BIJVOEGSEL
Stadsnieuws.
beboerende bij de
Amersfoortsehe Courant
van ZATERDAG 29 SEPTEMBER 1906.
De Minister van Financiën zal voorstellen
het zilveren stuiverstukje te doen vervangen
door een nikkelen stuiverstuk van 18 ra. M.
diameter en oen gewicht van 4. 5. Gram.
Wellicht zal later óok een voorstel worden
gedaan tot invoering van een nikkelen tien
cents-stuk. Proeven zijn reeds ter bezichti
ging van de leden der Tweede Kamer.
Uit de Memorie van Antwoord waaraan
het bovenstaande werd ontleend, blijkt oók
dat in 1905 alleen te Amsterdam 46 millioen
2l/g cent stukken aan de circulatie werden
onttrokken voor de muntgasmeters en andere
automatische toestellen.
Het ligt in het voornemen der Regeering
om, bij v. rwezenlijking harer fmancieele plan
nen, de Rijksbijdrage aan de Gemeente te
verboogen met het accres der Grondbelasting
over de eerstvolgende vijf jaren, dat op
f900000 wordt geraamd.
Verder denkt de Regeering er ernstig over
om ook de hoogere inkomsten, die na
de voorgestelde verlaging van den suiker
accijns door vermeerderd verbruik, uit
de suikerbelasting kunnen worden verwacht,
aan de Gemeenten te brengen, althans in
dien de Rijksscbatkist dien afstand toelaat.
De Donderdagavond onder voorzitting van
den heer J. Ger. Kleber gehouden 129ste
openbare vergadering der Kamer van Koop
handel en Fabrieken werd bijgewoond door
de heeren Van Duijnen en H. van Haselen,
benevens den Secretaris, den heer Hs. 1'. van
Hasel'en. Met kennisgeving waren afwezig de
heeren H. C. van Dam en H. Meursing
zonder bericht de heer J. Sinnige.
Do notulen der vergadering van 14 Juni
werden onveranderd vastgesteld. Naar aan
leiding daarvan deelde de Secretaris mede,
dat gevolg is gegeven aan bet verzoek van
den heer H. van Haselen om aan den heer
Directeur-generaal der Posterijen en Tele-
graphie te vragen, ook het Postkantoor op
te nemen in het plaatselijk telephoonnet, doch
dat daarop nog geen beslissing is genomen.
Ingekomen waren:
van den Minister van Landbouw, Njjver
heid en Handel een missive begeleidend een
exemplaar van het rapport van den Hoofd-
ingeuieur van het stoomwezen aangenomen
voor kennisgeving; na bij de leden te hebben
gecirculeerd zal het ter lezing voorliggen
voor belangstellenden van den Minister van
Waterstaat de statistiek van de scheepvaart
beweging in 1905 op riviereu en kanalen
als vorenvau de Tarief-vereeniging een
geschrift over Indische invoerrechten als
vorenvau den heer Van Oordt van Lauwe
recht, consul-generaal van Nederland te Kobe,
het nieuwe tarief van invoerrechten in Japan
als voren; een groot aantal verslagen, enz.
vermeld in de »Amersfoortsclie couraut" van
j.l. Donderdag als voren
een missive van de Kamer te Steenwijk
in zake het vervoer door de Staatsspoor van
lang staafijzer en lang hout legen gewoon
tarief. Thans heeft dit vervoer alleen plaats
op Dinsdag er. Vrijdag, hetgeen dikwijls groot
ongerief brengt omdat bijvoorbeeld bout, dat
Vrijdags uit Groningen wordt verzouden, eerst
Dinsdags op de plaats van bestemming komt
omdat het te Meppel moet worden overge
laden. Nog grooter wordt dit ongerief als
het moet vervoerd over een lang traject,
bijvoorbeeld uit het Noorden naar liet Zuiden
des lands. De Kamer vraagt steun op haar
verzoek om weer eiken werkdag te verzenden.
üp voorstel van den Voorzitter wordt be
sloten, deze zaak in een volgende vergade
ring te behandelen nadat de stukkeu bij de
leden zullen hebben gecirculeerd.
Ingekomen waren nog:
van B. eu W. van Amersfoort een schrijven
vau 29 Augustus begeleidende een afschrift
van het Raadsbesluit tot goedkeurig van de
administratie der Kamer over 1905 aan
genomen voor kennisgeving;
vau du Kamer te Haarlem een adres aan
de Tweede Kamer der Staten-generaal over
de wettelijke tijusregcling zal, na gecircu
leerd të hebben, worden behandeld in een
volgende vergadering
van de Vereeniging van Nederlandsche
werkgevers een verzoek om adhtesie op haar
adressen aan de Tweede Kamer en den Mi
nister van Waterstaat tegen Staats-exploitatie
der spoorwegen.
