Zaterdag 7
November 1908.
No. 7581.
58e Jaargang.
Stadsnieuws.
UITGAVE:
firma a h. van cleeff
te AMERSFOORT.
erachtint Pywtoff' Üonderdag- en Zaterdagmiddag. Abonnement per 3 maanden ƒ1.—
ik^?„perJM)8j Advertentiën 1—6 regels 60 cent; elke regel meer 10cent. Bü regel-
aoonnement reductie, waarvan tarief op aanvraag kosteloos. Legale, officieële- en onteigeninge-
yertentien oer regel 15 cent. Reolames 15 regels ƒ1.25 elke regel meer ƒ0.25. Groote
iters naar plaatsruimte. Bewijsnummers naar buiten worden in rekening gebracht en kosten
evenals afzonderlijke nummers 10 cent.
Bij advertentiën van buiten de stad worden de incasseerkosten in rekening gebracht.
kortegragbt9
Postbus 0. Telephoou 19.
Bij dit nummer behoort een
BIJVOEGSEL.
Een leerrijk boehje.
AL bijlage op no. 2 van den vierden jaar
gang vuu haar orgaan heeft de „Nederlaud-
sche central» vereeuiging tot bestrijding der
tuberculose" hst licht doen zien een ge
schriftje van vier vel druks van de hand van
mej. M. Spurnaay, euquêtrice der LeiJsche
vereeniging, welke thans twee jaar beslaat.
Het tjjdscliritt der Centrale vereeniging
noemde bet in een vorig nummer, waaiiu
eerige waardeerende regelen er aan weiden
gewijd, „een mooi boek" en het Dagelijksch
bestuur dier vereeniging kwam op het goede
deukbeeid, het geschrift in zijn geheel te
doen afdrukken en, wat zeker nog meer ten
goede zal komen aan de propaganda, ver
krijgbaar te stellen voor slechts 15 ceutper
exemplaar (per duizend zelfs voor zes cent).
Want een groote opvoedende en propa
gandistische kracht kun uitgaan van dit ge-
schrilt, dat mee een eiude zal maken aan
het „oubekend, maakt onbemind1'.
Immers tot dusver was vooral dr. W. J.
van Gorkom. de ijverige Secretaris-Penning
meester der Centrale vereeniging, aan het
woord, de begaafde spreker en praktische
artsthans deelt de enquêtrice der Leidsche
veieeuigiug baar ervaringen en die van het
consultatiebureau der SleuteittaJ mede.
En ook bier gaat de praktijk boven de
theorie.
Zij deed meergaf, behalve schetsen
van baar huisbezoek, vele wetenswaardige
bijzonderheden, vruchten van baar arbeid als
enquêtrice en dus een min of meer intiem
kijkje van baar dagelijksche taak en daarmee
op de ellende en de verwoesting, welke over
de wereld worden gebracht door den vijand,
die de vereeniging met alle kracht wil bestrij
den.
En die te bestrijden is met zeer goed ge
volg. Ür. Van Gorkom beeft iiet, onlaogs nog,
hier zoo glashelder aangetoond.
Doch daarvoor is noodig de medewerking
van zeer en zeer velen, van allen bijua; van
de aan >etasten, die de wenken der enquêtri-
ces stipt volgenvan de overigen, die den
lubeiculose-lijder verwijzen naar het consul
tatie-bureau dat we zoo gelukkig zijn, hier
ter slede thans óok te hebben.
In zeer bcvattelijken vorm schrijft mej.
Sparnauy achtereenvolgens over de besmet
telijkheid der tuberculose, het consultatie-bu
reau, het eerste huisbezoek, van welke zij er
een twaalftal schelst, en behandelt tenslotte
eenige vragen omtreut herhaald huisbezoek.
Een Diet miuder lezenswaardige Bijlage
geelt mededeelmgen betreffende beroep,
wekelijksche inkomsten en uitgaven, woning
ligging, voeding, enz.
Wie nog geen lid is van de plaatselijke
vereeniging, trede toch toe (minimum-con
tributie vijliig ceut per jaar) eu leze niet
alleen dit boekje, doch vertelle er uit aan
hen, die niet er toe komen, «zoo'n geleerd
boek» eens in te zien.
