Donderdag 21
1910.
No. 7805.
59e Jaargang.
UITGAVE:
FIRMA A H VAN CLEEFF
AMERSFOORT.
Verschijnt Dinsdag Donderdag- en Zaterdagmiddag. Abonnement per maanden /"l.
franco per post f 1.15. Advortontiën 16 regels 00 cent; elke regel moer 10 cent. Rij regel-
abonnement reductie, waarvan tarief op aanvraag kosteloos. Legale, ollicieëlo- en onteigenings-
advertentiën per regel 15 cent. Reclames 15 regels f 1.25, elke regel meer /"0.25. Groote
letters naar plaatsruimte. Uewijsnummers naar buiten worden in rekeuing gebracht en kosteu
evenals afzonderlijke nummers 10 cent.
Bij advertentiën van buiten de stad worden de incasseerkoston in rekening gebracht.
BUREAU:
KORTEGRACHT
Postbus 9.
Telefoon 19.
KENNISGEVING.
ASBBSF"* eD WETH0UDE!i3
k*e,!Rcn 'er kannis van belanghebbenden, dat
op 1 Mei n. s. nieuwe leerlingen op de scholen
de soort (Koningsstraut, Reekstraat en runten-
burgerlaan) kunnen worden toegelaten.
Zij, die leerlingen ter school wenschon te zen-
den. moeten zich daartoe aanmelden bij het
Hoofd der school minstens acht dagen vóór den
tijd, waarop de toelating verlangd wordt en dien
onderwijzer de door hem noodig geoordeelde
opg. ven doen.
Tevens wordt herinnerd, dat vóór de toelating
moet worden overgelegd eone verklaring, ver
meldende naam, voornamen, jnar on datum van
geboorte, en woonplaats van den adspirant-leer-
ling. Deze verklaringen zijn to verkrijgen op de
Gemeente-secretarie (afdeeling Bevolking).
Amersfoort, 15 April 1910.
Burgemeester en Wethouders
voornoemd,
De Burgemeester,
WUIJ TIERS.
De Secretaris,
J. G. STENFERT KROE3E.
Voor- en nadeel.
Daar zal wel geeu enkele wet, geen
verordening, geen maatregel wezen, die
aller instemming vindtsteeds zullen er
zijn vooral zoogenaamd vrije Neder
landers die een maatregel, in het
algemeen belang genomen, aanstonds
beschouwen als een inbreuk op hun per
soonlijke vrijheid.
Dat is door alle tijden zoo geweest
schreef niet de Haagsche Vroedschap in
1594 boven haar Stadhuis, dat zelfs
Jupiter het niet allen nui*ï den zin kon
maken en dat zal ook wel altijd zoo
blijven.
Een dergelijk onthaal vindt óok het
plan tot wettelijke regeling van dn ver
vroegde winkelsluiting; de eenige wijze
waarop alle winkelhoudenden een niet
over-langen arbeidsdag hebben.
Nauw is de algemeene inhoud van het
ontwerp door de Pers bekend gemaakt
of van vele zijden wordt in alle toonaar
den aangeheven iets als ik zal in m ij u
zaak doen, wat i k wil.
Eu de vaklieden, die het ontwerp
samenstelden, na te voren de soortge
lijke wettelijke bepalingen in het buiten
land terdege te hebben nagegaan, óok
in verband met de plaatselijke toestanden
hier te landeèu zij, die het ontwerp
tot wet zullen verheffen, zullen de meeste
tot dusver ingebrachte bezwaren wel
aannemen voor kennisgeving.
Wat maar goed is óok; want veel van
het tot dusver te borde gebrachte, is uiet
anders dan het refrein ik zal in m ij n
zaak doen, wat i k wil.
Thans echter geeft de „Utrechtsche
Courant" een pijl-artikeltje, dat wel aan
dacht verdient.
liet blad schrijft ouder meer
üt het ontwerp ongewijzigd het Staats
blad zal bereiken 1 YVy weten nóg
hopen het.
