Donderdag 4 Februari 1909. No. 7617, 58e Jaargang. firma a. h. van cleeff te AMERSFOORT. Verschijnt Dinsdag Donderdag- en Zaterdagmiddag. Abonnement per 3 maanden ƒ1.— franco per post ƒ1.15. Advertentiën 16 regels 60 cent; elke regel meer40 cent. Bij regal- abonnement reductie, waarvan tarief op aanvraag kosteloos. Legale, officieële- en onteigenings- advertentiën per regel 15 cent. Reolames 15 regels ƒ1:25 elke regel meer ƒ0.25. Groote letters naar plaatsruimte. Bewijsnummers naar buiten worden in rekening gebracht en kosten evenals afzonderlijke nummers 10 cent. Bij advertentiën van buiten de stad worden de incasseerkosten in rekening gebracht. KORTEGRACHTI Postbus 9. Telephoon 19. KENNISGEVING. De BURGEMEESTER van AMERSFOORT Brengt ter kennis van de ingezetenen dezer Ge meente, dat de door den Directeur van 's Rijks directe belastingen, enz. Ie Utrecht executoor ver klaard kohier No. 14 van de Porsoueele belasting over het dienstjasr 1908 aan den Ontvanger van 's Rijks directo belastingen alhier is ter hand gesteld aan wien ieder verplicht is, zijnen aanslag op den bij de wet bepaalden voet te voldoen. Gedaan en op de daarvoor gebruikelijke plaatsen aangeplakt te Amersfoort den 8. Februari 1909. De Burgemeester voornoemd, WÜIJTIERS. Tegenstrijdige Gemeentebelangen. u. De Gemeeutekas tegenover de Ityks Hoogero Burgerschool en hot vakouderwys. Onderzoeken wy thans het derde middel, door het Raadslid genoemdde eventueele «overdracht der Hoogere Burgerschool aau het Rijk". Verplichting tot het overnemeu eener Ge meentelijke Hoogere Burgerschool bestaat in geenen deele voor het Rijk. Billijkheids gronden voor die overneming waren in den regeleen groot percentage «spoorleerlin- gen" aan do Gemeentelijke schoolhet be lang van de school, bijv. als de Gemeente blijkt niet in staat te zyo, behoorlijk voor de lokaliteit of voor het ouderwijs te zor gen of dat in de behoefte aan andere in richtingen van ondersvijs door de Gemeente niet voorzien kan worden, wegens gebrek aan geldmiddelen, tengevolge van hare hooge uitgaven voor de school. Het Rijk erkende reeds in 1901 voor de Gemeente Amersfoort voldoende billijkheids- gronden aanwezig om haar school over te nemen. De toen door het Ryk gestelde eischen ware een gemeentelijke bijdrage van 8 duizend gulden per jaar, benevens de voorziening iu de noodige lokaliteit v.ior rekening der Gemeente. Sedert dien tijd zijn door het Rijk reeds andere Gemeente lijke Hoogere Burgerscholen overgenomen. Vele Gemeenten echter hebben vruchteloos getracht, hun school aan het Rijk over te doen. Dit jaar wordt de Veendamsche school door het Rijk overgenomen en ziju als voor waarden door Minister Heemskerk vastge steld 1° een jaarhjksche bijdrage der Gemeente van 40 duizend gulden. Veeudam bezit een kleiner zielental dan Amersfoort. Zijn Ge- meeote-linanciën verkeeren evenmin in gun- stigen toestand. Het ligt dus voor de hand, dat het Rijk moeilijk een eventueel geringer bod van Amersfoort zal kunnen aanvaarden. De vraag is dus of de Amersfoortsche Ge meentekas gebaat zou ziju, bijv. door een zelfde bijdrage aan het Rijk, als Veendam zal geven. Uit het voorgaande bleek, dat de Ge meentekas thans jaarlijks f22 duizend aan da school teil koste legt. De Veendamsche regeling zou dus voor Amersfoort een jaarlyksch voordeel van 12 duizend gulden opleveren. Dit op zich zelf is voor het Kijk nochtans geen reden tot overneming der school. Er moeten andere redenen aangevoerd kunnen worden, die een Amersfoortsche aanbieding van 10 duizend gulden per jaar voor bet Rijk aanueemlijk zouden maken. Hierover straks meer. 2o. De stichting van een nieuw schoolge bouw voor rekening der Gemeente, Veendam moet voor dit doel een kapitaal van 