Dinsdag 24
Juni 1913.
No. 8278.
62e Jaargang.
kosteloos.
AUERSFOORTSCIE COURANT.
Uitgave van de Naaralooze Vennootschap „De Amersfoortsche Courant, voorheen Firma A. H. van Cleeff".
HOOFD REDACTEUR
F. J. FEEDEEZKS.
AMERSFOORT.
Verschijnt DinsdagDonderdag- en Zaterdagavond. Abonnement per 3 maanden f 1.
franco per post ƒ1.15. Advertentien 1—6 regels 60 cent; elke regel meer 10 cent. Bijregel
abonnement reductie, waarvan tarief op aanvraag kosteloos. Legale, officieële- en ontelgenlngs-
advertentiën per regel 15 cent Reclames 15 regels ƒ1.25. Bewijsnummers naar buiten
wörden in rekening gebracht en kosten evenals afzonderlijke nummers 10 cent.
Bij advertentiën van buiten de stad worden de incasseerkosten In rekening gebracht.
BUREAU:
COHT&QIl&OBT 9.
Postbus 9.
Telefoon 19.
w
ie zich met ingang van
1 Juli doet in
schrijven alsabonne',
ontvaugt de tot dien
datum verschijnende
KENNISGEVINGEN.
Bepaling stenitljd, artt. 57 en 58
der Kieswet.
en op de
zichtbare
De Burgemeester der Gemeente Amersfoort
herinnert personen, by wie en bestuurders
van bijzondere ondernemingen en instellingen,
waarbij manneD, die don leeftijd van vijf en
twintig jaren hebben bereikt, in dienstbetrek
king zijn,
dat zij, volgens art. 57 dsr Kieswet, verplicht
zijn, voor zoover niet bij nlgemeenen maatregel
van bestuur vrijstelling is verleend, dat ieder
van dezen, die bevoegd ib tot eene te houden
stemming of herstemming mede te werkeD, ge
durende ten minste twee achtereenvolgende
uren, tusachen acht uren des voormiddags en
vijf uren des namiddags, daartoe gelegenheid
vinde
dat zij, volgenB art. 58 van genoemde wet,
voor zoover arbeid wordt verricht in fabrieken
of werkplaatsen, verplicht zijn te zorgen, dat in
het arbeidslokaal, en zoo er meerdere lokalen
zijn, in het grootste of wel in meer dan éen
arbeidslokaal, gedurende twee werkdagen vóór
p den tot stemming bepaalden tijd op eens
..bare wijze is opgehangen eene door hen of
van hunnentwege onderteekende lijst, de twee
achtereenvolgende uren, bovenbedoeld, vermel
dende, voor elk afzonderlijk of groepsgewijze of
voor allen gezamenlijk;
dat, volgens art. 154 der Kieswet, overtreding
van bovenstaande voorschriften wordt gestraft
met hechtenis van ten hoogste veertien dagen
of geldboete van ten hoogste vijf en zeventig
gulden.
De algeroeene maatregel van bestuur, boven-
Senoemd, is gegeven bij Kon. besluit van 24
[ei 1901 (St.bl. No. 109) en luidt als volgt:
Artikel 1.
Vrijstelling wordt verleend aan de in art. 57
der Kieswet bedoelde personen en bestuurders
van byzondero instellingen en ondernemingen
ten aanzien van bij hen in dienstbetrekking
zijnde personen, welke uit hoofde van die dienst
betrekking op den dag der stemming tusschen
de in vermeld artikel genoemde tijdstippen niet
gedurende twee achtereenvolgende uren vertoe
ven in de Gemeente, op welker Kiezerslijst zij
voorkomen.
Artikel 2.
Vrijstelling als omschreven in het voorgaand
artikel wordt voorts verleend aan geneeskun
digen en apothekers ten aanzien van by hen
in dienstbetrekking zijnde personen asl mede
aan personen en bestuurders van bijzondere
instellingen en ondernemiugen ten aanzien van
bij hen in dienstbetrekking zijnde personen.
Amersfoort, 23 Juni 1913.
De Burgemeester voornoemd,
Van RANDWIJCK.
gevestigd op art. 97 der Militiewet (Staatsblad
1912, no. 21), waarbij is bepaald, dat de verlof
gangers, die niet overeenkomstig art. 94 der
gemelde wet voor den Militie-commissaris ver
schijnen, in werkelijken dienst worden geroepen
en daarin gedurende ten hoogste twee maanden
gehouden.
Amersfoort, 21 Juni 1913.