Waut juist voor dezen is het vau zoo
hoog belang, dat zy weten wat tuberculose
is en leereu boe deze kan bestreden wordeu
als men den raad van geneesheer en bezoek
ster maar goed opvolgt.
Zeer terecht koos het Centreil-bestuur als
mottu voor dit boekje hetgeen prof. YV.No-
len schreef in zyn «Grondslagen voor een
rationoele bestrijding der tuberculose als
volksziekte» en dat luidt
«Wanneer men eindelijk eens helder zal
inzien hoeveel, ellende de tuberculose doet
lyden, hoeveel geluk zij doet deryen, hoeveel
arbeidskracht zy doet verloren gaan, dan
zal men ook geen geldsorameu te groot ach
ten, die bestemd worden om haar te bestrij
den.
«Wanneer men weet, dat de tuberculose
baar slucb tollers telt by duizenden, dat zy
die bij voorkeur kiest uit het aankomend
geslacht, uit het jonge bloed, uit de hoop
van het vaderlandbedenkt, dat zy al die
menscbeulevens, die jonge, bloeiende, hoop
volle levens, aangrijpt, niet om ze dadelijk
te vernietigen, maar om ze langzaam, pijni
gend langzaam, te doen verkwijnenmee
voelt, de kwellingen en de smarten der lij
ders, de ellende en den rouw der achter-
blijvendenbeseft al dat verpletterend leed,
door de tuberculose gesticht; wanneer men
dat alles weet, bedenkt, meevoelt, beselt,
zou men zich dan niet elke opoffering willen
getroosten, zou men dan niet zyn allerbeste
krachten inspannen om te trachten al dien
kommer, al die rampen, al die verwoestingen
te voorkomen Zou men dan niet moedig den
strijd tegen de tuberculose aanvaarden, thans,
du de grootste mannen op het gebied der
Geneeskuude, de beste kenners van de tu
berculose, ons aausporen tot den strijd en
ons hoop en vertrouwen geven op de over
winning
Moge dit ook te Amersfoort schitterend
Contante betaling.
'l L lang niet de eerste maal, dat wij ons
bezig houden met deze zaakherhaaldelijk
hebben wij in verschillenden vorm gewezen
op het enorme linaucieel nadeel, dat aan
detailhandel wordt toegebracht door de
slechte gewoonte van betalingen uit te stel
len en rekeningen te laten oploopen. Dat
kwaad want een kwaad is het onder
mijnt niet alleen de huisgezinnen waar
slecht wordt boekgehouden, niettegenstaande
de middelen van dien aard zyn, dat goed
overleg een eerste vereischte eu eea nauw
keurig overzicht over de beschikbare bedra
gen hoog noodig is om het evenwicb* te
bezwaren; bet is ook de kanker, die knaagt
aan de welvaart van alle neringdoenden
zonder onderscheid, wie? bedrijfskapitaal op
de keper beschouwd renlegevend wordt be
legddoor de clieutele, die toch al,
tengevolge van de enorme concurrentie,
eeu prijs bedingt, waarin de winst een zeer
laag piocent bedraagt.
Wie dat kwaad in de wereld heeft ge
bracht oi wie de outwikkeling er van be
vorderd heeft, zóo, dat het de afmetingen
heeft verkregen welke het nu heefi, wy
zullen ons aan de beantwoording dier vraag
uiet wagen, al staat het voor ons vast, dat
onverstandige neringdounden, dip gaarne
mevrouw A of mynheer B „in hun boek"
zien, er even veel schuld aan hebben als
mevrouw A en mijnheer B zelf, die van
het verschuldigde bedrag den »Sommer-
frischltr" uithingen, in plaats van het af te
dragen aan den winkelier, wien het toekwam.
Eindelijk heeft het euvel te groote afme
tingen aangenomen. Met allerlei kunstmid
deltjes heelt de neringdoende getracht, op
contante betaling aan te sturen; er zijn week
en maandboekjes ingevoerd, er zijn bonueijes
uiige vonden, er zyn belooningen gesteld op
wat de eerste plicht is van eiken kooper,
dat isbetalen.
't Heeft weinig gebaat.
