Adven
Jt. BUI
1EÏEÏ.
hij 'H
troons van de klehi-industric zullen zij
hun bedrijf aan de eischen van den tijd doen
beantwoorden mede behoefte hebben aan
de theoretische en practische vorming, die
hand aan hand behooren te gaan bij de
regelingen der M. T. scholen. Ten slotte
zullen de leerlingen die het eind-diploma
hebben verkregen, met goeden kans van
slagen kunnen mededingen naar vele be
trekkingen in den Staats-, Provincialen- of
Gemeentedienst, of bij spoorweg- en stoom
vaartmaatschappijen.
Thans verkeert het M. T. onderwijs in
ons land nog in een toestand van wording.
Minister Kuyper deed de eerste poging om
een centrale M. T. school van Rijkswege
te Haarlem in het leven te roepen, maar
tot uitvoering is het ontwerp niet gekomen,
óok omdat er een millioen mee was ge
moeid.
Het particulier initiatief, gesteund door
Rijk, Provincie en Gemeente, heeft inmid
dels in verschillende Gemeenten reeds enkele
M. T. scholen gesticht, te Amsterdam, Rot
terdam, Utrecht, Dordrecht. Op verscheidene
andere plaatsen in ons land worden thans
plannen gemaakt om een M. T. school op te
richten.
Ter aanvulling van de bestaande M. T.
school te Amsterdam, de vroegere Machi-
nistenschool, die in hoofdzaak de •metaal
bewerking* omvat, wordt te Haarlem een
M. T. school ontworpen voor de >algemeene
bouwambachten*, d.w.z. de bouwkunde,
Pogingen, een zestal jaren geleden alhier
aangewend om te Amersfoort een M. T.
school in het leven te roepen, hoewel aan
vankelijk goeden kans van slagen aanbiedend,
zijn echter ten slotte mislukt na de oprichting
der M. T, school te Utrecht, door den Aan-
nemersbond. Naar die school werd Amers
foort toen verwezen.
Thans geeft ons dit een argument; immers
we kunnen nu voor Amersfoort en omgeving
aanvullen hetgeen te Utrecht uit den aard
der zaak ontbreekt. De aannemers toch heb
ben geen hart voor metaalbewerking en hun
school omvat dan ook uitsluitend de burger
lijke en de waterbouwkunde. Die aanvulling
is, hopen we, wellicht een argument voorde
Provincie om de oprichting der M. T. school
hier te helpen bevorderen.
Intusschen zijn de werkplaatsen der H. IJ.
S. M. overgebracht van Haarlem naar Amers
foort en is gebleken, dat de aanmelding van
leerlingen voor machine-bankwerker aan de
Ambachtsschool alhier snel is toegenomen.
Gegeven ook, dat Amersfoort een gewich
tig knooppunt van spoorweglijnen voorstelt,
lag het voor de hand, dat bij de noodzake
lijk geworden uitbreiding der Ambachtsschool
hier niet alleen de school op de hoogte
den tijd gehouden moest worden, door uit
breiding te geven aan het theoretisch ge
deelte van het onderwijs en door de toevoe
ging van een leergang voor electrotechniek,
waarin andere Ambachtsscholen reeds voor
gegaan zijn, doch ook, om in de metaalbe
werking aan de leerlingen een breeder ar
beidsveld in de toekomst te verschaffen, door
twee eenjarige vervolg-cursussen voor werk
tuigbouwkunde en voor electrotechniek aan
de school te verbinden. Deze zouden dan
volgen op de gelijknamige leergangen aan
de Ambachtsschool, die op c; voudige wijze
in werking te stellen zijn, nu de noodzake
lijkheid is gebleken tot volledige splitsing
over te gaan van de drie jaarklasren voor
smeden-bankwerkers.
