Donderdag 16
April 1908.
No. 7493.
57e Jaargang.
Feuilleton.
FIRMA A. H. VAN CLEEFF
te AMERSFOORT.
Verschijnt Dinsda Donderdagen Zaterdagmiddag. Abonnement per B maanden 1.
franco per post 1.15. Advortentiën 16 regels 60 cent; elke regel meerit)cent BIJ regel*
abonnement reductie, waarvan tarief op aanvraag kosteloos. Legale, ofllcieële- en ontnigenings-
advortentiën per regel 15 cent. Keolamos 15 regels 1.25 elke regel meer 0.25. Groote
letters naar plaatsruimte. Bewijsnummers naar bulten worden in rekening gebracht en kosten
ovenals afzonderlijke nummers 10 cent.
By advortentiën van buiten de stad worden de incaaseerkoaten in rekening gebracht.
BUREAU:
KORTEORACHT9
Postbus 9.
Telephoon 10
KENNlHtiETING.
BURGEMEESTER en WETHOUDERS van
AMERSFOORT.
Gelet op ari. 87 (lor Drankwet,
brengen ter openbare kennis:
te. (Int bij hen is ingooiend een verzoekschrift j
om verlof tot verkoop van alcoholhoudender) drank I
anderen dan sterkedrank, voor gebruik ter plaatse I
van verkoop, door WILLEM VASTENBURG,
schilder, wonende te Amersfoort, iti do beneden-
voor-'okaliieit van liet perceel Zuidsingel no. 80
alhier;
e. dat binnen twen weken na deze bekendmaking I
ieder legen hel vorleonen van hol verlof schriftelijk j
bezwaren by Burgemeester en Wol houders kan in
brengen.
Amersfoorl, 15 April 1908.
Burgemeester en Wethouders voornoemd,
Dc Burgemeester, i
WUUTIERS.
De Secretaris,
J. G. STENFKRT KltOESE.
Itet militaire vraagstuk.
Kapitein L. F. Duymaer van Twist, lid van
de Tweede Kamer der Staten-gcneraai, besprak
Dinsdagavond in de openbare vergadering der
anti-revolutionnairo propaganda-club „Groen
van Prinsterer" bovendstaand onderwerp. Een
groot aantal oilicieron was onder zijn gehoor.
De Voorzitter der club, do neer Goos-
sens, opende do bijeenkomst op de gebruikelijke
wijze met gebed en verleende na een kort wel
komstwoord liet woord aan den heer Duymaer
van Twist, die ongeveer zeide.
't Is goed als we in ons vaderland samen
komen aan verschillende plaatsen en daarbij dan
de politiek laten rusten en vragen van den dag
eens onder de oogen kijken. En to doze behoort
zeer zeker het militaire vraagstuk, dat in den
laatsten tyd zoo sterk op den voorgrond is ge
schoven, te meer omdat te onzaliger ure de
politiek in de legerkwestio is gebaald.
Zonder te zeer technisch te worden, waardoor
het leeken-element van deze vergadering allicht
te zoer verward zou raken in technische détails,
zal ik trachten licht te doen schijnen op het
leger vraagstuk zoo, dat ieder iets kan meedragen
van het gehoorde.
Onze tijd staat in het teeken der landsverdedi
ging; een gevolg, dat ia do militaire vraag te
onzaliger ure is gehaald de politiek, hetgeen ten
gevolge hnd den val van drie Ministers, en ten
slotte van het geheele Ministerie. En verwonde
ring baart het, dit. men in ons land de politiek
beeft gebracht in een kwestie, die met politiek
juist niets te maken heeft.
In 1901 werd aangenomen de nieuwe Legorwet
welke die van 1801 verving. Reeds was getracht,
die te herzien tijdens het Ministerie-Mackay
18881891, doch toen dit aftrad, bleef de mili
taire kwestie onafgedaan om door het Ministerie-
Borgesius opnieuw ter handle worden genomen,
hetgeen ten gevolge had, dat de persoonlijke
dienstplicht werd ingevoerd.
20.)
Er was de laatste dagen over niels nndots gespro
ken dan over dc komst van Hans. Aan den lunch,
voor en nu het diner werd dit thema ter sprake
gebracht de gravin vergat ter wille van haar
zoon geheel in al, dal cr ook nog andere adellijke
personen waren, over wie gesproken kon worden,
en de graaf verlangde niet .ens zyn partytjeécarté.
