Dinsdag 4
November 1913.
No, 8334.
63e Jaargang.
BLOOKERS
CACAO,
Stadsnieuws.
AMERSFOORTSCHE
Uitgave van de Naamlooze Yennootschap „De Amersfoortsche Courant, voorheen Firma A. H. van Cleeff".
HOOFDREDACTEUR
p. j. rassanzzs.
AMERSFOORT.
Verschijnt Dinsdag-, Donderdag- en Zaterdagavond. Abonnement per 3 maanden f 1.
franco per post f 1.15. Advertentiën 16 regels 60 cent; elke regel meer 10 cent. Bijregel-
abonnement reductie, waarvan tarief op aanvraag kosteloos. Legale, offlcieële- en onteigenings-
advertentiën per regel 15 cent Reclames 15 regels ƒ1.25. Bewijsnummers naar buiten
worden in rekening gebracht en kosten evenals afzonderlijke nummers 10 cent.
Bij advertentiën van buiten de stad worden de incasseerkosten in rekening gebracht.
BUREAU:
ZORT2GRACST 9.
Postbus 9.
Telefoon 19.
Moederpensiocneit.
Zoowel in Engeland als in Frankrijk wordt
de telkens toenemende vermindering van het
aantal geboorten besproken en betreurd
maar in Frankrijk geschiedt dit vooral omdat
daardoor het aantal toekomstige recrulen
wordt geschaad, schrijft Charles Boissevain
in het «Handelsblad* en hij vervolgt:
Evenals men de pas ontdekte vliegmachi
nes voornamelijk gebruikt als voortreflijke
middelen om een vijand te beoorlogen en te
bombardeeren, bezigt men de krachtige be-
weging om de burgerij te overreden, toch
niet bang te zijn voor de verantwoordelijk
heid voor een gezin van meer dan twee
kinderen als in de eerste plaats noodigvoor
de landsverdediging. Voorwaar, de wijze
waarop het Fransche volk tegenwoordig
wordt gedreven om zijn weerbaarheid te
versterken, is eerbiedigwaardig, maar te
vens een weinig verontrustend.
En enkele argumenten er vóór schijnen
mij onjuist.
Dit geldt, dunkt mij, van de beeldspraak
in de redevoering, vYelke de Fransche Mi
nister van Oorlog, de heer Etienne, verleden
week hield. Gewagend van de ontzaglijke
offers en den langen diensttijd, welke nu
voor de landsverdediging worden geëischt
van de Fransche jongelingen, vergeleek hij
die eischen van den Staat bij het snoeien
van een tuinier, die, door het mes er in te
zetten, groei bevordert.
Hij juchte die offers toe »du plus profond
de son coeur de patriote et de vieux repu
blican* en verklaarde, dat het offer van zeer
langen diensttijd ongedwongen en spontaan
door de jonge Franschen gebracht wordt.
Hij zeide o.a.
»La preparation militaire n'a pas été en
notre pays de France l'ceuvre des pouvoirs
publiés. Non, elle a été l'ceuvre, uniquement
l'ceuvre, exclusivement l'ceuvre de génération
spontanée de la nation elle-même*.
Indien dit juist is waargenomen, kan men
niets bedenken, dat meer tot de eer der
vaderlandslievende jeugd van la belle France
getuigt. Ik wilde, dat de weerplicht, al was
het slechts met half zoo veel geestdrift, door
onze jonge mannen werd beseft en vervuld.
Maar is het lange dienen in het leger wer
kelijk de vrucht van génération spontanée?
De Minister haalde vier regels aan van
den grooten dichter Ronsard, den nationalen
dichter van de Fransche renaissance, welke
hij een symbolische vertolking achtte van
hetgeen de Fransche jongemannen deden
Le Gaulois semble au saule verdissant,
Plus on le coupe, plus il est naissant,
Et rejetonne en branches davantage,
Prenant vigueur de son propre dommage
(»De Gallier is gelijk den groenen wilgen-
tak, die te weliger groeit naarmate men
steeds meer hem snoeit, die uitbot in steeds
meerder jonge takken, dus krachten puttend
uit zijn eigene verminking*).
