Dinsdag II
Februari 1908.
No. 7465.
57e Jaargang.
Feuilleton.
ELISABETH MUSCH.
AMSFOORTSCHE COURANT.
FIRMA A. H VAN CLEEFF
te AMERSFOORT.
Verschijnt DinsdagDonderdag- en Zaterdagmiddag. Abonnement per 3 maanden 1.
franco per post 1.15. Advertentiën 16 regels 60 centelke regel meer 10 cent. Bij regel-
abonnement reductie, waarvan tarief op aanvraag kosteloos. Legale, officieële- en onteigenings-
advertentiën per regel 15 cent. Beolames 1—5 regels ƒ1.25 elke regel meer 0.25. Groote
letters naar plaatsruimte. Bewijsnummers naar buiten worden in rekening gebracht en kosten
evenals afzonderlijke nummers 10 cent.
Bij advertentiën van buiten de stad worden de incasseerkosten in rekening gebracht.
BUREAU:
KORTEGRA&HT 9
Telephoon 19
INNI8GEYINGE1
De BURGEMEESTER en WETHOUDERS van
AMERSFOORT,
Gele. op art. 264 der Gemeentewet,
Doen te weten, dat bet 4e suppletoir kohier der
Inkomstenbelasting
over het dienstjaar 1907, gdedgekeurd door Gedepu
teerde Staten van Utrecht, in afschrift gedurende
vijf maanden op de Secretarie der Gemeente voor
een ieder ter lezing ligt.
Amersfoort, 10 Februari 1908.
Burgemeester en Wethouders voornoemd.
De Burgemeester,
WUDTIERS.
De Secretaris,
J, G. STENFERT KROE8E.
De BURGEMEESTER en WETHOUDERS van
AMERSFOORT,
Gelet op art. 264 der Gemeentewet,
Doen te weien, dat het le suppletoir kohier der
Straatbelasting
over het dienstjaar 1907, goedgekeurd door Gedepu
teerde Staten van Utrecht, in afschrift gedurende
v ij f maanden op de Secretarie der Gemeente voor
een ieder ter lezing ligt.
Amersfoort, 10 Februari 1908.
Burgemeester en Wethouders voornoemd,
De Burgemeester,
WUIJTIER8.
De Seoretaris,
J. G. 8TENFERT KROESE.
De GEZONDHEIDS-COMMISSIE voor de Ge
meente AMERSFOORT
brengt ter kennis van belanghebbenden, dat zij
hare Openbare vergadering, bedoeld bij art. 27 der
Gezondheidswet, ssl houden op Vrijdag 14 Februari
1908, des avonds te 81,, uur, in het Raadhuis.
Amersfoort, 10 Februari 1908.
De Gezondheidrf-Gommisaie voornoemd,
De Voorzitter,
H. W. 8CHREUDER,
TER HERINNERING.
Nog slechts deze week bestaat er gelegen
heid voor hen, die krachtens de Kieswet
aanspraak hebben om op de Kiezerslijst te
worden geplaatst, daarvan de bij de wet
voorgeschreven aangifte te doen ter Gemeente
secretarie.
De ambtenaar, daar belast met de kies
rechtzaken, zal ieder die zich tot hem wendt
behulpzaam zijn bij het opmaken der aan
gifte overeenkomstig de bepalingen der wet.
Wie uit onnoodigen, maar toch wel ver
klaarbaren schroom opziet tegen een gang
naar net Sta Ihuis, kau zich alle inlichtingen
en o ik de vereischte medewerking verschaffen
bij het Bestuur zijner kiesvereeuigiag.
Zoowel ten Stadhuize als door de kiesver-
eenigingen worden alle inlichtingen koste-
ROMAN en HISTORIE.
door
P. J. FBEDERLKS.
loos verstrekt.
En wie opziet tegen het een èn het ander
kan kosteloos een nummer van onze
courant ontvangen van 6 Februari waarin
alles zoo duidelyk mogelijk omschreven staat.
