Donderdag 4
Juli 1912.
No. 8128.
61e Jaargang.
Op reis.
Uitgave van de Naamlooze Vennootschap „De Amersfoortsche Courant, voorheen Firma A. H. van Cleeff
HOOFDREDACTEUR
F. J. 7BSDSEZZS.
AMERSFOORT.
Verschijnt Dinsdag-, Donderdag- en Zaterdagmiddag. Abonnement per 3 maanden 1.
franco per post/1.15. Advertentien 16 regels 60 cent; elke regel meer 10 cent. Bijregel
abonnement reductie, waarvan tarief op aanvraag kosteloos. Legale, officieële- en onteigenings-
advertentiën per regel 15 cent Reclames 1—5 regels f 1.25. Bewijsnummers naar buiten
worden in rekening gebracht en kosten evenals afzonderlijke nummers 10 cent.
Bij advertentiën van buiten de stad worden de incasseerkosten in rekening gebracht.
BUREAU:
ZOB.TXGRACHT 9.
Postbus 9.
Telefoon 19.
Aan onze abonné's die tijdelijk elders,
binnen- dan wel buitenlands, vertoeven,
wordt op aanvrage, en met duidely Isa
opgave van adres, de courant eiken ver
schijndag tegeu vergoeding van het porto
toegezonden.
Ook niet-geabonneerden kunnen op de
zelfde wijze de geregelde toezending van
de «Amersfoortsche Courant" tijdens hun
uitstedigheid zich verzekeren.
K E N N ISOE VI N 0 E N.
De Burgemeester van Amersfoort,
Gezien een schrijven van den heer kolonel
Militie-commissaris in deze Provincie d.d. 29
Juni 1912, no. 64, en art. 96 der Militiewet
(Staatsblad 1912, no. 21),
brengt ter kennis van den verlofganger dezer
Gemeente
.Jacobus Massing.
loteling uit deze Gemeente van de lichting van
1909 van het 5e regiment Infanterie, dat bij op
Dinsdag, den 16 Juli 1912, des voormiddags ten
tien uur, in het Militaire logement, Lrtnge Niéuw
straat te Utrecht, gekleed in uniform en voor
zien van de kléeding- en uitrustingstukken,
hem bij vertrek met groot-verlof medegegeven,
van zijn zakboekje en verlofpas, ter na-inspectie
voor gemelden Militie-commissaris moet ver
schijnen.
De aandacht van gemelden verlofganger wordt
gevestigd op art. 97 der Militiewet (Staatsblad
1912, no. 21) waarbij is bepaald, dat de verlof
gangers, die niet overeenkomstig art. 94 der ge
melde wet voor den Militie-commissaris ver
schijnen, in werkelijken dienst worden geroepen
en daarin gedurende ten hoogste twee maanden
gehouden.
Amersfoort, 1 Juli 1912.
De Burgemeester voornoemd
WUYTIERS.
Burgemeester en Wethouders van Amersfoort
brengen, Ier voldoeniug aan nrt. 14 lid 3 der
Pandhuiswet, ter openbare kennis dat door
GERRIT GRADUS WILHELMUS VAN DEN
BERG een verzoek om toelating tot het houden
van een Bank van leening in het perceel St.
Andriesstraat 14 is ingediend, en dat door een
ieder, overeenkomstig het bepaalde in boven
vermeld artikel bezwaren tegen de inwilliging
van dit verzoek bij Burgemeester en Wethouders
kunnen worden ingebracht.
Amersfoort, 3 Juli 1912.
Burgemeester en Wethouders
voornoemd,
De Burgemeester
WUVTIERS.
De Secrelaris.
J. G. STENFERT KROESE.
Aangifte voor de Bevolkingsregisters.
Het Gemeentebestuur van Amersfoort herin
nert de ingezetenen aan hunne verplichting om
steeds tijdig ter Gemeente-secretarie aangifte te
doen voor de bevolkingsregisters.
Bedoelde aangifte moet worden gedaan
le. Wanneer men de Gemeente gaat verlaten.
Alsdan moet een getuigschrift van woonplaats-
verande.ing (verhuisbiljet) worden gevraagd ter
Secretarie (kamer no. 6.) en medegenomen
naar de Gemeente, waar men zich gaat vestigen,
ten einde aldaar uiterlijk binnen éen maand te
worden ingeleverd.
2e. Wanneer men zich in de Gemeente vestigt.
