Stadsnieuws.
Voor do hvRienische herinnerde hy nan het
verbod van begraven in, lutor om de kerken,
weer later verscherpt door to bepalen dnt kerk
hoven moesten aangelegd vor buiten do be
bouwde kom, terwyl ten slotte is bepaald, dat
men binnen zekeren afstand van het kerkhof
niet mag bouwen. Dit alles vindt zijn oorzaak
hierin, dat by de ontbinding zeer schadelijke
stoffen worden ontwikkeld, welke door de lucht
of liet grondwater kunnen verspreid. Vooral in
groote steden i» geconstateerd, dat hierdoor
epidemieën kunnen veroorzaakt. Nochtans
hebben de voorstanders dor lijkverbranding
zich ten deze wel eens schuldig gemaakt aan
overdrijving. Maar een feit is het, dat van de
650 kerkhoven in Denemarkonslechts 45 bleken te
voldoen aan de eischon der hygiene en dat een
dergelijk onderzoek in Druisen zulke bedroe-
vendo resultaten had, dat men het niet ten
einde durfde brenger. Yirchow, Pettsnkofer en
andere groote hvgioniston stelden dan ook vor-
brandon ver boven begraven. Ken kerkhof kiln
zoo worden ingericht, dat het voldoet aan ma
tige eisohen der hygiene; lykverbranding is
echter steeds gevaarloos voor do omgeving.
Indirecte schade heeft menigeen bekomen
door bij ruw weer aan een open graf te staan.
Ook dient vermeld, dat by lijkverbranding
door de veel nauwgezetter doodsschouw de kans
op schijndood veel geringer is. Steeds meer
worden in crematoria, op bet voorbeeld van dat
te New York, verwarmde kamers gebouwd,
waar bf ontbinding sneller plaatR heeft, öf de
levensgeesten van den schijnuoode terugkeeren.
To New York zijn ook koe'kamers, waar het
lyk kan bewaard tot de familie, van soms zeer
veraf gelegen plaatsen, tegenwoordig kan zijn.
Ook de esthetische voordeeion der lijkver
branding zyn groot. Als we op een mooi aan
gelegd kerkhof zijn, krijgen we het idee, dat
onze dooden das. slapendoch wij weten niet,
of willen niet weten, wat een paar Meter ouder
de zerk of het bloemtuintje voorvalt. Indien
het gebruik wilde, da' we onze dooden brach
ten ver buiten de stad in een ijzeren kooi ten
prooi van hyena's en gieren, een storm van
verontwaardiging zou opgaan tegen zoo'u af
schuwelijkheid. Maar onder de zoden wordt
het lijk óok verscheurd, zy 't dan door veel
kleiner dieien en eerst na lü of 23 jnar, ter
wyl bij lijkverbranding naarde moderne metbode
het gansche proces is afgeloopon in 1 of 2 uur.
Hoe stootend en weerzinwekkend is het als,
bij de uitbreiding eener Gemeente, een begraaf
plaats moet opgeruimd. Een columbarium, waar
de urneu worden bewaaid, noemt bij lange na
niet zulk een groote plaats in.
De economische voordcelou zijn vooral vuil
groot belang voor groote steden. Nog niet lang
geleden heeft mon voor Borlyn oen kerkhof-
terrein nangekoclit voor 1 millioen mark, dat
echter vijf uur guans vun die stad ligt. Men ga
nu na de hooge transportkosten, do zeer dure
graven en den afstand waardoor het voor velen
onmogelijk is, het grut der hunnen te bezoeken.
Bij lijkverbranding wordt do asch vergaard in
een urn van 20 c.M. hoogte van 20 c.M. dia
meter, zoodat 20 X 3 urnen kunr.cn giplaawt
in een ruimte die men voor drie lykcn uoodig
heeft.
De kosten voor het beg raven dalen bij ver
branding aanmerkelijk. Een treurig feit is het,
dat vele begrafenisondernemers een schromelijk
misbruik maken van den toestand als de ..laat
ste eer" nan een afgestorvene moet bewezen.
Velen hunnen schijnen dan te denker, dat liet
niet genoeg geld kan kosten.
Onlangs stierf te hilvir.-um iem«nd, die bij
uiterste wilsbeschikking had bepaald, dat hij
gecremeerd wilte worden. De crematie-kosten,
met alle rechten, het vervoer nuar Gotka. enz.
bedroegen f 256 doch voor het vervoer van het
sterfhuis naar het spoorweg-station, oen afstand
van 10 minuten, werd in rekening gebracht
Verbranden kost te Mainz, voor vervoer,
verbranding, bijzetten, enz, slechts f60, tweede
klasse zeis fi4. Te Bergen ia jf oor wogen, waar
ook alle kosten voor geboorte en doop door de
femeenschap worden betaald, wordt men koste-
oos verbrand.
