Donderdag 22
October
1908.
No. 5738.
58e Jaargang.
MJERSFOORTSCHE GQÏÏRAIT.
UITGAVE
FIRMA A. H. VAM CLEEFF
te AMERSFOORT.
Verschijnt DinsdagDonderdag- en Zaterdagmiddag. Abonnement per 3 maanden fi.
franco per post f 1.45. Advertentiën 1—6 regels 60 cent; elke regel meer 10cent. Bij regel-
abonnemout reductie, waarvan tarief op aanvraag kosleloos. Legale, oilicieële- en ontoigenings-
advertentiën per regel 15 cent. Reclames 1—5 regels f 1.25 elke regel meer f 0.25. Groote
letters naar plaatsruimte. Bewijsnummers naar buiteu worden in rekening gebracht en koeten
evenals afzonderlijke nummers 10 cent.
Bfj advertentiën van buiten de stad worden de incas9eerkosten in rekening gebracht
BUREAU
KORTEGRACHT9
Postbus 0. Telephoon 19,
KENNISGEVING.
De BURGEMEESTER van AMERSFOORT,
Gezien artikel 41 der Gemeentewet,
bronptt ter kennis van de ingezetenen, dat de Raad
dezer Gemeente zal vergaderen op DINSDAG den
27 October aanstaande, des namiddags te l'/« ure.
Amersfoort, 22 October 1908.
De Burgemeester voornoemd,
WÜIJTIER8.
Te veel schaadt.
De Hilversumsche apotheker, dr. R. Feeu-
stra, een der Zoeklicnt-scbryvers van „De
Telegraaf" bad het dezer dagen over eet-
retorm en schrijft o.a.
Deze lijd heeft een volle, vette maag.
SchraoseD, 't er vau nemen, liefst stiekum,
dat de anderen niet merken hoe de afgod,
die onder de ribbogen hangt, wordt beleden
en aangesmacbt. 'a Zacht eitje, een omme-
lelje frappé, sauce piquanle, heilbot met
godenmayunnaise. Eeu glaasje Leoville 1880
of Gharteraud 1884 met geurig bouquet.
Pointes d'asperges in natuurboter, tong,
reerug, petits puis, rumpuddiug. Bin dan de
koffie, geurig bruin, dampend daar overheen
met 't kleine glaasje Hennesy met de 3 ster
retjes, een Cusenier of een Benedictijner
daarnevens. Dan 'n sigaartje aanzuigen. 1st
das Leben wunderschönl Men gaat inden
stoel haogen, geelt zich 'n ar vsd gewichtige,
hoogst-gecul li veerde attentie of conversatie.
Men gaat thee driukeu en digereert achter
al den geestesarbeid, die in een avondblad
gestold zit; sui'-gewicbtig.
Een is opgestaan, die deze smullers toe
roept: Wilt jij weer lacheu in het blij ie
licht van milden en goeden menscbenzin
Wilt gjj u weer sterk voelen en een heros,
die alle muren die 'm den weg ter zege
sperren tot puin slaat? Wilt gij uw ziel
keeren naar het zachte zomerlicht van eerst
ontluiken en goudgezuomd groen Wilt gij
weer de trilliugeu van uw Acbilles-pees tot
uw cerebrum voelen huiveren hoogstmo-
menten van uw psychisch zyu, zooals ge ze
ais meisje van 15 of als jongen van 18 in
den wervels!reng voelde snorren?
Eh-bien. Eet van zes, zeven gulden in de
maand hoogstens tien. Menu brood, rogge
brood, rhabarbersteeleu, grutjes; nu eu dan
'u vijg, een appel ol wat audero vruchten,
vitello en palmiu. Sonst nichts.
Een vegetariër zult gij, lezer, vragen.
Vau de vegetarische bluf, al zat. Dal kennen
we. Rijst met apenootjes, aqua lontaua voor
wijn e" pruimedanteu om al de onverteer
bare' cellulose te stuweo van de Kilo's plant
aardig eten, die je noodig hebt om tot het
eiwit op het door de officieele geneeskunst
geëischte cijier te komen en je volle
menschenkracbt en waarde te behouden.
Dr. M. Hindhede, de Deen, die onzen tijd
de reformatie van de eetkunst predikt, is een
vegetariër, ^eker, maar het vegetarisme is
geen alpha o omega, geen dogma b\j hem.
De eetkunsi, die hg leeraart, is er vooral een
vaDhongerlijden. En de kernkwestie van
z'uïëër: Gg, zelf vergiftiger* eet te veel.