Wij willen daarmede volstrekt niet
geacht wovdeu te meenen, dat de aan
neming van het outwerp uiet zeer
groote voordeelen voor de gemeenschap
zou brengen, doch wij zyn van oordeel,
dat die groote voordeelen tevens groote
nadeelen inhouden voor de k 1 e i n e win
keliers.
Zijn winkeliers over het algemeen de
meuschen, op wie schier alle belasting
stelsel stevig houvast heeft, de kleine
winkeliers staan er, wat dit betreft, het
allerslechtst voor.
Eu nu zullen, naar wij meenen, de
kleine winkeliers by aanneming vau het
onderhavig wetsontwerp weder min of
meer de dupe worden.
Waarom datï vraagt men.
De kleinere winkeliers hebben dikwijls
pas 's avonds in de latere uren eenigen
toeloop.
Het slag hunner clientèle werkt dik
wijls overdag in vasten dienst, waarom
dan ook pas na afloop van die taak er
op uit gegaan kan worden om, wat men
noodig heeft, te koopen.
En die betrekkelyk drukke uren ge
ven toch altyd nog maar een heel gelei
delijk bezoek.
In do groote winkelpaleizen, waar op
een groote oppervlakte honderden bezoe-
kers zich niet gauw vervelen, daar doet
de wet niet extra veel kwaad.
Die binnen zjjn, mogeu immers gehol
pen worden dus die paar honderd
krijgen op hun doode gemak eerst hun
beurt, alvorens de deur op het nachtslot
gaat.
lloe anders bij den kleinen winkelier
Juist zijn éen of twee bezoekers heen
gegaan, de winkel is even ledig; daar
slaat het wettelijke uur.
Deur dicht, winkelierDe wettelijke
bescherming is van oordeel, dat gy voor
van daag genoeg hebt verdiend.
En zóo zyu er veel punten, die een
aandachtige beschouwing overwaard zijn.
Een dankbaar arbeidsveld inderdaad
voor Winkelieüsvereenigingen en derge
lijke om dienomtrent, door openbaar ge
voerde actie, de uooden der kleine
winkeliers kenbaar te maken en te too-
neu, dat het wetsontwerp beperkingen
en wijzigingen behoeft opdat de kleine
winkelhouder, die dagelijks tóch al zoo
zwaar te strydeu heeft om het hoofd
boveu water te houden, uiet voorgoed
onderga.
Het woord is aan de Middenstands-
vereenigingen.
Het gedrag bij gedrang, eu
brandufrichting iu de school.
Een Duitsch blad heeft over het boven
staande onderwerp van de hand van prol'.
W. Wetekamp «en belangwekkend stuk, dat
ouk iu ons lauu wel mag wordeu gelezen eu
overwogen.
Haast overal aldus het artikel waar,
om welke reden ook, brandgevaar, enz. een
paniek ont-dait, doet zich hot verschijnsel
voor, dat er veel meer menschen letsel beko
men door een ondoelmatig gedrag van hei
publiek dan door de eigenlijke oorzaak van
net gevaar. Om hieraan ten minste in de
scholen tegemoet komen, heeft het Departe
ment van onderwijs reeds langen tijd gele
den bevolen, dat er oefeningen „firedrill"
noemen do Amerikanen ze gehoedeu
moeten worden om het bovenvermelde gevaar
op eeu gegeven oogenblik te voorkomen of
ten minste tot eeu veel geringer omvang terug
te brengen.
By du nieuwe schoolgebouwen, met mas
sieve plafonds eu onbrandbare vloeren, al
of niet met linoleum belegd, zullen derge
lijke oefeningen wel niet noodig zijn. In de
inrichting, die ik op het oog heb bijv. is iu
overeenstemming met de directie der brand
weer bepaald, dat als in het gebouw ergens
brand uitbreekt, ook als so s alle gangen
met rook gevuld mochten zijn, de scholieren
eenvoudig met gesloten deuren eu geopende
vensters in do ki ssen blijven. Daar ziju zij
het veiligst.
