Augustus 1911.
No. 7997
60e Jaargang.
Beleefd verzoek
terugkeer,
f
UM
Uitgave van de Naaiulooze Vennootschap „De Aniersfoortschc Courant, voorheen firma A. H. van Cleeff"
HOOFDREDACTEUR:
F. J. FREDERICKS.
AMERSFOORT.
Verschijnt Dinsdag Donderdag- en Zaterdagmiddag. Abonnement per 3 maanden 1.
franco per post f 4.15. Advertentiën 1rebels OU cent; elke regel meer 10cent. Bij regel-
abonnement reductie, waarvan tarief op aanvriag kosteloos. Legale, ollicieële- en onteigenings-
advertentiën per regel 15 cent. Reclames 15 '-egels 1.25. Bewijsnummers naar buiten
worden in rekening gebracht «>n kostenevenals afzonderlijke nummers 10 cent.
Bij advertentiën vao buiten de stad worden de incasseerko'ten in rekening gebracht.
BUREAU
SORTEGRACHT 9.
Postbus 9.
Telefoon 19.
aan hen, die uitstcdig waren
en zich de „Aniersfoortschc j
Courant" lieten nazenden,
doch geen datum opgaven,
ons bericht te geven van liet
opdnt de courant niet langer
naar buiten worde gezonden.
KENNISUEYINOEN.
De Gedeputeerde Staten van de Provincie
Utrecht
maken bekend, dat de Provinciale griffie
Donderdag 31 Augustus e.k. na twaalf uur zal
zijn gesloten.
Utrecht, 28 AnguBtus 1911.
De Gedeputeerde Smtnn voornoemd,
F. D. SCHIM M ELPEN NINCK, Voorzitter.
A. J. KRIJT, !•- Griflier.
De Burgemeester van Amersfoort
brengt ter kennis van belunghebbenden, dat
in deze Gemeente zeven gevallen van inond- en
klauwzeer zijn voorgekomen.
Amersfoort, 28 Augustus 1911.
De Burgemeester voornoemd,
W. H. KAM,
Weth., lo. Br.
De BUREMEESTEK van AMERSFOORT,
gezien artikel 41 «Ier Grmrei tew«t,
brengt ter kennis van de ing zolenen, dat de Raad
dezer Gemeente zal vergaderen op Vrijdag, den 1 Sep
tember aanslaande, des namiddag* te twee ure.
Amersfoort, 28 Auguatus 1911.
De Burgemeester,
W. H. KAM.
Weth., lo. Br.
NI.MJIERUOR.
't Was gisteravond nèg voller in do groote
zaai der socieieit „Veroeniging" dan verleden
Maandag men zat nu aan rijen en tóch waren
er velen die weer op bet tooneel moesten zitten
of zich moesten vergenoegen met een staanplaats,
zelfs in den tuin.
Om kwart na achten opende de heer P. II.
van Haselen (Plantsoen) de bijeenkomst en
zeide, dat haar doel was, den aankoop van „Nim-
merdor" door de Gemeente te bespreken.
Was de vorige maal de Voorzitter verplicht,
de vergadering wegéns het rumoer binnenstijds
te sluiten, spr. hoopte, dat thans de gemoederen
tot kalmte zouden zijn gekomen en ieder zou
meehelpen om tot een goed einde to geraken.
Spr. hoopte bovenal, dat men zich zon bepalen
tot het onderwerp, het voorstel tot aankoop, en
allo politieke beschouwingen achterwege zou
laten.
Vooraf wil ik met-doelen, vervolgde spr., dat
ik geen belanghebbende hen bij „Niimuurtlor"
en ook niet meer bij den Berg. Niets zul me
liever zijn dun overtuigd, te worden dat de aan
koop werkelijk een voordeel is voor Amersfoort.
Ik zal trachten uiteen te zetten du voor- en de
nadoelen van grond-exploitatie voor Amersfoort
vergelijkingen met groote steden in ons land
en ia bet buitenland gaan, als alle vergelijkin
gen, mank doch moet, om een beter over
zicht te geven, daartoe een blik sluan in het
verleden.
