Dinsdag 14
November 1911.
No. 8030.
61e Jaargang.
BLOOKER'S
DAALDERS
CACAO
Stadsnieuws.
Uitgave van <le Naamlooze Vennootscliap „De Amersfoortsche Courant, voorheen firma A. H. van Cleeff"
HOOFDREDACTEUR:
J. FRELERIKS.
AMERSFOORT.
Verschijnt Dinsdag Donderdag- en Zaterdagmiddag. Abonnement, por 3 maanden f 1.—
franco por post f 1.15. Advertentiën 16 regels 00 cent: o!ke regel meer 10 cent. Bij regel-
abonnement reductie, waarvan tarief op aanvraag kosieloos. Lïgale, oöicieöle- en onteigenings-
advertentiën per regel 15 cent. Reclames 1—5 regels f 1.25. Bewijsnummers naar buiten
worden in rekening ::ebrncht. en kosten evenals afzonderlijke nummers 10 cont.
Bij advertentiën van buiten de stad worden de incassecrkosten in rekening gebracht.
ZORTSGR^CST 9.
Postbus 9.
Telefoon 19
Ovor visch als volksvoedsel.
De duurte der levensmiddelen 7,00
zoetjesaan een leuze en, zooals onze buren
t noemen, 'ne zoag heelt althans dezen
goeden kant, dat meer dan tot dusver
■Ie. aandacht wordt gevestigd op de Han
delsberichten", welke wekelijks worden
uitgegeven vanwege het Ministerie van
Landbouw, Nijverheid eu Handel.
De heer J. M. Bottemanne, hoofd
inspecteur der zee-visscherijen, schrijft
in dat periodiek over visch als goed
koop voedingsmiddel en begint met op
te merken, dat visch nog volstrekt niet
als volksvoedsel kan worden beschouwd,
hoe vreemd dit ook moge schijnen in ons
land, dat van onds het vischland bij uit
stek is geweest en thans nog is.
Schr. behandeltde volgende drie vragen
Is de voedingswaarde vau visch van
dien aard, dat uitbreiding van het ge
bruik aanbeveling verdient
Laten de prijzen zoodanige uitbreiding
toe;
ls de hoeveelheid visch tot lagen prijs
voldoende groot om eeuigszins belangrijke
uitbreiding mogelijk te maken.
Volgens in 1909 ingestelde onderzoekin
gen vau Künig en Splittgerber komt
zoowel de samenstelling als de calorische
waarde van vischvetten overeen met die
vau de vetten vau warmbloedige diereu;
het zelfde geldt ook voor het eigenlijke
vischvleeschdoch het koolstofgehalte
van het vischvleesch schijnt in het alge
meen wat hooger te zijn dan dat vau
warmbloedige dieren, en in overeenstem
ming daarmede werd de verbrandings-
waarde van het vischvleesch ook iets
hooger bevonden.
Wat nu de waarde betreft van het
vischvleesch uit physiologisch oogpunt
dus de verteerbaarheid en de eigenlijke
voedingswaarde, in vergelijking met an
dere vleeschsoorten, waarop het uiteraard
in hoofdzaak aankomt zoo werd door
onderzoekingen van verschillende geleer
den, en zoowel door proefnemingen met
kunstmatige als natuurlijke vertering,
overtuigend aangetoond, dat het visch
vleesch ten aanzien van de eiwitstofwisse
ling volkomen gelijkwaardig is te
achten met rundvleesch. ltosenfeld bijv.
verklaarde het vischvleesch als voedings
middel op éen lijn te stellen met rund
vleesch eu zulks zoowel voor de huishou
ding, de athletische sport, alsook voor
leger en vloot. Het is hier niet de plaats
de uitkomsten der verschillende proefne
mingen in bijzonderheden mede te dee
len daarvoor moge naar de oorspon-
kelijke verhandelingen van de onderzoo
kers worden verwezen - hoofdzaak is,
dat liuu uitkomsten liet recht geven,
zonder eenig voorbehoud de gevolgtrek
king te maken, dat de voedingswaarde
van visch een zoodanige is, dat haar ge
bruik aan de volksgezondheid ten goede
kun komen en dus haar populariseeriug,
ook uit hygiënisch oogpunt, alle aanbe
veling verdient.
