Dinsdag 14 November 1911. No. 8030. 61e Jaargang. BLOOKER'S DAALDERS CACAO Stadsnieuws. Uitgave van <le Naamlooze Vennootscliap „De Amersfoortsche Courant, voorheen firma A. H. van Cleeff" HOOFDREDACTEUR: J. FRELERIKS. AMERSFOORT. Verschijnt Dinsdag Donderdag- en Zaterdagmiddag. Abonnement, por 3 maanden f 1.— franco por post f 1.15. Advertentiën 16 regels 00 cent: o!ke regel meer 10 cent. Bij regel- abonnement reductie, waarvan tarief op aanvraag kosieloos. Lïgale, oöicieöle- en onteigenings- advertentiën per regel 15 cent. Reclames 1—5 regels f 1.25. Bewijsnummers naar buiten worden in rekening ::ebrncht. en kosten evenals afzonderlijke nummers 10 cont. Bij advertentiën van buiten de stad worden de incassecrkosten in rekening gebracht. ZORTSGR^CST 9. Postbus 9. Telefoon 19 Ovor visch als volksvoedsel. De duurte der levensmiddelen 7,00 zoetjesaan een leuze en, zooals onze buren t noemen, 'ne zoag heelt althans dezen goeden kant, dat meer dan tot dusver ■Ie. aandacht wordt gevestigd op de Han delsberichten", welke wekelijks worden uitgegeven vanwege het Ministerie van Landbouw, Nijverheid eu Handel. De heer J. M. Bottemanne, hoofd inspecteur der zee-visscherijen, schrijft in dat periodiek over visch als goed koop voedingsmiddel en begint met op te merken, dat visch nog volstrekt niet als volksvoedsel kan worden beschouwd, hoe vreemd dit ook moge schijnen in ons land, dat van onds het vischland bij uit stek is geweest en thans nog is. Schr. behandeltde volgende drie vragen Is de voedingswaarde vau visch van dien aard, dat uitbreiding van het ge bruik aanbeveling verdient Laten de prijzen zoodanige uitbreiding toe; ls de hoeveelheid visch tot lagen prijs voldoende groot om eeuigszins belangrijke uitbreiding mogelijk te maken. Volgens in 1909 ingestelde onderzoekin gen vau Künig en Splittgerber komt zoowel de samenstelling als de calorische waarde van vischvetten overeen met die vau de vetten vau warmbloedige diereu; het zelfde geldt ook voor het eigenlijke vischvleeschdoch het koolstofgehalte van het vischvleesch schijnt in het alge meen wat hooger te zijn dan dat vau warmbloedige dieren, en in overeenstem ming daarmede werd de verbrandings- waarde van het vischvleesch ook iets hooger bevonden. Wat nu de waarde betreft van het vischvleesch uit physiologisch oogpunt dus de verteerbaarheid en de eigenlijke voedingswaarde, in vergelijking met an dere vleeschsoorten, waarop het uiteraard in hoofdzaak aankomt zoo werd door onderzoekingen van verschillende geleer den, en zoowel door proefnemingen met kunstmatige als natuurlijke vertering, overtuigend aangetoond, dat het visch vleesch ten aanzien van de eiwitstofwisse ling volkomen gelijkwaardig is te achten met rundvleesch. ltosenfeld bijv. verklaarde het vischvleesch als voedings middel op éen lijn te stellen met rund vleesch eu zulks zoowel voor de huishou ding, de athletische sport, alsook voor leger en vloot. Het is hier niet de plaats de uitkomsten der verschillende proefne mingen in bijzonderheden mede te dee len daarvoor moge naar de oorspon- kelijke verhandelingen van de onderzoo kers worden verwezen - hoofdzaak is, dat liuu uitkomsten liet recht geven, zonder eenig voorbehoud de gevolgtrek king te maken, dat de voedingswaarde van visch een zoodanige is, dat haar ge bruik aan de volksgezondheid ten goede kun komen en dus haar populariseeriug, ook uit hygiënisch oogpunt, alle aanbe veling verdient. Bij de beantwoording der vraag, of de prijs van visch een grooter gebruik door liet volk toelaat, valt op de eerste plaats in «liet oog te houden, dat de elementaire samenstelling van visch en van rund vleesch wel de zelfde is, maar dat, door bijkomstige omstandigheden, om de zelfde hoeveelheid voedingsstoflen te verkrijgen, men meer vischvleesch dan rundvleesch moet gebruiken. Daarmede houdt ook verhand het bekende verschijnsel, dat men na een vischmaal weer zoo spoedig honger gevoelt. j Dit blijkt uit de onderzoekingen voor het Duitsche legerbestuur i 1 1887 ver- richt door den officier van gezondheid Engelbrecht, toen hem opgedragen was, de mogelijkheid van liet gebruik van visch als voedsel in het leger na te gaan. Uit zijn daarover uitgebracht rappor! blijkt, dat hij o.a. vastgesteld heeft, hoeveel