Hij was nog stiller dan anders, terwyl de anderen
spraken en by zyc groote „after-dinner" rookte en
probeerde in zyn herinnering terug te roepon wat
hi, in ziju jeugd op zijn kerfstok had gehad wanneer
„verloren zoon" voor een paar dagen iu het huis
vsn zyn ouders kwam..
Maar hjj moest bekennen, dat do lyat van zyn
jeugdzonden te «root was; een ware chaos.
Moobt Hans komen, do geldkas was gevuld. Do
graaf had zich uit zyn reservefonds by do Duitsoho
Bank een twintigduizend mark laten laten zenden
cn geloofde daarmee den eersten aanval wel to
zullen doorstaan. Lukte hol niet. dan moesten, zoo
als de militairen zeiden, nog maar meer reaervctroo-
pen muit ukken. Waarvoor was er anders geld?
Plotseling viel hem uit zijn luitenants! ijd een
woord van een opporotVicier in, dat don niet bo-
trpffendei. een smakelijk lachen bezorgde, doch
den getroffene een zeer pijnlijk gezicht deed zotten
een doodvonnis, met lachend gelaat uitgesproken.
Ja, dit oiitBlng-ijuneaties, De graaf was veel te
goed van harte en voel te toegevend voor anderen
Dc Legerwet 19 U wits noodig. Die van 1861
gaf 5 lichtingen van 11000 man, die van 4 April
189U gaf 7 lichtingen van 11000 man; doch bij
do groote legermachten van dc naburige Staten,
zelfs van België, was uitbreiding van het con
tingent noodig en werd dit gebracht op 17-5 000
man aan leger cn landweer samen.
Die uitbreiding nroest zijn in de breedte, of
in de diepte, dat is con groot contingent met
weinig diensttijd, bij voorbeeld 80 000 man mol
5 dienstjaren, dan wel een kleiner contingent met
langoren dienst, by voorbeeld 10000 man mot
15 jaar, hetgeen ook weer is 15 000 man. En in
1901 koos men do formatie in do diepte en
bepaalde het contingent op 17500 man met 8
jaren dienst bij liet leger plus 7 jaar by do land
weer ongerekend do man of wat voor de
zee-militie dus een groot contingent met
langen diensttijd.
Op het eerste punt word dus daarmee voldaan
aan het .-erlangendoch alras achtte nier. den
oefentijd te lang en dr ing mon aan op verkorte
oefotvng. Ik mocht meestrijden voor oen korter
ociontijd dan 17 maanden on meen dan ook.
dut do eerste oefentijd inderdaud niet zoo lang
behoeft te wezen.
Zoo zijn we gekomon van 17 maanden op
S'/j maand en 5200 viermannders.
Aan die korter oefentijd ii- echter verhonden
een blijvend gedeelte, de zaak waarover vooral
in den laatsten tijd zooveel is geschreven en
gesproken; dat zijn twee ploegen van 7500 man.
Dit alles voor den onbereden wapens, want
bij de bereden wapens is de eerste oefentijd twee
jaar; een groot verschil dus.
Op deze twee punten nu werd de wet van
1861 in 1901 gewijzigd en aan het Ministerie-
Kuyper werd de moeilijke tnaic opgelegd, de
wet van 1901 uit te voeren. Dit Kabinet moest
echter plaats maken voor het Ministerie-De
Meester en kon dus de wet niet in haar geheel
uitvoeren,
Groote bezwaren zijn legen de wet 1901 niet
gemaaktwel weBsonte men enkele technische
wijzigingen, doch in cle onderdooien, maar niet
in de principieels punten. Bepaalde voorstellen
werden echter niet aanhangig gemaakt, zooals
dit pleegt te gebeuren in het jaar vóór de
generale verkiezingen. Dan wordt de lijn uit
gestippeld waarlangs die verkiezingen zullen
•oopon, rioals in 1901 het blanco artikel. Over
de inilhaire kwestie sprak echter niemand en zelfs
de heer Borgeshis stemde drie jaren achtereen
vooi de Begrootïng van den heer Bergansius;
hol vierde jaar was hij afwezig.
Den 24 December 1904 echter legde de heer
Hmeengo in de Kamer do verklaring af: „Ik
heb vertrouwen in den Minister (enz.) maar
hezwnar tegen hel eindcijfer zijner Be/routing".
Er was absoluut geen mikmak aan do lucht,
doch er werd tegen gestemd, alleon om het eind
cijfer. Niemand dacht echter nan con naar voren
solr iven van de militaire kwestie, hetgeen lot
g-volg zou hebben gehad den vul van het
Ministerie.
