Stadsnieuws.
:>au aan don vooravond der vastlegging van
alle arbeidsvoorwaarden.
Spr. moest wel een enkel woord teggen over
dit doen, te rueer otudat deze spelbrekers zoo
zeer openbaarheid vreezen en do leden der Ned.
vereeniging uitsohelden voor verderfzaaiers, die
de Christelijke harten willen doen verBteenen
cn het Christendom willen bestrijden.
Niets is minder waarde Ned. vereeniging
strijdt slechts op maatschappelijk gebied.
En zij strijdt in het opei.baar; zij geeft ge
legenheid tot debat, doch dit durven de duister-
lingen niet aan.
In de Chr. organisaties is geen plaats voor
alle arbeiders in Gemeentedienst J zij sluiten
allen uit, die niet staan op een Cnristelyk
standpunt en ook hen, die meenen, dat men
niet moet spreken over godsdienst als het geldt
de vakbelabgen te bespreken.
De Ned. vereeniging stelt zich nopens den gods
dienst op een neutraal standpunt; zij duldt geen
strijd tegen of vóór eenigen godsdienst om de
eenvoudige redeu, dat zy niemands gevoelen
wil kwetsen. In de vereeniging is dus plaats
voor alleu, die willen meewerken tot verbete
ring wan de positie der arbeiders.
De zoogenaamde Christenen zeggen, dat zij
vierkant staan tegenover de revolutie. Masr is
hot dan He moderne arbeiders-beweging, die
het strijdvuur aanblaast? Neen, de patroons-
klasse dringt ons dien strijd op en wij zijn ver
plicht dien strijd te aanvaarden omdat wij an
dera ten onder gaan.
Ik stem toe, dat er ook in do burgerklasse
velen zijn, die een zwaren strijd hebben te voe
ren doch het algemeen belang van de patroons
klasse is, zooveel mogelijk winst te maken o.a.
door lage loouen uit te keeren.
De Ned. vereening is geen sociaal-democrati
sche organisatie geen sprake van. Onza vak
vereniging tracht slechts betere arbeidsvoor
waarden te verkrijgen, zulke, die passen in het
raam van onzen tijd.
Wijs éen artikel in onze Statuten, éen van
onze daden aan, die oik maar verraden het
streven naar sociaal-democratie.
Ais er van Chr. zijde tegen ons wordt opge
treden, dan beschuldigt men ons, dat wy het
geloof trachten tc rooven. Dat is een formida
bele onwaarheid. Wij strijden slechts om een
betere boterham.
Wordt niet veel meer het geloof aangerand
in de fabrieken, waar de arbeider veel te lang
moet werken?
Maar, roepen de Chr., gij opent uw vergade
ringen niet met gebed en Psalmgezang.
Wordt dan, als een fabriek aangaat, het werk
geopend met gebed of Psalmgezang?
Waarom is dan wel geoorloofd, dat Christe-
lijken samenwerken voor de patroons en niet-
goorloo!d, dat zij samenwerken voor hun eigen
belangen
Zijn de patroons dan óok niet georganiseerd,
dechristelijken en de onehristelijken broederlijk
naast elkaar Hebben de Regouts en de Storks
niet eendrachtig samen de Ongevallenwet ver
knoeid En spannen de patroons niet samen
als de arbeiders teu einde raad overgaan
tol staking? Eilermark en Glinerbrug bewijzen
dit thans weerde sigarenmakers-staking te
Eindhoven, nu twee jaargeleden, bewees het
vroeger.
De patroons-vereeniging sloot toen 3000 siga
renmakers uit eu een R. K. patroon deelde toen
onomwonden mee aan een redacteur van „Het
Volk", dat hij lid was van de neutrale patroons
organisatie omdat hij anders gsen macht z<>u
hebben om de werknemers terug te dringen
en don pastoor, die hem aanried in een R. K.
organisatie te gaan, had geantwoord: blijft gij
baas in uw kerkik wil het blijven in mijn
fabriek.
Welnu, werklieden, zorgt ook gij, baas te
blijven.