Bij de beantwoording der vraag, of de
prijs van visch een grooter gebruik door
liet volk toelaat, valt op de eerste plaats
in «liet oog te houden, dat de elementaire
samenstelling van visch en van rund
vleesch wel de zelfde is, maar dat, door
bijkomstige omstandigheden, om de zelfde
hoeveelheid voedingsstoflen te verkrijgen,
men meer vischvleesch dan rundvleesch
moet gebruiken. Daarmede houdt ook
verhand het bekende verschijnsel, dat
men na een vischmaal weer zoo spoedig
honger gevoelt.
j Dit blijkt uit de onderzoekingen voor
het Duitsche legerbestuur i 1 1887 ver-
richt door den officier van gezondheid
Engelbrecht, toen hem opgedragen was,
de mogelijkheid van liet gebruik van
visch als voedsel in het leger na te gaan.
Uit zijn daarover uitgebracht rappor!
blijkt, dat hij o.a. vastgesteld heeft,
hoeveel eiwit en vet men per K.G. en
gros ingekocht vleesch vau vee en visch
ontvangt, dus voor vee liet z.g. slucht-
gewicht eu voor visch het dier. in den
regel zonder ingewanden, maar met kop,
graten, staart, viuueti. huid, enz., be
halve iu de gevallen, waarbij vermeld
is „zonder kop".
Het blijkt, dat de zelfde gewichtseen
heid versch vischvleesch over het ge
heel veel minder voedingswaarde heeft
dan rundvleesch hetgeen verband
houdt met. het verschillend percentage
aan afval doch dat het vleesch van
geconserveerde visch daarentegen in
voedingswaarde geheel niet vleesch van
vee overeenkomt of dit zelfs overtreft.
Engel brecht gaat in zijn rapport ook
in op de vraag, in hoeverre visch ver
zadigen kan. Volgens Roseti veld is het
gevoel van verzadiging in werkelijkheid
van drie factoren afhankelijkIe van
de opgenomen hoeveelheid voedsel, 2e
van den duur, dat het. voedsel in de
maag verblijft, en 8e van de inspanniug,
die liet voedsel van de kauwspieren vergt.
Deze laatste factor is echter de minst
belangrijke alles waarover lang gekauwd
wordt, werkt eeuigszins meer verzadigend
dan hetgeen eenvoudig ingeslikt wordt:
wie zijn eten slecht kauwt, eet veel meer
dan wie ziju eten goed kauwt, en iu
kleine hoeveelheden tegelijk inslikt.
Over de bewering, dat een visch maal
tijd bij lange na niet zoo verzadigt als een
andere maaltijd, zegt Engel brecht„De
niet. voldoende verzadiging kan slechts
daardoor veroorzaakt worden, dat, een in
verhouding tot de voedingswaarde niet
voldoende hooveelheid verbruikt is. Stelt
men tegenover een portie gekookt vleesch,
zoo. groot als zij door een aan vleesch-
kost gewend man gewoonlijk wordt ge
nomen, een in gewicht gelijke portie
vischvleesch, dan moet worden bedacht,
dat, volgens de tabellen voor voedings
waarde, de hoeveelheid voedingsstoffen
in de vischportie op zich zelf reeds ge
ringer is. Het vleesch vau vee verliest
verder door wateronttrekking bjj het
koken veel aan gewicht, volgens Ruimer
•10 tot 43 pCt.bij vischvleesch is dit
verlies, in verband met den veel kortoren
duur vau het koken, ook veel geringer
en wel volgens zijn waarnemingen bij
schelvisch 5 pCt., bjj leng 13 pCt. en bij
kool visch 15 pCt. Dientengevolge wordt
bet plus aan voedingsstoffen iu gekookt
vleesch bij porties met het zelfde gewicht
nog grooter. Om dus in werkelijkheid
gelijke hoeveelheid voedingswaarde te
verkrijgen, moet de portie vischvleesch
evenredig grooter zjjn en zou die dan
voor sommige vischsoorten meer dan het
tweevoudige vau de vleeschportie moeten
bedragen. Zooveel visch wordt echter
meestal niet door aan rjjkeljjbe vleesch-
voeding gewende personen gebruikt en
gewoonlijk ook niet door de huismoeders
verstrekt. De porties visch ziju daardoor
in den regel te klein en het beduideude
tekort dientengevolge aan voedingsstof
fen in het. hijzonder aan het van de
KOFFIE is duurder geworden, doch
kost nog steeds f 1.50 per bus
van 1 Kilo pond).