De Burgemeester voornoemd,
VAN RANDWIJCK.
De Burgemeester van Amersfoort,
Gezien een schrijven van den heer Kolonel-
Militie-commissariB in de provincie Utrecht d.d.
20 Juni 1913 no. 87, en art. 96 der Militiewet
(Staatsblad 1912, no. 21)
brengt ter kennis van de verlofgangers dezer
Gemeente
1. BRANDT, Eduard Joiiann Heinrich, der
lichting 1909 van het 4e Regiment Huzaren,
2. VAN DER KA, Arend Jacorsk, der lich
ting 1909 van de 2e Compagnie Wielrijders,
3. DIËTIKKR, Coenraad, der lichting 1910,
van het 5e Regiment Infanterie, en
4. VAN DEVENTER, Aai.bert, der lichting
1910, van het 5e regiment Infanterie,
dat zij op Donderdag, den 10 Juli 1913,
voormiddags ten tien uur, in het Militaire
Logement, Lange Nieuwstraat te Utrecht, gekleed
in uniform en voorzien van de kleeding- en
uitrustingstukken, hen bij vertrek met groot
verlof madegegeven, .an hun zakboekjes en
verlofpassen, ter nü-inspectie voor gemelden heer
Militie-commissaris moeten versohijnen.
De aandacht van gemelde verlofgangers wordt
De candidatuur-mr. W. H.
de Beaufort verdedigd door
prof. mr. 6. A. van Hamel.
Reeds vóór half acht was gisteravond de
jroote zaal van Amicitia* tot in alle hoek-
es bezetvelen stonden toen reeds, dicht op
elkaar, overal waar nog een plaatsje was
en voor den hoofdingang, en bij den foyer
en in de societeitszaal stond het vol, zoodat
nog vóór achten de deuren moesten geslo
ten. Gelukkig werd te lange leste het scherm
opgehaald en vonden velen zoodoende nog
een plaatsje. Tafels en op elkaar gestapelde
voetenbankjes deden dienst als zitplaats. Maar
toen ook moesten honderden onverbiddelijk
worden afgewezen.
Juist toen de zeer heterogene vergadering
teekenen van ongeduld begon te geven, be
trad prof. Van Hamel de zaal, waar hij met
gejuich werd ontvangen.
De heer Looxma baron Rengers
sprak een kort woord van inleiding, waarin
hij herinnerde, dat de huidige verkiezings
strijd dreigt te ontaarden in een wedstrijd
in plakken en afscheuren en weder overplak-
ken var. plakaten, die geen ander effect heb
ben dan dat ze de tegenpartij ontstemmen.
Een heel wat beter middel tot verhooging
van het beginselbesef is het aanhooren eener
rede. Daarom noodde het vrijzinnig concen
tratie-comité prof. Van Hamel, wien hij het
woord verleend.
Prof. Van Hamel zeide die uitnoodi-
ging met groot genoegen te hebben aan
vaard om zijn geestverwanten te kunnen
aansporen en opwekken om deel te nemen
aan den strijd tusschen coalitie en concen
tratie.
Waar ik het geluk had, in Amsterdam IV
bij eerste stemming mijn mandaat te zien
hernieuwd (applaus) is het mij een groot
voorrecht, juist te Amersfoort te mogen spre
ken over een man, die ook bij mij in zoo
hoog aanzien staat.
De keuze van een candidaat als mr. W.
H. de Beaufort is buitengewoon gelukkig.
Hij is een man van den allerhoogsten rang
door den adel van zijn persoonlijkheidhij
is een geleerde en een Staatsman en heeft
steeds een open oog voor geheel het volk.
Hij heeft dit getoond in het Kabinet van
1897 waar hem werd toevertrouwd de por
tefeuille van Buitenlandsche Zaken in schijn
klein, doch een opdracht, welke buitengewone
delicatesse en kunde vereischt.
Voor hem over zijn en mijn beginselen
te mogen spreken, is mij een groote vreugde.
In geen tijden is er zulk een gewichtige
politieke strijd gevoerd als thans. Zij die
strijd nobelbedenken wij toch, dat ook
onze tegenstanders even goed als wij meenen,
dat zij hun standpunt innemen in 's lands
belang.
Waar het thans om gaat, wil ik nog in
het kort herinneren en ik wil daarbij de
hoop uitspreken, dat overmorgen de Kamer
zetel voor Amersfoort wordt ingenomen door
mr. De Beaufort, hetgeen ongetwijfeld zal
zijn in 's lands belang.