60 duizend gulden in eens beschikbaar stellen. Amersfoort, met zijn zooveel talrijker schoolbevolking, zal voor het nieuwe ge bouw minstens 100 duizend gulden beschik baar moeton stellen, zal de Regeering op de aanbieding kunnen ingaan. Blijkens de Staatsbegrooting voor 1909 (Memorie van toelichting by Hoofdstuk V) heeft de Regeering voor Veendam een bij zondere regeling getroffen. «Bepaald is thans, dat de Gemeente de nieuwe school geheel voor haar rekening zd bouwen, doch dat gedurende 40 jaren de jaarlijksche tegemoetkoming in de kosten van de Gemeente aan het Rijk wordt ver minderd met rente en aflossing van het be drag, waarmede de totale bouwkosten de oorspronkelijk aangenomen som van f 60 000 zullen overschrijden. Dpze annuïteit is eeu geraamd op f1600. Derhalve zal de Gemeente gedurende 40 jaren f 8400 en daarna f 10000 aan het Rijk uitkeeren". Indien Amersfoort voor zich óok zulke gunstige bepalingen zal weten te bedingen, zou de Gemeente daardoor de zekerheid ver krijgen, dat van de werkelijke bouwkosten niet meer dan 100 duizend gulden te haren laste zouden komen. Beschouwen wij nu de redenen, die er voor het Rijk kunnen bestaan om op zulk een eventueele aanbieding van do zijde der Gemeente Amersfoort in te gaan. Ten eerstehet belaDg van de Hoogere Burgerschool zelve. Dit werd reeds door Minister Borgesius aangevoerd als hoofdargument voor de over neming van de Amersioorlsohe Hoogere Bur gerschool door het Rijk. Sedert dien echter is bovendien een ander belang in het licht getreden, dat van het vakonderwijs", dus Ten tweede: Eene gelijklijdigeaanbieding aan het Rijk door de Gemeente Amersfoort om, bij de ontlasting harer financiën, ten gevolge van de overneming der Hoogere Bur gerschool door het Rijk, naar de mate van haar krachten mede te werken met Rijk en Provincie, om eenigen tak vaD bet „vakonder wijs", dio hier niet langer gemist kan wor den, in het leven te roepen. Het is gebleken, dat de Gemeente niet in dat gemeentebelang op behoorlijke wijze voorziet, zoodat een aanbieding in dien geest nuttig zou kunnen werken. Heeft do Gemeente dan niet voldoende lust en medewerking betoond om eenige inrichtingen van vakonderwijs alhier tot stand te brengen 't De bekende lijdensgeschiedenissen der be doelde inrichtingen bewijzen het tegendeel. Hetparticulier initiatief"alhier heefialtijd moeten strijden om de latente weerstand, ja de tegenwerking der «Gemeentekas" te over winnen, ten einde de Gemeente in het bezit te stellen van een behoorlijke Ambachtsschool en een Huishoud- en Industrieschool. Heeft de uitkomst niet bewezen, dat die scholen hoogst uuttig zijn voor de Gemeente? Dit is het Rijk niet onbekend. Het schijnt soms of er alleen een Ge meentekas bestaat, doch geeo Gemeente F.en paar jaren getreuzel en gejammer kostle het der Gemeentekas om een paar honderd gulden subsidie los te laten ten be hoeve vau een metselcursus of van een vak- teekencursus voor werklieden. Welk een geknutsel metHerhalingsschool" en „Voortgezette klassen eeuer Lagere school", ter wille van de Gemeentekas, om don schyo te redden, als zou er in deze Gemeente iets doeltreffends geschied zijn om te voorzien in de zóo dringende behoefte van de kinderen uit den «middenstand" aan goed geurganiseero handelsonderwijs. Genoeg dus om te doen zien, dat de be hartiging der belangen van het vakonder wijs mede op den weg van ht-t Ryk lig gende een argument kan opleveren voor de overneming van de Hoogere Burger school door het Rijk. Mocht die overneming op de omschreven voorwaarden tot stand komen, dan zou de Gemeentekas jaarlijks £12000 kunnen ten koste leggen aan de uitbreiding en ver betering van het vakonderwijs zonder het bedrag te overschrijden, dat thans