Laat dan nu ook oiemaad verzuimen,
zijn plicht te doen.
Laat allen, die als belastingbetaler ambts
halve op de Kiezerslijst worden gebracht, zich
even gaan overtuigen of hun naam er be
hoorlijk op voorkomt.
De tijd dringt.
Met den ochtend van Zaterdag 15 Februari
is de termijn van aangifte voor een geheel
jaar onherroepelijk gesloten en er is
groote waarschijnlijkheid, zoo niet baast
zekerheid, dat er in het jaar van Mei 1908
tot Mei 1909 algemeene verkiezingen voor
de Tweede Kamer zullen plaats hebben.
Kies recht is kies plicht.
Het nieuwe Ministerie.
Gistermiddag verspreidden we het vol
gende bulletin:
Men seint ons
H. M. de Koningin heeft heden getee-
kend het besluit, waarbij, overeenkomstig
de voordracht van den Kabinetsformateur,
worden benoemd tot
Minister van Buitenlandsche Zaken
jhr. mr. R. de Marebs van Swinderen,
buitengewoon Gezant en gevolmachtigd
Minister te Washington, thans met verlof
hier te lande
Minister van Justilie mr. A. P. L. Ni-
lissen, lid van den Hoogen Raad der
Nederlanden
Minister van Binnenlandsche Zaken
mr. Th. Heemskerk, Wethouder van
Financiën van Amsterdam
Minister van Marine vice-admiraal J.
Wentholt, Minister in het démissionair
Kabinet
Minister van Financiën mr. M. J. M. C.
Kolkman, lid van de Tweede Kamer der
Staten-generaal
Minister van Oorlog luitenant-generaal
F. H. A. Sabron, chef van den Generalen
I staf
i Minister van Waterstaat, mr. J. G. S.
Bevers, Wethouder van Publieke werken
van 's Gravenhage
Minister van Koloniën, A. W. F. Idbn-
bobg, Gouverneur van Suriname, oud-
Minister van Koloniën als opvolger van
jhr. mr. T. A. J. van Asch van Wijck in
1902;
Minister van Landbouw, Nijverheid en
Handel A. S. Talma, lid van de Tweede
Kamer der Staten-Generaal.
Minister Heemskerk zal tijdelijk worden
belast met de portefeuille van Koloniën
tot het in functie treden van Minister
Idenburg.
De benoeming wordt hedenavond in de
Staatscourant verwacht
De nieuwe Ministers zullen morgen door
H. M. worden beëedigd.
De ministerieele crisis duurde thans van
24 December tot 11 Februari, dus 52dagen.
De duur der vorige crisissen sedert de
jongste Grondwetsherziening in 1887 was
als vólgt:
1888 aanvrage ontslag 26 Maart, benoe
ming 20 April, duur 25 dagen1891 aan
vrage ontslag 10 Juni, benoeming 21 Augus
tus, duur 72 dagen1894 aanvrage ontslag
28 April, benoeming 8 Mei, duur 10 dagen;
1897 aanvrage ontslag 30 Juni, benoeming
26 Juli, duur 26 dagen1901 aanvrage ont
slag 1 Juli, benoeming 31 Juli, duur 30
dagen1905 aanvrage ontslag 3 Juli, benoe
ming 17 Augustus, duur 45 dagen1907
aanvrage ontslag 12 Februari, benoeming 5
April, duur 52 dagen.
l).
Hat is geenszins mijn bedoeling, ook maar in
de verste verte iets af te doen aan de inderdaad
groote verdiensten van mr. Jacob van Lennep ala
romanschrijver, doch het is mijn plau den leze-
ressen en lazers van dit blad wellicht de meest
bekende van Van Lenuep's roman-heldinnen te
leeren kennen zooals zjj, na de jongste historische
naspormeD, gebleken ie te zj)n een gansch
andere, heel wat minder sympathieke persoon, wier
leren heel wat rjjker aan romantische avonturen
is geweest dan Van Lennep wel ooit gedacht heeft.