Ruim 30 jaar geleden woonde bijna niemand
vóór de plantsoenen de stad zelf zag er otioogelijk
uitbuiten de poorten waren «Ie huizen sporadisch
en meestal waren dit nog kleine woningen.
Tegenover de Hoogere Burgerschool was het
park der Rijdende artilleriewaar ik tnans woon,
zoo vlak bij de stad, was do bergplaats der rei
niging en verder was alles bouwlanden bosch.
liet station was tegenover de bloemisterij van
den beer Van Bemmel.
Het scheen, dat er geen behoefte was en d< z
ook nooit zou kotnen om buiten de poorten Ie
wonen.
In dien tijd was de stad nog in 'I bezit van
eenige honderden buuders boschgroud en wel op
den geheelen Berg tot voorbij den Kalk weg en
vandaar Noord- en Zuidwaarts.
De bevolking was in de laatste 100 jaar niet
noemenswaard vermeerderd.
Waar daartoe geen behoefte is, heeft men ook
geen lust tot bouwen en het schijnt wel, dat het
toenmalig Gemeentebestuur heef» gemeend, dat
er ook geeu behoefte aan bouwen zou komen.
Althans het besloot in 1878 de bosschen op den
Berg, die tóch bijna ni ts opbrachten, maar te
verkoouen voor i2ü) f250 per bunder ten
einde «ie beruchte veldkeion in de hoofdstraten
te vervangen door platte keien.
Een groot verlies trof de stad toen de Recht
bank werd opgeheven de Rijdende artillerie
vertrok, want niet die ambtenaren en officieren
vertrokken 6ok hun even Welgestelde verwanten.
De ledige huizen waren bij tientallen te tellen.
Eindelijk kreeg Amersfoott ecu garnizoen «Ie
ledige woningen werden weer betrokkenen toen
de nieuwe kazernes kwamen, spoorde ik aan tot
bouwen van nieuwe woningen.
Om u een denkbeeld tc geven hoe weinig kijk
men zelfs in 1892 nog had op de toekomst der
stad, herinner ik u, «lat meen mij ter wille van
mijn bedrijf ten sterkste ontried, zóo ver buiten
«Ie stad te gaan wonen, toen ik mijn huis tegen
over de Meisjesschool wilde laten bouwen.
Uit don aard mijner betrekking kwam ik iu
aanruking met veel mensehen en ik kreeg de
overtuiging, dat zelfs zij, die jaren achte een
Amersfoort bezochten, niet verder kwamen dan
van bet station naar de stad en omgekeerdzij
voelden niets voor Amersfoort. Maar ook hier
was van toepnuiogonb<kend maakt onbemind.
Een nieuwe periode stond voor de deur.
Amersfoort moe-t worden bekend gem-iukt eu
het boekje „Amersfoort als woonplaats", door
mij in 1899 uitgegeven, heeft wel zijn nut ge
daan.
De plannen omtrent het tegenwoordige station
kwamen in behandeling en hoewt l er pogingen
werden gedaan om het dichter bij de stad te
krijgen, wensebte ik toch, dal hot zou kom -n
waar het thans staat; want ik begre p, «lat e -i
uitleg van de stud nun die zijde «lm niet kon
uitblijven, mits «lo zaak goed werd nangep-kt.
Dagelijks was ik bez g plannen te mak uik
wilde «le zaak flink aanpakken om flinke reclame
te kunnen maken eu zonder stoornis wegen te
kunnen aanleggen.
Doch voor alles is geld noodig en ik slaagde
er in, to Amsterdam menschen to vinden, die
met mij wilden samenwerken, waardoor ik
mijn plan ten uitvoer kon leggen. Wij mankten
er een Maatschappij van en na verloop van
slechts acht maauden was de gehetie Burg in
ons bezit.
