raamd
dat bet Bestuur rich dienovereenkomstig tot
Uw vergadering wendt met een in afschrift hier-
bggaanae voorloopige begrooting voor 1905,
sluitende met een bedrag van f7000 in ontvangst
en uitgaaf en berekend op vestiging der school
too mogelijk met Januari c.k. in een daartoe
in te richten gebuurd gebouw, waartoe genoeg
zame keuze voorhanden is;
dat het Bestuur zich voorstelt de school in
werking te stellen met de aauvangsklassen der
dag- en avondschool en met cursussen voor
koken, handwerken, verstellen en strijken, en
de eigenlijke omvang der sohool op den duur
eerst zal kunnen beoordeeld worden en verdere
plannen aan de goedkeuring Uwer vergadering
onderworpen, wanneer versterking der middelen
krachtens geblekeD behoefte en aen toeloop do
leerlingen voor volgende jaren noodzakelijk
mocht blijken
dat thans, onder voortzetting van enkelo ge
wone vakken der Lagere school, reeds onderwijs
zal worden gegeven in handnaaion, knippen,
breien, mazen, sloppen, verstellen, machinenaaien,
fraaie handwerken, teekeneu toegepast op het
vakooderriebt, en verder in koken, voedingsleer,
huishouden en behandeling der wascb, alsmede
in de beginselen van gezondheids- en verbund-
leer, van opvoedkunde, fröbelen cn slüjd
dat de vereeniging, reeds terstond voor een
goed deel, en later geheel, het berhalingsondcr-
wgs voor meisjes zon kunnen overnemen van
de Gemeente, te welen in 1905 reeds de nuttige
handwerken, het koken, de Nederlandsche taal
en het rekenen en in 1906 ook de overige vakken,
terwijl «ij gaarne bereid zoude zjin, terstond bij
opening barer ecbool te hulpmiddelen van hel
bestaande kookonderwijs der Gemeente tegen
laxaue-prjjs over te nemen
dat de industrie-en huishoudsobool hare lessen
zoude geven gedurende het geheele jaar, terwijl
de herhalingsschool voor meisjes telkens een
half jaar stilstaat, en de overige zes msanden,
door een laoge vacant ie in tweëen gedeeld, ten
slotte niet meer dan vier en een halve maand
voor hst herbalingsonderwijs der meisjes over
laten
dal het Beetunr naar het meent voor het overige
niet by vernieuwing in beschouwingen behoeft
te treden orer het nut der door de vereeniging
bedoelde school, wijl dit over en weer reeds hg
herhaling afdoende is sangetoond en eenparig
erkend
dat langer uitstel in deze, onder dc gegeven
omstandigheden, gelet op verschillende uitla
tingen der Regeering, wellicht leiden zou tot
algeheel afstel, hetgeen voor de vrouwelgke jeugd
der Gemeente ongetwijfeld ten zeerste ware te
betreuren
dat de kosten volgens het nieuwe plan aan-
zienlijk minder zullen bedragen, ook voor de
Gemeentekas, dan volgens het aanvankelijke
plan was beraamd, en dat de Gemeente ont
heven zal zgn van de uitgaven, die thans ge
daan worden voor hst herhalingsonderwijs aan
meisjes, wslke, zonder aftrek der restitution van
het Kijk, dit jaar zeker wel bij ds duizend gulden
en op den duur ongetwijfeld veel meer zullen
bedragen dan aan subsidie voor de industrie- en
huishoudschool zoude benoodigd zgn;
redenen waarom het Bestuur voornoemd, al
vorens verdere stappen te doen, Uw vergadering
eerbiedig verzoekt:
met intrekking van het desbetreffend Raads
besluit vsn 27 Juni 1903, thans te besluiten
om der vereeniging op den voet eener nader
door den Raad goed te keuren definitieve be-
grooting van f7000 in ontvangst en uitgaaf en
onder nader vast te stellen voorwaarden, voor
hel jaar 1905 als subsidie uit ds Gemeentekas
ter beschikking te stellen een totaal bedrag van
zeventienhonderd en vijftig gnlden.
't Welk doend#, enz.
1b dato 4 April 1905, adviseerden B. eu W.
Bg Uw besluit van 25 Augustus 1904 werd
om advies in onzs handen gestold het hiernevens
overgelegd adres van het Bestuur der vereeni
ging Amerefoorleche Industrie- eu Huishoud
school le Amersfoort, houdende verzoek, aau
deze vereeniging voor het jasr 1906 een subsidie
Ie verl*«nen vsn 11750.
