Zaterdag 26
Januari 1907.
mum
No. 7304.
56e Jaargang.
Eerste Blad.
firma a. h van cleeff
te AMERSFOORT.
Verschijnt Dinsdag- Donderdag- en Zaterdagmiddag. Abonnement per 3 maanden 1.
franco per post 1.15, Advertentiën 16 regels 60 cent; elke regel meer 10 cent. Legale,
officieële- en onteigeningsadvertentiën per regel 15 cent. Reolames 15 regels ƒ1.25; elke regel
meer ƒ0.25. Groote letters naar plaatsruimte. Bewijsnummers naar buiten worden in rekening
gebracht en kosten evenals afzonderlijke nummers 10 cent.
Bij advertentiën van buiten de stad worden de incasseerkosten in rekening gebracht.
kortegracht f.
Postbus 9 Telephoon 19.
Bij dit nummer behoort een
BIJVOEGSEL.
Heden verzenden wij aan de daarop ge-
abonneerden aflevering 4 van den Vijfden
jaargang van onze premie «De Muzikale
Hl o e m I e z i n g".
Deze aflevering bevat, bebaive de gewone
«Wenken van eeu ouden muziekmeester",
kuustenaars-biographieën en berichten, bene
vens zeer lezenswaardige mededeelingen op
muzikaal gebied, de volgende muziekstukken
1. Le jet d'eau, inpromptu voor piano,
door J. Egghard. 2. Etincelle «ie la vie,
chant de choeur, voor piano, door K. Har-
wond. 3. La lille des Alpes, idylle voor
piano, door J. Egghard. 4. Chant du soir
du rossignol, voor zanen piano, door J. B.
André.
De «Muzikale Bloemlezing" kost voor de
abonné's op ons blad slechts 00 cent per
kwaï taalfranco per post f 0.85.
KENNISGEVINGEN
Waarom slecht licht?*1
DOOR
D. STAVORINUS.
moet hij niet klagen, dat de schuit zooveel deelig. Zoo begint een cerofirrn-kous na
De GEDEPUTEERDE STATEN der provincie
UTRECHT,
maken bekend, dat op Dinsdag den 29 Januari
1907, des namiddags tc 1'/» uur, in bet Provinciaal
Gouvernementsgebouw te Utrecb*., eene openbare
vergadering van bun college xal gehouden worden,
waarin zal worden voorgelezen hunne bealissiug
omtrent het door
HENDRIKUS VELTHUUSEN,
loteling voor de lichting der nationale militie van
1907 uit de Gemeente Araerufoort ingesteld honger
beroep legeu de uitspraak van den Militieraad in
deze provincie, waarbij bij tot den dienst is aange
wezen, ongeacht de door hem aangevraagde vrijstel
ling uit hoofde van broederdienst.
L. J. RIETBERG, Griflier.
De BURGEMEESTER van AMERSFOORT,
Gezien artikel 41 der Gemeentewet,
brengt ter kenuis van de iugezeteuen, dat de Raad
dezer Gemeente zal vergaderen op Dinsdag, den
29 Januari aanstaande, des namiddags to 1'/, ure.
Amersfoort, 24 Januari 1907.
De Burgemeester voornoemd,
WUIJTIERS.
De BURGEMEESTER en WETHOUDERS van
AMERSFOORT;
Gelet op artt. 6 en 7 HINDERWET,
Brengen ter keunis van het publiek, dat een door
J. BUNNIK ingediend verzoek, met bjjlagen, om
vergunning tot het plaatsen van een zuiggasmotor
in bet perceel alhier gelegen aan den Utrechtsche.
weg No 30, bjj het Kadaster bekend onder Sectie C
No. 1133, op de Secretarie der Gemeente ter visie
ligt, en dat op Donderdag, den 7 Februari aanstaande,
des voormidaags te half elf uren, gelegenheid ten
Raadbuize wordt gegeven om, ten overstaan vau
het Gemeentebestuur of van een of meer zijner leden,
bezwaren tegen het oprichten van de inrichting in
te brengen.