Wie overtuigd is van het groote nadeel,
dat voor beide partijen verbonden is
uan borgen eu «laten oploopen», zal met
ingenomenheid het besluit van de Nijmeeg-
scue Handelsvereniging 'begroeten, waarbij
is overeen gekomeu om, te beginnen met 1
Januari 19ü9, op contante betaling aan te
dringen door van al het geen niet onmiddel
lijk wordt voldaan, inaaudelijksche of drie-
maandelyitsche nota's te zenden.
Wij hopen, dat het zal baten, zegt «De
Middenstandsbond». De maatregel, dat de
ledeu elkaar zullen inlichten omtrent hen
die de drie maandelijksche nota niet op tjjd
voldoen waut zoo zullen er zijuzoo zyn
er; er zyn er zelfs, die later van en nota's
meer weten! zal krachtig tot het welsla
gen bijdrugeu en tevens doeu blijken aan
wien de schuld ligt, aan bet publiek of aan
de winkeliers.
Onze beste wenschen voor het welslagen
der poging van de Handelsvereeniging óm
uan dezen onhoudbaren toestand een einde
te maken en voor de doorvoéring van haar
besluit.
„Ontoerekenbaar"
De «Rotterdammer" schrijft
«Ontoerekenbaar" en nog eens «ontoe
rekenbaar" klonk bet meermalen, wanneer
een gruwelijk leit mot betrekking tot den
misdadiger moest worden goedgepraat.
Maar de Rechtbank in Den Haag gaf
blijk, dat zy van een andere richting ge
diend is.
Ot, laten wij liever zeggen, dat ze de
oude richting wenscht te handhaven.
Wy achten het verkeerd, in ons blad de
fjjne bijzonderheden van moordgeschiede
nissen in alle lengte en breedte te verhalen.
Doch de zaak zelve is genoegzaam bekend.
Ze is trouwens uit het volgende bericht
voldoende duidelijk
„Do Rechtbank veroordeelde J. P. v. K.,
huisvrouw van J. v. d. M, te Delft, die, om
in het bezit te komen van de »fonds" gel
den, haar kindje van 16 maanden ophing,
wegens moord tot vijftien jaar gevangenis
straf. (De eisch van het O. M. wis acht
jaar).
„in hel vonnis overweegt de Rechtbank,
dat zij zich niot kan vereenigen met het oor
deel der deskundigen, strekkende tot ontoe
rekenbaarverklaring".
Wij willen hierbij minder letten op de
straf, die de Rechtbank voor dit monster
noodig achtte, vesl zwaarder dan het Open
baar Ministerie geëischt had.
Maar speciaal letten we er op, dat deze
Haagsche Rechtbank zich blijkbaar niet door
de hedendaagsche beweging voor «ontoere
kenbaar verkiariug" iaat betooveren, en in
haar vonnis dan ook bet oordeel der „des
kundigen" terzy legde.
Tegen het wedden bij sport.
Het «Comité tot bestrijding van het wed
den in de sport» heeft te 's-Gravenhage
weer vergaderd. Over de verder te voeren
beweging werden uitvoerige besprekingen
gehouden. Besloten werd, nog eenige weken
door te gaan met de verspreiding van ge-
schriftjes tegen het wedden- Met groote
voldoening in kennis genomen vaD het feit,
dat het wedkautoor in de voetbalsport,
dank zij de gevoerde actie, nu definitief
schijnt verdwenen,
De verder te voeren actie moet nu hoofd
zakelijk gericht zyn op het verkrijgen van
wettelijke maatregelen tegen het wedden
en het houden van wedgelegenheden. Vol
gende week zal aan >le Tweede Kamer een
request worden gezonden, waarin op de
hierbedoelde verbodsbepalingen wordt aan
gedrongen, terwijl alle sportverenigingen
en sportbonden in het laud zullen worden
aangezocht, dit request bij alzonderlyke
adbEesie-betuiging te steuaen.
Tevens zal 14 November te 's-Graveohage
een groote openbare vergadering tegen het
wedden worden gehouden, waarheen alle
sportverenigingen zullen worden uitgenoo-
digd afgevaardigden te zeuden. Aan het
eind zal een motie worden voorgesteld,
waarin eveneens op Regeeringsmautregeieu
wordt aangedrongen, welke motie aan den
Minister van Justitie overhandigd eu aan de
Staten-Generaal gezonden zal worden.