Beperkt u. Gij gaat aan uw vraatzucht door
hart-, vaat-, zenuw- en zielsvergiftiging ten
gronde. Een meusch kan leven van 16 öre
per dag van 16 centen. Heel, heel uit
stekend?- Eet weinig. Eet hoogstens 3 kee
ren per dag en scheidt er telkens uit, juist
wanneer 't pas begint te smaken! 's Mor
gens een paar plakjes brood met palmm
's middags wat grutjes met rhabarberco.npote,
een appel na0D tegen schemer weer zoo
wat, of 'n hapje rijst. En vloek het ge
slacht, waarvan gij een laatstgestempelde
schakel zijt, zoo ge na 'n half jaar niet dank
baar door 's levens god'lijkeu wondortuin
scharrelt en zoo ge dan met met een
groot voorgenot aan uw dun sneedje Graham
met cocosvet denkt als thans aan een ree-
ragoat met Madeira-saus.
Dr. Hindhede, de schrijver van een bj
Koehler te Leipzig uitgekomen boekȣur
Reform unserer Ernabiung", scbynt van huis
uit een man van zuiuigen aanleg. Hg is be
gonnen den boeren lgnkoekun tespamn voor
het vee. Die beesten eten veel te veel. Zon
der er zoo'n overmaat van eiwit en olie in
te stoppen, moet er toch even veel en oven
goede uielk uit kunuen komen, heeft Hin
dhede gedacht. Toeu proeven laten nemeu
half rantsoen koeksn en wat knollen meer.
Het resultaat viel in de lijn van zjjo ver
moedens. En trotscb schreef de zickeohuis-
dokter aan zjjo boereovolkje van Jutland:
De overmatige koekenvoederiug, om veel en
goede melk te krijgen, rendeert niet; de
lynkoekeukwestieiseiue Urinfrage; keino
Milchfrage. Basta.
Na het vee, de menschcn. De dokter
ging den ouden kostnorra eens na. Die is
van Voit en beweert, dat eeu gezond, nor
maal rnensch noodig heelt per dag, bjj nor
male levensbelasling, 11J Gram eiwit, 56
Gram vet en 500 Gram koolhydraten. Nu
bestaan er voor deze verschilleude chemische
groepeeringen eenheden en voor die een
heden heeft men energie-cyfers afgeleid.
Men meet in warmte-energiedat wil dus
zeggen in calorieën. Een Gram eiwit wordt
gesteldop 41 calorieën, een Gram vet op 93.
Boe men precies aan die cglërs komt, mag
Joost weten. In de Bei theiotsche hum, che
misch gemeten, komt men tot geheel andere
resultaten. De cijfers regardeeren de gedeel
telijke pbysiologische verbranding in het
lichaam.
Volgens den ouden Voitschen ranisoennorm
zou eeu mensch per dag dikke drieduizend
calorieën naar binnen werken. Nu merkte
Hiudhede op, dat zelfs in het eten niet on
matige menschen tot twee en drie maal meer
verorberden en vermoedde, dat 2U0Ü in
plaats 3 mille ook nog genoeg calorieën
voor het menschelyke oventje zou opleveroD.
Deze vermoedens werden door zijn proef
nemingen bevestigd en zoo kwam hg tot
de hongerlgders-blgde-boodschap: een mdnsch
kan voor 16 centeu per dag leven. Met vier
sueedjes graham, een dito rogge, eeu lik
vitello, eeu pintje melk, eeu paur vijgen
en een half ous grutjes is de zwaarste lier-
senathleet of de nijverste laudman stoffelijk
voldoende voor eenmaal 24 uren uitgerust.
Men behoeft niet alles te gelouven wat
Hindhede beweert en kan voor diens menu's
en eetvariuties den neus ophalen, maar op
éeu onderwerp praat hg u er iu, omdat hg
daar stevig argumenteert en inet zijn be
schuiten- eu grutje9kuuken op tafel timmert.
Het eiwit wordt heden ten dage te hoog
aangeslagen. De oude voedingskroinme van
Küuig deugt geen klap. Die zei5: 3:1, dat
wil zeggen de voedingswaarde van het eiwit
staat tot die van bet vet, staat tot die van
de koolhydraten als 5:3:1. Uit zyn eigen
proeven eu uit die van Hirsctifeld en Guit-
tender bewjjst Hindhede, dat het eiwit
niet zoo outzeltend veel om 't lijf beeft, ea
dat het volproppen inet eiwit voor voeding
en energiebehoud van weinig waarde is.
Het zelfde thema wordt uitgewerkt in het
»Medisch Weekblad" door, dr. J. P. Elias, die
schrijft over den verzwakkeuden invloed der
zoogenaamde versterkende middelen op het
kind.