Amersfoort, 24 Januari 1907.
Burgemeester en Wethouders voornoemd,
De Burgemeester
WUIJTIERS.
De Secretaris,
J. G. STENFERT KROESE.
Wanneer gij in het donkere jaargetijde
uw kennissen een avondbezoek brengt,
dao is het tien tegen éen, dat, na de ge
bruikelijke begroetingen, dozen hun ver
lichting in uw welwillende beoordeeling
aanbevelen door de vraagIs het gag
bij jullie óok zoo slecht
En gelukkig degene, van wien men
weet, dat hij aan dat wezenlijke of ver
meende slechte licht part noch deel heeft.
Maar wee u, zoo bekend is, dat gij tot
het gilde der gasbereiders behoort; dan
is het uit met uw rust; gij wordt geplaagd,
gesard, getreiterd met allerlei vragen,
bijna alle gebaseerd op de grondgedachte,
wat er toch met het gas uitgevoerd wordt,
dat het zulk slecht licht geeft. En al ver
zekert gij op alle mogelijke manieren, dat
het gas inderdaad goed is, en dat de
slechte verlichting aan andere oorzaken
moot worden toegeschreven, men gelooft
u töch niet, tenzij gij onverhoopt het geluk
mocht hebben, door een demonstratio ad
oculos te kunnen bewijzen, dat men inder
daad met dat zelfde (zoogenaamde slechte)
gas een veel beter lichteffect kan ver
krijgen.
Dat er inderdaad andere oorzaken zijn
voor slecht licht dan do hoedanigheid van
hot gas, daarvan kan elkeen zich op on
partijdige wijze overtuigen bij een avond
wandeling door een paar winkelstraten
Terwijl in enkele winkels de verlichting
niets te wenschen overlaat en inderdaad
schitterend kan heeton, levert in andere,
onmiddellijk ernaast gelegen zaken, de
verlichting een erbarmelijken aanblik op,
zoodat men onwillekeurig gaat denken
aan de vergelijking van den gloeienden
spijker.
Waar nu zoowel de winkels met goed
licht als die met slecht licht hun gas uit
de zelfde straatloiding en van éen zelfde
fabriek krijgen, daar moeten er toch klaar
blijkelijk andere oorzaken zijn. die het
slecht gloeien van de Auerkousjes be
werken. Want heusch, gas is geen grok.
die men voor den een meer of minder
krachtig maaktieder ontvangt het van
de zelfde hoedanigheid als zijn mede
burgers.
Nu zal men vragen, welke de verschil
lende oorzaken zijn, die zooveel invloed
hebben op de gasverlichting?
Ziedaar iets, waarover wij het juist deze
maal eens willen hebben.
Om te beginnen, willen wij eerst een
langzamer vaart dan vroeger.
Het zelfde is hier met het licht het geval;
het licht is niet slechter dan vroeger, maar
wijzelf eischen meer licht dan voorheen.
Dat meerdere licht geeft ons de gloei-
brander en in dit toestel, mits goed
toegepast, bezitten wij een inrichting,
100 branduren zelfs nog in lichtsterkte
toe te nemen en vertoonen de Auer-Degea
en de Hill-Ramiehkousjes de zelfde eigen
schappen, terwijl gewone goedkoope kou
sen op dien tijd reeds op hot punt van
bezwijken staan. En dan, indien gij
eenigszins kunt, gebruik dan geen geharde
die op de meest ecouomische wijze warmte kousjes, maar koop van oen vertrouwd
u-u* installateur kousen, die versch uitgegloeid
zijn, de zoogenaamde zachte kousjes.