De Voorzitter meent, dat, in een spoor-
wegknooppunt als Amersfoort, de gevoelens
over Staats-exploitatie dan wel coneurrentio
der Spoorweg-maatschappijen wel reeds ge
vestigd zulleu zijn. Om de toevallige ouvol-
tallighefd stelt spr. voor, deze zaak te be
handelen in een vergadering, welke binnen
veertien dagen kan worden belegd. De Kamer
vereenigde zich met dat voorstel.
Aan de orde was het in de vorige verga
dering aangehouden adres van de Vereeoi-
ging voor handel en nijverheid en Gemeente
belangen te 's-Gravenhage in zake rechtban
ken van koophandel, of liever rechtbanken
die bestaan uit kooplieden en beroepsrech-
ters.
De Secretaris doet nogmaals voor
lezing van bet adres.
De" heer Van Duinen heeft wel hooren
voorlezen, dat hooger beroep mogelijk is,
doch niet wordt gezegd, waar dit zal be
rusten.
De Voorzitter meent, dat de Regee
ring dit wel zal uilmaken. Spr. herinnert,
dat de Maatschappij van Nijverheid zich aan
vankelijk sterk tegen dit voorstel verklaarde,
doch dat tegen haar rapport verschillende
afdeelingen opkwamen, vooral Arnhem. Een
gevolg daarvan is, dat de Maatschappij be
sloot een nieuw onderzoek te zullen instel
len en daarover opnieuw te rapporteeren.
De heer Van Duinen is 't in hoold-
zaak eens met de strekking van het verzoek.
Maar al te vaak is, vooral bij faillissementen,
geblekeu boe zeer lastig het is voor den
jurist, deu man der theorie, om den juisten
weg te vinden, terwijl de koopman, de man
der practijk, dien weg goed weet te wijzen.
De Voorzitter wil niet in détails tre
den, bijvoorbeeld niet bespreken hoe deze
rechtbanken van koophandel moeten zijn
snamgesteld, of de kooplieden dan wel de
juristen het talrijkst er in zitting hebben,
enzoovoort. Wel wil spr. er op wijzen, dat
in den regel bij elk faillissement de credi
teuren schromelijk worden benadeeld en
dikwjjls veel te vlug faillissement wordt aan-
gevraagd. Zoo onlangs uog te Scheveningen
van een eerste firma, waar bet wérd aan
gevraagd door éen crediteurtje, die zich
haastte hot te doen opheffende rechter
persisteerde echter bij de aanvraag omdat
de firma had opgehouden te betalen. Dat
faillissement gaf ontzaglijk nadeel aan de
crediteuren. Spr. beeft alle respect voor de
kennis der juristen, doch dezen hebben geen
kennis van handelsartikelen en taxeeren tien
verschillende soorteü koffie als koffie, zonder
te beoordeelen de qualiteit. Indien menschen
van zaken mee mochten uitspraak doen, dan
zou naar spr. meening zooiets niet plaats
hebben.
Het kan ook niet de bedoeling zijn,alleen
het juridisch recht te handhaven, doch stellig
óok wil men de belangen der crediteuren
behartigen.
De kans bestaat, dal zulk een handelsrecht
bank hierin veel verbetering zal brengen.
Vroeger heette, dat wie pleit om een koe,
er een toe geeft; thans moet hij soms vijf
koeien toegeven. De juridische kosten zijn
in den regel zeer groot.
De Kamer besloot de adressen te steunen.
Hierop werd de vergadering, te 8.20aan
gevangen, te S.50 gesloten.
Aan de in Maart en Mei J.l. ingedeelde
lotelingen uit deze Provincie zijn er 114 we
gens lichaamsgebreken uit den dienst ont
slagen, die in 1907 door andere lotelingen
van de lichting 1906 worden vervangen.
Velen van die afgekeurden hadden niet
behoeven te dienen, wanneer zij gevolg had
den gegeven aan de uitnoodiging van den
heer Militie-commissaris, vóór de loting ge
daan, om onmiddellijk na de trekking, de
redenen van vrijstelling op te geven die zij
vermeenden te hebben.