Ns de uitvoerige behandeling dezer zaak in
bet jaar 1903 heeft het standpunt waarop ons
College zich toenmaals geplaatst heeft geeoe
verandering ondergatn.
Tot raotiveering van ons advies moonen wy
in 't kort in herinnering te moeten brengen
welk dat standpunt was.
Uit de gewisxeldo stukken blijkt o. n. dat
wij, bij echrijvon van 23 April 1903, No. 3678,
ann het Bestuur van bovengemelde vereeniging
het volgende te kennen gaven „zoolang althans
voor deze streek de levensvatbaarheid van eene
groote school nog moet blyken, is het o. i.
noodzakelijk, dat op zeer bescheiden schaal een
aanvang worde gemaakt";
en aun het slot van dat schryvon
„zooals wii in den aanvang hebben gezegd,
vindt Uw plan in 't algemeen sympathie bg
ons College. Wij zgn dan ook, mits op beschei
den taal een aanvang worde gemaakt, gaarne
bereid, bg den Raad plannen, die naar ons oordeel
levensvatbaarheid hebben en overeenkomen met
de draagkracht onzer Gemeente, te steunen."
Voorts, dat in ons antwoord op de verslagen uwer
Afdeelingen (Bylsgo No. 3728) o.a. deze zinsnede
voorkomt
„zooals wij reeds aanvankelijk hadden opge
merkt, bestond bij ons College veel sympathie
voor deze schoolalleen waren wij van oordeel,
dat deze op beperkte schaal moest worden in
gericht.
„Alleen door het advies van den Inspecteur
van het Middelbaar onderwijs, die eene school
op beperkte schaal afkeurde, en de tegemoot
komende toezeggingen van het Bestuur der
school, waardoor het van Gemeentewege gevraagde
financieele offer aanmerkelijk werd beperkt,
werden wy schoorvoetend er toe geleid, de uit
voering van het breed opgezet plan niet tegen
te houden."
Nu echter, door den loop dien de zaak genomen
heeft, het Bestuur van de vereeniging zelf een
plan tot oprichting en exploitatie van een In
dustrie- en Huishoudschool op een meer beperkte
schaal heeft ingediend, hetwelk volkomen beant
woordde aan onze hierboven in herinnering ge
brachte zienswijze iu het jaar 1903, konit het
de meerderheid van ons College voor, dat de
tot stand koming dezer nuttige Instelling krachtig
dient te worden bevorderd, weshalve wjj U
voorstellen, tot wederopzegging, uitde Gemeente
kas een jaarlijksch subsidie van f1750 te ver-
leenen, waarvan gedeelte, of f 1312.50, over
het jaar 1905 onder de voorwaarden vervat in
bygaand ontwerpbesluit.
Burgemeester en Wethouders, enz.
De Raad, overwegende, dat het tot stand
komen van een dergelijke school voor de Ge
meente van groot belang is te achten, besloot
in te trekken het desbetreffend Raadsbe
sluit van 27 Juni 1903;
6. met ingang van 1 Mei 1905 aan deze Ver
eeniging tot wederopzegging te verleonen een sub
sidie berekend naar eene som van f1750 over
het geheele jaar als bydrage in de kosten van
oprichting en exploitatie van eene Industrie
ën Huishoudschool, onder de volgende voor
waarden
le. dat het onderwijs werde gegeven op den
grondslag van het leerplan, door het verzoekend
Bestnur hij zijn adres overgelegd
2e. dat de Gemeente in de gelegenheid worde
gesteld, op die school toezicht uit te oefenen;
3e. dat door hot Bestuur der vereeniging
jaarlnks de Begrooting voor het volgende jaar
en de Rekening van het afgeloopun jaar als
die door Z.Exc. den Minister rau Binnenland-
sche Zaken goedgekeurd zijn, aan Burgemeester
en Wethouders ter kennisneming worden inge
zonden en jaarlijks aan den Gemeonteraad een
Verslag moet worden overlegd van zgn bsheer
over het laatst afgesloten dienstjaar en van de
uitkomsten van het aan de school gegeven
onderwijs in dat jaar, met statistieke opgaven
van het aantal leerlingen die de verschillende
cursussen hebben gevolgd;
4e. dat voor de vereeniging aan de leerlingen
van het Herhalingsonderwgs kosteloos kook-
onderwijs worde gegeven op de door het Ge
meentebestuur te bepalen dagen en uren;
5e. dat de tyd en wijze van uitbetaling van
het subsidie en de wijze waarop toezicht zal
worden uitgeoefend door Burgemeester en Wet
houders worden bepaald.