Waar «firedrill" wordt beoefend, geschiedt
dit meestal op deze wijze: meu weut de
f
leerlingen er aan, ordelyk in de iy aan te
treden en hel hu s te verlaten.
Deze maaier heeft mij altyd weinig doel
matig toegeschenen, poor tiet aantreden
gaat, al zijn de leerlingen er ook nóg zoo
goed in geoefend, kostbare tij 1 verloren. Dit
tijdverlios is zeker van weinig gewicht als
men er den waarborg door kreeg, dat hut
verlaten van het gebouw nu werkelyk, als
er gevaar dreigt, volkomenrustiggeschieden
zou. Dat is echter heeleinual het geval niet.
Er behoeft met meer le gebeuren dau dat
eeoigen of misschien maar éen enkele het
hoofd verliest om alle anderen aan te steken
en een suggestie van een groot aantal iu
het loven te roepen en wanordelijk ge
drang, met alle daaiuan verbonden gevaren,
ontstuut.
Dat deze vrees niet uit de lucht gegrepen
is, bewees het bekende groote ongeluk bij
den brand iu een meisjesschool in de Vet-
eenigde Slaton van Nuord-Aineriku, nog uiet
zoo heel lang geleden, en kwam ook aan het
licht kort geleden bij de ontploffing in een
volksschool te bcbü.ieberg. iu het eerste
geval wureu de oidelyku lijen spoedig uil
elkaar, in het tweede geval dachten de
scholieren der hetrukkeu klasse er heelemaal
niet aaD, zich in de ry op te stellenzij
wiren als het weerlicht uit de kamer en
hot huis verdwenen, zóo had Ue schrik hen
liet hoofd doen vei liezen.
Als meu dus door zulk een al'rich'ing niet
liet uitbreken van panieken kan verhinderen,
kan het /.yn nut hebben, deze k^etsie eens
van een tegehovergestel I standpunt onder
de oogeu te zienhet beoefenen van zich
juist le gedrugen in gedrang. Eu dat be'"»eit
hue vreemd dit ook op bot eerste gez ebt
moge schijnen uiet al te moeiiyk te vallen.
Waarin ligt h.-t gevaw by een paniek-
gedrang? Paaiio, «lat alles zinneloos naar
voren stormt, ook duu nog als in die rich
ting do uitweg versperd is ol belemmerd
wordt en dus de weg niet Vijj is. Eu zells
als <le "itgaug vrij is, behoelt er maar écu
enkele op den grond te vallen en spoedig
heeft zicli dan eeu onoverkomelijke berg van
menschelyke lichamen gevormd, waarin de
bet onderst hggendeu verstikt of verpletterd
worden.
Het is echter niet moeilijk, dit alles te
vermijden. Er behoeven maar betrekkelyk
weinigen met achterovergeleunde lichamen
tegen den stroom in te gaan om dezen tot
stilstand le brengen of Lunrninste veel lang
zamer te doen ga>n, zóu een rustig voor
waarts schrijden en degenen, die kwamen
te vallen, het op taan mogelijk ie makenen
daardoor ecu groote bron van gevaar voor
de nakomenden weg te nemen. Ik zelf ben,
als leerling der lageie klussen, door eigen
waarneming er op gekomen, hoe betrekke
lijk weinig kracht er voor noodig is, eeu
stroom van menschen togen te houdcu. I'.ij
het naar boveu gaan van het schoolplein
was bij eeu overigens uitstekend aangelegd
schoolgebouw (Ulïendoi fl-sehool, te Lippsladt)
voor het groot aantul leerlingen eeu slechts
zeer nauwe trap beschikbaar. Van tyd tot
t jd werd wel bevoleu, dut de leerliugeu
klassesgewyze ia ryou aantreden en in het
gebouw moesten gaan, maar die maatregel
verslapte telkens weer en dan ontstond er
steeds een lamelyk sterk gedrang.
Ik bemerkte toen spoedig hoe ik, door bet
achteroverleunen met myo lichaam, betrek
kelijk gemakkelijk den stroom kon tegen
houden tot ik behoorlyk plaats had om
vooruit te gaan en ik heb het zelfde middel
ook later dikwijls in een vrjj gevaarlyk
volksgedrang opnieuw deugdelijk bevonden
en tol myn vreugde daardoor een naar bet
scheen ernstig dreigend ongeluk kunnen
voo, komen.