In hun eigen belang worden de lotelingen
er aan herinnerd, om van de ziekten en ge
breken die zy hebben en waardoor zij den
ken niet geschikt te zijn voor den militairen
dienst, opgave te doen of te laten doen by
de loting, welke voor de Gemeente Amers
foort plaats heeft op 29 en 30 October. Dan
worden die ziekten of gebreken in December
namens den Militieraad onderzocht en heb
ben zij kuus, reeils dadelijk van den dienst
te worden vrijgesteld.
In de zoogenaamd groote tramdienstrege-
ling is 't nog noodig er aan te herinneren,
lat de winterdiens Maandag 1 October aan
vangt? zjjn na het afdrukken door het
personeel twee fouten opgemerkt, die op de
dienstregeling in zakformaat nog konden
hersteld.
Er staat, dat 's avonds om 6.40 een tram
van de Kampstraat verstrekt; dat moet zijn
6.50.
De andere fout betreft de markt-tram, die
om G.45 van de remise en te 6.55 van liet
station vertrekt; op de groote dienstregeling
staat echter 5.55 van bet station.
Van den heer V. F. Perk, Secretaris van
hot Voorloopig comité ter verkrijging uener
Rijks Hoogere Burgerschool mot 5-jarigen
cursus te Harderwijk, ontvingen wy een stuk,
waarin wordt betoogd, dat behoort te worden
te voorzien in de leemte aan Middelbaar on
derwijs tusschen Zwolle en Amersfoort. Het
Gymnasium te lladorwyk (vroeger een aca
demiestad) is reeds lang verdwenen, terwijl
het Instituut Kinsbergou, te Elburg, een
kwjjnend bestaan vóórsleept en in dit deel
van Gelderland slechts éen Hoogere Burger
school! met 5-jarigen cursus en éeu met
3-jarigen cursus.
Erkennend dit «dringend belang voor de
Over-Veluwe" Qheef't zich dezen zomer
een voorloopig comité gevormd om te Harder
wijk, waar het Rijk een gebouw beschikbaar
beeft, een Hoogere Burgerschool van Rijks
wege te doen stichten.
In October zal daarover een vergadering
worden gehouden.
De Commissie van Toezicht op het Lager
onderwijs heeft bij den Raad der Gemeente
Amersfoort ingediend een voorstel tot ver
betering van de jaarwedden der onderwijzees
bij het openbaar Lager onderwijs hier ter
stede.
De heer J. H. H. Gunther Mohr is gister
ochtend vroeg naar Middelburg vertrokken
waar hij zal optreden als Inspecteur der
Posterijen en Telegraphie.
Nauw eer jaar was hij Directeur van het
Post- en Telegraafkantoor bier, doch indien
korten tijd heeft hij door zijn stipte recht
vaardigheid en grooten tact zich de alge-
meene achtir.g weten te verwerven van zijn
onderhebbeud personeel eu van allen die op
eenigerlei wijze methem in aanraking kwamen.
Vele zijn de verbetoringen welke op zijn
voorstel op bet kantoor werden ingevoerd
te betreuren is bet, dat niet alle voorstellen,
welke hij deed, reeds konden worden tot
stand gebrachtwe denken aan de hulpbussen
en de bestellingen in de nieuwe stadsge
deelten.
Vooral den handel en de nijverheid heeft
hij zeer aan zich verplicht.
De beer J. M. de Haas legde aan do Ge
meentelijke universiteit van Amsterdam met
gunstig gevolg af het theoritisch examen
Geneeskunde.
Majoor-intendant W. P. van Leeuwen, is
met ingang van 15 November voor den tijd
van éen jaar benoemd tot lid eu Voorzitter
der commissie van keuring van levensmid
delen voor het leger.
Op voordracht van den Inspecteur der
infanterie, heeft de Minister van Oorlog nader
bepaald, dat de kaderopleiding bij de infanterie
ge lurende het aanstaande wintel-tijdperk zal
plaats hebben per divisie in de standplaats
van den divisie-commandant, alzoo te Amers
foort voor het 4e, 5e en 9e regiment infan
terie
De drie bij het 5e regiment infanterie
neiuwbenoemde officieren zullen Zaterdag 5
October worden beëedigd en in functie ge
steld.
De miliciens der lichting 1903 en devier-
maanders der lichting 1906 van het 5e re
giment infanterie zijn heden met groot-verlof
naar hun haardsteden teruggekeerd.
Programma van bet concert door het
Amersfoortsehe Symfonieorkest >Jubal" onder
leiding van den heer G. Rikkers, aanstaanden
Woensdag in «Amicitia" te geven mot mede
werking van bet Zangkwartet nEuterpe"
1. Cornelius-marscbMendelssohn.
2. Ouverture „Joseph"Méhul.
3. a. Borders Zondagsbedf,
b. Die Kapelle C- Kw»*»-
voor Zangkwartet.