Het verbranden is nog niet toegestaan in Ne
derland. België, Oostenrijk en Druisen. In dit
laatste land hehben echter ruim 200 Gemeenten
een petitie geteekend om lijkverbranding toe
to staan en wordt kosteloos grond afgestaan
voor den bouw van crematoria. Dat te Mainz,
dat f120000 Mark kostte, was in vier jaar
schuldenvrij en is toen ovorgenomen door de
Gemeente.
Spr. zette nu uiteen dc argumenten te
gen lijkverbranding en wel die van juridischen,
godsdienstigen en ethischen aard.
Wat de juridiache betreft, wordt dikwijls
uangevoerd. dat men moord door vergiftiging
niet zou kunnen consUiteercn. Dit klinkt zeer
gewichtig, doch houdt gccii steek. Op de eerste
plaats komt moord door vergiftiging slechts zeer
weinig voorin Duitschland slechts éen op de
100 000, in Engeland slechts éen op de millioen.
Doch al vindt men, by wederopgraving van een
lijk vergiften, dan moet nog bewezen worden
of doze niet in het lichaam zijn gebracht door
do medicamenten dan wel uit den grondzoo
bleek de grond van. een kerkhof te Lyon sterk
arBcnik-houdend, Bovendien heeft de ptomaine,
het lijkengif, vlo zelfde reacties als vele andere
vergiften. Drof. Selmi heeft het geluk gehad,
ui. aan te toonen en prof. Baumann, een auto
riteit op het gebied der gerechtelijke genees
kunst, pleit steeds voor het toezien op ptoauc-
ine-gif. Ook zou arsenic, als dit ware gebruikt
voor vergiftiging, worden terug gevonden in de
asch.
Sedert 1876, den tijd waar binnen 24 Italiaan-
HChe eald Duitsche crematoria verrezen, is nooit
twijfel gerezen ran den kant van het gerecht
ol bezwaar gemaakt tegen verbranding; integen
deel werden door de scherpere lijkschouw juist
misdaden ontdokt. J
De godsdienstige bezwaren, welke in den re
gel worden aangevoerd tegen crematie, hebben
vooral hierin hun grond, dat breken mot tradi
tie on vormen allicht veler gevoel kwetst, ftr
is gezegd dat crematie is een bespotting van
do leer der wederopstanding, on een vernedering
der kerk. Dooh feiten wijzen er op, dat langza
merhand ook in kerkelijke kringen heel anders
wordt geducht. Orthodoxen en Roomsch katho
lieken echter blijven gekant tegen crematie.
Do eerste tien jaren assisteerde do R. K. gees
telijkheid bij de crematies te Milaan, doch se
dert 1886 onthield zij zich omdat toen de cre
matie in don ban werd gedaan, daar de
kerkelijke overheid meende, dat lijkverbranding
een werk was van Vrijmetselaren. Zij is niet
hun werk, doch dat van vrijzinnigen denken-
De Drotestantsche geestelijkheid was aanvanke
lijk sterk tegen crematie, doch van lieverlede
is haar tegenstand verzwakt en thans verricht
zij dienBten in vele crematoria.
Als ethisch bezwaar wordt gezegd, dat crematie
ig een breken met de zedet: der voorvaderen
de zeden echter wijzigen zich steeds naar gelang
de toestanden dit eischen. Andoren zeggen, dat
de raensch niet het recht heeft, z6o in te grij
pen op den loop der natuur maar dan mist
de rnensch ook het recht om zyn dooden te
begraven. Als hij een lyk niet in 2 uur mag
doeu vergaan tot stof, dan mag hij dat k
niet doen in 10 of 20 jaar door begraven.
Nog een klein voordeel is, dat door het
transport der asch-urn het mogelyk is, dat de
op8omBzecr groote afstanden verwijderde leden
eener iarailie weer bij elkaar kunnen bijgezet,
dus na den dood horeend, hetgeen vrijwel on
mogelijk is by begraven.
Nadat photo's waren geprojecteerd van crema
toria en urn-bewaarplaatsen (columbaria) en
urn-graven te Milaan, Gotba, Heidelberg, Zurich,
Hamburg, Eisenach, St. Gallen, Manchester,
New-York. Grenoble, Wiesbaden en Berlijn en
van een lijkverbrandingspiechtigheid te Mainz,
herinnerde spr. dat sedert .'874 hier te lande
bestuat de Ned. vereeniging voor facultatieve
lijkverbranding, welke in heel het land afdee-
litigen heeft.
