- Donderdag 6
November 1913.
Van Houten's
AMERSFOORTSCHE COURAIT.
Kona
Cacao
No. 8335.
63e Jaargang.
Haar liefste drank is
Stadsnieuws.
Citgave van de Naamlooze Vennootschap „De Amersfoortsche Courant, voorheen Firma A. H. van Cleeff".
HOOFD-REDACTEUR
P. J. raiDsnisa
AMERSFOORT.
Verschijnt Dinsdag-, Donderdag- en Zaterdagavond. Abonnement per 3 maanden f 1.
franco per post f 1.15. Advertentien 16 regels 60 cent; elke regel meer 10 cent. Bijregel-
abonnement reductie, waarvan tarief op aanvraag kosteloos. Legale, officieele- en onteigenings-
advertentiën per regel 15 cent Reolames 15 regels f 1.25. Bewijsnummers naar buiten
worden In rekening gebracht en kosten evenals afzonderlijke nummers 10 cent.
Bij advertentiën van buiten de stad worden de incasseerkosten in rekening gebracht
BUREAU:
ZOHTSGRACHT 9.
Postbus 9.
Telefoon 19.
EVOLUTIE.
Er zijn tegenwoordig groote veranderin
gen op til in sommige sociale verhoudingen,
welke geheel het werk zijn van den
ingenieur en van welker omvang men zich
te nauwer nood een juiste voorstelling vormt,
zelfs de mannen niet, aan wier pogingen
deze veranderingen grootendeels te danken
zijn.
De exploitatie van het Rijk der lucht, niet
alleen door de practische ontwikkeling der
luchtscheepvaart, maar ook door de radio-
telegrafie en de draadlooze telefonie, zal
klaarblijkelijk zeer belangrijke veranderingen
in het leven roepen in de internationale en
de persoonlijke verhoudingen.
Wanneer maar bij toeval de aandacht
er op valt, moet het ieder opmerker wel
duidelijk worden, dat de belangrijkste natio
nale en comme.cieele ondernemingen afhan
gen van de grenzen, welke den menschzijn
gesteld door het feit, dat hij is gebonden
aan de oppervlakte der aarde. Het geheele
systeem van grondbezit en eigendomsrecht
is ontstaan uit het harde feit, dat de mensch
oorspronkelijk was gedwongen, op de aard
oppervlakte te blijven, en dat degenen, die
het land in hun bezit kregen, heerschappij
konden voeren over de aarde.
Deze macht bestaat nog, wat aangaat de
producten van den bodem, maar zal weldra
niet meer zijn te handhaven zoover't betreft
vrijheid van beweging en van communicatie.
Waarschijnlijk bestaat de voornaamste taak
van vele Regeeringen in de controle over
de havens en de inning van de in- en uit
gaande rechten, hetgeen geheel samenhangt
met de onmogelijkheid, tot nog toe, om op
een andere wijze een land binnen te komen
dan over de oppervlakte van het land of het
water.
De Duitsche philosoof Hegel heeft lang
geleden reeds de aandacht gevestigd op het
feit, dat zeeën moesten worden beschouwd
niet als landen van elkaar scheidende, maar
als verbindende wegen en hij legde ook den
nadruk op het feit, dat de werkelijke grenzen
van nationale gebieden niet zijn de oceanen,
maar de bergketenen.
Heden ten dage verschaft ons de ingenieur
zulke degelijke middelen van vervoer b 0-
v e n de aardoppervlakte, dat nationale gren
zen in den ouden zin grenzen, welke met
goed gevolg kunnen worden bewaakt door
soldaten of douane-beambten stellig ver
dwijnen, en door den luchtreiziger worden
beschouwd met den zelfden blik, waarmee de
toerist langs den Rijn nu kijkt naar de
ruïnes van kasteelen uit den tijd van het
leenstelsel, welke vroeger dien grooten ver
keersweg beheerschten, dikwijls zeer tot
nadeel van den handelsman.
De groote sommen, gekapitaliseerd in ver
band met den bouw, het onderhoud en het
bedrijf van de spoorwegen der aarde, wer
den voor het grootste deel verslonden door
onteigening van den grond voor den weg
en door den aanleg van den weg zelf.
Eveneens hebben de groote telegraaf- en
telefoonnetten groote bedragen verslonden
door den bouw der overland-lijnen en het
leggen van onderzee-kabels, waarlangs de
berichten, waaruit zij hun inkomsten putten,
worden overgebracht.
De mensch was tot nog toe een schepsel,
dat in twee dimensies leefde en zich bewoog,
terwijl hij geheel vertrouwd werd met de
eigenschappen van drie dimensies en zich zelfs
de weelde heeft veroorloofd, bespiegelingen
te houden over de mogelijkheden van nog
wijder ruimten maar wanneer hij heden ten
dage begint het luchtruim te annexeeren
boven de aardoppervlakte, waarop hij zoo
lang heeft rondgekropen, dan is het moeilijk
voor hem, zich voor te stellen hoezeer al
zijn oude, in een onafzienbaar verleden wor
telende, tradities worden aangetast.
Draadlooze telegrafie en draadlooze tele
fonie zullen weldra een groot deel van het
kapitaal teruggeven, dat thans is opgehoopt
De H. IJ. S. M. denkt er over, het buurt
verkeer uit te breiden o.a. op de trajecten
Barneveld-Voorthuizen-Utrecht C. S. en Kes-
teren-Utrecht C. S.