Men deelde miin gevoelen niet, doch ik ge
loofde aan een toekomst van Amersfoort en be
sloot de zaak zoo spoedig mogelijk krachtig aan
te pakken eu begon met 00 arbeiders wegen aan
te leggen. Ondanks al die uitgaven en moeite
weigerde men, te gaan bouwen zelfs aan tegen
werking was geen gebrek. Geen menscb wilde
«laar wonen omdat men er 's zomers verbrandde
en 's wiuters bevroor. Ook gebrek ann hout was
voor velen een beletsel, zoodat wij besloten, zelf
te gaan bouwen en hout te pooten. Dit laatste
gelukte boven verwachting en nu volgile bet
ecne succ s op het andere.
Ik kocht „Üeekestein" om bet tc cxploiteeren
eu «iok het Berg-hotcl kwam iu onze handen
zoodat vrijwel alle goede terreinen toen in ons
bezit waren.
liet buit-u aan den Koppel werd door anderen
aangekochtliet Schimmelpeuninck-kwarlier
verrees; en nu kwam alles tegelijk in beweging
en overal had men succes.
De trom werd geslagen en de hypotheekbanken
hielpen een bandje mee door op zeer gemakke
lijke voorwaarden geld te verschaffen, Hetgeen
noodzakelijk is voor houw-ondernemers, want
bet aantal menschen, dat voor eigen rekening
kun bouwen, is hoogst gering.
En telkens werd de trom geroerd, opdat liet
vuur, dut nu flink brandde, niet weer zou uit-
dooven.
Ik bleef goeden moed houdendoch de Rus-
sisch-Japunsche oorlog, van 1905, om van andere
zaken niet te spreken, doofde htt vuur, dat tot
heden niets doet dan sineuleu.
Nu kom ik tot mijn vragen.
Is er aan grond-exploitatie geld te verdienen
Ja zeker, als men gelukkig is en ook alles
medewerkt. Maar komt er tegenslag dan moet
men al een zeer gefortuneerd mensch zijn om 't
vol te houden, vooral als er veel geleend geld
in zit en de onderneming groot is.
Daarom verkocht ik mijn aambeien. Er is nu
eenmaal verschil tU6schen winst in den zak en
winst op papier.
Kan men uit grond-exploita'.ie iets leeren?
Ja. Op den Berg hebben wij wegen aangelegd
voor anderhalve ton om den menschen gelegen
heid te geven tot wonen, betzij dicht bij, betzij
ver van de stad. En wat bleek ons? Dat de
grond dicht by de stad het eeret iu aanmerking
is gekomen.
Verder heb ik geleerd, dat men de gronden
eerst in handen moet hebben, dan verkavelen
en spoedig «laai na vi-rkoopen met kleine winst.
Wacht men te lang dan worden «le prijzen, door
renteverlies, enz., zóo boog, dat er geeu sprake
meer kan zyn van winst eu van goedkoop ver
knopen.
Iu et-n gunstige periode kan men gemakke
lijker 40 cent maken van grond die 20 cent
per vierkanten Meter kostte dan 55 van grond
d n 50 cent heeft gekost.
En komt men met te veel aan de markt dan
«bukt dit den prijs.
Oók mag niet uit het oog verloren, dat in
tb- laatste jaren in uaburige Gemeenten grove
villa-parken zijn aangelegd.
En nu „Nimmerdor" zelf.
Men vroeg mij hoe ik dacht over den koop
prijs. Welnu do koopsom van 2 ton is niet te
hoog; doch ik ben het niet eens met den heer
Van «Ier Wal, die vertelde, dat er direct voor
90 mille van kan worden verkocht. Voor ten
hoogste 10 mille zou direct aan de markt kun
nen worden gebracht.
Ook ben ik het niet met hem eens, dat het
bouwland f75 per H. A. zou knnnen opbrengen
ten li logste f 8 i, meen ik. Men moet geen ver
gelijking maken met stukjes grond, die onmïd-
«ieiijk achter of dicht in de nabijheid van
arbeiderswoningen liggen en niet grooter zij»
dan 20 of 30 A. Eu wanneer er zooveel II. A.
te gelijk aan «le markt worden gebracht, drukt
dit natuurlijk den prijs.