eiwit en vet men per K.G. en gros ingekocht vleesch vau vee en visch ontvangt, dus voor vee liet z.g. slucht- gewicht eu voor visch het dier. in den regel zonder ingewanden, maar met kop, graten, staart, viuueti. huid, enz., be halve iu de gevallen, waarbij vermeld is „zonder kop". Het blijkt, dat de zelfde gewichtseen heid versch vischvleesch over het ge heel veel minder voedingswaarde heeft dan rundvleesch hetgeen verband houdt met. het verschillend percentage aan afval doch dat het vleesch van geconserveerde visch daarentegen in voedingswaarde geheel niet vleesch van vee overeenkomt of dit zelfs overtreft. Engel brecht gaat in zijn rapport ook in op de vraag, in hoeverre visch ver zadigen kan. Volgens Roseti veld is het gevoel van verzadiging in werkelijkheid van drie factoren afhankelijkIe van de opgenomen hoeveelheid voedsel, 2e van den duur, dat het. voedsel in de maag verblijft, en 8e van de inspanniug, die liet voedsel van de kauwspieren vergt. Deze laatste factor is echter de minst belangrijke alles waarover lang gekauwd wordt, werkt eeuigszins meer verzadigend dan hetgeen eenvoudig ingeslikt wordt: wie zijn eten slecht kauwt, eet veel meer dan wie ziju eten goed kauwt, en iu kleine hoeveelheden tegelijk inslikt. Over de bewering, dat een visch maal tijd bij lange na niet zoo verzadigt als een andere maaltijd, zegt Engel brecht„De niet. voldoende verzadiging kan slechts daardoor veroorzaakt worden, dat, een in verhouding tot de voedingswaarde niet voldoende hooveelheid verbruikt is. Stelt men tegenover een portie gekookt vleesch, zoo. groot als zij door een aan vleesch- kost gewend man gewoonlijk wordt ge nomen, een in gewicht gelijke portie vischvleesch, dan moet worden bedacht, dat, volgens de tabellen voor voedings waarde, de hoeveelheid voedingsstoffen in de vischportie op zich zelf reeds ge ringer is. Het vleesch vau vee verliest verder door wateronttrekking bjj het koken veel aan gewicht, volgens Ruimer •10 tot 43 pCt.bij vischvleesch is dit verlies, in verband met den veel kortoren duur vau het koken, ook veel geringer en wel volgens zijn waarnemingen bij schelvisch 5 pCt., bjj leng 13 pCt. en bij kool visch 15 pCt. Dientengevolge wordt bet plus aan voedingsstoffen iu gekookt vleesch bij porties met het zelfde gewicht nog grooter. Om dus in werkelijkheid gelijke hoeveelheid voedingswaarde te verkrijgen, moet de portie vischvleesch evenredig grooter zjjn en zou die dan voor sommige vischsoorten meer dan het tweevoudige vau de vleeschportie moeten bedragen. Zooveel visch wordt echter meestal niet door aan rjjkeljjbe vleesch- voeding gewende personen gebruikt en gewoonlijk ook niet door de huismoeders verstrekt. De porties visch ziju daardoor in den regel te klein en het beduideude tekort dientengevolge aan voedingsstof fen in het. hijzonder aan het van de KOFFIE is duurder geworden, doch kost nog steeds f 1.50 per bus van 1 Kilo pond). Kleinere bussen naar verhouding. werkzaamheid der maag veel eischende eiwit zal zich spoedig door een gevoel van leegte iu de maag merkbaar maken. Zoo is liet ontstaan van het verwijt., dat vischvleesch niet voldoende verzadigt, te verklaren, een verwijt, dat in zooverre ongerechtvaardigd is, omdat men van de visch te veel verlangde". Den eisch stellende, dat. in de portie, visch een gelijke hoeveelheid eiwit aan wezig moet zijn als in een normale portie vleesch (180 Gram) moet dus, bij de be oordeeling van de prijzen nadrukkelijk rekening gehouden worden met de om standigheid, dat de vise lip,br tie zooveel grooter moet zjjn. Neemt men eenvoudigheidshalve het gemiddelde voor de verschillende sortee ringen en soorten, dan blijkt, wat liet eiwitgehalte betreft, dooreen 312 Gram vischvleesch (en gros ingekocht, «lus bruto) met 180 Grain rundvleesch over een te koiuen; eu is dus pl.m. 75 pUt. meer visch dan vleesch noodig. Men moet over het geheel tweemaal meer gewicht aan visch dan aan vuud- vleescli inkoopen, wil men de zelfde voe dingswaarde bezitten. Thans zij. hiermede rekening houdende, nagegaan, of de vischprijzen niet te hoog zijn om visch als volksvoedsel in aan merking te kunnen doen komen. De laagste prijs in de laatste 3 jaar van derde kvvaliteits rundvleesch is f 0.58 per K.G. slachtgewich». geweest