Wij komen nu tot het voornaamste
zeer lioogen dunk van de inschikkelijkheid punt, den gloeibrander. De gloeibrander
van don gloeibrander. Zij denken, dat is niets anders dan een Bunsensche bran-
wanneer er uit den brander maar gas J der, die met het oog op hot gebruii:
komt en er staat zoo iets op wat op een i eenigszins gewijzigd gebouwd is. In zijn
in licht omzet,
Mits goed toegepast; daar zit 'm de
kneep. De moeste menschen hebben een
gloeikous gelijkt, dan zal het bij het aan
steken wol licht geven. Ja, licht geeft hetI
doch hoe
Welke zijn nu de omstandigheden, die
van belang zijn voor een goede verlichting? j
Waar wij reeds vermeldden, dat de oor-
zaak niet ligt in de hoedannigheid van
het gas, daar kan een slechte verlichting
door driëerlei dingen veroorzaakt worden
te wetende toevoerleiding, den brander
of de gloeikous.
De toevoerleiding is een gevoelig punt
in de tegenwoordige verlichting. Hoevelo
verbruikers zijn er niet, die met een paar
pitten begonnen zijn en geëindigd zijn
met gaskachels en kookplaten, alles op
de zelfde dunne compositieleiding. Een
eerste eisch voor een goed werken uwer
gastoestellen, hetzij dan voor licht of
warmte, is een ruime toevoerleiding.
In onze moderne woningen worden
meestal reeds direct bij den bouw, ijzeren
gasleidingen van voldoende capaciteit aan
gelegd. Maar in oudere gebouwen ziet
men overal de compositiepijpen, aange
legd door fitters, die hun vak niet ver
staan en dio uit concurrentievrees de pijpen
zoo dun en nauw mogelijk maken om geen
hooge rekeningen te veroorzaken. Wan
neer gij kunt, duld dan geen dergelijke
leidingen in uw huis, maar eisch bij even-
tueelen aanleg ijzeren buizen van vol
doende wijdte voor den verlangden gas-
toevoer. Het kost u misschien de eerste
maal iets meer, maar het bespaart u veel
ergernis.
Over de gloeikous behoef ik niet veel
te zeggen. Alle waar is naar zijn geld
en al zijn de grondstoffen tegenwoordig
zooveel goedkooper dan vroeger, dit neemt
niet weg, dat oen goede kous niet voor
vijftien of twintig cent kan verkocht wor
den. Bovendien is gloeikousenmaken niet
ieders werk. Dit is zulk een pijnlijk
nauwkeurig werk, dat men het op het
categorie van klagers bescheid doen, die eerste moment niet zou gelooven. Iedere
ii '/oi/or m-i?i/»ht hiiitan niia nrnorrninma aanraking van de onbereide kous met
BURGEMEESTER en WETHOUDERS der Ge
meente AMERSFOORT,
Gelet op artt. 6 en 7 der HINDERWET,
Brengen ter kennis van bet publiek, dat een door
de Naamlooze-Vennootschap „Farbwerk" Amersfoort
(fabriek Ier bereiding van verfstoffen) ingediend
verzoek, met bjjlagen, om vergunning tot het op
richten van eene fabriek van Chemicaliën in het per
ceel alhier gelegen buiien de Kleine Koppel, bjj bet
Kadaeter bekend onder Seotie D. No. 1630/1631, op
de Secretarie der Gemeente ter visie ligt, en dat
op Donderdag, den 7 Februari aanstaande, des voor-
middags te half elf uren, gelegenheid ten Raadbuize
wordt gegeven om, teu overstaan van bet Gemeente
bestuur of vau een of meer zjjner leden, bezwaren
tegen bet oprichten vau de inrichting in te brengen.
Amersfoort, 24 Januari 1907.
Burgemeester en Wethouders voornoemd,
De Burgemeester,
WUIJTIERS.