Dat zijn mooie regels; maar de wilgen-
takken snoeien zich zeiven niet. Het mes van
den tuinier komt er steeds bij te pas.
Zou dit gedeeltelijk ook niet het geval zijn
met de jongens, die drie jaar moeten dienen?
Vrijwillig doen zeker velen het; maar dat
een deel van het volk en van de soldaten
tegen den langen diensttijd is, weet men.
Intusschen is la génération spontanée van
aanstaande recruten in Frankrijk nog niet
merkbaar, en daarom poogt men het aantal
geboorten te doen toenemen door verminde
ring van belastingdruk voor vaders van meer
dan twee kinderen. En dan wordt er op
gewezen, dat vaderlandsliefde moet dwingen
tot grooter gezinnen.
In Engeland en in Amerika, waar men
eveneens de vermindering der geboorten be
treurt, doet men geen beroep op de vader
landsliefde van hen die nalaten het geboorte
cijfer te doen stijgen, maar poogt men, vóór
alles, moeders tot steun te zijn en de lasten
van een groot gezin voor arme vrouwen en
weduwen te verlichten.
Men poogt vooral de kinderen, die er reeds
zijn, in het leven te houden, door hun moe
ders in staat te stellen, voor hen te zorgen.
Dit trekt mij zeer aan. En dat ook om
het mooie woord, waarmede een geneesheer
zijn opwekking tot steun aan moeders in
leidde.
Hij sprak dén wensch uit «dat vrouwen
iar kracht zouden mogen concentreeren tot
het aanvaarden van een opgeruimd moeder
schap,* hetgeen in 't Engelsch mooier klinkt
als: «concentrate their energies to joyous
maternity*
Een andere dokter, een vrouw, Elisabeth
Hoan Chesser, merkte terecht hierbij op, dat
er voor duizenden vrouwen geen sprake ooit
is van «joyous maternity*. Ongehuwde moe
ders, verlaten vrouwen, vrouwen wier man
nen ziek, werkloos of in de gevangenis zijn,
leeren weinig kennen van de zonnige vreugde
van het moederschap, evenmin als jonge
weduwen, zonder bestaan achtergelaten, arm
en onbeschermd. Want geen grievender smart
is er voor een moeder dan die van haar kind
niet te kunnen verwarmen, te kleeden, te
voeden. En daarom is in Amerika een be
weging ontstaan om den Staat te vragen,
pensioenen voor moeders in te voeren.
Hiervoor is veel te zeggen. De moeder is
de bron van het leven. Meer dan iemand
ter wereld moet zij beschermt.
Een groep Amerikaansche vrouwen heeft
voor een uitgewerkt plan tot het verleenen
van «Mothers Pension* de goedkeuring ge
vraagd van de wetgevende machten der ver
schillende Staten. Ze noemen het slechte
economie en bijzonder wreed om, als tot nu
toe, vaderlooze behoeftige kinderen aan de
moeders te ontnemen en in instellingen als
weeshuizen en armenhuizen te herbergen. In
Californië, Illinois, Missouri en Massachusets
heeft deze beweging, welke vooral arm
achtergelatene weduwen ten goede komt,
reeds de beste gevolgen gehad. De Staat
Oregon was de eerste om met bijna alge-
meene stemmen de Moeders-pensioenwet aan
te nemen.
In Mississippi krijgt de moeder nu een
uitkeering van tien dollar per maand als zij
éen kind heeft, met vijf dollar per maand
voor elk kind meer. Dit geld moet dienen
om te voorkomen, dat de moeder buitenshuis
werk doet.
Het voorbeeld van Amerika wekt Engeland
tot navolging. Als de Staat geld durft uit
geven tot bijstand van nooddruftige moeders,
wordt een der oorzaken van blijvend paupe
risme in het hart aangetast. En men ver
hindert dus, dat moeders en kinderen van
elkander gescheiden worden.
Geld uitgeven voor gelukkig moederschap
is economischer dan geld besteden aan de
gevolgen van verwaarloosd moederschap.