Alsdan moet men overleggen een getuigschrift
vau woonplaatsverandering (verhuisbiljet) afge
geven in de vorige woonplaats.
3e. Wanneer men binnen de Gemeente van
woning verandert.
Het hoofd van een huisgezin is verplicht, aan
gifte te doen, wanneer in dat gezin eenige ver
andering plaats grijpt, 6ok door het opnemen
of het vertrek van dienstboden.
Overtreding dezer bepalingen wordt gestraft
met hechtenis van ten hoogste veertien dagen
of geldboete van ten hoogste honderd gulden,
(artikel 2 der Wet van 17 April 1SS7, Staats
blad No. 67).
Amersfoort, 4 Juli 1912.
Het Gemeentebestuur voornoemd,
De Burgemeester,
WUIJTIERS.
De Secretaris,
J. U. STENFERT KROESE.
Eeu vakschool voor den hau-
deldrijvenden en den indus-
trieelen middenstand.
Met een kort woord willen we herinneren
hoe de Ambachtsschool voor jongens, de
Industrie- en huishoudschool voor meisjes
ook de wenschelijkheid deed inzien van een
vakschool voor die middenstanders, die in
handel of bedrijf zullen gaan, en daarvoor
aan de Meeruitgebreid Lagere school niet
genoeg en aan de Middelbare school te veel
hebben.
Die wensch werd belichaamd in een han
delsdagschool, geen Hoogere handelsschool
dus, welke slechts van nut kan zijn voor
hen die later tot den groothandel of het
grootbedrijf zullen behooren.
De vereeniging «Handelsschool voor
Amersfoort en omstreken* werd opgericht
een zeer groot aantal leden, van zeer uiteen-
loopcnden maatschappelijke!! stand en van
even verschillende godsdienstige en politieke
opvatting trad toe; de Gemeente gaf een
jaarlijksch subsidie van f 4000 en boven
dien het kosteloos gebruik van schoollokalen,
en het Rijk stond een subsidie van f 5000
toe, onder beding de zeer gewone en bij
deze vakscholen telkens getroffen bepaling
dat ook de Provincie Utrecht geldelijken
steun zou verleenen.
Die geldelijke steun werd door de Pro
vincie tot dusver niet verleend.
Het Bestuur der vereeniging wendde zich
daarom, laatstelijk [onder dagteekening van
30 Maart 1.1tot de Staten van Utrecht met
het volgende adres
Geeft met verschuldigden eerbied te ken-
ken de Vereeniging «Handelschool voor
Amersfoort en omstreken*, welker Statuten
zijn goedgekeurd bij Koninklijk besluit van
13 Mei 1910, no. 72,
dat zij zich voorstelt, zoo mogelijk nog
in 1912 met steun van het Rijk, van de
Provincie en van de Gemeente Amersfoort,
alhier een Handelsdagschool te openen
dat zij zich in verband daarmede wendt
tot uwe vergadering met dringend verzoek,
haar, ter te gemoet koming in de uitgaven,
uit de Provinciale kas een jaarlijksch subsidie
te willen verleenen van f 1170;
dat zij, onder overlegging van een be
grooting, overigens als toelichting op haar
verzoek de eer heeft te verwijzen naar de
mede hierbij gevoegde Memorie.
Het Bestuur voornoemd, enz.
Die Memorie luidt:
Onze vereeniging had de eer, bij adres
van 25 Mei 191 o ten behoeve van de exploi
tatie van een handelsdagschool, aan uwe
vergadering een subsidie te vragen van f 2000,
later teruggebracht op f 1965.
Toen evenwel, tegen de zomervergadering
van 1911, ons Bestuur moest kennis nemen
van het ongunstig prie-advies door het college
van Gedeputeerde Staten aan U uitgebracht,
meenden wij verplicht te zijn, onze subsidie
aanvrage in* te trekken en veroorloofden wij
•ons dit te doen bij adres van 10 Juli 1911,
op de gronden, daarin vermeld.
Sedert waren wij in de gelegenheid, met
alle nauwgezetheid de verschillende bezwaren
te overwegen, door Gedeputeerde Staten in
bedoeld prm-advies tegen de oprichting van
de ontworpen school aangevoerd. En wel in
de eerste plaats de opvatting, dat te Amers
foort geen behoefte aan een handels d a g-
school zou bestaan en een handels avond
cursus voldoende zou zijn.
Het zij hier met alle bescheidenheid ge
zegd, dat wij deze opvatting niet kunnen
deelen.
