BIJVOEGSEL
Stadsnieuws.
behoorende bij de
Amerfoortsche Courant
van ZATERDAG 5 MEI 1U0G,
uitgave firma A. H. van CLEEFF.
Wat maakt zenuwziek?
In de Maart-aflevering van du Weten
schappelijke Bladen" komt een artikel voor
van den zenuwarts prof. dr. Thomson, ont
leend aan de «Deutsche Revue" van December
j.l., waarin deze vraag op opuluire wijze be
antwoord wordt en waarvan een kort résumé
zijn nut kan hebben.
Met «zenuwziek" wordt bier niet bedoeld
zenuwachtig", waaraan eigenlijk geen be
paalde beteekenis te hechten is, zooals dit
woord in het dagelijksch leven in velerlei
gevalleu gebezigd wordt, maar hetgeen bij
de geneeskundigen bekend is als neurasthe-
tisch. En de kwuul zenuwziekte of neuras
thenie wordt door Thomson gedefinieerd als:
«een verworven, blij veude.althansniet spoedig
voorbijgaande, prikkelbare zwakheid van hel
vroeger gezonde zenuwstelsel, ontstaan ten
gevolge van schadelijke invloeden, die van
buiten op de zenuwen gewerkt hebt en".
De bier bedoelde schadelijke invloeden zyn
natuurlijk zeer verschillend bij man, vrouw
en kind, en bovendien in hooge mate af
hankelijk van de omstandigheden, waarinde
persoon verkeert. Omdat de schrijver aan
beknoptheid is gebonden, beperkt hij de
vraag, die hij wil beantwoorden tot deze
«Wat maakt den man, d.i. het volwassen,
mannelijk individu, die in de maatschappij
werkzaam is, neurasthenisch?"
Vooraf merkt dr. Thomson op, dat ten
onrechte wel eens gemeend wordt, dat onze
kinderen door'du geestelijke inspanning, die
in de school van hen geëtscht wonlt, zenuw
ziek zouden gemaakt worden.. Met een g e-
z o n d zenuwstelsel van een opgroeiend jong
mensch gaat het evenals met een ge
zonde spier en een gezond zintuig; hoe
meer het gebruikt en geoefend wordt, des
te beter werk het. Wordt er tijdelijk to
veel van gevergd, dan volgt vermoeidheid,
en dtze dringt tot rust. Daarna kan bij de
jeugd spoedig de zelfde werkzaamheid weer
beginnen. „Als er van de hedendaagscbe jeugd
meer geëischt wordt van hersenen en zenuwen
dan twintig of dertig jaar geleden dan zal
dat zeker geen aanleiding geven tot zenuw
zwakte; veeleer zal daardoor het geslacht,
dat op ons volgt, sterker zenuwen hebben,
met grooter weerstandsvermogen", zegt de
proiessor.
«Bezigheid en werk, zelfs van zeer grooten
omvang, doen in bet algemeen het vermogen
toenemen van het orgaan, dat daarbij werk
zaam is. Arbc.d van den geest, inspanning
der zenuwen, maken die zenuwen niet ziek,
maar sterker. Daarom kunnen wij hierbij
voegen, dat het bovenstaande evenzeer voor
volwassenen geldt als voor jongeren, wier
zenuwstelsel nog in zijn ontwikkelingsperiode
verkeert. Wij willen dit luide verkondigen,
zegt dr. Thomson, tot troost van hen, die
hun gansehe leven met geestelijk werk plegen
te vullen."
Neurasthenie wordt veroorzaakt door sa
menwerking van verschillende, nader aan te
wijzen schadelijke invloeden, doch daar moet
dan nog een andere tactor bij komen, namelijk
de praodispositie of aanleg, en deze kan vun
het begin bij den betrokken persoon aanwe
zig zijn, of door bijzondere omstandigheden
vóór het uitbreken der neurasthenie teweeg
gebracht worden.