Als onze jongens 18 jaar zijn, moeten de Chr.
met de onchristelijke loten uit éen bus en moe
ten zij naar éen kazerne, krib aan krib. En waar
wordt eerder het geloof aangerand, in onze or
ganisatie dan wel in de kazerne? Reeds bij de
reveille knetteren daar de vloeken door do ka-
uier bij het proprieteitsappèl rollen zij op de
maat der rijzweep; na tractementsdag tusscheu
hel gezwets over beleefde avonturen.
We hebben al lang een Chr. regeering en
töeh zijn de Chr. met de onchristeliiken op éen
kamer odat het leger, onverdeeld, kunne ge
bruikt desnoods tegen dc eigen landskinderen.
Maar zóo moet er ook éen leger zijn van ge
organiseerde arbeiders (applaus).
En nu denkt ge, dat ik als sociaal-democraat
hier deze dingen zóo voorstelmaar straks, in
het debat, zal ik U een reeks uitspraken doen
hooren van Lobman,-Talma en Kuyper en nog
vele anderen.
Hebben zij, die verdeeldheid brachten, U de
zaak op deze wijze voorgesteld
Ik heb steeds tegen Christenen opgezien als
tegen menschen van een beginsel, maar nu moet
ik dan toch vragen of hun zwart zal verkleuren
omdat het een beetje in aanraking komt met
ons rood. Verkleurt het, dan moet het er niet
erg dik op zittenmijn rood zal niet verkleu
ren. niet zwartachtig worden.
En hoe dwaas de Christehjken het soms in
pikken. Verledt-n jaar hielden wij een openlucht-
meeting te Tilburg voor vak-organisatie. Van
Chr. zijde werd toen uitgegeven een manifest,
waarbovenGodsdienst, Vaderland, Oranje,
Vrede, en waarin sprake was van een aanval
op onze stad en do goe-gemeent werd aangera
den luiken en gordijnen te sluiten. Toch lagen
zo uit de bovenramen t" kyken.
Dat het mot de Oanje-lietdo der R. K. uiat
zóo erg gi-steld is, blijkt thans uit den strijd
der ooenbare onderwijzers, die een boekje open
doen over de R. K. geschiedenisboekjes.
Maar hoe dan ook, het Gemeentebestuur zal
thans reeds steunen op de Chr. organisatie en
deze zal worden uitgespeeld tegen de onze; zij
xai ons tusschen de beenen loopen, juist nu we
Al onze krachten noodig hebben, juist nu we
rmd" zóo mooi waren gevorderd.
Ik heb slechts éen wensch en wel, dat het
Gemeentebestuur niet Al te veel zal luisteren
naar de nieuwe organisatie, die geen goed ge
luid kAn voortbrengen, omdat haar ledeu niet
strijden voor het algemeen, doch voor zichzel-
vsn.
En is een werklieden-reglement dan zoo n ge
vaarlijke zaak? Immers neen; er zal veel in
voorkomen, dat goed is voor de arbeiders, maar
óok zal het zijn in het belang der Gemeente.
Ik moet nu (8.55) optreden als porder.
Voor een niet gering deel moet door dit re
glement worden voorzien in sen zeer belangryke
zaak.
De Raad heeft reeds in beginsel besloten, het
miuimum-wtekloou der Gemeente-arbeiders te
brengen op f10.
De loon-quaestie is een der gewichtigste. Zij
toch maakt een einde aan het eeuwigdurend
tekort eu aan het eeuwigdurend getob der huis
vrouw, die moet weten rond te rekenen van een
karig weekloon van f8 of f9; zooveel voor
huishuur, zooveel ziekenbus, zooveel kruidenier,
z oveel bakker, zooveel voor kleeren hol 't
is op; elke week weer is er tekort. En de yse-
lyke gevolg-m van dit tekort werken ongunstig
op htt gezin, op de kinderen die niet stevig
kunnen worden en in slechte conditie verkeeren
omdat zij geen weerstandsvermogen hebben daar
I zij slecht gevoed, slecht gekleed, slecht gehuis-
I vest zijn.