Van het voornemen om deze ve 'Igklas-
sen aan de Ambachtsschool te binden,
moest ten slotte echter worden afgezien en
wel op zeer goede gronden. Immers, al
mochten deze curssussen rechtstreeks
de naaste toekomst groot nut opleveren voor
hen, die in alle opzichten zouden verdienen
opgeleid te worden voor een betere plaat
sing in de metaalbewerking dan in den regel
is weggelegd voor leerlingen eener Ambachts
school, toch zou die voorsprong, aan be
doelde élite gegeven, hun weldra komen te
ontvallen, wanneer in de naaste toekomst op
de arbeidsmarkt zouden verschijnen zij, die
een veel hooger staande opleiding hadden
genoten aan een M. T. schoolen het staat
buiten twijfel, dat de M. T. scholen binnen
enkele jaren in beduidend aantal, ook in ons
land, zullen worden opgericht. Het zou daar
om getuigen van kortzichtigheid, indien men
alhier, door het oprichten van zulke vervolg-
klassen, feitelijk half werk ging doen. Beter
is het daarom, het oog te richten, niet uit
sluitend op de naaste toekomst, doch ook
en vooral op de volgende jaren, waarin
steeds hoogerc eischen gesteld zullen worden
aan hen, die in de industrie vooruit willen
komen. Kennis is macht. Vroeger volgde de
zoon van een fabrikant zijn vader als hoofd
der fabriek op; dat was als vanzelfsprekend.
Doch thans geschiedt dit alleen, als die zcon
een door en door bekwaam man is; thans
waagt men de industrie niet meer aan zoo'n
erfopvolger zonder meer. Kennis is macht
wordt telkens meer bewaarheid. Op geen
enkel gebied heeft deze waarheid thans zöo
doordringende kracht als bij het productie
proces der techniek, naast handel en verkeer.
De statistiek wijst uit, dat ongeveer 30
pCt. van ons volk bij dat proces betrokken
is. Verder mag niet uit het oog verloren
worden, dat, hoe heilzaam onze verschillende
sociale wetten ook zullen werken, ten be
hoeve van hen, die door ziekte of ongeval
getroffen worden of door ouderdom of inva
liditeit buiten staat zijn aan den arbeid deel
te nemen, enz. er toch óok nog bestaat
gelukkig in heel grooten getale - - de be
kwame werkman, die niet ziek is, niet inva
lide, niet oud, enz., maar die hartgrondig
verlangt, met ijver en inspanning, zijn capa
citeiten voor den industrieeien arbeid
wenden ten nutte van zijn gezin, en om
vooruit te komen in de wereldde rechten
van die groote meerderheid mogen niet uit
het oog verloren.
Ten slotte is het ook voor den Staat van
het grootste belang, dat de intellectueele en
geestelijke krachten, de verstandelijke aan
leg en de energie, die in onze volkslagen
sluimeren, ook op dit gebied, door behoor
lijk onderwijs gelegenheid krijgen, zich te
ontwikkelen.
Beperken wij nu onzen gezichtskring we
der tot stad en omgeving, dan moet erkend
worden, dat in de laatste tientallen jaren hier
heel wat is tot stand gebracht op het gebied
van het vakonderwijs, naast het vele, dat
reeds gedaan werd voor het algemeen ont-
wikkelingsonderwijs in al zijn vertakkingen.
Het ligt niet in mijn bedoeling, er hier op
te wijzen, hoeveel financieele offers de Ge
meentekas jaarlijks reeds zich moet getroos
ten ten behoeve van de laatstbedoelde in
richtingen van onderwijs.
Doch het is mij telkens gebleken, dat het
juist de financieele bezwaren zijn, die men
veelal aanstonds hoorde opperen, wanneer
hier pogingen werden gedaan om tot de
oprichting van een vakschool te geraken.
Daarom zij hier nog eene in het licht ge
steld, in welke gunstige positie de Gemeen
tekas zich bevindt ten opzichte van het vak
onderwijs, in vergelijking met de andere
bedoelde inrichtingen van openbaar onderwijs.
In de eerste plaats zij er op gewezen, dat
het vakonderwijs geen bijzondere financieele
offers van de Gemeentekas vergt ten behoeve
van de schoolgebouwen, doch dat de uit
gaven voor lokaliteit en inrichting begrepen
zijn in de jaarlijksche exploitatie kosten van
iedere vakschool die gedragen worden door
Rijk, Provincie, Gemeente, ouders der leer
lingen en belangstellende particulieren.