Wat eerstbedoelden aanleg betreft, hierbij
is de erflijkheid de belangrijkste factor. Bijna
overal waar svij een aanval van neurasthenie
waarnemen, kunnen wij ook een erflijken
aanleg vinden, een aangeboren gevoeligheid
en een gering weerstandsvermogen in liet
zenuwstelsel van den patiënt
Bij de beoordeelingen van het begrip erl-
lijkheid komt bet er hier minder op aan, oi
er een enkel ernstig geval van zenuw- of
zielsziekte bij öen der voorzaten is voorge
komen, dan wel of er een aantal geringe
psychische of nerveuse afwijkingen in du fa
milie kunnen worden opgespoord, afwijkingen
zooals hersen- of ruggemergziekten, storingen
in het gemoedsleven, maar ook besmettelijke
ziekten, alcoholisme of een buitengewoon
zonderlinge levenswijze van sommige fami
lieleden. «Waar zulke afwijkingen in grooten
getale bij de voorzaten aanwezig waren, daar
vindt men bij vele afstammelingen (geenszins
bij allen) een zekere nerveuse minderwaar
digheid, die zich vooral sterk en vroegtijdig
daar, waar een zoogenaamde covergente erf
lijkheid bestaat, d.i. waar dergelijke afwij
kingen zoowel van vaders- als van moeders
zijde aanwezig waren." Zulke individuen
hebben een overgevoelig, zwak zenuwstelsel
eu vaak kan men voorafzeggen, dat dit geen
weerstand zal kunnen bieden als er hooge
eiscben aan gesteld zullen worden.
Het zelfde is hel geval met «le personen,
die den aanleg voor neurasthenie niet geërfd,
maar tijdens hun leven verworven hebben.
Dit kan geschieden tengevolge van ziekten,
die de voeding van het geheele lichaam en
aldus ook die van het zenuwstelsel betrelfen:
tuberculose, kanker, suikerziekten, hart- en
nierziekten, verzwakking door bloedverlies,
typhus of andere zware ziektendoch óok
door oorzaken, die alleen op het zenuwstel
sel njuloelige werking uitoefenen, zooals ge
slachtelijke uitspattingen eu de zenuwvergif
ten alcohol en tabak, als zy in overmaat
gebruikt worden.
Hoe sterker nu die geërfde of op deeene
ol andere wijze verworven aanleg is, des te
geringer is de oorzaak, die ten slotte de ziekte
kan doen uitbreken.
En welke zijn nu deze oorzaken der neuras
thenie '1
«Volgens onze ervaring", zegt deze zenuw
arts, „zijn er voornamelijk drie oorzaken,
waardoor arbeid van den geest tot inspan
ning, ja zelfs tot overspanning wordt.
„Ten eerste, wanneer men daarbij voort
durend van onderwerp verandert; teQ tweede
wanneer, juist omgekeerd, het werk eentonig
is en altijd het zelfde blijftjj; en ten derde,
waaneer de arbeid gepaard gaat met een
aanhoudend gedrukteu gemoedstoestand.
„Als vun den ochtend tot den avond den
geest geen rust gegund wordt, om eenigei
tijd aan het zelfde werk te blijven, als elk
half uur, of nog vaker, een ander persoon
gehoor verlangt, en nu eens het eene, dan
weer een geheel verschillend onderwerp be
sproken moet worden als het werk telkens
door telephoon of telegraaf gestoord wordt
eu de aandacht dus voortdurend vau het een
op het ander moet springen, dan komt de geest
in den toestand van een machine, die in ge
heel onregelmatige beweging nu eens snel,
dan zeer langzaam, nu eens vooruit, dan weer
achteruit werken rnoet. Dan hebben de deelen
van zulk een machine een taak te vervullen,
die boven hun macht gaateen groote hoe
veelheid arbeidsvermogen wordt nutteloos
verbruikt en het materiaal wordt vernield.
«Aan den anderen kant werkt volstrekte
eentonigheid van het werk, de geestelijke
tredmolen, evenzeer schadelijk, want dan
is het altijd het zelfde deel der machine, dat
het werk verricht en daardoor ontijdig slijt."
Een matige afwisseling in het werk is de
beste ontspanning voor de hersens; zoowel
een te-kort als een overmaat daarvan brengt
overspanning en eindelijk uitputting te weeg.
Als het werk dan nog, zij het zonder merk
baar nadeel, wordt volgehouden, nadert men
daardoor toch gevaarlijk dicht bij de grens
lusscheu gezondheid en ziekte. Die grens
wordt dan zonder twijfel overschreden, zoodra
bij den hersenarbeid nog sterke gemoeds
aandoeningen komen: kwellende gedachten
of zwaarmoedige voorgevoelens, zorgen,
ergenis, teleurstellingen, het gevoel dat men
een zware verantwoordelijkheid draagt, dat
elk oogenblik veel op het spel slaat, enz. Al
dergelijke aandoeningen maken het werken
moeilijk, zoodat het meer inspanning kost
dan zonder dien ballast, totdat eindelijk het
overspannen orgaan zijn dienst weigert en de
patiënt aan neurasthenie lijdt.