Dr. Moquette heeft dit in zijn proefschrift
„De invloed van den arbeid op de armoede"
voor de Universiteit te Utrecht aangetoond Hij
zegt, dat een arbeidersgezin te Utrecht ten minste
f 14 per week noodig heeft; laat ons dit aan
nemen, maar dan moet een arbeidsgezin te Amers
foort ten minste f 13.50 hebben en aan de Ge
meente-werklieden wordt hier betaald f9; dat
scheelt net de helft.
Dr. Moquette stolde een onderzoek in bij 888
kinderen, 430 van rijke en 458 van armenscho
len. Die van de rijke scholen waren op hun 7de
jaar 10 c. M. langer en wogen 4.9 Kilo meer
dan de arme, welk verschil steeds toenam en op
13-jarigen leeftyd was 13 c. M. langer en 8 Kilo
zwaarder.
Dit is een zware beschuldiging tegen de kapi
talistenklasse, dat de kinderen van arme geloo-
vigen en van ongeloovigen vroeger sterven
door onvoldoende voediug en verpleging.
Moet ge dan, óok ter wille van uw vrouwen
uw kinderen, niet vereend strijden, een vasten
dijk, een overwinbare burcht vormen Want
nu ziet ge het, dat het mede üw schuld is als uw
kinderen ziek worden en te vroeg sterven.
Zorgt daarom, dat het Gemeentebestuur van
Amersfoort wat voortgang maakt. Roept de
Raadsleden op, dit te bedenken en wekt hun
geweten door er hen op te wijzen, dat zij mede
oorzaak zijn van een te vroegen dood van het
liefste, dat de werkman heeft.
Ik hoop, dat het Gemeentebestuur hetgroote
gewicht van deze zaak zal gevoelen.
Doet het dit niet, dun zullen wij het aautee-
kenen met een zwarte kool.
Hel kan de oorzaak zijn van uitbarstingen
van groote woede indien het te lang en te veel
speelt met de belangen der Gemeente-arbeiders.
De gi beurtenisse van 1903 zijn toch niet verge
ten In 1901 werd een weerstandskasje gevormd
voor het spoor- en tramwegpersoneel en Oude-
geest, die zijn mannetjes toch wel kende, vond
dut kusje volstrekt niet noodig omdat de spoor-
manncn toch in geen '25 jaar zouden staken.
Toch kwam nog geen twee jaar later de staking.
De Gemeente arbeiders zijn nog mak doch
ook hun geduld kan te veel op de proef worden
gesteld.
De schuld komt dan op hen, die zóo lang
hebben gewacht met het indienen van het wei k-
lieden-reglement.
Kort geleden schreef ik een Ingezonden stuk
in de plaatselijke bladen en toen reeds was ik
er vast van overtuigd, dat liet reglement gereed
is, doch bij een der Directeuren of mogelijk ook
wel bij den Gemeente-secretaris ligt
Welnu, de heer Gerritsen moet dien Directeur
of dien Secretaris maar eecs de zelfde por geven,
die ik thsns in 't algemeen aan de Raads-com-
missie toedien. Ik hoop, dat het spoedig gebeurt.
Als we maar eenmaal weten wat er in staat,
kunnen we pogingen doen om verbeteringen
er in aan te brengen. We zijn beste jongens,
tevreden jongens; dat hebben we nu twee jaren
getoondmaar we zullen er op hebben te letten
of er iets njet naar onzen zin is.
In het reglement moeten geregeld:
de quaestie der aanstelling,
het minimum-loon van f 10, met terugwer
kende kracht tot 1 Januari 1910, wat bijvoor
beeld Delit óok deed
periodieke loonsrerhooging, óok om billijk
heidsredenen, daar men door langer in het vak
tc zyn, bekwamer is. Daarom moet per jaar 50
cent per week opslag worden gegeten, gedurende
5 jaar. Dat is niet zooveel. De Burgemeester
van Amsterdam werd gebracht van f6000 op
f20000; die van Rotterdam begon met f8000
en kreeg na vier maanden f 4000 meer, d.i. f 80
per week
Een stem: En hy valt nog niet eens mee.