door de Gemeente reeds ten behoeve van de Hoogere Burgerschool alléén wordt uitgegeven. En de ton gouds dan, die de Gemeente in dat geval laat ons onderstellen over eenkomstig de Veendamsche regeling ter tegemoet koming in de kosten van den bouw der nieuwe school zou moeten bydragen? Wel, indien de eventueele onderhandelin gen met het Rijk, evenals in 1901 niet tot een goed einde mochten leiden, zal de Ge meente tbch verplicht zijn, genoegen te nemen met de vermoedelijk enkele duizen den guldens bedragende verhooging van het Rijks-subsidie, welke haar bij het onver anderd blijven van «len bestaanden omvang der school in den schoot zullen worden geworpen. Immers de Minister heefc onlangs nog in de Tweede Kamer verklaard, dat Amers foort in de eerste plaats aan de beurt zou komen om geholpen te worden, het volgend jaar. Maar dit kan niet wegnemen, dat de Ge meente den bouw eener nieuwe school toch op zich zal moeten nemen. Uitstel kan in deze nooit leiden tot afstel en het Amers foortsche unicum van c-en meer dan tien jarig gebruiken van hulp gebouwen voor de school zal weldra tot de geschiedenis moeten bebooreu. De uitgaven verhoogen dan toch door de annuïteit der bouwsom. Het Raadslid vreest „dat de Gemeente het op de duur niet zal kunnen uithouden". Is dit inderdaad het geval, dan bestaat er slechts éen vierde „middel" de opheffing der school. Het mag echter betwijfeld worden of dit in het belang der Gemeente zou wezen. Het Raadslid Van Duinen beeft nog onlangs zoo welsprekend gewaagd van den nieuwen koers der gemeentelijke politiek"over een meer «kaufmaunische" opvatting der Gemeente belangen, méér dau tot dusver geschiedde, daarbij het oog houdend „op de toekomst" bij het beheer der Gemeente. Met éen uitzondering was de Raad immers eenstemmig van oordeel, dat de aankoop van «Birkhoven", en de aanleg van den weg naar dat gemeentelijk landgoed, gezondeleekenen konden geacht worden van dien nieuwen koers. Maar de uilgaven, daarvoor aan de Ge meentekas opgelegd, bedragen toch meer dan die voor een nieuw schoolgebouw zou den zijn. Eq die konden nu al meer dan tien jaren, «onmogelijk'' door de Gemeente kas bestreden worden Dit geeft een eenigszins anderen kijk op het uithoudingsvermogen der Gemeente dan het Raadslid heefc; tenzij Z.E.A. de belangen der Gemeente méér gebaat acht door het bezit van een landgoed, dan door een bruik baar schoolgebouw. Doch het valt moeilijk aan f nemen, dat dit gevoelen door don Raad zou woi den ge deeld. De vereeniging „Handel en Nijver heid" toch, die een «flinke reclame zal gaan maken in de Koloniën om de aandacht van repatrieerenden te vestigen op de plaats onzer inwoning" zooals een plaatselijk blad dezer dagen meedeelde zal wel beter oog hebben voor den invloed, die een goede school kan hebben op de keuze van »repa- trieereuden" van een plaats van inwo ning". Hoe dit ook zij, het Gemeentebelang kan niet gediend worden door het langer voort duren van den strijd, gevoerd Jour »de Ge meentekas" tegen het Mi Idelbaar onderwijs.- Een compromis is mogelijk, als verkre gen kan worden de overneming door het Rijk van de Hoogere Burgerschool alhier: zoo mogelijk op de aangegeven voorwaarden. De alsdan vrijkomende 12 duizend gulden, der jaarlijksche uitgaven van de Gemeente kas voor de Hoogere Burgerschool kunneu voor dat doel gebezigd worden. Die gelden toch zijn toereikend om zoowel te bestrijden de annuïteit van de ton gouds voor het gebouw, als de jaarlijksche uitgaven, benoo- digd voor de noodzakelijke uitbreiding van het vakonderwijs. Op die wyze kan de vrede tot stand komen. G. J. BUIJS. Artikel 4. ARBEIDSWET. Een voor industrieelen zeer belangrijk voor stel, waarvan zij wel eens heel goed kennis mo gen nemen. In