Hoe grooter nu de aanleg er voor is, des
te eerder geschied^ dit, vooral als ook andere
schadelijke factoren hun invloed doen gelden,
znoals overmatig gebruik van alcohol of tabak,
slapalooze nachten, physische vermoeidheid,
slechte voeding, onvoldoende rust bij herstel
uit ziekte, enz.
De voornaamste kenmerken der neurase-
thenie zijn prikkelbaarheid en zwakheid van
lichaam en geest en deze openbaren zich in
een reeks van symptomen: pijnen in allerlei
deelen vau het lichaam, storingen in de
spijsverteering, slapeloosheid, overgevoelig
heid. Inspanning veroorzaakt dan hoofdpijn
en duizeligheid; het geheugen en de wils
kracht verminderen; de patiënt wordt zwaar
moedig, licht tot tranen bewogen.
«Wij moeten er bij voegeu" zegt de
schrijver «dat de neurasthenie, als zij
eenmaal zekere hoogte bereikt heeft, vaak
een hardnekkige ziekte is, die echter meestal
door een verstandige behandeling, geduld en
volharding geneestzij gaat nooit over in
blijvende stoornis tier geestvermogens."
Uit hetgeen over de oorzaken der neu
rasthenie gezegd werd, is I et duidelijk, dat
de ziekte het meest voorkomt hij industrieelen,
kooplieden, bankiers, hooggeplaatste militairen
en ambtenaren, artsen, rechters, enz. Toch
zien wij ook dikwijls personen er aan lijden,
die niet bijzonder veel geestesarbeid ver
richten. Als men daardoor niet bezwaard
wordt en zich geheel \an alcohol onthoudt,
is men toch nog niet beveiligd tegeu neuras
thenie. Dit blykt o. a. uit het feit, dat zij
in den boerenstand niet zelden voorkomten
dat ook de Turken, wier kalmte en apathie
spreekwoordelijk zijn en die geen alcohol ge
bruiken, er dikwijls aan lijden. Dan zijn
andere factoren, vooral de erflijkheid, in hooge
male werkzaam.
Het voorbehoedmiddel tegen deze zenuw
ziekte moet, wat de nakomelingschap betreft,
voornamelijk in het vermijden van onver
standige huwelykeu gezocht worden. Als
een gezond mensch trouwt met iemand iu
wiens familie veel «zenuwzwakken" zyn, is
er alle kans, dat er onder de kinderen zullen
zijn, die aanleg hebben voor neurasthenie.
Nog erger is het bij huwelijken van perso
nen, die beiden erfelijk belast zijn en vooral
wanneer zij dan bovendien tot éen familie
hehooren. Daarom hoele ieder, zooveel hij
kan, zijn kinderen voor zulke huwelijken.
Verder kan men door een verstandige
levenswijze veel doen om neurasthenie te
voorkomen. Wel heeft niemand het in zijn
macht, verdriet en zorgen van zich af te
wenden, maar toch kan men vele andere
schadelijke invloeden vermijden. De man,
die veel met zijn hoofd werkt, gunne lier-,
senen en zenuwen de noodige ontspanni'
hoede zich voor vergiftiging mot tabak
alcohol en vermijde alle uitspattingen. I
leve zoo kalm mogelijk en na eenigeziek
bijv. influenza, gunne hij zich den noodig
tijd om geheel te herstellen. Verder zij
steeds doordrongen van het bewustzijn, 'ale-
het leven toch niet alleen in werken
geldverdienen bestaat; dat er veel scho«
in de natuur is te genieten dat kaimmn8
gelukkig stemt, en dat iemand er nu sn
eens «uit" moet, óok al meent hij zich
mogelijk voor een tydje aan zijn zaken
kunnen onttrekken. Een opoffering 7——
eenig geldelijk voordeel, zelfs als dit blij ve~"
Tienhoven
Tuil en 't Waal
Utrecht
Veenendaal
Veldhuizen
Vinkeveen c-a.