Haar adressen aan de Regeering om lykver-
branding toe te staan, bleven nog zonder resul
taat, zelfs toen rar. 8. van Houten, groot voor
stander der crematie, Minister was.
Onze Begrafeniswet verbiedt echter het ver-
branden niet en waar een oude rechtsregel zegt
„wat niet verboden is, ie geoorloofd" heeft de
vereeniging thans besloten, een crematorium te
doen bouweu en het in gebruik te nemen. Het
zul verrijzen op de begraafplaats „Westerveld",
bij Haarlem, een f70000 kosten en worden op
getrokken uit graii'et en bakstoon en gedekt
door een koperen koepel. Men hoopt nog dit
jaar met den bouw aan te vangen (onder leiding
var. spr,).
De crematie krijgt ook hier te lande steeds
meer aanhangersbet ledental wast zeer snel,
ondanks het groote bezwaar, dat de crematie
nog steeds in hot buitenland moet plaats heb
ben. waarvoor de Ned. vereeniging een Eoort
verzekering heeft ingesteld.
Met dc opwekking om too te treden tot de
vereeniging en ook hier ter stede een afdeeling
te stichten, sloot spr. omstreeks 10 uur zijn
Memento mori.
Ds. A. K. E. Horst, uit Lochem, hoopt
Zondagochtend te balf elf voor te gaan bij
de godsdienstoefening in de Remonstrantsche
kerk, hier.
De bevolking vun Amersfoort bestond op
31 December 1907 uit 11869 mannen on
12 928 vrouwen, totaal 24097.
In 1908 vermeerderde zij door geboorte
vnti 302 mannen en 365 vrouwen en door
vestiging van 1093 mannen en 1003 vrouwen.
Totale vermeerdering dus1455 mannen en
1308 vrouwen.
Zg verminderde echter door overlijden
van 192 raanne_n en 197 vrouwen en door
vertrek van 1187 mannen en 1070 vrouwen.
Totale vermindering dus1379 mannen en
1247 vrouwen.
In het geheel is derhalve de bevolking in
1908 vermeerderd met 70 mannen en 121
vrouwen, totaal 197, en bestond zij dus op
31 December 1908 uit 24294 inwoners.
Van dezen belmoren tot de:
Nederl. Hervormde kerk 13041
Fransche of Waalsche kerk 01
Kngeleche of Presbyteriaansche 2
ADglicaauscbo of Lpiscopaalsche 1
Evangelisch Lutherscbe 231
Hersteld Luthersche 0
Doopsgezinde 117
Remonstrantsche 85
Gereformeerde 1211
Vrye Gereformeerde 38
Christelijk Gerefonr.«rde 52
Roomsch Katholieke 8765
Oud-Roomsche 210
Ned. Israëlietische 318
Portugeescb Israëlietische 4
tot geen kerkgenootschap 152
Men leze vooral de belangryke kennisge
ving omtient de Nationale militie, aan hot
hoofd van dit nummer.
Belanghebbenden, die zich nog niet heb
ben voorzien van een nieuwe bondepenning
voor het jaar 1909, worden er aan herinnerd,
dat met 1 Februari a.s. de controle op do
hondenbelasting weder een aanvang neemt
zoodat hondeD, na dien tijd zonder penning
aangetrolFen, worden opgenomen.
De Kamer van Koophandel en Fabrieken
houdt Zaterdagavond weer een openbare
vergadering ten Raadhuize.
De heeren A. Eysink en S. van Vollenho-
ven lubben hun benoeming tot lid der Ka
mer van Koophandel en Fabrieken hier aan
genomen.
De milicien-soldaat Van Wijk, van do le
compagnie le bataljon 5e regiment infante
rie, en de huzaar Brant, van het eskadron
ordonnansen, hebben gister een daad van
moed en raenschlievendhêid volbracht, wel
ke zeer de vermelding waard is.
Gistermiddag waagden eenige kinderen
zich op het brooze ijs van de zeer diepe,
door vele wellen zoo hoogst gevaarlijke
gracht voor het Militair hospitaalweldra
zakten er twee door.
De kameraadjes trachtten hen te helpen
doch geraakten mede te water, zoodat wel
dra een zestal kleinen den verdrinkingsdood
nabij was.
Van Wyk cn Brant, die in het hospitaal
verpleegd worden en in den tuin wandelden,
bemerkten het gevaar en zonder te denken
om hun ziekte ol eigen leven,ijlden zij toe;
Van Wijk sprong te water en reikte de kin
deren een voor eon aan Brant, die later
mede zich to water begaf, aan.