4. Concert-polkaHerrmann.
6. Bunt durcheinanderïhümer.
6. GavotteVan Aaken.
7. IntermezzoMascagni.
8. a. LargoHiindel.
b. SérénadeHaydn.
voor strijkkwartet.
9. a. Reizigers Avondbede. Schauniann.
b. Landsknecbtstandchen Von Weber.
voor Zangkwartet.
10. Versöbnungs-Lieder, Walzer Kirner.
Over een concert door Godowsky en Mossel
te Utrecht gegeven, schreef de heer Hugo
Nolthenius:
Zonder eenigen twijfel is Godowsky een der
wol zeer weinige pianisten, die tot deallereersten
bekooren. Zijn techniek is eenvoudig en in
letterlijken zin formidabel. Voor wat hij doet,
mag men staan als voor een wonder. Onuit
puttelijk is zijn rijkdom van schakeeringen, en
het is tooveren, zooals hy het volslagen in zijn
macht heeft waar ook in het stem men weofsel
der composities, die hij voordraagt, dit of dat
trekje en altijd in de gelukkigste verhouding
voor dei. dag te brengen.
In technisch kunnen dan staat hij alle con
currentie. En daarbij komt na eventjes nog een
noblesse van ziel en een intelligentie, zooals
die maar te wenschen is.
Het is nog niet lang geleden en nog iB
het de wereld niet uit dat bij zulk enorme
techniek de hoogere eischen der kunst schrome
lijk verwaarloosd werden, en onbegrijpelijk ia
het niet, dat, als men zich eenmaal van zijn
krachten bewust is en bovendien het lieve pu
bliek niet voor den quantité négligeable mag
houden, men slechts die krachten ten toon
spreidt. Zoo deed en doet do virtuoos.
Do kunstenaar is daardoor zoo veel meer, dat
hij ten eerste het zelfde kan als de virtuoos,
maar dit kunnen in dienst stelt der kunst in
haar grooto hoogheid.
Zoo'n uitverkorene is Godowsky. De veelzij
digheid van zijn geniaal talent, doet mij met
onbegrensde vereering aun hem denken. Hij iB
een held, hij heersoht door recht van geboorte
en overwinning, hy boheerocht zijn ontzaglijk
zelf.
Alles wat hij gespoeld heeft, droeg den stem.
pel van voornaamheid en wekte volkomen ver
trouwen men kon zich gerust aan dezen
gebenodijden kunstenaar overgevenwe konden
genieten en genieten in onbeperkte rust, het
was zalig, of men naar de van grandiose com
positie-techniek sprekende en toch ook veel
werkelijke muziek bevattende variaties van
Brahms luisterde, dan wel naar veel van Chopin
of van Liszt.
In zekeren zin zijn de tijden voor het spelen
van een Tannhauser-ouverture in het arrange
ment van Liszt voorbij, maar dat technisch
kunnen heeft een pianist voor een bont publiek
nu eenmaal ook te toonen en, bij Apollo I, dan
zijn er duizend andere dingen, waaraan men
dat minder doen kan. En Godowsky nu heeft
er metoen mee getoond, hoe uitstekend hij
Wagners werk kent. Zijn opvatting mag het
gros der kapelmeesters gerustelijk tot voorbeeld
dienen.
Er is kans, dat hij a. 8. Zondagmiddag nog
eens terugkomt en gebeurt het, dan wil hy de
24 praeludiën van Chopin voordragen, een heele
wereld van stemmingen. Mocht het er van
komen 1
En dan verwerve de heer Mossel opnieuw de
groote erkentelijkheid, die hem voor zijn schoone
vertolkingen van werken van Beethoven, Boëll-
mann enz. geheel terecht ten deel vielen. Naar
mate hij meer optreedt «in gezelschap'' van
zijn grooien kunstbroeder, respecteeren wij zijn
waardige bescheidenheid ook in meerdere mate,
en hij moge verzekerd zijn, dat wij zijn mooie
voordrachten tea zeerste gewaardeerd beoben.
Vele van de boven besproken nu imera
geven de zoo begaafde kunstenaars Donder
dagavond ook hier.
Het BeBtunr der plaatselijke afd.jl .ig van
den Ned. Protestanten Boud vraagt i laatsing
van het volgende:
Over godsdienst en materialisme ad professor
dr. H. IJ. Groenewegen op 3, 23 Oct. en 6
November drie lezingen in de afdeeling Amers
foort van den Ned. Protestantenbond ten beste
geven.