Vleuten
Vreeland
Vreeswijk
Werkhoven
Westbroek
Wijk bij Duurste'L
299
277
576
203
227
490
54695
59626 114 321
2918
29<-'r!
3876
1958
1848
3806
852
819
1671
382
436
818
1146
1073
2219
489
441
930
524
503
1027
159lj
1496
3092
BUREAU
KORTEGRACHT 9-
Postbus 9. Telephoon 19.
mocht zyn, wordt meer dan vergoed, v»;
zich en zijn familie, als men de gezondh»,
van zijn zenuwstelsel er door bevordert.^
Dr. Vitus Bruinsma.
Bildtsche Crt., 29 Maart.
Juist op zijn SOsten jaardag is Donderd
te Haarlem overleden mgr. Casperus Johanli
Rinkel, sedert 1873 bisschop der Oud-fc
schoppelijke klerezie.
Te Aalsmeer geboreD, genjot hij zijn <r
leiding aan het Seminarium der O. B. K:
Amersfoort, werd in 1851 tot priester gew»
en was van 1852 pastoor te Krommenie
van 1873 tot 1904 te Haarlem.
Zijn stoffelijk hulsel wordt Maaodagochtc-
bijgezet op het kerkhof cler Oud-Roomsch1
in zijn geboorteplaats.
k
Als opvolger van wijlen pastoor C. J.
Vastert is door den Aartsbisschop van Utrecht
benoemd tot pastoor der parochie van
O. L. V. ten Hemel opneming (Elleboog) de
heer L. A. F. X. Fock, een geboren Amers-
foorter, thans pastoor te Veenhuizen.
By geruchte verneemt de in den regel
goed ingelichte «Avondpost", dat aan het
Ministerie van Financiën druk wordt gewerkt
aan een wetsontwerp tot regeling van een
algemeene Inkomstenbelasting.
Zou de schroef nog harder worden aange
draaid t
Volgens het Centraal bureau voor de Statistiek
was het bevolkingscijfer voor de verschillende
Gemeenten in deze Provincie op l Januari als
Yolgt
Gemeenten.
Abcoude Baambrugge
Abcoude Proostdij
Achttienhoven
Amerongen
Amersfoort
Baarn
Benschop
Bildt
Breukelen-Nijenrode
Breukelen-St. Pieter
Bunnik
Bunschoten
Cothen
Doorn
Driebergen
Eemues
Haarzuilens;
Harraelen.
Hoenkoop
Hoogland
Houten
IJsselstein
Jaarsveld
Jutphaas
Kamerik
Kockeugen
Laag-Nieuwkoop
Langbroek
Leersum
Ltusden
Linschoten j
Loenen
Loenersloot
Loosdrecht
Lopik
Maarn
Maarssen
Maarsseveen
Maartensdijk
Mijdrecht
Montfoort
Nigtevecht
Oonk
Oudenrijn
Polsbroek
Renswoude
Rhenen
Rijsenburg
Ru wiel
Schalkwijk
Snelrewaard
Soest
Stoutenburg
dezulken r nselt om hen tot toegeven te
dwingen en hen kneedbaar to maken, dan
zal men in vele gevallen overwinnen. Maar
toen het kiDd zwichten moest, gloeide er
iets in zijn oog, dat zijn lichaam van inge
houden woede deed trillen.
In zijn gemoed is een onverzoenlijke haat
geboren tegen den sterkere, die hem onder
den duim kreeg; de wraakzucht heeft in zijn
binnenste post gevat en de gevolgen daarvan
blijven voor 't volgende leven niet uit.
Menig zoogenaamd opvoeder heeft in een
kind verzwakt de kracht van karakter, ge
broken de gepaste fierheid, gedood het kloeke
zelfvertrouwen, die zulke kostbaie wapens
hadden kunnen worden ia den zwareu levens
strijd.
liet doel van de opvoeding toch moet zijn
de jonge menschen, aan onze zorgen toe
vertrouwd, te pantseren tegen de velerlei
gevaren, waartegenover zij in het leven
komen te staan. En dat kan bereikt worden
door leiding te geven aaq.jien oezescbappen
Mann.
Vr.
Tot.