De heer Hamers stelde voor, renvooy
naar de afdeelingen; de heer Jorissen
steunde dit voorstel.
De heer Gerritsen zou dit bejammeren
nu de zaak feitelyk al twee jaar in behan
deling en by allen overbekend is. Spr. acht
renvooy naar de afdeelingen gelijkstaande
met in de doofpot doen, want het Rijks
subsidie moet uiterlyk 1 Mei worden aan
vaard anders wordt het niet meer ter dis
positie gesteld. Spr. is sterk tegen uitstel.
De heer Plouip wilde de zaak toch wel
eens wat meer op zyn gemak in de afdee
lingen bekyken. Weliswaar is zy ook in 1903
bier in den breede besproken, doch de h-
nancieele draagkracht der Gemeente is er
sedert lang niet op vooruitgegaan, hetgeen
spr. met cyfers staaft.
De heer Jorissen protesteert er tegen,
dat renvooy gelyk zou staan met inde doof-
8ot stoppen. Dat zyn praatjes van den heer
erritsen, niets meer dan praatjes en als de
heer Gerritsen niet met betere argumenten
voor den dag komt, deed hj beter te zwygen.
Nu opeens wordt de Raad voor de beslissing
gezetwaarom heeft de heer Gerritsen niet
vroeger eens er naar gevraagd
De beer Gerritsen: Toen was ik geen
Raadslid.
- De heer Jorissen: U hebt thans toch
byna twee maanden zitting.
De heer Hamers meent, dat het voor
stel nog best vóór 1 Mei in de afdeeling
kau behandeld.
De heer V' o I s H e y n wil juist om het
Ryks-subsidie, waarvan hij als Raadslid geen
wetenschap heeft, do zaak nader beschouwen
in de afdooliogen.
De heer Celosse, Wethouder van
Onderwijs, vindt renvooy naar de af
deelingen geenszins noodig. De zaak is '"®eds
zóo breed in en buiten den Raad behandeld.
Het meest klemmend motief voor onmiddel-
lykeafdoening is,dat vóór 15 April het Provin
ciaal sibsidie moet worden aangevraagd.
De h^er Jorissen protesteert er tegen,
dat, evenals by de Bouwverordening in
November, de Raad voor oen fait-accompli
wordt gesteld.
De heer Veis Heyn vraagt waarom B.
en W. dan sedert October hebben gewacht.
De heer Gerritsen antwoordt dat eerst
sedert tien dagen het plan is teruggekomen
met de goedkeuring door den Minister van
Binnenlandsche Zaken.
De heei Van Duinen heeft den vros-
geren strijd niet meegemaakt, doch herinnert
zich gelezen te hebben, dat de Raad in prin
cipe besloot tot hetgeeu nu wordt voorgesteld.
De grootste oppositie in 1903 gold het zoo
genaamde groote plan, doch men was zeer
ingenomen met de stichting eener dusdanige
school als nu wordt voorgesteld.
De heer Plomp: Nietwaar. Omdat Visser
en Van Beek er niet waren, is 't er toen
doorgegaan.
De heer Van Duinen verklaart zich
tegen uitstel.
De heer K 1 e b e r zal stemmen vóór ren
vooy. Spr. zal den heer Gerritsen niet volgen,
die wel meer iels beweert, wat hij niet kan
bewijzen. Men bedenke bovenal, dat het niet
gaat om f1750; dat is nog maar een begin.
Spr. vindt het een zeer zonderlinge handelrg
van B. en W. dat zjj er nu zoo'n haast mee
maken. Donderdag kwam de oproeping; eerst
Vrijdag out ving mon de stukken.
De Voorzitter, de sprekers beantwoor
dend, zegt dat de school in Mei in werking
moei treden; B. en W. meenden aanvanke
lijk dat er niet zulk een haast bij was. De
zaak is overigens en 1903 zeer breedvoerig
besproken en B. en W. verwezen in huu
prse-advies opzettelijk naar die besprekingen.