Zooals de constellatie ook thans, na de
eerste stemming, is, is versterkingder concen
tratie noodig, in alle districten, opdat de
vrijzinnige idee de politieke leiding krijge.
Mr. De Beaufort nu is een der meest
hoogstaande vertegenwoordigers der vrijzin
nige idee.
In het maatschappelijk leven van den
mensch zijn twee groote factorenhet indi
vidu, de enkele mensch, die de levensvreugde
geniet en de levensmoeilijkheden te lijden
heeftdaarnaast, de gemeenschap, welke zich
moet ontwikkelen met het individu. Naast
het element der enkelen staat dus dat der
gemeenschap, welke beide natuurlijk vaak
in strijd komen. De gemeenschap moet de
individuën krachtig beschermen, doch mag
ze niet drukken. Daardoor de groote strijd
in de maatschappij, welke wordt gebreideld
door sociale wetten, die den zwakke bescher
men, doch tevens den sterkere opwekken.
Dit moeilijke probleem vindt men overal;
óok in de defensie-quaestie de onzijdigheid
van het land moet verdedigdhet individu
moet daarvoor opkomen of betalen. Oók op
het terrein der belastingen, kortom overal.
Overal is die strijd tusschen de twee elemen
ten en daartu8schen moet gezocht naar har
monie.
Dit nu is niet gemakkelijk. Om de juiste
harmonie te kunnen vinden, moet onderzocht
en gestudeerd worden met goeden wil èn
met een goed karakter.
Als we deze twee denkbeelden vasthou
den en ook denken aan het geslacht, dat na
ons komt, dan heeft men de idee gevormd
voor een Staatkundig leven, dat zeer vrucht
dragend is.
Daarom zie ik met vreugde de komende
overwinning der vrijzinnige idee, omdat allen
zullen erkennen en. gevoelen, dat voor de
toekomst bij de vrijzinnigheid de meeste en
beste waarborgen zijn voor de beste oplos
sing van het groote maatschappelijk pro
bleem.
In bijzonderheden wil ik met u enkele
punten bezien en eens nagaan hoe het zou
worden als de coalitie won en dus wil ik
ook uiteenzetten waarom de strijd moet ge
voerd en hij moet eindigen met de zege
praal der concentratie.
Ik moet mij bekorten, omdat ik om half
elf moet vertrekken. Trouwens gij hebt reeds
al zeer veel gehoord in deze tijden gij zoudt
Al te veel van het goede kunnen krijgen en
het zou u gaan vervelen, u gaan verdrieten.
Maar toch, evenmin als ons volkslied ons
verdriet, hoe dikwijls wij het ook hooren,
evenmin zal u verdrieten, nog eens te hoo
ren uiteenzetten de ontwikkeling der natio
nale gedachte.
Het tot stand komen der vrijzinnige con
centratie is een hoogst gewichtige politieke
gebeurtenis, omdat zij leidt tot herstel der
eenheid van het Nederlandsche volk.
Ik zal u dan uiteenzetten de beteekenis
der eventueele zegepraal voor het Staats
beleid, voor de Grondwetsherziening, en voor
den grooten stroom in het Staatkundig leven
met zijn terugslag op het volksleven.
In het concentratie-manifest zijn aangege
ven de hoofdvraagstukken, die het allereerst
aan de orde zullen zijn.
De eerste groote vraag isouderdoms-
verzekering dan wel Staats-pensioen
Bij velen heeft aanvankelijk voorgezeten
het denkbeeld van ouderdoms-verzekering
naar de idee van Bismarck en Keizer Wil
helm I, een stelsel, dat tijden lang de lei
dende geesten heeft geboeid. Over een ande
ren en beteren weg is daardoor niet ge
dacht, tot de groote Engelsche natie dien
insloeg, weldra gevolgd door Denemarken
en eenigermate ook België.
Wij, Nederlanders, voelen eigenlijk zeer
veel voor Engeland, dat wel in de 17e en
de 18e eeuw onze vijand is geweest, doch
in den Franschen tijd onze vriend werd en
nu bijna honderd jaar geleden de terugkeer
van den Souverelnen Vorst mogelijk maakte.
Engeland is een vrijzinnig en grootsch
land en toen het zijn verzekerings-instftuut,
met al zijn eenvoud, invoerde, waren er
velen, die het bestudeerden en zich alras
afvroegenis dit niet beter dan het Duit-
sche stelsel Allerlaatst is dit tot uiting ge
komen in de Tweede Kamer, waar deson
danks het ^verouderde Duitsche stelsel is
aangenomen door rechts, doch waar, nadat
de concentratie was tot stand gekomen, de
drie hoofden der drie linker-clubs bun be
kend amendement indienden.