Haar geschiedenis gelyk althans het overgroote
meerendeel onzer landgenooteD die kennen var-
scheen door Van Lennep voor de eerste maal
geboekstaafd in 1860 en ie eedert, vele malen her
drukt en in vele duizenden exemplaren verspreid,
op die wgze bekend aan vele generatiën en nog
altijd in leesbibliotheken zeer geliefd bosk.
Van Lennep schreef de roman naar de in 1836 ver
schenen .Aanteekeningan op de geschiedenis des
Vaderlands van mr. Willem Bilderdijk", eaamgeeteld
door den Deventer hoogleeraar mr. H, W. Tydeman
Dit moge hem aanleiding gegeven hebben, in den
aanhef van sijn roman te schrijven: .Het tafereel,
Marktbeweging.
dat ik dan geedgunstigen lezer aanbied, kan op
dan naam van roman geen aanspraak maken
immers de intrigue is niet vercierd, maar beett
werkelijk plaats gebad tusschen de zelfde hoofd
personen, welke door mij zijn opgevoerd en zulks
ïu bjjna alle bijzonderheden en op de wjjxe, gelijk
door m\j beschreven is..*, en zij zjjn wel degelyk
hietoriscae typen", maar toch mogen wij dit evenmin
aannemen voor goede munt als de sobrjjver dit
zelf gedaan heeft, getuige zjjn apologie over dien
aanhef, die men kan naslaan iD Ten Brink's .Ge
schiedenis der Nederlandsche Letterkunde". Zeer
scherp, doch volkomen waar sgn de woorden van
Coenraad Busken Huet, waar deze vraagt: .Hoe
heeft Van Lennep Elisabeth Musoh kunnen schrij
ven?" beantwoord met: .Alléén omdat hetconven-
tioneel-romanlisobe bjj hem boven de Geschiedenis
gaat", terwijl bij elders zeer terecht Opmerkt: .De
historische zin van den heer Van Lennep is geens
zins evenredig aan zgn historische belezenheid zijn
litterariech geweten is niet naauw genoeg, en wan
neer het hem gebeurt, de Geschiedenis niet aan te
kunnen, ligt hg haar eenvoudig een beentje I"
Wie zgn exemplaar van Van Lennep'z .Elizabeth
Musch" nog eenB opslaat, ontwaart uit de eerste blad
zijden weer, dat .in net buis der.
geen pracht en kostelijkheid heerschte ale bij ver
mogende overheidspersonen of door de fortuin be
gunstigde kooplieden"; leest andermaal met zekere
meewarigheid, dat Buatde jonge echtgenoot in
questiein„ benarde omstandigheden" verkeerde,
lóo zelfs, dat zijn schoonmoeder hem vroeg:,, wat
zult gij aanvangea, wanneer gij uwe betrekking ten
Hove verlieetf"; ergert er zich wederom aan, dat
Buatde trouwe dienaar van bet Huia van Oranje
zelfs söo in geldnood zit, dat hjj verplicht is, sgn
paard te verkoopen. En daar verschijnt opeens
.De Boer was bereid, ja geneigd den
vreemdeling welkom te heeten, die
zijn woesten grond in een tuin her
schiep. de waarde van onroerend goed
verdubbelde, uitstekende markten
in het leven riep en de armoede der
Republiek veranderde in een rijkdom,
die alle vooral elling overtrof.
.Geen wonder, dat men zulke
lieden aanmoedigde, hunne
7 rd. hi
igde'
.De opbrengst der akkers steeg
buiiengewoon en de verhoogde koop
kracht der boeren deed
nieuwe bloeiende markt
plaatsen ontstaan, alwaar het
handwerk werd beoefend, ten einde
de boeren van de noodige gereed
schappen en weelde artikelen te voor
zien.
Dr. Frans Oppenheimer, Grosx
Gmndeigenthum und So'ziale
Frage.