Hier ter stede bestaan, in volgorde van de
oprichting genoemd de Ambachtsschool, de
Huishoud- en industrieschool, de Avond-tee-
kencursus voor ambachtslieden, en de Mid
delbare handelsdagschool met 4-jarigen cursus.
Het totaal der jaarlijksche exploitatie-kos
ten dezer inrichtingen bedraagt te samen
thans ongeveer f 60 000, waarvan bijna
f12 000, dus minder dan een vijfde deel,
door de Gemeentekas wordt gedragen het
overige vier vijfde komt uit andere bron.
Terloops zij opgemerkt, dat hier ongeveer
500 leerlingen van het vakonderwijs gebruik
makenalzoo kost iedere leerling per jaar
dooreengenomen f 120 en dus aan de Ge
meentekas f 24.
De voorgenomen uitbreiding der Ambachts
school zal, met inbegrip van rente en aflos
sing ten behoeve van het nieuwe school
gebouw de jaarlijksche exploitatie met bijna
f 11 000 verhoogen, van welke verhooging
f 2500 ten laste van de Gemeente zou
komen.
Bjj de eventueele oprichting der M. T.
school alhier, in een zelfde gebouw met de
Ambachtsschool, beide inrichtingen onder
leiding van een zelfden Directeur, verhoo
gen de jaarlijksche uitgaven met f 14000 ten
laste van de M, T. school.
Komen deze plannen tot uitvoering, met
inbegrip van een 3-jarigen theoretischen
avondcursus, die de theoretische voorberei
ding voor een M. T. school geeft aan de
leerlingen der Ambachtsschool, of aan hen,
die in de practijk werkzaam zijn, dan zullen
de exploitatie-kosten stijgen tot ongeveer
f48000, waarvan dan f 10 000 zou worden
gedragen door de Gemeentekas. Het geheele
vakonderwijs hier ter stede zou dan jaar
lijks een uitgave vorderen van ongeveer
f 35 000, waarvan ruim f 17 000 te dragen
door de Gemeentekas, Het indirecte nut
voor de Gemeente, dat hier tegenoverstaat,
vorde hier niet gememoreerd.
Thans nog het een en ander over de
M. T. school zelve. Amersfoort zou daar
mede Utrecht aanvullen op de zelfde wijze
als Haarlem de M. T. school te Amsterdam
wil aanvullen, met dit verschil, dat de M. T.
school hier op betrekkelijk uiterst goed-
koope wijze tot stand zou komen, mede ten
gevolge van de beoogde combinatie met de
Ambachtsschool.
De Amersfoortsche leerlingen der Am
bachtsschool, bestemd voor de >alge-
meene bouwambachten*, kunnen doormiddel
van den theoretischen avondcursus voorbe
reid worden voor de bouwkundige Al. T. S.
te Utrecht, en deze ;.er spoor dagelijks be
zoeken.
Omgekeerd zou de M. T school te Amers
foort bezocht worden door allen, die opge
leid wenschen te worden tot werktuigbouw
kundige of electrotechnicus, hetzij alhier
•erblijvende, hetzij per spcor van uit de
omstreken, ook uit Utrecht, dagelijks heen
en terug reizende naar Amersfoort.
Het schooljaar der M. T. school alhier zou
in September aanvangen en wordt verdeeld
in een zomer- en een wintersemester, in dier
voege, dat gedurende het derde schooljaar
het onderwijs onafgebroken gevolgd moet
worden, doch in dc overige schooljaren de
leerling, zoo noodig, voor éen of meer
semesters, de school tijdelijk kan verlaten
om in de practijk te gaan werken. Hierdoor
ook zal het mogelijk worden, dat leerlingen
met beperkte middelen nu en dan hun studie
afbreken, om die te hervatten, wanneer zij
tijdens hun practische werkzaamheden een
spaarpotje hebben weten te maken Overigens
zal aan hen, die daarvoor het meest in aan
merking komen, geldelijke steun gegeven
kunnen worden, waaraan ook het Rijk zal-
bijdragen, om hen in staat te stellen, de
M. T. school te bezoeken, mede door ver
minderd schoolgeld, enz.