Mevrouw Schoff, Presidente van «The
Mothers Congress of America*, verklaarde
onlangs, dat het nu gebleken is, goedkooper
te zijn de moeders te pensionneeren in haar
eigen tehuis* dan de kinderen op te nemen
in een weeshuis. Het geld is welbesteed en
strekt ten goede van de gezondheid, de
zedelijke welvaart er het geluk der gemeen
schap.
De slotsom van het Amerikaansche Moe
ders-congres was dit
«Elk kind heeft recht op een tehuis, elke
moeder heeft recht dit te eischen van den
vader van het kind of van den Staat en.ös
de noodzaak dwingt, onderhoud van haar
zelve en haar babies, gedurende de jaren dat
zij van haar afhankelijk zijn*.
De tijd is rijp, meent het Congres, voor de
invoering van weduwen-pensioenen. Sommige
andere pensioenen schijnen het gevoel van
verantwoordelijkheid voor hun daden bij
mannen te verminderen. Maar een vaderloos
kind krijgt slechts bescherming van éen
persoon en de arme moeder kan niet te gelijk
haar brood verdienen buitenshuis en voor
haar kinderen zorgen.
DAALDERS
de prijs is laag,
de cacao is best,
de verpakking is eenvoudig.
Zelfs de moederlijke liefde, welke Bergson
terecht «het groote levens-mysterie* noemt,
vermag niet het onmogelijke.
Waar geen geld en werk binnenshuis is te
vinden voor de moeder, moet de helpende
hand worden uitgestrekt om de bron van het
leven in den Staat ïn stand te houden.
En als men behoeftige moeders wil helpen,
is bet zeker goed, te beginnen met de we
duwen.
Welk heerlijk ideaal wordt der menschheid
nu voor getooverd door de lieflijke woorden
»a joyous motherhood* 1
Voorwaar, ieder die helpen kan om deze
te winnen, al is het maar ook voor éen be
hoeftige weduwe, éen hongerlijdend moedertje,
is een weldoener van zijn volk.
En dat is hij niet omdat hij dus een aan
staanden recruut wellicht levenskracht geeft,
maar omdat hij vreugde brengt in een moe
derhart.
In «Stct.* 256 is opgenomen het Kon.
besluit van 17 October 1913, houdende be
palingen ter uitvoering van artikel 49 der
Vogel wet 1912.
In artikel 1 wordt bepaald, dat tot de in
het eerste lid van artikel 49 der Vogelwet
1912 bedoelde Gemeenten, waarin het vangen
van lijsters door strikken, niet lager gesteld
dan éen Meter boven den grond, en het
daarna dooden dier vogels, gedurende vijf
jaren na het in werking treden van het
eerste lid van artikel 2 der wet geoorloofd
blijft mits op gronden van derden niet
dan in gezelschap van den eigenaar of recht
hebbende of met diens schriftelijke toestem
ming o.a. behooren Amersfoort, Ermeloo,
Harderwijk en Rhenen.
Volgens art. 2 is het in het eerste artikel
bedoelde vangen en dooden van lijsters
geoorloofdin het eerste jaar van 1 October
tot 31 December; in het tweede jaar van 1
October tot 15 Decemberin het derde jaar
van i October tot 30 Novemberin het
vierde jaar van 15 October tot 30 November;
en in het vijfde jaar van 15 October tot 15
November.
Oneerlijke concurrentie.
Den zelfden dag, waarop H. M. de Ko
ningin in de Tweede Kamer de Troonrede
uitsprak, wees de «Utr. Crt.« er op, dat de
Minister van Justitie daarin te kort schoot
omtrent een aankondiging van pogingen om
de oneerlijke concurrentie aan banden te
De Utrechtsche Leo-vereeniging heeft
daarop de verschillende Hanzebonden in
Nederland reeds gepoogd mobiel te maken
tegen dit voor den middenstand zeer teleur
stellend verzuim.
Maar behalve deze, krijgt de Minster nu
een niet onverdienstelijke wenk uit zijn on-
middelijke omgeving, vervolgt het blad.