Deze vragen dienen beantwoord
Moet Amersfoort doen aan grond-exploitatie
Mag Atne sfoorl een dergelijk" x aankoop doen
m t geleend geld, waarvan rente en aflossing
moet beta «ld
Heeft Amersfoort dringend behoefte aan
grond
Kan de aankoop geschieden zonder aanzien
lijke belasting-veriiooging.
Kan spoedige uitlegging van de stad aan dien
kant worden verwacht
Spr. las nu liet stuk van „Prudence", opge
nomen iu hel «orige nummer van dit blad en
aehite dit geschreven door iemand, «lie volkomen
op <ie hoogte is van den flnancieclen toestand
der Gimcente.
Do lte.-r P. van Achterbergh (Vianden-
straat) kreeg nu het woord en verklaarde, uit
zuiver algemeen belang te zijn voorstander van
g-meentclijke grond-exploitatie, «loch tegen
stander van den aankoop van „Nimmerdor",
omdat
1. bet gelegen is iu twee Gemeenten, Amers
foort en Leunden
2. het geen 'etrein heeft voor arbeiderswo
ningen
3. niet is getracht, andere terreinen, dichter bij
de stad te koopeu
4. om de toegangswegen
5. omdat niemand weet hoe hoog de exploi
tatiekosten wel zullen zijn.
Spr. ging deze vijf punten na.
Amersfoort kan in Leusden niet aanbrengen
ges, waturi'idiug, riolen, enz. zonder dat do fo
rens n te IiuUS'len zullen gaan wonen, wuur de
belasting zooveel lager is.
Van den grond is 95 pCt. bestemd voor villa-
bouw doch daaraan is geen behoefte, want aan
de reeds b«staande weven o<>k in bet Berg-
kwartier is nog voor CO a .70 jaar terrein in
overvloed voor villa-bouw. Voor arbeiderswo
ningen is daar de plaats niet; de menschen
zouden veel te ver van hun werk wonen. Deze
bouwe men in het Soesterwegkwartierdoch
daar is tbans geen toegangsweg. Ikzelf zou op
Nimmerdor voor eigen risico noch een villa
noch een arbeiderswoning durven bouwen en ik
meen toch eenige ervaring te hebben.
Op de terreinen onmiddellijk bij de stad beeft
een particulier reeds de voorkenr. Zij liggen
tusscben Arnhemscheweg, Woesiijge" weg en
Korte Gastbuielaan en zijn omstreeks 15 H.A.
groot.
l>e toegangswegen zijn al zeer ongunstig voor de
exploitatie. De Arnhem-cbeweg is geheel Rijks-eigen
dom en bestraat over sleohis 4 M. breidt». De Ge
meente zal die moeten rioleeren.euz. De Woestijger-
wt'g is aan beide zijde begrensd door grond van
verschillende eigenaars. En daar ligt óok „Zand
bergen". De L'msdjrweg is onbegaanba irals't maar
even regent.
Wat de exploitatie betreft, drnke men aan „Birk-
hoven", d .t nu reeds voor f161000 op de balans
caat. De koopprijs voor „Nimmerdor" is 2 ton
maar de ko-t n van overdracht, van bewo nfcaar
in»ke i door rioleenog, waterleiding, gtsleidiug,
po itie-be.-icheruiing, enz. enz.
I« er dan zoo'n behoefte nau een tweede wandel
park iu onze zoo buschrij.ce omgeving? En heeft
nion ook maar eenige zekerheid, d.it iemand er wil
wonen, zöo ver van h.t station en aan een weg, die
uiet voor niits Doodenweg heet.
Spr. acht de becijferingen «an d»ii heer Van der
Wal onjuist, iniar wil ze eins als juist beschouwen
eu eens aannemen dut do prjjn is 17',cent. M*ar
»:s men dan de hoofdweg, n aanlegt, zooals dit be
hoort, dan is daar nog eens w. er 2 ton mee gemoeid,
en ko-t «le vierkante Meter over eenige jaren
z ker al f 3.