Het onderwijs zal de volgende vakken
omvatten, verdeeld over drie jaren, van
welke het eerste in hoofdzaak is bestemd
voor het verkrijgen van algemeene theo
retische kennis, het laatste uitsluitend is ge
wijd aan vakstudie, terwijl in het tweede
leerjaar de leerstof van gemengden aard is.
a. Stelkunde, vlakke Meetkunde, Gonio
metrie en Trigonometrie. Beschrijvende
meetkunde, Stereometrie, elementaire Analy
tische meetkunde, alleen voor zoover noodig
met het oog op dc practische vakken.
b. Beginselen der toegepaste en theore
tische Mechanica, der Graphostatita en dor
Hydraulica.
c. Natuur- en Scheikunde en hun toe
passingen in de practijk.
d. Werktuigbouwkunde en werktuigbouw
kundig tcekencn.
e. Kennis van werktuigen.
f. Mechanische technologie.
g. IJzerconstructie.
h. Electrotechniek en elect roteehnisch tee
kenen.
Nederlandsch, Duitsrh en Kngelsch
(geen Fransch dus),
j. Staatshuishoudkunde en de kennis van
de wetten, die voor den technicus van be
lang zijn.
k. Fabrieks-hygiene en eenige kennis
van de verschaffing van eerste hulp bij on
gelukken.
1. Boekhouden en fabrieks-administratie.
m. Practische oefeningen in do labora
toria, op den uitslagzolder en in do werk
plaatsen der Ambachtsschool.
In een alsnog te ontwerpen programma
van onderwijs zal worden vastgesteld op
welke wijze do leerstof over de verschillende
klassen wordt verdeeld voor de cursussen in
werktuigbouwkunde en electrotechniek. In
het eerste jaar vallen de lessen voorde beide
cursussen samen, in het tweede jaar gaan zij
voor een deel uiteen, en eerst in het derde
leerjaar loopt het onderwijs voor dc beide
cursussen greotendeels uiteen. Aan het einde
van het derde leerjaar wordt een eind-exaincu
afgenomen, waarbij zoowel theoretische als
practische eischen gesteld zullen worden.
Voor iederen cursus wordt, bij volbrachte
studie, een eind-diploma der school aan de
leerlingen uitgereikt.
Voor de toelating tot de school moeten
zoowel theoretische als practische eischen
gesteld worden, die echter nader vastgesteld
zullen worden.
Om tot de school toegelaten te kunnen
worden, zal de candidaat-leerling bij den
aanvang van het wintersemester door het
afleggen van een examen en het overleggen
van getuigschriften en gewaarmerkte teeke-
ningen de bewijzen moeten geven, dat hij
zoowel practisch als theorethisch voldoende
is onderlegd om het onderwijs aan dc beide
cursussen te kunnen volgen. Geheele of ge
deeltelijke vrijstelling van het examen kan
in bepaalde gevallen worden verleend, afhan
kelijk van do door de candidaten genoten
voor-opleiding.
Op grond van hun vooropleiding kunnen
de candidaten ongeveer in vijf verschillende
groepen worden onderscheiden
1. candidaten, die het diploma smid en
bankwerker eener Ambachtsschool met drie
jarigen cursus behaald, en met voldoenden
uitslag het onderwijs gevolgd hebben van
een avondcursus voor theoretisch onderwijs,
of van een Burgeravondschool met uitge
breid leerplan, mits zij gedurende ten minste
éen jaar in een fabriek of werkplaats prac
tisch werkzaam zijn geweest.
2. candidaten, die gedurende ten minste
vijf jaren in een fabriek of werkplaats prac
tisch werkzaam zijn geweest, mits zij vol
doende theoretisch onderwijs genoten hebben
aan een der in 1 genoemde avondcursussen,
gedurende ten minste drie leerjaren, on zich
mede bekwaamd hebben in het vakteekenen.
Deze groep leerlingen is zeer gewichtig.
3. candidaten, die de laagste drie klassen
eener Hoogere Burgerschool met goed ge
volg hebben doorloopen of die in het bezit
zijn van het M. II. I,. O.-diploma B, mits
zij gedurende ten minste twee jaren in een
fabriek of werkplaats practisch werkzaam
zijn geweest, met dien verstande, dat éen
dier jaren .aan een Ambachtsschool kan zijn
doorgebracht Dit zijn natuurlijk dc reeds
iets ouderen, dus van 15 of 16 jaar.