De heer VanHinten: Voor de bourgeoisie
valt hij zeer mee. Maar we hebben het nu over
Amersfoort, waar de Secretaris f 600 opslag kreeg,
of f 12 per week.
Maar ook voor den Gemeente-arbeider moet
het loon zóo zyn, dat hij met zijn gezin be-
hoorlyk kan leven.
In mijn Ingezonden stuk heb ik er al op ge
wezen, dat de levensmiddelen verbazend stijgen
in prijs, en het is te verwachten, dat dit zal
aanhouden. Meer en meer verdwijnt de concur
rentie tusschen de patroons, die een soort trust vor
men, door Naumlooze Venootschap, cartels, en-
zoovoort, in éen woord door te komen tot een
monopolistisch karakter.
Ook deze hoogere prijzen zijn een reden om
aan te dringe v op periodieke loonsverhooging,
opdat een gezin niet terugvalle in ongelukkiger
omstandigheden.
Met het vastleggen der periodieke verhooging
wordt óok voorkomen willekeur. Wie in een
goed blaadje staat bij de Directie, ferm met de
honigkwMt ml C ®aani,Ul», ,£ri,!ltWlion^
tredeu, of een mooie .roll. heeft, krijgt loon»
vehoogingdie al de» goede .,gon«h»pp»o misC
krijet ze uiet. Er moet dus recht zon op
loonsverhooging. Wanneer deze dani word.ge
weigerd, moet tevens het waarom worden mee
gedeeld en kan de benadeelde »chverded'gen.
Dan komt er ook fierheid en vrede onder de
arbeiders, die uu elkaar trachten te verdringen
dan zal het bedrijf er bij winnen.
In het reglement moeten óok opgsnomen
loonklassen of loon-tabellen, maar voor» de
rechten der arbeiders moeten er in vastgelegd,
onder toezicht van den Raad.
Er wordt wel gezegd, dat de Geineente-finan
cien het niet toelaten, doch laat dit argument
toch niet te zwaar meespreken. Laat het grootste
deel niet drukken op de werklieden, doch her
ziet het belastingstelsel.
Ik bun het volkomen eens met de oud-Ube-
ralen, wel te verstaan met die van lSbb, die
schreveu„Geen land kau bloeien, waar de
loonen laag zijnhet is een eisoh, dat het loon
toereikend moet wezen otu zich wel te kleeuen,
goed te voeden, behoorlijk gehuisvest te zyn
De oud-liberalen van thans spreken niet meer
zóo, doch ik hoop, dat de Raadsleden van
Amersfoort deze leuze weer willen aanhefien
tot bloei der Gemeente, tot voordeel óok van
de kleiu-burgerij, die dan waren van betere
qualiteit zal kunneu verkoopen.
Gemeente-werklieden van Amersfoort, tracht
de eensgezindheid te herstellen. Ik doe een
b-roep op u allen of gij het met uw geweten
kunt overeen brengen, dat uw strijdmacht
wordt verzwakt.
Vrienden, met ons op de bres voor hooger
loon. (AppUus)- Q|Q 9 3- geiegenheici tot
gedachtenwisseling. Hy deed dit driemaal, op
dat later niet zou worden gezegd, dat er geen
tijd was om het woord te vragen en ook omdat
in hel kantoor der gastfabriek hem werd mee
gedeeld, dat debat zou volgen.
Niemand verlangde het woord,
Spr. vervolgde, dat niets meer de positie van
den arbeider kan verbeteren dan eendrachtig
samenwerken, niets meer haar beuadeelen dun
het werk der duisterlmgei.. Bekkering, die ook
hier de Chr. organisatie stichtte, en strak» Pee
toom. Die laten ons eerst het werk opknappen
en als wij dan bijaa ons doel hebben bereikt,
duiktn zij op met hun wig. Wat daarvan komt,
bewijst het Zuiden, waar zij de eendracht verstoor
den en men nu S4 uur stookt voor f 8.40, dus
voor tien cent per uur.
Den leden den Chr. organisatie riep spr.toe:
gedoogt het hoor en wederhoordurft een open
baar debat aan.
Daar niemand het woord verlangde, sloot spr.
om 9.45 de bijeenkomst met dank aan den ia-
leider.