De invaliditeitswet-Talma, met haar premie
van werkgever en van werknemer, haar om
slachtige en dus kostbare administratie, haar
plakzegel-omslag, is lijnrecht tegen den stroom
der nieuwere denkbeelden. Het concentratie
amendement, dat de verzekering wilde uit
breiden tot allen, die te goeder naam zijn
bekend, is verworpendoch het spreekt van
zelf, dat als de concentratie de meerderheid
behaalt, zij dit ter tafel zal brengen en eer
lijk uitvoeren (applaus).
De diepere grond van het zoogenaamd
Staats-pensioen het woord zelf komt niet
voor in het concentratie-manifest en vrij
willige verzekering als in België (sparen
voor den ouden dag met aanvulling door
Staats-steun) harmonieert-uitnemend met de
vrijzinnige idee.
Men is gewend, te spreken van pension-
neering uitsluitend voor hen, die in Staats-
dan wel Gemeentedienst zijn of waren. Doch
de vrijzinnige gedachte gaat verder en zegt
ieder die leefde voor de gemeenschap, óok
de kleinhandelaar, óok de klein-nijvere, in
't kort ieder die met noesten ijver zich gaf
voor de gemeenschap, heeft, als de nacht
des levens is gekomen, recht op rust en op
de gemeenschap rust dan de plicht, te voorko
men dat hij ondergaat in ellende en kom
mer (applaus).
Ziedaar de samenwerking, de combinatie,
waarop ik zooeven doelde, de individueele
energie gesteund door de gemeenschap vol
gens vrijzinnige idee.
Een ander punt is het Tarief; evenzeer
een zeer belangrijke zaak, waarvan het
manifest zegtverandering in onze vrij
handel-politiek moet afgewend.
Als het Tarief tot stand komt en dus
wordt gebroken met onze vrijhandel-politiek
is dit voor geruimen tijd. Een tariefwet is
geen wet, die men zoo spoedig maar weer
kan wijzigen, omdat anders de geheele indus
trie, het geheele internationale verkeer in
de war wordt gestuurd.
Wie door zijn stem de coalitie handhaaft,
laadt daarom een zeer groote verantwoorde
lijkheid op zich.
De fiscale kant en de beschermende zijde
zijn beide gerealiseerd in het Tarief-ontwerp.
Evenals elk land hebben we inkomende
rechten, hetgeen zeer rationeel is, mits zij
met mate worden geheven. De wereld is er
nog niet naar, dat men kan regeeren zonder
geld en dat men is zonder verschillende
Staten. Wil nu een wetgever grooter inko
men hebben dan moet hij, althans ongeveer,
de gevolgen van een Tariefs-wijziging kun
nen overzien. Gaat hij echter een gansch
complex merkelijk verhoogen dan doet hij
iets, dat hij niet kan overzien; met recht
een slag in de lucht, die nijverheid en han
del veel meer kan benadeelen dan hij thans
kan overzien. En als bovendien de prijzen
worden verhoogd van artikelen van allereerst
gebruik dan is het een allergevaarlijkste
maatregel, omdat de tariefsverhooging dan het
zwaarst drukt op de kleinste beurzen.
Thans de protectie-kant Men wil onze
nijverheid beschermen, heet het. Doch die is
juist in de laatste jaren prachtig bloeiend en
zal dus zeer enkele industrieën tot nóg groo
ter bloei brengen, echter ten kuste van de
overige en dus van het algemeen.
Het systeem van inkomende rechten is een
erg ongelukkig stelsel, omdat het niet is te
overzien. Wil men met alle geweld enkele
industrieelen beschermen, welnu, trek daar
voor dan een paar millioen bitdoch pas
dan niet toe het onverstandige middel, dat
moet drukken op het algemeen.
De Regeering is er dan ook niet op ge
steld geweest, het Tarief nog vóór het reces
aanhangig te maken. Zij vreesde te zeer, dat
de zwakke zijden al te zeer aan het licht
zouden komen (bravo's). Blijft de Regeering
aan dan komt het Tarief terug; de heer
Kolkman heeft het onomwonden verklaard.
Zorgt gij, dat dit niet gebeurt (applaus).
Nog een klein détail. Dr. Kuyper heeft in
het Concert-gebouw gezegd, dat een bescher
mend stelsel in overeenstemming is met de