4. candidaten, in het bezit van het getuig-
„liriil van vuWucilll algolcgJ r hid-oxn
men eener llooSerc liurgcrschool met vijl-
jarigen cursus, die in ite tivcedc klasse der
tl. T. school kunnen worden toegelaten, mits
zij voldoen aan den cisch der practijk. ge-
noemd in J. Hun theoretische kennis ,s verder.
Dere eischen rijn slechts te beschouwen
als een poging om voor de toelating een
maatstaf aan te geven. Do ervaring, ten dere
nog te verkrijgen, zal verder den wegmoe-
ten aanwijzen op welke wijze de beste voor
bereiding voor het volgen eener M. r schoo
kan worden verkregen. In ieder geval staat
op den voorgrond, dal goede aanleg voor
de studie en gebleken geschiktheid voor de
practijk onmisbaar zijn om prot.jt te hebben
van het M. T. onderwijs, en inderdaad de
bekwaamheden te verkrijgen om met eere
den moeilijken werkkring te vervullen, die
de schakel vormt tusschen den ingenieur en
de werklieden.
Uit al het bovenstaande laat zich voorzien,
dat niet aanstonds een groot aantal leerlin
gen aan do M. 'I'. school kan worden ver
wacht, maar zeker is, dat de tijd weldra
zal leeren, dat de M. T. school ook in ons
land de aangewezen inrichting is voor .allen,
die willen vooruit komen in techniek en in
dustrie. Reeds nu heeft dc ervaring geleerd,
dat liet kiezen van de onderofficieren van
den arbeid uit het leger der werklieden zel
ve,, 0p grond alleen van hun practische
bekwaamheid - - gelijk lot heden in don
regel geschiedde, in de toekomst niet langer
zal kunnen plaats hebben, wil de industrie
in ons land op de hoogte, blijven van haar
tijd, wil zij met vrucht kunnen concurreeren.
Naast den uitsluitend wetenschappelijk ge-
vormden Delftschcn ingenieur zal er geen
plaats bestaan v-.or den uitsluitend langs den
practischen weg voortgekomen Werk
meister*,
liet moeilijke vraagstuk, dat door de
M. T. scholen op bevredigende wijze moet
opgelost, langs den eenigen weg der proef
nemingen*. is daarom vooral gelegen in de
juiste combinatie van theorie en practijk.
Laat ons hopen, dat de M. T. school, al
hier ontworpen, en bij welslagen der plan
nen in het najaar van 1914 tc openen, het
hare zal weten bij te dragen om dat vraag
stuk nader tot oplossing te brengen, in het
belang van Amersfoort en omstreken. (Ap
plaus).
De heer V a n der Me i d e. 11 verklaarde
de rede met zeer voel belangstelling te heb
ben aangehoord en dat het plan hem zeer
toelachte. Toch meende spr., dat te zeer het
oog is geslagen op de groot-industrie, gelijk
die in Duitschland meer voorkomt dan in
ons land. Spr. heeft tol zijn leedwezen ge
mist de metaalbewerking in zoover deze
aangaat koper, zink en niet te zwaar plaat
ijzer en het aanleggen van geleidingen voor
gas en water, electrische installation in al
hun vormen, centrale verwarming en sani
taire woninginrichting. In Duitschland zien
we luiizenversicringen, die we hier amper
kennen, drijfwerken in zink en koper, en
zoo zon er nog meer te noemen zijn.
Indien het plan in dier voege werd ge
wijzigd, zou de school oneindig nut doen,
ook voor aanstaande kleine patroons.
De heer B u y s antwoordde, deze op
merkingen met groot genoegen te hebben
aangehoord. Door het Bestuur der Ambachts
school wordt steeds getracht naar verbete
ring. Er is reeds plan geweest voor een
koper- en blikslagers-cursus, doch de belang
stelling daarvoor bleek te gering. Wel was
er aanvraag voor een schoenmakers-cursus,
doch deze ligt buiten de sfeer der school.