De heer Van der Wal sprak van 200 300 bouw
terreinen. Muur wsarzijn ie gelegen By hetbeiren-
huis? Dan vertrek do n-woner. Aan den Doodenweg?
Dan is men in de Gemee .to Leusden. Aan den
Binnenweg, bjj den bescawachter D»t is ook
Leusdeu.
Eerst moet met de grens der Gemeente verleggen.
Als „Nimmerdor" »o«!t aangekoot. siijgt de
a uigrenxeixle grond, öok de mijne, aanmerkelijk in
waarde; nnar inch moet ik out a ten, een overijlden
-t'p te doen en aanraden, t; uekenen op het adres
tegen den aankoop.
De heer Van Meggelen: Wat ik hier hoorde,
bewijst alweer, dat de s. d. a. p. recht van bestaan
heefi. Alles zit vast aau .le brandkast, d*- poel waarin
Amersfoort steeds verzonk eu nog verzinkt.
We mo ton slee its vragen of het overgroote deel
dor bevolking nóg lang zóo an leven en we moeten
umdurveu reu belast ing-vei hooging v»n de wol be
zittende klasse. En al kwuuen or ge n groot-kspi-
«listen bij dun i.óg is er geld geuoeg te Amersfoort
om „Nimmerdor'' tc koopen teu bate van de ge-
nieemc >ap.
Wij «villen hot landgoed knopen omdat we de
ro to p'ek d.-r slecht- w>nii.gtoesiaude« willen uii-
n' ij Jen en a le andere t rr.-inen dita'door niet meer
te «rijg.u zijn. Van de 100 monsch-u hier wonen
e' 57 iu krotten eu d z aaeki op is b. t enige mid
del om de eigeua-irs dier k otten te dwingen. Ik
raid a len aau, volkstóler le worden en die krotten
een te bi zoeken.
Otis pi «ii is riet, er villa-terreinen van te maken
villa's zijn dar ook i:i jaren abt te wacuten; ons
plan is. langs de be-ta ui t-eroote weg. n landhuisjes
te bouwen van f200 A f300, die w-1 huurders zui-
vinden als er ook een goed eu goeds, op verkeersmid
del komt.
Als dn Grime:.te daar met Rjjk'-roorschot zelf
arbeiderswoningen bouwt, z«i de belasting niet *60
Veel behoeven verhoogd t» «vorden.
Om tot een resultaat te kotuen, heeft des.d.a.p.
een a ires opgesteld, wairop *y adlue-ie vra.gt (Die
•idrcs, wordt in extenso opgenomen iu het volgende
nummerhet v»rzet zien tegen wederverkoop en
dringt aan op uitgev.-u iu erfpacht.)
De heer Goot» dankte den Voorzitter voor het
beleggen dezer vir«i dering. Spr. wordt hier geïnter
rumpeerd en zegt: Ik lie;, kinderen,gelecr«l mijn nie-
ij vervolgtWaa
1 Uemeei te-exp'oi-
mand.in de rede te vallen w
blijven de voorstindere, niet 1
1 tie, doch van don aankoop.
Ongeveer 4 jaar geleden zijn de he voners der
Lang.s rsut bijeen geroepen om ds Garanten-ver-
enuiug voor de t'aiu t stichten, omdat de flnan-
cieele to s'a .d «ter Gemeente niet toe.iet, hrt sub
sidie voor dit nuttig en noodig vervoeimiddel te
g. ven. E;i hoe durven nu die zelfde menscaeu het
besta n, aan te dringen op den koop v*n ren villa
park voor 2 tun plus h.tzeen d-ar bijkomt; een
villa-park, dat öa heocmaal niit noodig is èn veel
te ver w< g ligt.
Laat ieder toch de z»nk eens au sórieux bekijken.
l)e bevolking nam in vyf jtur ttj.is slechts t ie mrt
689 zie'en en de fi ancie te vooruitgang is al even
bod ro-vend kbi\
W.w 1 r b hoeft -■o.n dón eroi d, z If- in afzien-
ba e i tijd, fut. Maar die i er ni t cr die komt er
uiit. Geen iudusnieel zd zich daar vestigen in 't