Twee der kleinen waren reeds bewusteloos,
doch werden door hospitaal-personeel spoe
dig bijgebracht.
£>o kranige redders hebben tot dusver
geen nadeel ondervonden van hun waagstuk.
Do heer A. van Weezei Errens exposeert
in de kunst vitrine van Valkholl's boekhan
del een mooi doek, door hem Bloeiende hei
betiteld.
De heer K. Teeling is opgetreden als dis
tricts-correspondent voor Amersfoort van
het Cenlraal-bureau voor weldadigheid, dat
zijn zetel heeft te Utrecht en welks doel is,
meer eenheid te brengen in inzamelingen
voor Christelijk philantropische instellingen.
Kapitein J. M. M. Muller, van hel 5e
regiment infanterie, sedert 16 Maart 1905
op non-activiteit, zal eerlang den militairen
dienst met pensioen verlaten.
Buitengewoon mooi winterweer begun
stigde gister de wedstrijden, door het 5e
regiment infanterie op de ijsbaan »De Maat"
gehouden een lieflijk zonnetje belichtte de
kampplaats; er was zóo weinig wind, dat
(le ter versiering aangebrachte vlaggen slap
langs hun stok hingeD. Een bijzonder groot
aantul belangstellenden was dan ook aanwe
zig om de interessante wedstryden gade te
slaan.
Voor de onderofficieren bestonden deze
uit hardrijden op de lange en de korte
baan; voor do korporaals en i ónderen uit
het afleggen van 1 K.M. op de lange baan,
een estafette-rit on het afleggen van 150
M. op <le korte baan. Bij den e lafette-rit
moest elke deelnemer een vlag oprapen,
tweemaal op aangegeven punten wenden
en een door matten aangeduid wak pas-
seoren, hetzy door springen, heizij door te
loopen over een onder de matten liggende
plank.
Voor prijzen was f 100 heschikbaar ge
steld uit net cantine-fonds.
Den uitslag deelde men ons niet mee.
Van Maandag tot morgen wordt te Amster
dam gehouden het jaarlijkse!) wapenfeest
van den Kon. Onderofficieren Scherm Bond.
In de Algemoene vergadering van Maan
dagavond werd de afgetreden Voorzitter, de
beer J. Th. N. D. E. van Schouwenburg, be
noemd tot Eerelid van den Bond voor weiken
hy zjo heel veel heeft gedaan. Als tegen-
beleefdheid schonk hij den Bond zyn scberm-
bibliotbeek.
Dinsdag behaalde het 5e regiment infan
terie den wisselprijs in den korpswedstrijd
Seweer. Het 11e regiment verwierf den 2
cn, het lüe den 3den prijshet 8e regi
ment viel af.
Gisteravond verwierf sergeant J. Ham,
van het 5e regiment infanterie, dea 5den
prijs personeel geweer en zadelmaker H. W.
rierik, van het le regiment Luzaron, den
2den prys personeel sabel.
De 2e afdeeling le regiment veld-artillerie
behaalde den 4den prys korpswedslrüd flo
ret.
Luitenant R. D. Storm Buysing, van het
le regiment veld-artillerie te Utrecht, wordt
1 Mei eervol ontheven van zijn detacheoring
bij de Ryschool, hier.
De leerlingen van den Hoofdcursus zul
len voortaan voor Rijksrekening worden
gevoed en gekleed. Het bedrag van het
wekelijkse!) zakgeld zal nader bij Kod. be
sluit worden vastgesteld.
De Directie van de Eerste nationale ar
beidscontract- en ziekteverzekering-raaat-
scbappy „Het Roode Kruis", te 's-Graven-
h8^e, seint: «Kwestie doktoren opgelost".
Een annonce hiorneven, onder het motto
„waarachuwing",geeft voorioopig nader
inlichtingen.
Herinnerd zy aan de (56ste uitvoering der
zangvereeniging van «Toonkunst", morgen
avond in «Amlcitia" te geven.
Het «Amersfoortsch Dameskoor" heeft
het goede voornomen, met belanglooze mede
werking van anderen, den 9 Februari onder
leiding van den heer Wernicke op te voeren
de operetta «Do tooverring" voor vrouwen
en kinderkoor en orkest, bewerkt door Otto
Ludwig naar een sprookje uit de Duizend en
éen nacht.
Het batig saldo zal worden afgedragen
aan de Vereeniging tot oprichting en exploi
tatie van volks-sanaturia in Nederland.
Zoo mogelijk zal ook een volksavond
worden gegeven.
In het gebouw der Fröbelschool werd gis
termiddag onder voorzitting van den heer
A. Bommel gehouden de Jaarvergadering
der afdeeling Amersfoort van het Centraal
genootschap voor kiDder-herstellings- en
vacantie-kolonies.
