Zaterdag 14
September 1912.
No. 8159.
61e Jaargang.
B IJ B L A D.
KOSTELOOS.
Stadsnieuws.
Uitgave van de Naamloozo Vennootschap „De Amersfoortsche Courant, voorheen Firma A. H. van Cleeff
HOOFDREDACTEUR
F. J. FHEDEEIES.
AMERSFOORT.
Verschijnt Dinsdag-, Donderdag- en Zaterdagmiddag. Abonnement per 3 maanden 1.
franco per postƒ1.15. Advertentien 16 regels 60 cent; elke regel meer 10 cent. Bijregel-
abonnement reductie, waarvan tarief op aanvraag kosteloos. Legale, officteöle- en onteigenings-
advertentiCn per regel 15 cent Reclames 15 regels f1.25. Bewijsnummers naar buiten
worden in rekening gebracht en kosten evenals afzonderlijke nummers ro cent.
Bij advertentiën van buiten de stad worden de incasseerkosten in rekening gebracht.
BUREAU:
SORTSGRACST 9.
Postbus 9.
Bij dit nummer behoort een
Wie zich met ingang van
1 October doet in
schrijven ais abound,
ontvangt do tot dien
datum verschijnende
nummers
K K N IS O E V I N (i K N.
Burgemeester en Wethouders vau Amersfoort
brengen ter aigemeene kennis, dat de voorbe
reiding van de werkzaamheden betredende de
na te noemen takken van dienst als volgt tus-
achen de leden vau hun College is verdeeld
a. de Burgemeester
Gemeente-reiniging, openbare gezondheid,
plantsoenen en beplantingen;
b. Wethouder Van Ksveld:
Armwezen en financiën;
c. Wethouder Rijkens
Onderwijs en openbare werken
(behalve plantsoenen en beplantingen)
d. tijdelijk Wethouder Tromp van Hulst:
Gasfabriek en waterleiding.
Amersfoort, 12 September 1!!12.
Burgemeester en Wethouders
voornoemd,
De Burgemeester,
VAN RANDWIJCK.
De Secretaris,
J. I». WERKMAN.
KOSTEI.OlE IN E NT ING.
Burgemeester eu Wethouders vnn Amersfoort,
Gelet op artikel IS der Wet van J December
1872 (Staatsblad No. 131),
brengen ter kennis van belanghebbenden, dat
voor een ieder tie gelegenheid tot koslelooze
inenting wordt gegeven op den eersten en den
tweeden Maandag van de maand October, tel
kens des namiddags te drie ure, in de daartoe
bestemde lokaliteit van het voormalig schoolge
bouw wijk A Koestraat no. 51.
Gedaan te Amersfoort, 13 September 1912.
Burgemeester en Wethouders
van Amersfoort.
De Burgemeester.
Van RANDWIJCK.
De Secretaris,
J. D. WERKMAN.
Hygiëne.
Er is in deivlaatstcn tijd weer heel wat
in de Amersfoortsche Courant* geschreven
over de wenschelijkheid oin ook hier ter
stede een openbare slachtplaats te bouwen
en te exploiteeren.
Niet om het nu den slagers eens recht
onaangenaam te maken en lien op zeer hooge
bedrijfsonkosten te jagen, doch als eenig af
doend middel om de vleeschkeuring naar
behooren te doen geschieden.
Immers zoo lang er geen openbare slacht
plaats is en er geen vaste wegen zijn aan
gewezen waarlangs het vleesch c.ok dat,
hetwelk elders werd geslacht daar heen
en daar vandaan moet worden vervoerd en
dus alle vleesch, dat een anderen weg volgt
reeds daardoor wordt aangehouden en tegen
den vervoerder proces-verbaal wordt opge
maakt; zoolang blijft er nog te veel hape
ren aan de vleeschkeuring en zal deze niet
in ieder opzicht zoo zijn als ze wezen moet.
Niet minder is thans een onderwerp van
den dag de invoering van een melkveror-
dening om welke de melkboeren zeiven vroe
gen en welke de Gezondheids-commissie niet
minder voorstaat dan een verbetering zoo
mogelijk afdoende verbetering - van de
yleeschkeuring.