Ik meen nu, dat het niet Al te moeilyk
zou kunnen vallen, door geschikte otfeniu-
gen de scholieren van dezen eenvoudigen
maatregel geheel te doordringen ou daarmede
de gevaren van een paniek zoo klein moge-
lyk te maken.
Na een bespreking over dit onderwerp
met ean brandweerdirecteur, bracht deze
de kwestie op eer» brandweerdag ter sprake,
maar hy vond heelemaal geen instem niug.
Kort geleden had ik bet genoegeo in pro-
f jsor dr. Rohrbach, le Gotha, een man te
ieeren kennen, dien het denkbeeld duidelijk
werd en die bereid was proeven te nemen.
Over het verloop daarvan deelde hy mjj
bet volgende mede:
»Het z.tl u interesseeren wut uit ons ge
sprek over «firedrill" geworden is.
Ȇp de eerste plaats heb ik reeds sedert
drie weken proeven, telkens met 80 tot 90
leerlingen, in de gymnastiekzaal genomen,
die goed uitvielen. Vervolgens nam ik tevens
twee tot drie proeven met groepen, telkens
van drie klassen en toeu de riskante pruef
met de geheele school onberispelijk650
leerlingen in I Va tot D/4 minuut in de open
lucht (volgens (le oude methode in 21/] mi
lium). Vandaag bij een herhaling der proef
(die dr. Richter, de staatsminister, by woonde)
slechis 45 seconden, dus nog niet een derda
vau den tijd by de oude »oriie-africhting"
de hoofdzaak is daurOy echter heelemaal uiet
de besparing iu lijd, maar het »Vitue non
scliolae", eu dat hebben ook de leerlingen
onmiddellijk begrepen".
Zoo is het inderduad. De africhting op
orde beeft slechts waarde voor het bepaalde
geval; bij elke verandering der uiterlijke
omstandigheden byv. verwisseling van
klassen en leerlingen moet opnieuw ge
oefend worden en tóch behoeven er maar
cnkeleu bet hoofd te verliezen om bet ge
bet le resultaat illusoir te maken.
De sgedrangnfrichting" past voor alle ge
vallen en wel tot buiten (le school, en bet
is voldoende, dat slechts eenigen hun zinnen
hy elkaar hou Jen om veel ernstigs te voor
komen. Gelukt her, een ook maar eenigszins be
langrijk percentage van do bevolking vau
den eenvoudigen maatregel te doordringeu
en dat kun, als de zaak in de school be
oefend wordt, op den duur uiet al te moei
lijk zijn dau zullen de panieken veel vao
hun noodlottig karakter verliezen.
Croenloopen.
De volgende circulaire is verzonden
Aan ouders en voogden van hen, die als
student aan de Hoogescholen te Amsterdam,
Delft, Groningen, Luiden of Utrecht zullen
worden ingeschreven.
De ondergeteekendon, daartoe opgewekt door
het dezer dagen uitgegeven gssenrift van den
boogleeraar dr. J. J. M. de Groot, to Leiden,
getiteld„De Groentijd, een aoudemisch mis
bruik, en de weg ter afschaffing", bobben zich
geroepen gevoeld, de handen ineen te slaan, ten
einde het door velen reeds lang nagestreefde
dool, D.l. afschaffing van den groentijd, met alle
kracht en met volle overtuiging te bevorderen.
Het genoemd geschrift, is door den schrijver
opgedragen „Aan de ouders die zoons naar ds
lioogescholuu zenden" on, juist in die opdracht
ligt, naar onze nieening, aanwijzing van den
weg, langs welken hel beoogde doel hoogst
Waarschijnlijk zul zijn te bereiken.
Het geldt hier n.l. een zaak, waarbij niet
enkel de eer en het aanzien der studentencorpsen
zelve, maar ook de heiligste belangen van de