In de latere jaren is ons meer en meer
gebleken, dat te Amersfoort, een vooruit
gaande Gemeente met flinke omgeving, inte
gendeel groote behoefte bestaat aan goed en
deugdelijk handelsonderwijs.
Niet aan een Handelsschool als te Utrecht,
aansluitende aan een driejarigen cursus-Hoo-
gere Burgerschool, maar aan een dagschool,
als vervolg op de gewone Lagere school.
Wij mogen er wel op wijzen, dat de door
Gedeputeerde Staten in hun pra-advies
bedoelde Handels a v o n d-cursus te Amers
foort sedert 902 reeds in eenigszins anderen
vorm bestaat.
Behalve het onderwijs aan de Burgeravond
school wordt n.l. het zoogenaamde herha-
lingsonderwijs gegeven, zijnde een 3-jarige
avondcursus, van October tot April. In het
2e en het 3e leerjaar wordt daar aan de
jongens onderwijs gegeven in het Boek
houden en wat daarmee onmiddellijk verband
houdt.
Deze cursus wordt over 1911/12 door 64
jongens en 25 meisjes gevolgd.
De behoefte aan meer en beter Handels
onderwijs is ten deele juist uit dezen cursus
gebleken. Met groot verlangen ziet men hier
uit naar een dagschool met goed algerond
volledig leerplan, waar de kinderen uit den
breeden middenstand in de gelegenheid zul
len zijn, zich deugdelijk voor den komenden
levensstrijd te ontwikkelen.
Evenals bij de Ambachtsscholen het geval
is, verklaren vele minder gegoede ouders
zich gaarne bereid om, met opoffering van
het weekgeld dat hun kinderen anders in
de eerste jaren zouden kunnen verdienen,
zich zelf zooveel mogelijk te ontzeggen om
hun kinderen het onderwijs aan een Han
delsdagschool te kunnen laten volgen.
Ook vele andere personen en vereenigin-
gen spraken zich er over uit, dat aan zoo
danige school alhier dringend behoefte be
staat.
Wat het bezwaar van Gedeputeerde Staten
betreft, dat de flnancieele zijde der zaak niet
voldoende zou zijn geregeld, ook daarin is
onze meening optimistischer.
Uit den aard der zaak geeft ook de thans
ontworpen begrooting slechts een globale
raming, en houden de aangegeven ontvang
sten en uitgaven meer verband met den toe
stand, welke zal zijn ingetreden als de school
éen of meer jaren in exploitatie zal zijn.
Moge bijv. het schoolgeld het eerste jaar
in evenredigheid (maanden September tot
en met December) minder opbrengen dan
is begroot, dan staat daar tegenover, dat
het Rijks-subsidie van f5000 'sjaars, wel
licht voor het geheele bedrag of althans voor
2/a daarvan zal worden uitgekeerd, al wordt
de school ook eerst met ingang van 1 Sep-
•tember 1912 geopend.
Het totaal-bedrag der thans ontworpen
begrooting vergeleken bij de eerder aan U
ingediende, wijst in totaal f 1385 minder aan.
De post «Uitgaven voor toelagen aan niet-
pensioengerechtigde leeraren*, ad f750 werd
voorloopig teruggenomen.
Voorts heeft de Gemeente, bij Raadsbesluit
van 26 Maart 1912, zich tot onze groote vol
doening bereid verklaard om, behalve het
reeds eerder toegestane subsidie van f 4000,
bovendien de noodige schoollokaliteit gratis
aan onze vereeniging ten gebruike af te
staan. Daardoor kwam de post «Huur*, van
f 300, te vervallen, evenals die voor onder
houd, terwijl ook de kosten voor «Schoonmaak,
vuur en licht* lager konden worden geraamd.
Het Provinciaal subsidie hebben wij op
f1170.durven stellen. Zekerheidshalve is
de post «Inkomsten uit schoolgelden* voor
loopig op f 1000 teruggebracht. Door eenen
ander sluit de begrooting met een totaal
cijfer van f 11 700. Overigens meenen wij ons
leerplan ongewijzigd te kunnen handhaven.
Wij kunnen de opvatting van Gedepu
teerde Staten niet onderschrijven, dat de
exploitatie van de school reeds aanstonds
met tekorten zou aanvangen. Waar boven
dien de behoefte aan de school zal blijken
te bestaan, daar zullen, naar wij mogen ver
trouwen, het Rijk en de Gemeente eventueel
niet in gebreke blijven, ons verder te helpen.