Do notulen der vergadering van 20 Maart
1908, reeds vastgesteld in een Bestuursver
gadering, werden gelezen, waarna de le Se
cretaris, de heer A. B. van der Klein, het
eerste Jaarverslag uitbracht.
Daarin wordt hulde gebracht aan de da
mes en de heereD, die als voorioopig comité
den stoot gaven lot de stichting der aldee-
ling, in 't byzonder aan den heer F. Wes-
seling, die ais Secretaris fungeerde en geen
moeite ontzag om te komen tot de oprich
ting, welke plaats had in den avond van
10 Januari 1908 nu een lezing van den heer
A. C. Bos, den bekenden promotor van deze
zoo hoogst sympathieke vereeüiging. Al aan
stonds waren 30 dames en heeren bereid,
als lid toe te tredenhun aantal is nu ge
stegen tot 117.
In de eerste ledenvergadering, op 6 Maart,
werd het definitief Bestuur gekozen enzyn do
ontwerpen van Statuten en Huishoudelyk
reglement vastgesteld.
Het spreekt vau zelf, dat in het eerste
vereenigiugsjaar de kas niet toeliet, veel te
doen; toch konden 3 kinderen worden uit
gezonden, terwijl door inmiddels ingekomen
giften daarbij nog 5 konden gevoegd en 1
geheel voor eigen rekening meeging: deze
9 kinderen vertoefden allen vier weken in
het kolonie-huis sKerdijk" te Egmon l-aan-
Zee.
De resultaten waren verrassend. Waarde
kindertjes bleek en slapjes vertrokken
natuurlijk werden uitgezonden zy die 't vol
gens de medici het meest noodig hadden
kwamen ze terug door de zon gebruind en
in veel beter conditie. Ondanks het vrij
korte verblijf nam het lichaamsgewicht toe
van ruim ander half tot bijna zeven en een
half pond.
Dank wordt gebracht aan de dokters, die
steeds bereid waren au vies te geven.
Het spreekt wel van zelf, dat de uitgaven
voor de reis, de verpleging en het uitzetje
voor de kinderen de kas geheel uitputten.
Toch werd de bodem weer spoedig bedekt, èn
door toedoen van mevrouw Tromp van Holst,
die prentkaarten van het Centraal-genoot-
genootscliap verkocht, én door de voorstel
ling van do Utrechtsche Onderwijzers Too-
neel Vereeniging, welke de helft der recette
van de voorstelling, 11 December in sAmici-
tii" gegeven, voor de afdeelingskas afstond,
een bedrag van f130. Ook worden, evenals
in andere afdeeliugeti, zoogenaamd waarde-
looze voorworpen (llessoben-capsules, postze
gels, enz.) verzameld. Niet minder is het
keurig beheer der Penningmoesteres, me
vrouw Gerard van Sysen, oorzaak dat de
kas in goeden staat verkeert.
De Voorzitter dankte deu ijverigen
le Secretaris voor zyn uitgebreid veislagen
verheugde zich, dat het zoo guDstig mag
luiden.
De Penningmeesteres deed nu
rekening en verantwoording, waaruit bleek,
dat de ontvangsten bedroegen f 471.521/a en
de uitgaven f 325.52% zoodat op 31 Decem
ber er een bate was van f140. Aan contri
bution vau 123 leden werd ontvangen
f 142.50, aan giften f284 en aan bijdragen
der ouders, die een deel der verpleegkosten
voor bun kinderen betaalden, f45. De reis
kosten voor de 7 kinderen bedroegen
115.39.
Het financieel beheer werd staande de
vergadering nagezien en in de beste orde
bevonden, waarna de Penningmeesteres werd
gedechargeerd, onder hartelyken dank voor
haar uitstekend beheer.
Tot Bestuursleden werden herkozen de
heeren A. Bommel en M. Kamerling, die
zich bereid verklaarden hun functiën van
Voorzitter en 2e Secretaris te hervatten.
Het quotum voor het Centraal-genoot-
schap werd weder vastgesteld op flü.
De Voorzitter deelde ten slotte mede,
dat, alvorens bewilliging op de Statuten te
kunnen aanvragen aan H. M. de Koningin,
zy moesten goedgekeurd door het Hoofd
bestuur nu dit is geschied, zal de Koninklijke
bewilliging worden aangevraagd.
Het Hoofdbestuur overweegt den bouw
van een nieuw kolonie-huis.
De vraag werd overwogen of het moge
lijk is, de kinderen langer dan vier weken
uit te zenden. Het Hoofdbestuur heeft ten