De heer Oosterveen vindt geen vrij
moedigheid om de zaak weer te renvoyee-
ren naar de afdeelingen èn omdat het Pro
vinciaal subsidie zoo spoedig moet aangevraagd
èn omdat de Minister van Binnenlandsche
Zaken 1 Mei als termijn stelde voor het al
dan niet aanvaarden van het Rijks-subsidie.
Waarde Regeering vakonderwys wil, kunnen
en mogen we dat niet tegenhouden, te meer
waar gegoeden zoowel als mindergegoeden
er profijt van kunnen trekken. Ook de meis
jes moeten kunnen concurreeren in den le-
vensstryd.
De heer Jorissen zegt dat, als hij den
heer Gerritsen goed heeft begrepen, de schuld
van het talmen niet is te wijten aan B. en
W. doch aan den Minister. Maar hoe dan
ook, de Raad moet tyd hebben om te oor-
deelen.
De heer Van Eek acht renvooy naar de
afdeelingen en daardoor uitstel niet verstandig.
Het voorstel-Hamers (renvooy) wordt nu
verworpen niet 9 tegen 7 stemmen (vóór de
heeren: Kleber, Plomp, Kalken, Veis Heyn,
Jorissen, wethouder Visser en de voorsteller).
De Voorzitter brengt nu, 3 uur, aan
de orde bet nne-advies van B. en W.
De heer Van Kalken acht het Diet
noodig, gevleugelde woorden te bezigen of
gaten in de lucht, te slaan, doch wil slechts
vragen of men iets nieuws op het getouw mag
zetten waar zooveel ouds door gebrek aan
geld nog op verbetering wacht. Spr. gelooft,
dat men verstandig zal doen door de zaak
gewoon af te stemmen.
Wethouder Visser, die de minder
heid vormde in het college van B. en W.,
zal tegenstemmen èri omdat hij de behoefte
dezer school niet inziet èn omdat de financi
eele draagkracht der Gemeente sedert 1903
zóo belangrijk is achteruitgegaan, dat de
baten der Gasfabriek reeds onder de gewone
ontvangsten moeten paraisseeren.
Spr. eindigt met te waarschuwen tegen
een 4°/0 Inkomstenbelasting.
De heer Gerritsen zal het nut van
vakonderwys ook voor meisies niet weer
uiteenzetten, doch wil alleen herinneren dat
Amersfoort door uitstekend onderwys voor
meisjes zoowel als jongens een toevoer van
belastingbetalenden krijgt. Spr. geeft den
heer Van Kalken in overweging bet schitte
rend betoog eens te herlezen hetwelk deze in
1903 afstak ten voordeele van de school,
waar hy nu zoo tegen is. Het geld, hiervoor
uitgegeven, is productiefmen zie de resul
taten der Ambachtsschool.
De heer Plomp, stelde in de vorige zitting
zelf voor op onderwijsgebied slecht'tallerbeste
te geveDnu bet 't meisje geld, is hg er
tegen.
De heer Van Kalken wil den heer Gerrit
sen, die zoo beleefd is de taak van den Voor
zitter op zich te nemen en de sprekers te
beantwoorden, even doen opmerken, dat het
geen twee jaar geleden kon toegestaan, nu
niet kan orn den achteruitgang der Gemeente
financiën.
De heer Plomp merkt op, dat hij het
hoogste bedrag voor het herhalingsonderwgs
voteerde óok als protest, omdat den Raad de
motieven werden onthouden waarom B. en
W. afweken van het advies van het Hoofd
van onderwgs.
Mr. H e y 1 i g e r s zul voorstemmenóok
om de indirecte voordeelen welke de school
zal afwerpen en wel door het wegnemen der
gevolgen van het verdwijnen der handwevery.
Voor de jongens hebbeu we nu de Ambachts
school; den meisjes geve men de Industrie-
en huishoudschool. Hoe meer men de min
derbedeelden verheft, des ta meer handelt
men in het belang der Gemeente.
De heer Kleber acht zich niet verant
woord, nieuwe uitgaven te voteeren, waar
de ontvangsten zoo afnemen. We weten wel
waar we beginnen, doch niet waar we ein
digen en mogen over deze zaken niet lucht
hartig besluiten. Maar al zal spr. tegen
stemmen, dan heeft by daarmee nog volstrekt
niet gezegd, dat hy een tegenstander is van
dit onderwijs aan mindergegoeden, gelijk de
heer Gerritsen insinueerde.