Nochtans zal er nog' wel heel wat mod
der in de Langegracht zich ophoopen eer
Amersfoort de 13de Gemeente des lands zal
zijn, waar een openbaar slachthuis is. met
al hetgeen daar bij behoort.
Met een melk-keuring gaat het eenvoudi
ger, om de eenvoudige roden, dat deze lang
niet zooveel geld kost.
Als vanzelf komt men er toe om, indien
zulke zaken meer algemeen het onderwerp
zijn van de gesprekken van den dag, meer
dan anders te letten op dingen, die met het
een en het ander in verband staan en zoo
geviel het, dat we onlangs getuige waren
van het afladen van een kalf bij het slacht
huis van een der beste slagers hier ter stede.
Een kalf, dat bij zijn zusje of broertje, dat
lang geleden voor den Verloren zoon werd
geslacht, waarlijk niet achterstondmet zorg
gemest en volgens den slager zeer blank
van vleesch.
We laten nu daar hoe het diertje door den
ex-eigenaar van oen hooge boerenwagen op
de straatklinkers werd geworpen en zullen
niet herhalen de woorden waarin de slager
zijn verontwaardiging over deze wijze van
veelossing luchtte maar wel zij meegedeeld,
«lat het kalf er zóo vies uitzag, dat we ons
niet konden weerhouden te vragen of het
niet mogelijk was, zoo'n dier te reinigen
voor het werd afgeleverd.
Tot onze groote verbazing keerde de boos
heid des slagers zich toen plotseling tot ons.
■Wat? Zoo'n kalf afwasschen?» En op onze
bescheiden opmerking, dat dit elders in den
lande toch wel pleegt te gebeuren, bijvoor
beeld in Zeeland om nu maar niet te
spreken van model-boerderijen als »Vinken-
hoef* en dergelijke klonk het terug: «Dan
moet U mij eens éen blank kalf uit Zeeland
brengen*.
Welke opdracht we maar niet hebben
aanvaard.
Het geval kwam 011s gister weer voor den
geest toen we 111 «Sprokkelingen op tecli-
nisck-hygiënisch gebied*, door J. van der
Hreggon (civiel-ingenieur) uitgave van de
Xederlandsche drukkers- en uitgevers Maat
schappij voorheen C. Misset te Doetinchem,
lazen: «De boer wil nog niet gelooven.dat,
willen de beesten flink gezond blijven, zij
ook zindelijk behandeld dienen te worden*.
In het hoofdstukje «Stal-hygiëne* van dit
prettig geschreven boekje, waarin er op
wordt gewezen hoe vele misstanden te ver
helpen zijn, die de stallen nog aankleven
ondanks het streven der Landbouw-genoot-
schappen (we zouden hieraan willen toevoe
gen met name van de plaatselijke afdeeling
van het Utrechtsch Landbouw Genootschap)
lezen we De bacteriologie heeft ons geleerd,
dat licht en lucht de grootste vijanden zijn
van de kleine wezentjes, die men bacteriën
noemt en allerlei ziekten kunnen veroorzaken.
Ziet men de koeien in de weide loopen dan
trekt menigeen den neus op bij het denkbeeld,
dat die zoo vuile beesten 011s met hun melk
en boter van dienst zijn. Oorzaak van die
verregaande onzindelijkheid is de potstal,
waarin zij hun verblijf vinden en waarbij de
boer meer de mest-productie dan de melk
productie op het oog heeft.
De vloer van zoo'n potstal is meestal van
leem, die van strooisel wordt voorzien. Is
dit nat geworden door de uitwerpselen der
koeien, dan wordt daarover nog een laag
strooisel gevleid, net zoo lang, tot de laag
al te dik wordt. Eerst dan wordt zij ver
wijderd, zoodat menschcn en beesten steeds
in den mest trappen, terwijl de beesten, als
ze gaan liggen, in hun mest rondwentelen,
getuige de klodders vuil, waarmede men ze
in de weide ziet.
Wanneer zal de boer begrijpen, dat, wil
len zijn dieren gezond blijven, zij even goed
behoefte hebben aan zindelijkheid als de
mensch
We zeiden hierboven, dat het nog wel
lang zal duren eer Amersfoort zijn openbaar
slachthuis heeft, met de daarbij behoorende
model-stallen.