Nu een deskundige als de beer Schutte-
vaer, tuinbouwleeraar en pr&clisch groenten-
kweeker te Nijkerk, een zóo krachtige lans
heelt gebroken voor de bewering der Markt-
commissie n.l. dat de omstreken van Amers
foort voor een groot deel geschikt en aan
gewezen zgn voor den tuinbouw en de stad
Amersfoort als plaats voor centrale
groentenmarkt,dat dan tuinbouw, ouder goede
leiding, tot bloei moet komen en belangrijke
voordeelen zal aanbrengen èn aan de kweekers
èn vooral aan de stad Amersfoort, dat voor dat
alles in de eerste plaats noodig is een voor
den aard der producten en naar de eischen
des tijds ingerichte markt, nu kan ik mg
zeker ontslagen rekenen van de verplichting
om nog meer argumenten aan te brengen.
De lesing van den heer Sebuttevaer toch
heeft alle beweringen tegen (ik schreef
bgna argumenten) voorgoed te niet gedaan.
Over een markt voor groenten dus met
meer.
Thans echter over een ander, niet minder
belangrijk deel der markt, die zelfs in bet
advies van de Kamer van Koophandel en
Fabrieken en in het advies 'van Burgemeester
en Wethouders belangrijk genoemd wordt
In vind daartoe vooral aanleiding nu bet
vroeger lid der Markt-commissie de beer
Jac. Reuten mg bet verslag over 1907 der
V. P. N. in de proviucie Limburg toezond,
waaruit ik het volgende mededeel;
De beer H. G. de Ponti, Secretaris der
provinciale afdeeling Limburg van de >Ver-
en tamme konijnenteelt in Nederland" schrgÜ
dan:
Voor de eerste meal, dat mg de eer te beurt valt,
voor dese vergadering het Jaarverslag te mogen uit-
brengen, verbeug ik mg vau harte over de gestadige
uitbreiding onzer schoone afdeeling by na de eerite
van het heele land. Sprak mjjn geacote voorganger
bet vorig jaar van een twintig onderafdeelingen toet
932 leden, wjj kunnen thans wjjxen op 4- onderaf
deelingen met ruim 1400 leden. Ter vergelijking
willen we eena even een slaatje opmaken, dat een
overzioht geeft sedert het ontstaan der afdeeling.
Op het einde van 1902 bestonden er 8 onderaf
deelingen met 199 leden; in 1903 kwam er slectue
1 onderafdeeling bjj, in 1904 slechts 2, en in 1906
vier. Toeu was bet aantal l>den dan ook reeds ge
klommen tot 666. Het jaar 1906 echier overtreft al
de vorige jaren. Toen kwamen er 8 onderafdeelin
gen bjj, terwjjl het aantal leden klom tot 932. En
in 1907? Het aantal onder-afdeeliugen verdubbelde,
het aantal leden nam toe met 66 procent.
De gestadige uitbreiding onzer afdeeling, we zeiden
bet straks, verheugt ons, maar nog meer voldoening
echenkt ons de enorme stjjging vau den aanvoer
aan onse prachtige mjjnen.
Werden e- in 1908 slechts 9876 900 eieren aange
voerd, in 1906 steeg deze aanvoer tol 6 504 000 en in
1907 tot 9020290. Eu in weer il van do kolossale
stjjging in productie werdeD de prijzen hoe lauger
zoo beter. Maekte men in 1905 gemiddeld slechte
f8.76, in 1906reeds f8.91 en in 1907 zelfs f4en daar
boven. In 't geheel werd aan de nijjneu te Maas
tricht en te Roermond in 1907 voor f 862 876.76
eieren verhandeld. Of dus onn- propaganda uok in
goede eu vrvoblbare aarde is gevaileu.
Wilt ge eenige cjjfers van onze Limburgsche
dorpjes t
Venrajj leverde 1 274 000 eieren, Sevenum 1189 000,
Horst 1188000. Helden 611000, Neer 463000. Bug-
genum 288000, Meerloo en omstreken 226000
als de deus exmachina de beer Van Espenblad,
die bem aanzet tot de bekende correspondentie
met Sylvius den Engelscben spion en jdiene
principalen, welke brielwitaeling een einde sa'
maken aan de boven geschetste,, benarde omstan'
digbeden" en te geljjk aam het leven van 'den
eigenlijken held van deze rom an.