Wel stonden in de programs van Liberale
oin het hnr.lo principe daarvan lo billijken, al kon
hy do noodzukelykhe d niet alltfd ontkennen. Ook
daarom reeds was hy bly, niet moer dc uniform to
dragon en te mooton zien hoe vclon loefden in
bestendigen angst voor hun ontslag. Neon, hy had
er nooit van gehouden en wanneer hy niet zeven
jaar officier bad mooton zijn om da erfenis te
krijgen, wanneer hy niet zeven jaar had mooton
strydon om het goed zyner vaderou, dan was hy
cr al veel eerder uit getrokken.
Dat was het eenige waaiin vader en zoon niet
overeenstemdenHans was met hart en ziel officier
Toen do graaf voor do co'sto maal tot deze ont
dekking kwam. was hy van louter verhaz ng in zyn
stool gevallen en had zyn zoon in stomme verbazing
aangekeken.
Weken lang gaf hy zich grootste moeite om dit
raadsel op te lossen en to vork la-en. Toen hem
dal niet gelukte, vroeg hy zjjn zoon:
„Waarom hen jy met hart cn ziel soldaat? Hou je
van don dienst i
„Neen".
„Hou je dan van de miuUsolmppolyko positie,
die jo als officier inneemt".
„Die zou ik zonderde uniform evengoed hebben,"
,Ja natuurlijk; maar waarom hou je tlnu van je
beroep
„D l weet ik niet, pnnn."
En aangezien Hans het zelf niet wist, had zijn
vader hol definitief opgegeven, don sluier overdezo
geheimzinnige zonk op te lichten.
Vanmiddag zou Hans nu eindelijk koraon on
dat was volgens don baron do ImOgsto tyd, want
hy kon al die gesprekken over den zoon des huizes
«int langer nanhooren. Z(j iiilorrerseerden hom
weinig nu -hy den Jongen officier niet kende en dus
steeds zwijgend toehoorden moest wezenmaar
toen de gravin hem met huur lielrtcn glimlach,die
Unie on Vrijzinnige Demooraten eenige phrasen,
doch mot geen onkel woord werd door hen
gesproken over do militaire kwestie. Er moot
dus iets gebeurd zijn achter de schermen.
ik debatnerdo te Dordrecht met d n hoor
Merchant, den militairen specialiteit der V. 1).
die het democratisch legersyrteem wenscl.en, en
den heer Groonevold, hun bekenden propagan
dise h en toen begreep ik. wat er gebeurd was.
Do Lib. linie houdt dol veel van het binnco
artikel, terwijl do V. D. waren voor algemeen
kiesrecht. Eindelijk ia men gekomen tot een
vergelijk en zijn do V. D. gewonnen voor hot
blanco artikel, doch daarvoor is do Lib. Unie
gaan ijveren voor dc hervorming van ons defen
siewezen in de richting van eon volkslwgor,
maar daardoor is de Lib. Unio gebracht in
groote moeilijkheden, omdat zy nooit heeft
geweten wat zij wilde? Zelfs de bekende „V.D."
schreef na dc kwestie Van Roppard, dat hem
het optreden der Lib. Unie onbegrijpelijk voor
kwam.
Ieder begrijpt hoe moeilijk het is, een leuze uit
te voöre die slechts is een hollo phraseeen
program, dat onmogelijk uitvoerbaar is.
Er waren twee leuzen: bezuinigen op militaire
uitgaven.
Maar do Lib kunnen niet zoo bezuinigen als
wij, Anti-rev. Ton bewijze hiervan een staaltje
toen do wet van 1901 tot stand zou komen,
vroeg do rechterzijde naar de kosten. Minister
Picrson antwoordderoyaal genomen een railioon
ruim. Kn in 1900 was het eindcijfer 119 ton
in 190i was het eindcijfer niet 229. doch 279
ton of millioen meer. En dit is niet de schuld
van het Ministerie-Kuyper, dat do wet slechts
had uit to vocron, 'doch de schuld van de
mannen van links.
De zuinigheid is niet aan links. Nauwelijks
was het Ministerie Do Meester npgetieden of net
ontwerp tol afwerking der stelling van Amster
dam be eikte de Kamer; daarmee was 10 millioen
gemoeid. Do Begrooting van Marine steeg in
het eerste jaar mot 6 ton on Minister Cohon
Stuart moaklo oen mooi plan tot afwerking der
vloo», waarmee 84 millioen zou gemoeid zijn.