Maar eer het zoover is, kan toch veel
verbeterd, hetgeen, over het algemeen, de
slachtplaatsen hier ter stede betreft. Er zijn
zeer goedehet nieuwe gebouw van de
Gebroeders B. A. van Gelder, aan de
Langegracht, zouden we geneigd zijn een
model-slachtplaats te noemen. Indien bij den 1
bouw tevens ronde hoeken waren aange- j
bracht ter plaatse waar vloer en wanden i
elkaar ontmoeten, zouden we niets op deze 1
slachtplaats weten aan te merken. Licht en
lucht kunnen volop toetredenleidingwater j
en de afhellende vloer maken, dat het er j
steeds kraakzindelijk is. In éen woord 't is
een slachtplaats, die zeer velen ten voorbeeld
kan strekken.
De heer Van der Breggen wijdt ook een
hoofdstuk aan hygiënisch ingerichte slachte
rijen. Omdat het niet onmogelijk is, dat on
der den indruk der in de laatste weken ge
houden vertoogen dienaangaande, deze of
gene slager er over mocht denken, zijn slacht
plaats eens een flinke beurt te doen geven,
volge dat hoofdstukje hier in zijn geheel.
De vloer in de slachtplaats moet vervaar
digd zijn van een laag cement-beton van
tenminste 15 c.M. dikte of van een laag ce-
ment-tegcls, in cement gelegd op voldoende
onderlagen van harden steen in kalk en tras,
en steeds in goeden toestand worden ge
houden. De muren in de slachtplaats moeten
ter hoogte van minstens 1.50 M. met ver
glaasde tegels in cement zijn bekleed.
De vloer dient te hebben een gelijkmatige
helling, zoodat de vloeibare afval kan weg
gespoeld worden naar een te metselen put
van voldoende grootte, gelegen zoo moge
lijk ten Noorden of ten X.-Öosten van het
perceel en gesloten met een metalen dek
plaat, welke plaat zich minstens 5 c.M. onder
den beganen grond moet bevinden en afge
dekt wordt met een laag zand. Deze put
moet met de slachtplaats in verbinding staan
door goed sluitende en aan de verbindingen
met cement gedichte buizen, die aanvangen
in een waterdicht zinkputje voorzien van een
stankafsluiter.
Onder waterdichten put wordt verstaan
een put met een vloer van minstens 4 lagen
en wanden van minstens éen steen dikte,
harde klinkers met tras en kalk, in de juiste
verhouding van waterdicht werk gemetseld
en inwendig geheel met cement beraapt.
Voor de verzameling en verwijdering van
niet-vloeibaren afval moet bij de slachtplaats
aanwezig zijn een waterdichte ijzeren bak
of ton van voldoende afmeting en goed slui
tend deksel, welks inhoud steeds op den dag,
waarop het slachten heeft plaats gehad, ge
ledigd moet worden.
In of bij de slachtplaats moet goed zuiver
water verkrijgbaar zijn.
Het daglicht moet behoorlijk kunnen bin
nentreden door ramen, welke geopend kun
nen worden, terwijl een steeds in goede
werking zijnde ventilator dient aanwezig te
zijn, waardoor zoowel de tochtvrije aanvoer
van frissche lucht als de afvoer van bedor
ven lucht, wasem, enz. kan geschieden.
De afvoerkoker dient boven het dak der
aangrenzende woningen uit te komen.
Natuurlijk dient de grootte van de slacht
plaats in verhouding tc staan tot het aantal
daarin te slachten dieren.
Het slachten zelf moet kunnen geschieden
bij gesloten deuren en niet zichtbaar zijn vau
de straat of aangrenzende perceelen.
Dit eerste bundeltje behandelt bouw-hygiëne
woningbouw met Rijks-steun en plattelands-
hygiëne en bevat zoowel voor leden van de
Gezondheids-commissie als voor hen die op
eenige wijze de Woningwet helpen uitvoeren
en voor bouwondernemers óok in coöpe
ratie en architecten menigen nuttigen
wenk, terwijl zeer duidelijke teekeningen den
tekst nóg meer bevattelijk maken.