De Secretaris,
J. G. STENFERT KROESE.
in zeker opzicht buiten ons programma
vallenwij bedoelen diegenen, die zich
nog steeds bij de vleermuis- of Argand-
branders houden en nog niet tot gloei-
verlichting zijn overgegaan. Die menschen
klagen, dat hun gas slechter is geworden
en dat zij vroeger bij hun licht beter
konden lezen. Maar dezen klagers ant
woorden wij, dat de tijden veranderen en
dat niet alleen wij allen met hen ver
anderen, maar onzen oogen ook. Wij zijn
aan grootere lichtsterkte gewend geraakt.
Onzo oogen hebben zich daarna geacco-
modeerd en wanneer wij dan bij ons oud
vleermuisbrandertie gaan zitten, dan
zoggen wij, dat het slecht licht is. En
het is ook slecht licht en duur daarbij
want waar een Auerbrander per uur
Vïo M® gas verbruikt en daarvoor 80 tot
100 kaarsen licht geeft, verbruikt uw vleer
muisbrander voor 16 kaarsen Ve M3 gas
per uur. Het staat iedereen vrij, uit piëti-
teit voor het vorledene met de diligence
of de trekschuit te reizenwanneer hij
dan echter een sneltrein ziet voorbijsuizen,
aanraking
bloote vingers geeft na uitgloeien een
zwakke plek, een oorzaak van een vroeg-
tijdigen dood. Daarenboven is een goede
doch prijzige kous nooit anders dan voor-
hoodanigheid van Bunsenbrander wordt
het gas in het onderste deel van het toe
stel met een willekeurig volume lucht
vermengd en verbrandt dan aan den top
met blauwe, niet-lichtgevendo vlam.
Aan zulk een gloeibrander onderschei
den wij drie afzonderlijke doelen.
Het onderste stuk, de Düse of does,
d. i. het kleine, kegelvormige stuk, worilt
op de lamp geschroefdhierop wordt r u
de buisvormige mengkamer geschroefd,
waarop het laatste deel, het bovenstuk,
geschoven wordt. De does bevat eon
vijftal kleine gaatjes, waaruit het gas
stroomt. Door de kracht, waarmede 1 et
gas in de mengkamer stroomt, zuigt het
lucht binnen door de gaten, die zich in
den zijwand bevinden, «troomt dan nf.ar
den branderkop, waarop de gloeikous is
geplaatst, en brengt bij het aansteken
deze laatste tot gloeien.
Zooals den meesten bekend is, onder
scheiden wij aan een vlam drie elki.ar
omringende lagen, die verschillende tt m-
peratuur bezitten en waarbij op de grens
tusschen de twee buitenste lagen de
grootste hitte heerscht.
Nu heeft men het beste licht, wanneer
de gloeikous zich in deze heetste zCne
bevindt. Men zal zeggenmaak dan de
branders zoodanig, dat deze heetste zóne
en de gloeikous steeds samenvallen, dan
hebben wij altijd het moeste effect van
ons gas. Dat is iets, wat men niet van
te voren kan bewerken. Allereerst worden
gloeibranders niet in een enkele fabriek
gemaakt en hoewel men voor alles vante
maten hoeft aangenomen, kunnen toch
minieme verschillen oen verplaatsing vin
de heete zóne bewerken. Maar er z jn
nog talrijke andere oorzaken, welke wij
u alle zooveel mogelijk zullen duidel jk
maken.
Gesteld, de brander was perfekt in orde;
een nieuw opgeplaatste kous geeft het
maximum licht. Maar een gloeikous vtr-
andert eiken dag haar vorm een weinig,
krimpt iederen dag iets in, hetgeen u
zal duidelijk worden uit het photogia-
phisch beeld van het weefsol eener glo )i-
kous na 1, 100 en 300 brand-uren (fig. I).
Overgenomen uit „De Natuur", populair geïtlus
treerd maandblad, gewijd aan de Natuurkundig»
wetenschappen en hare toepassingen. Uitgave J. G
Broese, te Utrecht.
Na 100 branduren.
Fig. 1 Gloeikous, honderdmaal vergroot
Nu 300 branduren