KENNISGEVING.
De BURGEMEESTER en WETHOUDERS
van AMERSFOORT
Gezien artikel 28 der Kieswet;
Brengen ter kennis vaa belanghebbenden, di t
heden ia vastgesteld en van heden tot en met
21 April a.s. ter Secretarie voor een ieder ter
inzage zal liggen en in druk tegen betaling der
kosten verkrijgbaar is de
Kiezerslijst voor 1910-1911.
Een ieder is bevoegd tot eu met den 15dea
April a.s. bij het Gemeentebestuur verbetering
van de vastgestelde Kiezerslijst te vragen, op
ongezegeld papier, ingevolge art. 50 der Kieswet
op grond dat hij zelf of een ander, in strijd met
de wet, duarop voorkomt, niet-voorkomt, of uiet
behoorlijk voorkomt.
De ingezetenen worden met nadruk gewezen
op de wenschelijkheid, zich ter Secretarie te
komen vergewissen of zij op de Kiezerslijst zijn
geplaatst, daar, mocht dit verzuimd zijn, alsdan
herstel nog mogelijk is door coiddel van reclame.
Tevens liggen ter Secretarie ter inzage de
alphabetischo lystea, bevattende de namen en
voornamen vun hen, die voor het eerst op de
Kiezerslijst zyn gebracht en hen die daarvan
zijn afgevoerd.
Amersfoort, den 22 Maart 1910.
Burgemeester en Wethouders
voornoemd,
De Burgemeester,
WUIJTIERS.
De Seoretaris.
J. G. STENFERT KROESE
Aan het Jaarverslag der Reruonstrantsch-
Gereformeerde gemeente te Amersfoort zij
het volgende ontleend
Op 1 Januari 11)10 bedroeg het aantal
lidmaten 127, tegen 129 een jaar tt voren,
het aantal aigemeene leden 47 tegen 38, het
aantal catechisanten 79 tegen 70.
Do Zondagsschool mocht zich bij voortdu
ring verheugen in een voldoend aantal leer
lingen en de kinderkerk was in den regel
goed bezet.
In de Aigemeene vergadering der Broe
derschap werd het besluit genomen, dat
vrouwen, die £in het bezit zijn van het ge-
tuischrifl voor de faculteit der Godgeleerd
heid, der Rechtsgeleerdheid, der Letteren en
Wijsbegeerte, en die tot de Broederschap
behooren ol verklaren zich aan deze te zul
len verbinden, aan het Seminarium kunnen
worden toegelaten tot het verkrijgen van
een opleiding tot Godsdienstlerares cn het
verwerven, v.>n Broederschapswege, van een
acte als zoodanig. Zy volgen de lessen van
het Seminarium eu de Rijksuniversiteit en
worden tot het examen ter verkrijging van
de acte als Godsdienstlerares slechts toege
laten na met goed gevolg tan de Ryksunl-
versiteit het Theologisch candidaats-exahsen
te hebben afgelegd. Do acte geelt geenerlt i
recht op een benoeming bij een gemeente
of ondersteuning uit de kas der Broeder-
leeraressen kunnen de predikanten
voor een gedeelte van hun taak in de ge
meente vervangen, doch niet wat betreft
den predikdienst. Hierdoor is dus de weg
geopend vuor begaafde en ontwikkelde
vrouwen oin in enkele onzer gemeenten
weikzaam te kunnen zijn.
Dank wordt gebracht aan den heer J. van
der Horst üruijn, die. na moor dan tien
jaren als Boekhouder in het Bestuur zitting
te hebben gehad, aftrad en werd vervangen
door den heer W. J. Fortui)a Droogleever.
Burgemeester eu vVetuouders hebben doen
uitgaan de kennisgeving waarbij de militie
onder de wapenen wordt geroepen voor her
halingsoefeningen in 1910.
We zullen haar opnemen in het
volgende nummer.
Ter vervanging van Rqas-ve'dwachter A.
Polman, die met ingang van 19 Maart van
hier werd overgeplaatst naar Bunnik, is uit
Nederhorst den Berg overgeplaatst naar
Amersfoort de brigadier-titulair E. Bosch.