Wat de indirecte voordeelen eu het toe-
stroomen van belustingbetalenden betreft,
wil spr. opmerken, dat te Baarn, waar O.Ö°/o
belasting is, huizen worden aangepresénteerd
met de vermelding «tien -minuten sporens
vati Amersfoort met zyn uitstekende scholen".
Commentaar is hier overbodig.
W et houder Celosse zegt, dat Amers
foort weieens Klein Parijs is genoemd welnu,
het behoKde dien naam dóór' zijn Uitstekend
onderwijs op elk gebied.
Tegenover de pessimists beschouwingen en
alarnteerende mededeeliugeu van Wethouder
Visser stelt spr. meer oplimiste (gushoudei'
verpachting jachtvelden, Rijksbydrage L.O.)
Spr. moet ook opkomen tegen het woord
luchthartig, nog wel uit den mond van iemand
die sprak van insinueertn.
De heer Gerritsen verklaart geenszins
de bedoeling te hebben gebad, te insinueeren,
doch eenvoudig gezegd te hebben waar het
op slaat. Is 't werkelijk de bedoeling van de
beeren Hamers en Kleber, geen cent Voor
de school uit te geven, welnu, zy stemmen
dan tegen, doch schuiven de zaak niet op
de lange baan, op gevaar af, haar geheel
en voorgoed te bederven.
Wethouder Visser blyft pessimist
om de lasten die op de Gemeentenaren worden
geworpen. Buitenkansjes als waarop Wet
houder Celosse doolde, zijn buitengewone
ontvangsten spr. citeerde juist gewone ont
vangsten en gewone uitgaven, alle vaste
telken jare terugkeerende posten.
De heer Van Kalken heeft al meer
gehooid van dergelijke rooskleurige voorstel
lingen tot de Begrooting aan de orde kwam
dan was Leiden in last. Welnu, spr. hoopt
dat bij de aanstaande Begrooting Wethouder
Visser moge blyken ongelyk te hebben. Spr.
gelooft dat echter niet.
De Voorzitter bepleit nogmaals het
nut der school en zou het bejammeren als
door bet uitstel de subsidiën van Rijk en
Provincie zouden vervallen. Spr. wil nu bet
ontwerp-besluit in stemming brengen.
De heer Jorissen: Waar stemmen we
over? Over alles?
De heer Plomp: Laat gaan, laat loopen.
't ls al mooi zoo.
De heer J o r i 8 s e? n zou toch wel willen
uitlichten het gedeelte sub. ain b lezen
mits bet Ryk minstens f3500 en de Provincie
minstens f700 subsidie verleene; eu in b
»1 Mei 1905'" vervangen door »den dag van
de opening der school".
De beer Gerritsen: Pan maakt u de
zaak onmogelijk.
De heer Jorissen: Ik zit hier niet als
verdediger van de school, doch als voorstan
der der belangen van de gemeentenaren. De
heer Gerritsen keert dat juist om.
De heer Van Es veld: U maakt het
onmogelyk. voor de school.
De heor Jorissen: Daarvoor moet het
Bestuur dan maar zorgen.
De beer Oosterveen acht het door
Jen beer Jorissen voorgestelde ou&anneemlyk.
De heer Jorissen: Dan stemt u tegen.
De heer Plomp: En moeten wij dus
maar betalen?
Het voorstel Jorissen wordt verworpen met
9 tegen 7 stemmen (vóór de heeren, die
voor renvooy stemden).
De beer Jorissen: Nu de rest.
Wethouder Celosse: Als het Rijk
thans geen subsidie geeft, komt de school
er niet.
De heer Jorissen: En als volgend jaar
het R\jk niet subsidieert, wat dan
De beer Gerritsen: Dan kan de Baad
nog zien.
De Voorzitter: Mijnheer Jorissen trekt
u uw voorstel in?
De heer Jorissen: Ja; 't kah ro(j niet
schelen.
De heer Jorissen steit voor, aan sub. 4
toe te voegenhandwerken, rekenen, enz.
Wethouder Celosse: AH«s koste
loos?
De heer Van Esveld: Indien dit wordt
aangenomen, geeft niet de Gemeente subeidie
aan do de school, doch verleent de schooi
subsidie aan de Gemeente,
We tj) ouder V isse r vraagt den heer
Jorissen zyn voorstel in te trekken, doch
merkt op, dat het kookonderwys Veel duur
der wordt.
De heer Jorissen wil zyn voorstel
wel intrekken en ook wel bet kookonderwijs
afvoeren.