Het nerveuse kind is in de welgestelde
fatniliëu een alledaagscbe verschijning eu
wordt in hot algemeen niet zelden aange
troffen overai waar om de eene of andere
reden altgd door versterkende middelen wor
den aangeboden of opgedrougen. Onder het
nerveuse kiud wordt hier niet verstaan het
uervouse kind van nerveuse ouders, evenmin
de kinderen nerveus door «verwonnen",
maar het nerveuse kind van gezonde ouders,
dat zijn zenuwachtigheid verworven en on
derhouden heeft door ondoelmatige voediug.
Reeds 8 jaor geleden heeft Gzerny do
ziektebeelden beschreven, die de kinderen
uit het welgestelde gezin vortoonen, wanneer
voor hun «versterking" hun de ondoelmatige
voeding ten deel valt, welke F. Siegert iu
I het «Münch. Med. Wochenschr." op het oog
beide omstandigheden
met haar co-eiïecteu
heeft.
Hg legt den nadruk op de nervositeit,
die de ondoelmatige overdaad bi) het kina
teweeg brengt. Het best wordt nog over
voeding met versterkende middelen verdra
gen, als een bongdenswaardige eetlust tevous
toelaat een rijkelijk gebruik van groene
groenten en rauw ooft. Buitendien is van
goeden invloed de lichaamsbeweging. In
pleegt de npsupatie
kniet of minder op te
treden.
Met aan de practjjk ontleende voorbeel
den toont Siegort aan boe door ondoelma
tige voeding, waarbij groenten en fruit ge
heel of bijna gehool ontbreken, terwijl
of ook wel vet iu een hoeveelheid van 3,
4 en zelfs 5 Gram per K.G. licLaamsgew.cht
en per dag gebruikt worden, een wanver
houding ontstaat tusscheu voodselopneraing
en lichamelijke en geesteljjko kracht; hoe
slechts uitzien, anaemie, hardnekkige opsti-
patie, huidaundoeukogen, angina, brouchitis,
infectieziekten, enz. met deze dystrophio
gepaard gaanmaar vooral legt b|j don
nadruk op de zenuwachtigheid, welko zich
opeubaart door onrust overdag, moeilijke
opvoeduaarhoid, gebrekkige praestaties op
school, onregelmatigen slaap, spoedige ver
moeidheid, enz.
Regeling van het dieot, en wel beperking
van het eiwitverbruik, meermalen ook van
het vet-verbruik, meur gebruik van kool liy-
druteu by onvoldoenden algomoenen voediugs-
toestand, maar vooral eeu zeer sterke ver
meerdering van het gebruik van groenten,
salade en ooft brengt in korten tijd gewoon
lijk hot kiud weder tot den norm torug.
Zoo is het, dat Siegert bjj de behandeling
der dystruphischo nervositeit de eieren als
overdadig, duur eu ondoelmatig veiwerpl.
Vleesch kan van het derde jaar eenmaal per
dag in kleine hoeveelheid gebruikt worden
hulsvruchteo, cacao, chocolade vervallen
melkgebruik wordt zeer verminderd. Bjj op-
stipatie bruin brood eu jambjj het tweede
ontbijt, rauw, goed gewasschen ooit, versctio
bunaueu, sinaasappelen (maar van doze niet
enkel bet sap); des middags ontbruke nooit
een weinig soep (ietwat gezouten) die, als z()
urm aan vet is, steeds goed bekomt en don
eetlust niet vermindertvooial groeuteusoep.
Voorts rijkelijk groenten of sla met matig
aardappelen, lekkere jus en ouu weinig
vleesch als genot- of prikkelings doch
niet als eigenlijk voedingsmiddelmeelspijzen
mot gekookt lruitrauw ooft als dossert, en,
zoo lang de voudingsioestuud te weuachou
overlaat, eeu uur slaap na den eten, ten
koste eventueel van don schooltijd. Door
vertneordoriug der koolhydraten in liet voed
sel is een snuile toeneming van lichaams
gewicht te bereiken.
Zoowel 9tofwisseling8ondorzoekingen als
kliuische waarnemingen, zegt de schrijver,
loeren eenstemmig, dat hetgeen togenwoor-
dig versterkende middelen en oon verster
kend dieet genoemd worden, noch door het
zieke, noch uour het gozondo Kind op den
duur worden verdrageu, ja, het ernstig kua-
nen schaden.
Tot slot iets over noton.
Noten, die slechts als dessert de rol ver
vullen van smakelijke afwisseling te mid
den van bonbons en lekkernijen, verdienen
reeds lang een hoogere plaats op onzespijs-
lyston, zegt dr. Munoz.
Noton ziju plantenspek, beweert bij, en
doordat zjj veel vetten en ook veel voedende
bostanddeeleu bovatten, vormen s|j voor
bleekzuchtige en zwakke personen eon uit-
nemund voedsel.