Het wandelpad ui net plantsoen bij Arai-
ciiia wordt aanzienlijk verbreed door het
hek van de Lhrechtschepoortsbrug achteruit
te plaatsen in de richting van het bestaande
hekje onderlangs de muziektent.
De heer P. oarou Lowe van MidJelstum,
leider der Middenstands-enquête te Amers-
ioort, heefl zijn rapport iugedieud.
Een zeer lijvig rapport met lal van zeer
belangrijke raededeelingen, dal te zijner ujd
stellig met belangstelling zal worden gelezen.
Minister Talma doet een enquête instellen
naar de arbeidsvoorwaarden yuu vrouwelijke
bedienden in het winkelbedrijf.
Dit onderzoek, dat zeer uitgebreid en
landelijk wordt ingesteld, heeft te Amsterdam
reeds een aanvaog genomen.
Een dame bezoekt daartoe de verschillende
winkels.
De heer J. Stamperius, nieuwbenoemd
schoolopziener in het arrondissement Amers
foort, heeft in de serie «Paedagogiscbe vlug
schriften", welke worden uitgegeven door
de hollandia-drukkerij te Baaru, bet licht
doen zien een opstel »Over kinderlectuur".
Uit zijn rijke, bijkans dertigjarige ervaring,
geeft hij menigen zeer ernstigen wenk «n
doet hy voor de zooveelste maal, doch weer
in gansch nieuwen vorm, in helder licht
komen den invloed der lectuur op de zede
lijke vorming van het kind.
Elk boekhandelaar bezorgt U het boekje
van 32 pagina's voor eveuveei centen.
Leest en herleest het, ouders en opvoeders
leest Vooral bladzijde 1(3, dat haudelt over
tucht.
Mej. F. J. Liet boliaaldo de akte Nuttige
handwerken.
ln het jongste uuunner van het sPharma-
ceutisch Weekblad" wijdt prof. P. van der
Wielen, te Amsterdam, een woord van
warme buide eu nagedachten dr. K. W. van
Gorkom, vooral als kinoloog, met wien »eeu
der uitnemendsten onzer vakgenooten heen
gegaan" is, did er tmede voor heeft gezorgd,
dat de Nederlandsche apotheker ook in het
buitenland in noog aanzien Staat''.
De beer E. G. van bisselick slaagde aan
de Rijks-universiteit te Leiden bij het cau-
didaats-examen rechten.
Het bezoek van H. M. de Koningin aan
Amsterdam zal op nader vast te stellen da
gen worden gebracht tusschen 25 Mei en 5
Juni.
Het toelatings-examen tot de Hoogere
Krijgsschool wordt gehi uden van 4 tot 9
April.
De velddienstoefening die Tweeden Paasch-
dag gehouden zal worden in de omstreken
van Amersfoort en uitgeschreven is door de
vereeniging Volksweerbaarheid, zal ouder
leiding staan van den kapitein van den Ge-
neralen stal W. E. van Dam van Isselt. Na
atluop der oefening za! een propugandatocht
door Amersfoort w irden gehouden.
Party-commandanten zijn van de West
partij, de Ie luitenant H. C. van den Byl,
van het 7e regiment infanterie; en van de
Oostpartij de Ie luitenant J. Mateman, van
het 3e regiment.
De Maria-vereeniging, de R. K. matig-
heids-vereeniging voor vrouwen en meisjes,
heeft een bronzen medaille geschonken voor
de hiervan 13 tot 16 April te houden Huis-
vlij itentoonsteiling.
Wat hooreu we weinig spreken over die
tentoonstelling.
De feestavond, door de plaatselijke afdee-
ling van de Ned. vereeniging tot afschaffing
van alcoholhoudende dranken haar leden en
begunstigers Zaterdagavond aangeboden, is
uitstekend geslaagd.
Rond 250 personen vulden de zaal van
het vereeuigingshuis en werden hoogst aan
genaam bezig geh mden met voordrachten,
muziek en zang, terwijl eeu geanimeerd bal