Eer ie u thans ga bewjjzen, dat Elisabeth Musch
evenals Buat seer welgesteld wee; det het tooneel
in de kraamkamer niet kAn zijn voorgevallen,, in
Februari 1666"— omdat het jongste kind werd ge
doopt begin December 1665, en nimmer kan zjjn
afgespeeld .in een onaansieuljjke huizinge in het
Noord einde"— maar in een huis aan de Hoogs
Nieuwstraat; alvorens ik dit uit historie* he gegevens
ga bewjjzee.sjj hetmjj vergund, deoudeni van .Betje"
geljjk zjj in de wandeling heette— u vnor te stellen
Haar vader was Cor ïelis Musch, eon zoon van
Jan Jacobss. Musoh, Burgemeester van Rotterdam
en Bewindhebber der Oost-Indische Jompaguie, ec
van Maritgen Matelief.
Reeds als Leidsch student hjj werd als zooda
nig ingeschreven 26 April 1612 en verklaarde toen
20 jaar oud te zjju had hij zekere vermaardheid
als losboL Toch werd hg in 1619 Seoretaris sjjner
geboortestad. Hjj waa zeer bekwaam en zocht vooruit
te komen in de wereld ea het gelukte hem, hoewel
zjjn nauwgezetheid op 't stuk van geldzaken toen
reeds zeer verdaoht was, den 27 April 1628 bevorderd
te worden tot Griffier der Staten-generaal.
Dit ambt dat hjj bjjna 2< jaren bekleedde, ver
zekerde hem een zeer g-ooten invloed op den gang
van zaken en bjjgevolg do maobt om naar believen
gunsten te verleenen, of die te onthouden. Algemeen
werd hjj beticht, dien Invloed te gebruiken tot eigen
voordeel. Bjj zjjn levea werd hem dit vaek verweten
in talloose pamfletten; na zjjn dood werd een on-
deraoek naar zjjn handelingen bevolen, dat met opzet
slepende is geitouwen. De stukkeu ecnier die daar
omtrent nog aanwezig zjju in bet Rjjks-troaief te
'e-Grmvenhage geven geen hoogen dunk van 's mans
onkreukbare trouw en belangloosheid. Het bem
ten laste gelegde bleek genoegzaam uil net kolos
sale vermogen, dat bjj naliet.
Hjj overleed vrjj plotseling den 16 December 1660.
Langen ijjd ie gedacht aan zelfmoord eu zelfs scorjjft
Aerssens van 8om nelsdjjok, K.adstieer vso den
Prins, in zgn Mémoires „Le (treffier Musch s' est
laissé mourir eet te nuicteu voegt daaraan toe
J' aimerais mieux étre son béritier en ce monde
que sou conducteur eu I' autre", maar toch schijnt
dat denkbeeld losgelaten te moeten worden. Niet
alleen teekent Convtantjjn Huygens, Secretaris van
drie Prinsen van Oranje en ook uit anderen hoofde
steeds zeer goed ingelicht, in zijn Dagboek, op 15
December 1660 aen ..tegen middernacht overleed de
Griffier der A'gemeene Stateu Cornelia Musch",
maar ook noodde Musch ambisopvolgef, Ruyec», de
leden der Staten-generaal ten begrateuiase van .Grif
fier Musch saliger", een kjjvoeging welke men
destijds waarlijk niet bezigde als niei alles geheel
in den vorm was. Die begrafenis had op 23 Decem
ber des middags te 3 uur plaats, zeer vermoedelük
le 'e Gravenhage omdat de duisternis te spoedig
inviel den det meu zich buiten de stad kon begeven
al ie daarvan thans ook geen enkel bew jjs te vinden.
(Wordt vervolgd).