Hu heeft in de noten namelijk een eigen
aardig alkoluïd gevonden en uit proeven,
die (leze dokter nam, heeft hij de volgendo
resultaten bij hot gebruik van noten vast
gesteld.
Als een getond mensch des middags en
des avonds geregeld acht grooto walnoten
eet, dan zullen na enkele dagen de huid
en slijmvliezen eon verhoogden bloedtoevoer
aanwijzende kleur van gelaat en lippon
zal een frisscher, donkerder rood vortoonen.
In vele guvalen zal do hartwerking aan
merkelijk toenemen.
Op verschillende personen herhaaldelijk
genomen prooven hadden bij den dokter
steeds hot zelfde rosultoat: vermeerdering
van den bloedsomloop in het geheele lichaam,
vooral in de huid duidelijk merkbaar, zoodat
hot geregeld eten van noten uiterst gunstig
lal werken bij bloedarmoede, bleekzucht,
scrofuleuzo vermagering, enz. Van nature
volbloedige personen dienen noten echter
niot tot bun dagelijkscb gerecht te ver
heffen.
Dit dient oog opgemerkt, dat noten slechts
dan licht vorteerbaar zjjo, als zo goed wor
den gekauwd en zoodoende flink met speeksel
vermengd.
't Best vortoerbaar zijn ze als men ze ln
een specerij molentje heelt gemalen.
Eigen stadie.
Over bet «Gentraal bureau van advies
voor Eigen studie", in te stellen door de
Maatschappij tot Nut van 't Algumeen,
schrijven de Mededeehngen dier Maatschappij
o.a. het volgende
Het op to richten centraal bureau zal
beginnen zijn tusscheukomst aan te bieden,
ook voor beiaugsl-illeuc'.e Nederlanders in
het buitenland, tor zake vau ooderwys per
correspondentie in de vakkenbuokhuuden,
handelscorrespondentie,(ook lu vreemde talon)
stenografie, technische vakkuu (voor opzich
ters, enz,)voorts ook in zake de oplouhog
van ambtenaren voor deu politiudieust,
post- eu telegrafie, Uemoeute-ulmiuistratie
een en ander door aan de aanvragers zoo
wel een ioeruar aan te wijzen, die bereid is
de correspondentie-lessen te geven, als de
moest geweuschte baudboekun, welke voor de
beoogde studie kunnen worden aanbevolen.
Het Zal worden samengesteld uit zoowel
in theorie als practgk bekwame vertegen
woordigers van de vakken, waarover do
udviozeu zien zullen uitstrekken.
liet zal worken op ongevuor de volgende
wijze aan de persouon, dieudvies weuachou,
wordt door den Algoineonen secretaris der
Maatschappij ter bouut woording gezuuden
een foriuulier-vragenljjst betreden iehet
juist omschreven doel, dat beoogd wordt en
de beschikbare middelen om dit doel te be
reiken, met vermelding van persoonlijke om
standigheden de genoten voor-ontwikkeling
(doorloopen scholen, bjhaalde diploma's,
voortgezette eigen studie, bestudeerde boeken,
enz.); deze beantwoorde vragenlijst wordt
door deu Algeraooneu secretaris gezonden
aan het lid van het cuntraal bureau, aange
wezen om voor het bedoelde vak of de be
oogde opleiding advies te geven, tegelijk met
eeu formulier, waarop diens advies in bij
zonderheden wordt vermeld en terug ge
zondenovereeukomstig dit advies wordt
dan du aaugewezen loeraar of leeraree uit-
guuuodigd, mot den aanvrager zelf direct In
correspondentie te treden over een persoon-
lyke kennismaking, den aard en den prijs
der te geven lessen, de te gebruiken hand
boeken, de beschrijving van het iu te le»eren
schriftelijk werk en van de teruvzendlng
van het gecorrigeerde werk, enz.
Ten einde op dit onderwijs per correspon
dentie de we- scheljjke coutrole te kunnen
uitoefenen, zullen zoowel de lerrlingen, welke
van de tusschenkomst van het bureau gebruik
maken, als de leeraren en leerareesen, die
door deze tusschenkomst correspondentie-on
derwijs geven, nadat tien lessen zijn gegeven
(d.i. nadat 10 maal het ingezonden werk Is
gecorrigeerd) dit werk ter inzage gevon,
terwijl na afloop van den gegeven cursua
beiden een verslag aan het centraal-bureau
zenden omtrent de bereikte uitkomsten, ln
verband met hst vooraf gestelde doel.
Langs dien weg zal het centraal-bureau
zelf allengs do noodlgo ervaringen opdoen