Immers in het «Verslag omtrent handel,
nij verheid en scheepvaart van Nederland
gedurende 1912*, uitgegeven door de afdee-
ling Handel van het Ministerie van Land
bouw, luidt het
«Meer nog dan de vorige jaren klaagde
de kleinhandel ditmaal over het gemis aan
behoorlijke wetgeving tegen de oneerlijke
concurrentie. Met onbeschaamde driestheid
worden, naar bericht werd, door bedrijvers
van oneerlijke concurrentie middelen in toe
passing gebracht, welke de verontwaardiging
wekken van den eerlijken handelevenwel
worden op zóo listige wijze de kwade prak
tijken aangewend, dat met behulp der be
staande wetgeving daartegen niet kan opge
treden worden*.
Hebt ge 't gehoord, Excellentie?
Een der hoofdambenaren van het Depar
tement van een uwer collega's-bewindsman
nen windt er geen doekjes om «de bestaande
wetgeving brengt geen baat*.
Conclusie: er is wijziging noodig.
Broodnoodig
Duizenden en nog eens duizenden mid
denstanders wachten er op.
Het aantal 70-jarigen, dat op 9 December
voor den eersten keer ouderdomsrente zal
kunnen ontvangen, wordt thans reeds ge
raamd op 90 000.
Alleen voor December 1913 heeft Minister
Treub ter zake aangevraagd f 840 000, waar
van f 250 000 wegens kosten van voorberei
ding.
Voor 1914 wordt 7.5 millioen noodig geacht.
De oorzaak van de groote misrekening
ten aanzien van het aantal rentetrekkers,
is nergens anders in te vinden dan in het ge
mis van betrouwbare gegevens, dat prof.
Kluy ver bij de schatting van het aantal
rechthebbenden zóo de plank deed misslaan.
Gedeputeerde Staten hebben goedgekeurd
het Raadsbesluit van 30 September waarbij
aan de bouwvereeniging «St. Bonifacius* een
voorschot van f 178 218 werd verleend voor
het bouwen van werkmanswoningen aan den
Soesterstraatweg, bij het politie-posthuis.
Hoofdbesteller P. J. Voerman is overge
plaatst van het post- en telegraafkantoor hier
r.aar dat te Arnhem.
H. M. de Koningin-Moeder keert Donder
dag van haar buitenlandsche reis terug op
Het Loo.
De tram vervoerde in October 11 067 be
talende passagiers, of 502 meer dan in Wijn
maand 1912.
De ontvangsten uit vervoer bedroegen
f 555.55, of f 29.50 meer de totale ontvang
sten beliepen f619.49, of f24.32 meerde dag
kilometer-opbrengst was f 11. to, of 44 cent
hooger dan in de zelfde maand van verleden
jaar.
De heer P. Neeven verwierf de Lagere
akte Wiskunde.
Luitenant-generaal G. A. Buhlman ver
trok Zaterdagavond te 8.10 van hier naar
's-Gravenhage om het commando over het
veldleger te aanvaarden.
Z. Exc. werd aan het station uitgeleid door
de officierskorpsen in dit garnizoen en de
muziek der 5e infanterie-brigade.
Zeer tot ons leedwezen moest Inhetvrig
nummer uitgesteld de verwijzing naar de
advertentie, in welke de plaatselijke vereeni-
ging voor Hooger enderwijs buiten de uni
versiteit de hier dezen winter te houden voor
drachten aankondigde.
Er zullen twee cursussen worden gehou
den door prof. dr. K. Kuiper, van de Ge
meentelijke universiteit van Amsterdam, op
27 November en op 3, 9 en 15 December
over de poëzie van Homerusen door prof.
dr. J. H. F. Kohlbrugge, van de Rijks-uni
versiteit te Utrecht, op 15, 20 en 27 Januari
over de mensch in de ijsperiode en de
Hunnebedden en over dierlijk animisme.
Beide cursussen zijn toegankelijk voor leden
tegen betaling van f 1.50 per cursus, voor
niet-leden van f3 per cursus.
Aanmeldingen wil nog gaarne in ont-