741
791
1532
796
773
1569
316
267
5S3
1278
1220
249S
1126:
11753
23021
3750
4 530
8280
928
886
1814
1867
1927
3794
10S3
1149
•2232
407
411
S18
659
639
1298
1564
1515
3079
•113
380
793
1307
1363
2670
1911
1975
SSS6
677
638
1315
282
234
516
912
951
1S68
266
245
511
1251
1175
2426
1029
997
3800
2015
1865
3880
842
750
1592
1378
1294
1672
927
942
1869
454
456
910
192
200
392
673
604
1277
820
713
1533
1292
1205
2497
714
724
1468
652
692
1344
245
•251
496
1427
1372
2799
854
763
1617
512
460
972
112S
1152
2 '280
692
722
1414
1290
1215
2505
1765
1746
3511
S40
897
1737
-07
305
572
218
198
416
350
342
692
473
444
917
790
631
1351
9083
2795
5878
'284
347
631
260
248
50S
632
638
1270
282
246
528
2159
2362
4821
1M
431
865
i--L-
-Sjt de schutte ^geniet die bezoI(ua«i-'-
halten/oor diensten, aau de Gemeente te ver-
leeü&fi, u.l. medewerking tot het behoud der
inwendige rust eu de handhaving van de open
bare orde bij brand in de Gemeente.
In eenige adressen wordt vermeld, dat het
salaris van officieren en minderen geregeld ia
bij verschillende beschikkingen van den Minis
ter van Binnenlandsche Zaken.
Naar aanleiding daarvan wordt herinnerd aan
een schrijven van den toenmaligen Minister van
Binnenlandsche Zaken, van 25 September 18.54,
warain herinnerd wordt aan eeu vroegere mis
sive, waarbij wel een algemeene maatstaf is aan
gegeven, maar waarin o.a. wordt gezegd „Noch
volgens de Wet op de schutterijen, noch volgens
de iemeentewet is de tusschenkomst des Konings
vere scht tot het toekennen van de bedoelde
bezoldigingen tot het noodig en billijk geoor
deelde bedrag".
En in een schrijven van den Minister, d.d. 22
October 1895. heet 't„De regeling van boven
bedoelde bezoldigingen moet aau de Gemeente
besturen worden overgelaten".
Tegen de meeniug, dat het Rijk de schutterij
opheft, wordt aangevoerd, dat niet het Rijk als
zedelijk lichaam de schutterij opheft maar. dat
die opheffing door den wetgever is verordend.
Er bestaat dua geenerlei rechtsgrond om de
gesalarieerde perouen bij de schutterij uit de
Staatskas schadeloos te stellen.
Evenmin kunnen daarvoor redenen van bil
lijkheid worden bijgebracht, vermits de personen
uitsluitend in het belang der Gemeente hun
diensten hebben bewezen.
Ten overvloede wijst de Regeering er op, dat
schadeloosstelling van Rijkswege eeu allerge
vaarlijkst precedent zou zijn, waarbij zij denkt
aan betrekkingen bij burgerlijke armbesturen,
indien verzorging van behoefligen Rijkszorg zou
worden eu aan een mogelijke gedeeltelijke samen
smelting van de Gemeente-politie met de Rijks
politie.
Met het oog op de zeer verschillende plaat
selijke omstandigheden acht de Regeering aan
het cventueele ontwerpen van een wet om de
Gemeenten te verplichten tot het verleenen van
schadeloosstelling schier onoverkomelijke moei
lijkheden verbonden.
De Regeering spreekt het vertrouwen uit, dat
de Gemeenten zelf voorzieningen in het beiang
van de betrokkenen zullen treffen.
De Minister van Oorlog is voornemens,
aan de gehuwde militairen geen nachtleger
en geen ration brood meer te verstrekken,
doch hun voor het eerste een geldelijk bedrag
(voor eens) en voor het laatste een hijslag
op de soldij toe te kennen.
Aangezien de tijdvakken van opkomst
onder de wapenen in de verschillende land
weerdistricten niet gelijk zijn en het daardoor
mogelijk werd, dat een landweerplichtige zich
aan die oefeningen kon onttrekken, heeft de
Minister van Oorlog de Commissarissen der
Koningin verzocht, de Burgemeesters in hun
gewest het volgende op te dragen.
Indien door eeu verlofganger der landweer
kennis wordt gegeven van woonplaatsver-
andering ten tijde waarep de afkondiging
van de openbare kennisgeving nopens de
oproeping voor den werkelyken dienst heeft
plaats gehad, zal de Burgemeester een per-