Kleinere bussen naar verhouding.
werkzaamheid der maag veel eischende
eiwit zal zich spoedig door een gevoel
van leegte iu de maag merkbaar maken.
Zoo is liet ontstaan van het verwijt., dat
vischvleesch niet voldoende verzadigt, te
verklaren, een verwijt, dat in zooverre
ongerechtvaardigd is, omdat men van de
visch te veel verlangde".
Den eisch stellende, dat. in de portie,
visch een gelijke hoeveelheid eiwit aan
wezig moet zijn als in een normale portie
vleesch (180 Gram) moet dus, bij de be
oordeeling van de prijzen nadrukkelijk
rekening gehouden worden met de om
standigheid, dat de vise lip,br tie zooveel
grooter moet zjjn.
Neemt men eenvoudigheidshalve het
gemiddelde voor de verschillende sortee
ringen en soorten, dan blijkt, wat liet
eiwitgehalte betreft, dooreen 312 Gram
vischvleesch (en gros ingekocht, «lus
bruto) met 180 Grain rundvleesch over
een te koiuen; eu is dus pl.m. 75 pUt.
meer visch dan vleesch noodig.
Men moet over het geheel tweemaal
meer gewicht aan visch dan aan vuud-
vleescli inkoopen, wil men de zelfde voe
dingswaarde bezitten.
Thans zij. hiermede rekening houdende,
nagegaan, of de vischprijzen niet te hoog
zijn om visch als volksvoedsel in aan
merking te kunnen doen komen. De
laagste prijs in de laatste 3 jaar van
derde kvvaliteits rundvleesch is f 0.58
per K.G. slachtgewich». geweest en be
draagt thans f0.64; varkensvloesob resp.
10.42 en f 0.47.
De vischprijzen en gros per 2 K.G.
moeten dus daar beneden blijven,omdat
ook nog iets te rekenen is voor het meer
dere vet. dat bij visch noodig is. Gaat
men uit het Jaarverslag van de visschers-
haven te IJmuideu en uit de Mededee-
lingen over de visschorij, beide 1910, na,
welke vischsoorten aan dien eisch vol
doen, dan blijkt, dat bij een groot aan'al
in groote hoeveelheden te IJmuideu en
langs de Zuiderzee aangevoerde soorten
zulks het geval is.
De gemiddelde jaarprijs per twee
K.G. varieert van f» cent (voor horsma
kreel) tot 47 cent (voor schol); die voor
Zuiderzeevisch was 10 cent per twee
K.G. voor spiering en 24 cent voor bot.
Ituim 20 millioen.K.G. visch wordt er
in ons land aangevoerd en is verkrijg
baar tegen marktprijzen, die veelal verve
en verre beneden die van de minste
qualiteit rundvleesch hljjven. Hoeveel
zou daarvan nu werkelijk in 011s land
verbruikt worden Wat Mmuiden be
treft, bljjkt uit de in voornoemd Jaar
verslag der visschershaven aldaar opge
nomen statistiek, dat van de per spoor
van daar verzonden visch rond 28 tuillioen
K.G. of ruim 62 pCt naar liqt buitenland
wordt geëxporteerd ook van de Zuider
zeevisch, als haring en spiering, is bet.
bekend, dat dit met een groot deel het.
geval is.