en be draagt thans f0.64; varkensvloesob resp. 10.42 en f 0.47. De vischprijzen en gros per 2 K.G. moeten dus daar beneden blijven,omdat ook nog iets te rekenen is voor het meer dere vet. dat bij visch noodig is. Gaat men uit het Jaarverslag van de visschers- haven te IJmuideu en uit de Mededee- lingen over de visschorij, beide 1910, na, welke vischsoorten aan dien eisch vol doen, dan blijkt, dat bij een groot aan'al in groote hoeveelheden te IJmuideu en langs de Zuiderzee aangevoerde soorten zulks het geval is. De gemiddelde jaarprijs per twee K.G. varieert van f» cent (voor horsma kreel) tot 47 cent (voor schol); die voor Zuiderzeevisch was 10 cent per twee K.G. voor spiering en 24 cent voor bot. Ituim 20 millioen.K.G. visch wordt er in ons land aangevoerd en is verkrijg baar tegen marktprijzen, die veelal verve en verre beneden die van de minste qualiteit rundvleesch hljjven. Hoeveel zou daarvan nu werkelijk in 011s land verbruikt worden Wat Mmuiden be treft, bljjkt uit de in voornoemd Jaar verslag der visschershaven aldaar opge nomen statistiek, dat van de per spoor van daar verzonden visch rond 28 tuillioen K.G. of ruim 62 pCt naar liqt buitenland wordt geëxporteerd ook van de Zuider zeevisch, als haring en spiering, is bet. bekend, dat dit met een groot deel het. geval is. Wanneer men zich ecuerzijds daarvan rekenschap geeft en ander/,jjds van de beluchlijk lage prijzen, die zoovele dezer soorten en gros opbrengen, dan rjjst de vraag: waar wringt hier de schoen; is de distirbutie niet goed bijv. door te hooge vrachtprijzen, of door te hooge detail prijzen ot is ons volk 1111 werke lijk zó afkeerig van visehgebruik '1 Waarschijnlijk zal de vissolierjj-inspee- tie over eenigen tijd instaat zijn, aan ie geven wat de oorzaken van dezen abnor- malen toestand ziju. En is de diagnose gesteld, dan zou daarna nagegaan .kun nen worden door welke middelen hierin verbetering ware te brengen. De uitgevers-maat-chappjj Nijgh Van Ditmar, le Rottirlam, zul half December iu den handel brengen een nieuw portret van 1). K. II. Prinses Juliana en wel een in opdracht van H. M. de Koningin door de firma L. van Leer Co. te Amsterdam, ver vaardigde kleurcn-reproductie in groot for maat (154 c.M. X 84 c.M., beeldgiootte 40 X 50 cM., naar een bjjzonder goed gelukte snapshot-opname van Hare Muj>steit. Dit portret is, »nw men ons mededeel', van een t elfen'le gelijkenis; de Prinses staat innen aardig-ongedwongen houding, het vriendelijk gezichtje en face, de pas geplukte zonne bloemen in de bandjes houdend, voor een groep rhododendrons in de decoratieve park- omgeving van Het Loo. De reproductie (die in een twaalftal kleuren geschiedt) wordt uitgevoerd in een tot dusver in ons land nog niet aangewend procédé van lotolitho- grapliie, wtlke een zóu fraai resiltaat geeft, dat men waant een aquarel your Z'ch te hebben. Het auteursrecht is streng verzekerd. Het voornemen is, de gewijzigde Militie- wet op 1 Maait aunstiaiule in werking te j doen treden. In parlementaire kringen vei wacht men de behandeling der Tarief wet. tegen Juni van het volgend jiar. Tegen Nieuwjaar zullen aan de Postkan toren legen zeer matigen prijs zegelljes ver krijgbaar zijn, welke op post-tukken kunnen worden geplakt als tnen wetischt, dal deze op Zond ig niet worden besteld. Waaro 1 liet Belgische model niet over genomen Rij Pi'ovii Ci.inl blad is bepaald, dat per sonen beneden 1(1 jaar geen hondenkar mogpn besturen zo.lks in afwijking der «Trekhon- denwft®, waarbij die leeftijd óp 14 jaar is gesteld. Belanghebbenden mogen hiermee wel rekenen. Dehedenmiddngonder voorzitting van denBu, - gemorster, jhr J. W. A. Barchman Wuytiers, van 2,15 tot 2.40 gehouden vergadering van den Baad dezer Gemeente w-'i'd bijgewoond door 18 leden en den S'cetiris, mr. d". J. G. Stenfert Kroese. Afwezig met kennisgeving wa« de heer Eysink. j De noiulen der vergadering van 31 Octo ber werden als vastgesteld beschouwd. Behalve eeni'ge dankbetuigingen waren ingekomen een schrijven van de Gedeputeerde Staten j van Utrecht van 0 November 1911, houdende i bericht van ontvangst van de 31 October 1911 vastgestelde Verordening betreffende

Historische kranten - Archief Eemland

Amersfoortsche Courant | 1911 | | pagina 1