Gekscherend werd Minister Stuart verweten, aat
hij met zuinig was, en hij antwoordde: Ik wil
niet zuinig zijn.
Men ziet dus, dat men niet zuinig is aan links
en geer. wonder is 't dan ook, dut 27 December
1907 als heer Troelstra aandrong op bezuiniging.
Waarom viel echter Minister Van Kappard
Omdat links zijn Begrooting verwierp.
Die twee jaren op het gebied der land volle
diging hebben ons een nardigen kijk gegeven
op links.
Do heer Hmeenge zeide in December 1904 te
zullen stemmen tegen de Oorlugsbegrootiua oir»
haar hoog eindcijferdoch toen eon jaar later
de Begrooting van den lieer Staal honger was
dan die van den hoer Bergansius zweeg de lieer
Smoongo en hy stemde niet alleen voor hot
afwerken der Amsterdainsche stelling, maar
verdedigde zelfs die aanvraag door dik en dun.
Dit nu is het eigenaardige van het gedoe
evenwel meer haar zoon dsn ilen aangesprokene
gold, vroeg nf ook b|j niet verheugd was, hnd hy
met hsur lof moeten instemmen, of hy wilde of
niet,
Vundnsg look alle* wol in de war. Wanneer do
Keiz r in hoogst eigen persoon zou zijn gekoute",
had mou niet, meer drukte kunnen maken, meer
geagiteerd kunnen wezen. Om voor den baron
iiilx-grypeiyko redenen, stelden do muisjes voor,
heden niet Ie orfenfll.
„Waarom niet? vroeg hy verbaasd, „VVy rijden
vim tien tot elf, do trein komt pus om Indfvijt; u
kunt toch niet zoo vroeg naar hei station gaan.
Eu daarom begrijp ik niet waarom wo lo les niet
zouden laten doorgaan, afgezien daarvan, dat het
voor de paarden niet deug dal zy een heelen
dag niets doen: zy moeten zich bowegen."
„Eigenlijk hebt u gelyk, baron" zeide Alcxs. „Ik
zal me vlug gaan vetkleedan. Ga je mee, Dtgmur 1"
Do baron had er een eed op willen doos, dat,
Dag mar onder hot eeno of andere voorwendsel een
excuus gezocht zou hebben maar hy had tioh
vergist. Heel kalm stond zij op, legdo haar olgarot
op hot aschbakjo en zoide:
„Ik len hot met Al»*a eens. Ik ga me aok
verklootten. Binnen ecu half uur zijn wo in do
manego, baron."
Scheidegg bleef alleen. Toen de meisjes weg waren,
stampte hy boos op den grond. Hy had ziuh ver
beeld Dagmar heel goed te kennen eu meermalen
moest hy zien, dat *ij toch nog iu veel opzichten
oen raadsel voor hem was. H'Ü had zich do overwin
ning gemakkelijker voorgesteld. Hy had aan oen
nieuwe uitgave van „De getomdo feeks" gedacht en
l>y llol)zelf gezegd „Dagmar zal je niet reu etillo,
maar een openlijke oppositie wonen: maar Je zult
dour do macht van je persoon boworkon, dat zu je
ift."
links; als in weten, dat hut signaal op veilig
staat, dun willen ze wol eens uit tl» band springen
Do eerste leus ia dus niet bewaarheid.
Do tweede lette washervorming der defensie
in de richting van con volksb-gor.
Eon leus zonder diepte. Men moet eerst weten,
waar dat volkslegers ligt alvorens men do rich
ting kan opgaan, ander k.m mon geon stap in
die richting doen. Ook het Ministerie wist niet
waar dat volksleger lug, wist niet waar dut ideaal
to vinden was, Bovendien was do tijd niet rijp
voor deze horvorming; dat is bewezen bij de
Lopjrwet 1901, die technisch vol fouten is, zoo
vol, dat do veelbesproken Drankwet or uog hei
lig bij is.
Ik ben voorstander von do viermannders, mits
wo in do kazernes krijgen hoogst bekwame
iongolicden, als 't ware reeds gegradruoord door
hun vooroefening by woerbaarheidskorpson. De
groote fout is echter, dat onder lo 5200 vior-
maauders vogels van zeer diverse pluimage zyn,
zoll's die niets weten van den dienst, naast om
zoo te zeggen professoren. Hoe kan een instruc
teur ook maar iets te rooht brengen van een zóo
uitconluopondo klas
Wil mon de technische herziening der Wet
dan moot allereerst dit stuk herzien en mon
moet dun uie* zoggener zullen 5200 viermann
ders z|jn bij elko lichting; doch mou late des
noods 10000 viermannders toe, mits zy allen
voldoen aan zo r hooge oischon.