Reeds tijdig willen wij dit bekend maken om
wellicht te voorkomen, wat nug al eens geschiedt,
nl., dat gewichtige vergaderingen van verschil
lende vereenigingeu tegen een zelfden avond
ingeschreven worden, die elkander daarmede
lastige concurrentie aandoen.
Een belangrijk stel vergaderingen biedt de
afdeeling van den Prot. bond hiermede zeer zeker
aan. Reeds enkele jaren gaf prof. Groenewegen
dezen cursus in onderscheiden plaatsen van ons
land en eenstemmig was de Pers in groote
waardeering voor het gegevene, wat men wel
licht 't best „University extension" zou noemen
d.i. wijsheid uit do Academie, gebracht buiten
den sfeer van de Academie tot het groote pu
bliek, in een vorm, die het hoog-wetenschap
pelijke bereikbaar stelt voor den belangstellen
den, gewoon ontwikkelden leek.
Die waardeering der Pers betrof allereerst den
rijken eu veelzijdigen inhoud en daarneveni
den smaakvollen, keurigen vorm van prof.
Groenewegen's overtuigend boteog.
Daar deze hoogleeraar te Amersfoort geen on
bekende is, zullen wij uit de Pers geen citaten
overnemen om dit verder uit te werken,
Alleen éen opmerking, die ons trof, willen wy
hier nog mededeelen en deze geeft meteen in d<
tweede plaats rekenschap waarom wij nu reeds
wijzen op het komende, nl. dat op verscheiden
plaatsen de tweede vergadering talrijker bezocht
was dan de eerste en de derde weer talrijker dan
de tweede. Dit is niet omdat men van to voren
wist, dat iedere volgende lezing belangrijker of
schooner was dan de voorgaande, maar doordat
de belangstelling van de later bijgetredenen eerst
noodig gehad had, nog eens opgewarmd te wor
den door degenen, die vol geestdrift spraken tot
hun kennissen over 't gehoorde in de eerste en
de tweede vergadering.
Deze schade wilden wy voorkomen door tijdig
mededeeling te doen van de waardeering en 't
hoog geestelijk genot elders, al kan natuurlijk
deze nuchtere mededeeling niet zooveel uitwerken
als 't levend woord van vriend en bekende,
sprekend onder een versohen en diepen indruk.
Meer doen, vermogen wij echter niet; men
bedenke, al is iedere lezing op zichzelve belang
rijk en éen geheel, met haar driëen vormen zij
éen cursus eu wie do eerste mist, kan niet zóó
veel aan de twee volgende hebben, als wie de
eerste ook bijwoonde.
Wie kent niet de oude menschkundige sage
over Rome'a vijfden Koning,TarquiniusSuperbus,
wien de Sibylle van Cuma de negen boekrollen
met profetieën en wijze spreuken der Sibyllijnen
te koop aanbood? Tarquinius oordeelde den
prijs te hoog.
De Sibylle verbrandde drie der negen rollen
en bood de zes overgeblevene voor den zelfden
prijs wederom aan. Tarquinius vond het belach-
lijk, voor 6 evenveel te betalen als hij voor 9
reeds te duur had gemeend en weigerde nogmaals.
De Sibylle wierp nogmaals 3 rollen in't vuur
en herhaalde het zelfde aanbod.
Tarquinius, nu pas onder den indruk met iata
zeer belangrijks te doen te hebben, ging er op
in en kocht de drie voor den vollen priis van
de negen. Enwaren de rollen heusch 't geld
waard? Bij 't antwoord hierop wordt de sage
langzamerhand geschiedenis: 5 eeuwen lang
(tot een brand in 83 vóór Chr. ze ongelukkiger
wijze vernielde) werden deze boeken hoog ver
eerd en op last van den Senaat in moeilijke
omstandigheden geraadpleegd. Ja, toen het vuur
ook dat laatBto drietal nad verteerd, werd zorg
vuldig in allo landen gespeurd naar déar bekend
gebleven Sibyllijnscho spreuken en deze nieuwe
verzameling,- toch slechts een pover restje van
de oorspronkelijke 9 boekrollen, werd weer hoog
vereerd, wederom 5 eeuwen lang.
„Wie zich aan een ander spiegelt, spiegelt
zioh zacht". Weest niet als Tarquinius.
li.? Protestantenbond zet op deze cursusver
gadering van een zijner bekwaamste voorgangers
gaarne de deur open voor alle belangstellenden,
dus ook voor met-loden, andersdenkenden te-
rechter- en ter linkorcyde.