het nummer van 14 Januari j.l. deed de Kamer van Koophandel en Fabrieken opnemen een kennisgeving waarbij zij, op uitnooaiging van den Minister van Landbouw, Nijverheid en Handel, de aandacht van belanghebbenden vroeg voor dit ontwerp-Algemeene maatregel van be stuur. De Minister schreef daarbij „Het komt mij wenschelijk voor, het ontwerp aan de openbare critiek te onderwerpen, alvo rens het aan de Koningin ter bekrachtiging aan te bieden, omdat het gewichtigebelan- g en van ondernemers en werklieden betreft. „Zal een zóo ingrijpende regeling alsdeonder- werpelijke bij de wet worden vastgesteld, dan zijn de belanghebbenden alleszins in de gelegen heid, vooraf hun bezwaren daartegen kenbaar te maken. „Nu de regeling bij Algemeenen maatregel van bestuur zal worden vastgesteld, zouden de belanghebbenden die gelegenheid missen. Ten einde hieraan tegemoet te komen, wordt het ontwerp op ruime schaal verspreid onder hen, die geacht kunnen worden, belang te hebben of te stellen ia de aangelegenheden, welke daarin behandeld worden. „Met bemerkingen, vóór of op 15 Maart 1909 ter kennis van den ondergeteekende gebracht, zal kunnen worden rekening gehouden bij de vaststelling van het ontwerp." Wel werd in die kennisgeving gezegd, dat een exemplaar van het ontwerp voor 10 cent ver krijgbaar was, doch het heelt tot gister moeten duren eer we zoo'n exemplaar konden machtig worden. Het raderwerk der Staats-raachine kan bij lijden hoogst langzaam gaan. Het is verboden een persoon beneden 16 jaar arbeid te doen verrichten, bestaande in trek ken, duwen of dragen van een last indien deze arbeid kennelijk zijn krachten te boven gaat. Het is verboden een persoon beneden veertien jaar loopwerk te doen verrichten tusschea negen uur 's avonds en zes uur 's ochtends. Het ontwerp strekt tot voorwaardelijk verbod var, het doen verrichten van zekeren atbeid in fabrieken en werkplaatsen door personen bene den 16 jaar en vrouwen, „op grond van de ge varen voor de gezondheid of het leven, welke die soorten van arbeid, hetzij in het algemeen, hetzij, bij niet inachtneming van zekere voor waarden, door de wijze waarop zij verricht wor den of door de verwerkt' wordende stoffen voor een persoon beneden de zestien jaren of voor een vrouw opleveren". Deze Algemeene maatregel met bestuur werd reeds herhaaldelijk herzien, aangevuld ongewij zigd, 't laatst nog bij Kon. besluit van 17 Sep tember 1906 maar de thans ontworpen wyzi- giDg is, èn wat den vorm èn wat den inhoud betreft van meer ingrijpenden aard dan tot dus ver 't geval was. Niet alleen wordt daarin de behandelde stof belangrijk uitgebreid, maar ook verschilt de in deeling daarvan aanmerkelijk van die van het thans nog geldende besluit. Het is wel te hopen, dat van de gelegenheid om eventueele bezwaren en opmerkingen ter kennis van den Minister te brengen, door be langhebbenden en deskundigen een ruim gebruik gemaakt zal worden. In hoever door Minister Talma afgeweaen is van de ontwerp-bestuura- maatregsl van zijn ambtsvoorganger, welke bij zijn optreden door hem, naar wij stellig meenen te weten, voltooid aan zijn Departement gevon den werd, is ons natuurlijk onbekend; maar de door hem aangebrachte wijzigingen moeten wel van zeer omvangrijken en ingrijpenden aard geweest zijn, dat het bijna een jaar geduurd heeft eer het ontwerp publiek gemaakt is. Met den bestaanden algemeenen bestuursmaatregel verschilt het, zooals wij reeds zeiden, in menig opzicht zóo veel althans, dat het ons niet moge lijk is, van de afwijkingen een ook maareenige- zins volledig overzicht te geven. Wij bepalen ons daarom tot de vermelding van enkele hoofd zaken.

Historische kranten - Archief Eemland

Amersfoortsche Courant | 1909 | | pagina 1