Do tweede kapitale fout is hot behoud van het
blijvend gedeelte. Die font, reeds uit de wet van
1861, had mouten ondervangen worden door wij
ziging van de wet, doch niet middels een Be-
grootingspost.
Immers dit is een integreerend deol dor wet,
een waarop het gansohe gebouw rust.
En zooais Minister Staal dozo wijziging voor-
stolde, was het slechts een vergulde pil met een
bitteren bijsmaak w.»nt zijn wijziging gaf geen
vermindering, doch zoor grootu verzwaring der
militaire lasten. Immers hu de bereden wapens,
waar veel vrywilligere en dus weinig milicions
waren, gingen voel vrijwilligsrs loopen, die
moesten vervangen worden door milioions, die
nu 2 jaar in plaats vun 8';, maand moesten
uienen. Hoe groot dio verzwaring is, blijkt hieruit,
I dat bij do uidéttling in 19t)7 roods 18U man
I moer warden aangewezen voordo bereden wapens,
I turwyl uij de indeeling in 1908 oen byzonder
i zware druk werd gelegd op d provinciën
Utrecht en Overijsul. In lamst genoemde provin-
I cio, waaruit vroeger 70 miliciens worden aan
gewezen voor do bereden wapens, werden thans
140 daarbij ingedeeld voor 2 iuur, terwyl zo
I anders mot 8% maand zouden zijn vry geweest.
I Dit holderdebolder nu heeft groote ontstemming
gewekt hy ons volk.
1 Er is nog een andore omstandigheid. Men wil
du Landweer de mobilisatie doen dokken doch or
zijn grena-bataljonx, zonder een enkel officier
en amper onderofficieren. H u> wil men nu, dat
zij, vooral in tijd vun oorlog, hun opdracht vol-
voeren
Nog dezer dagen hoeft Minister Sabron in de
ten slotte je tin geeft.
Maar het were d-m baron duidolyk, dat Dagmar
w iuig overeenkomt luid met d - Katharine uit
Seakespeare's dram», en wanneer zy al op baar leek,
dan had zj) in u-dor geval oen andore sirydwyze,
want zy gaf ultjjd toe. Voor «eu o igeubllz was in
huur oogen dan wel vi-rzei en tegenstand to lezen
co dan schoen z(j to zogg.it»: ik doe precies wat ik
wil; maiir t.cli voegde zy zich tiaar zyn wil.zouder
con woord to zcggiii).
Du baron knarste op do t uiden. Dagmar kon niet
tuifiV-iyker en voorkomender jegens hom ijjo on
toch wat or in haar houding soma een bijna
bt-lerdigonde geringschatting voor zyn persoon. Hy
moest vaak moeite doen, zien nirt in verraden.
Maar hou atmlachiig Dagmar ook beprootde
gewaar to worden wat er in ht-rn omging, dat
luklu haar nooit.
Niemand bomorkto iets van den stlllon kryg
tusacheii ben beidon. Allen duchten dat hun
onderlinge verhouding zoo goed mogelyk was.
Sh-unt* zyzolven wisten hoe zy tegoi over «'kaar
I stondou, eu zij gaven geen vun boitfou toe.
Do baron wist heel zeker, dat ula hy zioh een
maal door eon wöord of blik aan linar had verra
den, zy or ti'Otsoh op geweest sou zyn on van dat
oogen blik xcu hot hom duinu duaal gemakkelijker
vallen, haar te winnen, Maar hij wilde niet t En
dut by niet wilde lattn zien, dat haar scherpe woor-
don bom vaak gewond ino-sleo hebben, inaakie
I Dagmar telkenmale opnieuw boos en zenuwachtig.
Dat wist hy; maar toon, wanuoer iemand hier de
j overwinning zou behaloo, dan leu hy hot zijn.
Er mocht gebeurou wat geboureu moest, maar nooit
zou du mooie, trotsche Dagmar, al was het ook
maar togonnver zio'izdf, or zich op kunnen beroe-
I men, dat zy e n eenvoudigen ryle-raar, dia het
gewaagd had de oi>grn n ar haar op te slaan,
I eenvoudig eeu blauwtje bad luien loopeu.
(Wordt vervolgd.)