De pogingen om oen mctsel-cursus in te
stellen, waarvoor ten slotte geen leerlingen
zich aanmeldden, manen tot omzichtigheid.
Indien de vakvereenigingen éen simpelcn
briel richten tot het Bestuur, dan zal dit j
niet nalaten, de wenschen zoo ecnigszins
mogelijk tot vervulling tc brengen. Best
kan een klasse gevormd van 5 of (1 leer
lingen, die kunnen toevertrouwd aan éen
leeraar. Men bereikt er magnifieke resul
taten mede getuige de meubelmakers-cursus.
De heer W o 11 e r herinnerde, dat er meer
over is gedacht, in het leerplan der Am
bachtsschool de vakken op tc nemen van
welke de heer Van der Meiden er enkele
aangaf, doch de school beschikt slechts over
beperkte middelen, zoodat haar Bestuur voor
zichtig moet zijn, vooral waar het zulke kost
bare materialen geldt.
De heer V an der M e i d e 11 erkende,
dat de materialen niet direct goedkoop zijn,
doch meende te kunnen beweren, dat indien
een door hem gedachte cursus werd ver
bonden aan het mctaal-tcchnicum tal van
patroons uit Nederland hun zoon heel gaarne
naar hier zouden zenden. Er ontbreekt heel
veel aan de kennis van zoogenaamde instal
lateurs de heer Wolter kan dit wel het best
beoordeolen. De vaders van de toekomstige
patroons kunnen onderwijs en verblijf best
betalen en de cursus zou zichzelf geheel kun
nen bedruipen.
De heer Van Schalk meende, dat het
laatst besprokene meer behoorde tol do hui
dige Ambachtsschool dan tot liet toekom
stige .'echnictim.
Inleider heeft geregd, .lat het tochnlctim
te Utrecht, de aannemersschool, geheel is
een bouw-tcchni,
daarom hebben c
geheel laten rus
noodig in hun bc
Inleider uitte
leerlingen niet
volkomen met hè
jongelui, die reed
wel .yjarige H0o
nog naar eon tec
Spr. wil daaro
hoefte aan een j\
Hij erkent, dat
bachtsschool, \Vje
steeds beter toeg
Doch is de spr,E
M. T. school we]J
De bevolking
uit den werkn»
burgerstand; sic*
een enkele zéo^
zijn, Item de M.jjj
en als we nu zic|
dam moet bcvol^u.
vrees ik, dat
omtrek te klein ij
voldoend aantal i
De heer Bu
Van Schaik zich
dat spr. zelf to|j
zich afvroeg: zou
een éénjarige»
ongenblik zou d|
een korte, toekc
ezen. Laat ons du
Dc M. schoo
gewijd aan burgc
ijzer wordt er
behandeld. De s
stemd voor niont
clectroteehnici voi
bedoelde school
te Utrecht.
De heer Van Sch
ik erken, dat hot
eer de werkelijk
maar in die 10
zijn. Voor Aniorsf.
quaestienu of no
Thans is do kar
aardig, óok al g&
autoriteiten, die can
op, dat ik het aiei
jaar schatte op S
De gaping tut\jj
Technische schoolst
doch dit zal op ik-
wordt gezocht on et
zelfde zien als ich
oprichting, workliar
jaar hun vakkcnn'aic
do avond-tcekcnciwi
door 00 volwass'^
grijze hoofden, dfijr
iegenheid werd ge
Thans verkeerog
de behoefte aan eT.
•11 10 jaar zal 6e
Do school hier >r
IT 4 000 kosten en dec
terwijl elders 1 teaa
I .aat ons hier^yr
onzen tijdovor^i
laat en zal onzetro
wezen. I)e Technifii
tertijd leeren waat
De vergadering,2c
hierna klokke halfes
Bij akte,t
voor den Notaris v
te Amersfoort ve
waarvan de Koxe
verleend bij besai
1912, No. 69, is ïh
Vennootschap
,,Stoomt ap ij 1 i abior
HAMEBSi
gevestigd te Au».
De akte in haael
lijke bewilliging jfu
mer G39 in het ise
landsche Staatsco' 1
uo. 100.