Maar vóór alles is ook de hulp van de
Provincie noodig, vermits de subsidies van
het Rijk en van de Gemeente afhankelijk
zijn gesteld van de voorwaarde, dat óok de
Provincie de school subsidieert.
Bij de vele subsidies, die uwe vergadering
aan andere instellingen van onderwijs ver
leent, als: Ambachtsscholen, Middelbare
Technische school, Vakschool voor de typo
grafie, Industrie- en Huishoudscholen, Teeken-
scholen, enz., daar meenen wij voor onze
Handelsdagschool, waarmede zulk eeen groot
deel der bevolking van Amersfoort en om
liggende Gemeenten zal worden gebaat,
evenals in andere Provincies plaats vindt,
een beroep te mogen doen op de Provinciale
kas.
Zooals uw vergadering wilt zien', vragen
wij thans een subsidie, gelijkstaande met
1 o pCt. van het totaal bedrag der begrooting.
Gaarne zijn wij bereid te verklaren, dat door
ons in de eerste 1 o jaren niet op verhooging
van dit bedrag zal worden aangedrongen.
Gezien de zoo gunstige resultaten met de
Handelsdagscholen behaald o.a. te Alkmaar,
te Amsterdam (school der Algemeen® Win
keliers Vereeniging), te Winschoten en te
Zwolle, waar de ervaring leert, dat deze
scholen in een groote .behoefte voorzien,
daar herhalen wij met klem moge het uwe
vergadering behagen, aan onze Bijzondere
vakschool een subsidie te verleenenwij
houden ons overtuigd, dat dan weldra zal
blijken, dat wij niet te onrechte naar een
Handelsdagschool hebben verlangd.
Mocht, in strijd met onze zienswijze, ge
grond op de kennis van de stad onzer in
woning en haar omgeving, tóch na enkele
jaren de ervaring leeren, dat de school niet
in een werkelijke behoefte voorziet, dan
heeft toch uw vergadering het in haar
macht, niet langer tot het voortbestaan van
de school mede te werkendoch laat zij
thans de oprichting van de school niet on
mogelijk maken door haar een Provinciaal
subsidie te onthouden.
Herinnerd zij, dat de middenstands-ver-
eeniging «Handel en Nijverheid*, de R.K.
middenstands-vereeniging «De Hanze*, en
de Kamer van Koophandel en Fabrieken
drie corporation, die toch wel mogen
worden geacht de behoeften, we zouden
bijna zeggen de nooden, van den handel-
drijvenden en den industrieelen middenstand
in stad en omgeving door en door te ken
nen ieder een adres van adhmsie aan het
zoo ernstig verzoek toevoegden.
Toch we deelden het in het vorig
nummer reeds eenigszins uitvoerig mede
is het prae-advies van Gedeputeerde Staten
ook thans weer afwijzend.
In zijn geheel luidt het
Wij moeten in de eerste plaats gewag
maken van eer. tweetal adressen, resp. van
het Bestuur der R. K. Middenstandsveree-
niging «de Hanze* en van het Bestuur der
Vereeniging «Handel en Nijverheid*, waar
bij adhaesie aan het verzoek wordt betuigd,
en kunnen daaraan nog toevoegen, dat op
het laatste oogenblik nog bij ons college is
ingekomen een adres van de Kamer van
Koophandel en Fabrieken te Amersfoort
van gelijke strekking.
Zonder ons te willen begeven in een
beantwoording van de vraag, in hoeverre
dergelijke niet nader gedocumenteerde sym
pathie-betuigingen inderdaad als maatstaf der
bestaande behoefte kunnen gelden, meenen
wij, dat in ieder geval daarnaast een onder
zoek naar de feiten en verschijnselen, welke
op het bestaan dier behoeften wijzen, niet
achterwege kan blijven.
Wij kunnen allerminst deelen de meening
van de Kamer van Koophandel, in laatstbe
doeld adres uitgedrukt, dat de in ons vorig
prae-advies geuite vrees omtrent het geringe
aantal leerlingen niet van zóo groote betee-
kenis zou zijn, daar het immers de school
eener vereeniging geldt en niet die eener
Gemeente, zoodat men te allen tijde vrij
zou zijn, bij onvoldoende belangstelling,
de school weder op te heffen.
Naar onze overtuiging mag het provin
ciaal subsidie in deze zich niet leenen voor
het nemen van proeven, zij het ook op een
terrein van algemeen belang, doch kan het