Wanneer men zich ecuerzijds daarvan
rekenschap geeft en ander/,jjds van de
beluchlijk lage prijzen, die zoovele dezer
soorten en gros opbrengen, dan rjjst de
vraag: waar wringt hier de schoen; is
de distirbutie niet goed bijv. door te
hooge vrachtprijzen, of door te hooge
detail prijzen ot is ons volk 1111 werke
lijk zó afkeerig van visehgebruik '1
Waarschijnlijk zal de vissolierjj-inspee-
tie over eenigen tijd instaat zijn, aan ie
geven wat de oorzaken van dezen abnor-
malen toestand ziju. En is de diagnose
gesteld, dan zou daarna nagegaan .kun
nen worden door welke middelen hierin
verbetering ware te brengen.
De uitgevers-maat-chappjj Nijgh Van
Ditmar, le Rottirlam, zul half December
iu den handel brengen een nieuw portret
van 1). K. II. Prinses Juliana en wel een in
opdracht van H. M. de Koningin door de
firma L. van Leer Co. te Amsterdam, ver
vaardigde kleurcn-reproductie in groot for
maat (154 c.M. X 84 c.M., beeldgiootte 40 X
50 cM., naar een bjjzonder goed gelukte
snapshot-opname van Hare Muj>steit. Dit
portret is, »nw men ons mededeel', van een
t elfen'le gelijkenis; de Prinses staat innen
aardig-ongedwongen houding, het vriendelijk
gezichtje en face, de pas geplukte zonne
bloemen in de bandjes houdend, voor een
groep rhododendrons in de decoratieve park-
omgeving van Het Loo. De reproductie (die
in een twaalftal kleuren geschiedt) wordt
uitgevoerd in een tot dusver in ons land
nog niet aangewend procédé van lotolitho-
grapliie, wtlke een zóu fraai resiltaat geeft,
dat men waant een aquarel your Z'ch te
hebben. Het auteursrecht is streng verzekerd.
Het voornemen is, de gewijzigde Militie-
wet op 1 Maait aunstiaiule in werking te
j doen treden.
In parlementaire kringen vei wacht men
de behandeling der Tarief wet. tegen Juni
van het volgend jiar.
Tegen Nieuwjaar zullen aan de Postkan
toren legen zeer matigen prijs zegelljes ver
krijgbaar zijn, welke op post-tukken kunnen
worden geplakt als tnen wetischt, dal deze
op Zond ig niet worden besteld.
Waaro 1 liet Belgische model niet over
genomen
Rij Pi'ovii Ci.inl blad is bepaald, dat per
sonen beneden 1(1 jaar geen hondenkar mogpn
besturen zo.lks in afwijking der «Trekhon-
denwft®, waarbij die leeftijd óp 14 jaar is
gesteld.
Belanghebbenden mogen hiermee wel
rekenen.
Dehedenmiddngonder voorzitting van denBu, -
gemorster, jhr J. W. A. Barchman Wuytiers,
van 2,15 tot 2.40 gehouden vergadering van
den Baad dezer Gemeente w-'i'd bijgewoond
door 18 leden en den S'cetiris, mr. d". J.
G. Stenfert Kroese.
Afwezig met kennisgeving wa« de heer
Eysink.
j De noiulen der vergadering van 31 Octo
ber werden als vastgesteld beschouwd.
Behalve eeni'ge dankbetuigingen waren
ingekomen
een schrijven van de Gedeputeerde Staten
j van Utrecht van 0 November 1911, houdende
i bericht van ontvangst van de 31 October
1911 vastgestelde Verordening betreffende