H. M. de Koningin kwam hedenochtend
door Amersfoort op haar tocht per automo
biel van «Het Loo* naar «Soestdijk*, waar
zij tot het laatst der maand zal verblijven
om zich dan naar Mecklenburg te begeven.
Van Maandagavond tot Dinsdagmiddag
zal H. M. te 's-Gravenhage zijn in verband
met de opening van de zitting der Staten-
generaal.
Tot candidaat voor de Raads-vacnture, ont
staan door het bedanken door den heer W.
H. Kam, is door de Christelijke partijen ge
steld de heer A. M. J. Goote.
In het Dinsdag bij den Gemeenteraad inge
brachte adres van den Christelijken Besturen
Bond wordt verzocht, in de bestekken voor
Gemeente-werken
de loonen voor een timmerman van 20
cent per uur te willen brengen op 25 cent.
metselaar van 21 op 26, stukadoor van 23
op 27, witter van iS op 21, steenhouwer
2 5 °P 3'. schilder en behanger van 19
op 24, smid van 18 op 22, grondwerker van
18 op 22, loodgieter van 19 op 23, opperman
van 16 op 20, stratenmaker van 25 op 29,
handlanger van 16 op 20, en steenbikker van
12 op 16 cent per uur;
den arbeidsduur te brengen op 1 o uur per
etmaal in den zomer en op 9 uur per etmaal
in de wintermaanden. Zoo mogelijk in de
zomermaanden den Zaterdagmiddag vrij en
in de wintermaanden des Zaterdags om 4
uur eindigen.
Ook komt het den Bond gevvenscht voor,
de gesplitste aanbesteding in te voeren, zoo
dat de Gemeente haar werk uitbestede aan
de aannemers, ieder in zijn eigen vak, daar
zeer veel misstanden uit de gecombineerde
aanbestedingen voortvloeien.
Hoofdconducteur N. Gemen hoopt 19 dezer
den dag te herdenken waarop hij 25 jaar
geleden bij de H. IJ S. M. in dienst trad.
In de geïllustreerde bladen van deze week
ziet men de Zwitsersche shako's in al hun
leelijkheid; de «ungeheuer von einer Kopf-
bedeckung* waarvan de Duitsche Keizer
meer oprecht dan beleefd zeide, dat ze waren
«affreux, vraiment affreux* de shako's, die
Piefke en zijn mede-landweerlieden reeds een
halve eeuw geleden moesten helpen afdragen.
Welnu, dat hoofddeksel wordt in plaats
van een practische vilten hoed, die bij
warmte en bij koude en bij regen beschut
ingevoerd bij de nieuwe uniform en voor
groote tenue, met een pluim van haneveeren
voor de officieren en een paardeharen pluim
voor de minderen, zooals tot voor kort de
veld-artillerie droeg.
In kleine tenue dragen de officieren er de
onderofficieren een Engelsche pet als die
van de stafmuzikanten van het Heilsleger,
en de minderen een mutsje als de koloniale
troepen.
Slechts in een deel der stads editie van het
vorige nummer konden we opnemen het ons
Donderdag gezonden telegram, waarbij werd
vermeld, dat, bij Kon. besluit van 10 Sep
tember, van den Hoofdcursus zijn benoemd,
tot 2e luitenant der infanterie
bij het ie regiment de sergeant A. J. K.
Jacobs, bij het 2e regiment de sergeant C.
W. Duijnen, bij het 3e regiment de sergeant
J. J. Harts, allen van het 5e regiment
bij het 5e regiment de sergeanten V. E.
Nierstrasz, M. C. van Dijk en J. G. M. van
der Plassche, onderscheidenlijk van het 4e.
het 8e en het 3e regiment
bij het 9e regiment de sergeanten N. Tibo
en L. C. van der Schee, beiden van het 5e
regiment,
tot 2e luitenant-kwartiermeester bij het
5e regiment infanterie de sergeant W. E.
van Keeken, bij het ie regiment huzaren de
sergeant L. I.. H. H. Bebaard, en
tot 2e luitenant-kwartiermeester bij het