De Kamer van Koophandel on Fabrieken
zal aanstaanden Donderdagavoud weder oen
openbare vergadering houden ten Ruadhuize.
By de vergadering, welke eergisteravond
zou wordeu gebonden, waren alleen tegen
woordig do Voorzitter, de Ouder-vqprzitter
en de Secretaris. De overige hoeren hadden
bericht van verhindering gezonden.
De Kamér kón -lus 'geen besluiten netpen
en de Voorzitter verdaagde daérpra de 'bij
eenkomst
Slechts werden de notulen geleten van de
145ste vergadering, gehouden'op'ft Augus
tus, yvelke ongewijzigd werden vastgesteld
en werd mpdedëeïing gedaan yap 4e inge
komen stukken, welke f2 dezer weer wor
den ingebracht en dus tbapa niet behoeven
vermeld.
De „Eembode" van gisteravond bevat een
Ingezonden stuk waarin wordt gewezen op
het drankmisbruik Zaterdagavond, na de
sluiting der kermis en in verbind daarmee
van de koflihuizen en herbergen.
We wétéP er al o.p, dat sterkedrank, die
rgens meer per glas te krijgen was, per
flesch werd gekocht en dal' dé gevolgen
daarvan niet uitbleven.
„Zuur verdiend geld, waarop zoo menige
huismoeder smachtend zat te wachten, Werd
verbrastschrijft de inzender „zoodat in me
nig gezin, onder zuchten en traneQ van vrouw
en kinderen, gebrek moest geleden worden,
wijlde zoo noodlottige kermis-Zaterdsg nog
aliyd is behouden gebleven. Ware by de
jongste bespreking van het voorstel tot af
schaffing der kermis bet zoo prijselijke voorstel
van Burgemeester en Wethouders toep aan
genomen, dan zoudpQ zulke schandalen, als
nu weder op kermis-Zaterdag zijn voorgeko
men, niet te betreuren zijn.»
De schrijver hoopt, dat een der Raads
leden het ter Secretarie gedeponneerde voor
stel weer aanhangig zal maken.
Te Utrecht zal 18 November worden ge
houden de stichtings-vergaderiug van pet
Nationaal comité van voyweep tegen een
wettelijk bepaald sluitiogsuur voor koffie»
huizen en perbergen.
October van dit jaar is wel bijzonder arm
geweest aan regenna 2 regendagen werd
uit den regenmeter bier slechts 30.2 m.M.
neerslag afgetapt.
In 1907 waren er 15 regendagen met 78.6
m.M., in 1906 8 met 58.1, in 1905 20 met
139.9, in 1904 5 met 34.1, in 1903 20 me
128.1, in 1902 11 met 45.3 en in 1901,10
regendagen met 80.8 m.M. neerslag
De Keurmeester der visch benaderde gis
terochtend een party schelvisch en een par
ty kabeljauw, die aan den afslag werden
aangeboden, doch ondeugdelijk bleken en wer-
vernietigd.
De akte vrije- en orde-oefeningen der
gymnastiek werd nog behaald door a# jon
gedames S. van Spiegel, P. p. flutselaar en
RI de Vnpsr eveneens legrliqgen <|ér W*-
Norinaalinrichting.
De heer L. de "Groot Jr., boekhouder bij
de firnSa Lamaison Bouwer Cfli filer, is
met ingang van 1 Januari benoemd tot Ad
ministrateur der Ned. Hervormde diaconie
te Utrecht.
Het gouden priesterfeest yan den Paus
zal hier worden herdacht op 22, 23 eb'*24
November.
Het landbouwonderwijs aan miliciens zal
te Amersfoort dezen winter worden gegeven
aan 46 dienstplichtigen, het grootste aantal
der tien garnizoenen waar dat onderricht
plaats hooft.
De plaatselijke afdfqling vap den Kon.
Ned. Bond van oud-ónderotficiereu zal ook
dit jaar een Sint Nicolaasfeest organiseeren
voor de kinderen harer leden en donateurs.
Hoe .om 't ook anders mogelijk zijo. De
kleiuen kunnen er immers niet meer buiten.
Er worden pogingen aangewend om ook
bier (e stichten een afdeeling yap de Ver
eeniging voor steun aan miliciens.
Vervolg Stadsnieuws, zie Bijvoegsel.