Daarvan zal de winkelstand te Amersfoort
voordeel hebben.
in den aanleg van bestaande netten van
snel verminderende waarde; luchtscheepvaart
vraagt geen kosten voor den weg en stoort
zich evenmin aan nationale als aan privaat-
grenzen.
Protest zal even weinig baten tegen de
uitbreiding van de eerste, als politieke onte
vredenheid tegen de laatste.
Een geduchte ommekeer is onvermijdelijk
en zij zullen wijs handelen, die, het nutte-
looze van tegenwerking inziende, zich zoo
spoedig mogelijk in de nieuwe omstandig
heden schikken.
November.
Is Januari de maand van de kou, Maart
die van de buien, Juli (althans indien zij zich
een beetje beter gedraagt dan die van 1913)
die van den zonneschijn, Augustus die van
het onweer en December die van de donkernis,
November, de laatste maand van den meteoro-
logischen herfst, mogen wij gerust de mist-
maand noemen. Ten minste wanneer er geen
atmosferische storing holderdeboldert. Een
paar maal komt in deze maand een barome
trische depressie in onze onmidde'"jke nabij
heid. Dan woedt en stormt het uit Zuid-West,
soms uit Noord-West, en af en toe plast de
regen neer. Maar wanneer de barometer
hoog staat, heerschen nevel en mist. Alleen
omstreeks het middaguur kan men de zon
de nevelen zien doorboren, 's Nachts daalt
de thermometer bij helder weer tot bij het
vriespunt. Vorst van beteekenis kwam in
November zelden voor. Maar er zijn uitzon
deringen. Men denke aan 1890.
In landbouwkringen let men nog steeds
op de weersgesteldheid van enkele Novem
berdagen en knoopt daaraan weersvoorspel
lingen vast. Zoo heet het, dat een vochtige
Allerheiligendag veel sneeuw voorspelt en
een vroegen winter. Allerheiligen viel op
gepasseerden Zaterdag, een echten regendag.
Dat belooft dus wat.
»Zoo het op Allerheiligendag sneeuwt,
Leg dan uw pels gereed».
Ook 11 November is een dag van gewicht,
zooals blijkt uit het volgende rijmpje
ïMartinusdag droef
Winter niet stroef
Is hij helder
Bloempjes vlug in den kelder
Wolken op Martinusdag,
Winter onbestendig worden mag».
Dan volgt 19 November, St. Elisabethsdag:
>Sankt Elisabeth zegt het an,
Wat de winter wordt voor 'n man».
Katharijnedag 25 November heeft
een bijzondere beteekenis. Is het toch 's avonds
vóór Katharijn mooi weer, dan krijgt men
een droog, is het slecht weer, een regenachtig
jaar. En
»Zoo de dag is op Katharijn,
Zal de gansche zomer zijn».
Op St. Andraesdag, 30 November, mag
het volstrekt niet sneeuwenwant
»Sint Andreas-snee
Doet de zaden wee».
Honderd dagen blijft deze sneeuw liggen.
Het graan verstikt er door!
Ook in andere opzichten is 30 November
een belangrijke dag, een, die de nieuwsgie
righeid van verliefde meisjes bevredigt!
Bij slecht weer schopt het meisje met den
grooten teen tegen den wand van haar bed
en zegt dan het volgende rijmpje op
Bedstede ik schop je,
Sint Andreas ik bid je,
Dat toch verschijn,
De allerliefste mijn».
Wegens het tweede abonnements-concert
op 9 December zal prof. dr. K. Kuiper zijn
tweede voordracht over Homerus hier hou
den op 11 December.
In den Nationalen voordrachtenwedstrijd,
uitgeschreven door »Volharding« te Deven
ter en aldaar gehouden, verwierven me
juffrouw Chr. Heinz met den heer J. van
den Heuvel den 1 sten prijs-en een eereprijs
in de afdeeling komische duetten, en de
heer P. Voskuilen een 3den prijs in de af
deeling komische solo's.
De groote zaal van «Volksheil» te Nijkerk,
waar de Wognummers morgenmiddag zin
gen, is totaal uitverkocht.
Als zij morgenavond hier in de Groote
kerk komen, zullen zij ook slechts weinig
plaatsen onbezet vinden, want de heeren G.
van Dorssen Zn., Langestraat 52, hebben
ook nog maar een klein aantal kaarten.
Zorgt er dus voor, er intijds bij te wezen.
Zooals uit een advertentie hierneven blijkt,
wordt van morgen tot en met Donderdag
avond 13 November in de bioscoop De
Arend vertoond de film »De laatste dagen
van Pompei», naar den roman van Sir
Edward Bulwer Lytton.
Wij ontvingen een geïllustreerd tekstboekje,
waaruit blijkt hoeveel zorg door de Pasquali-
maatschappij is besteedde aan de vervaardiging
van deze film, die reeds over de geheele
wereld met succes is vertoond en volgens
velen de film »Quo Vadis» overtreft.
Het keurig uitgevoerde tekstboekje geeft
eenige photo's van personen en tooneelen,
en een uitgebreid overzicht van den loop
van het verhaal, dat trouwens wel over
bekend is.
De gymnasiasten zullen zich reeds morgen
kunnen vergasten aan een der bigse, die de
aanwezigheid der film aankondigt; indien
althans de automedon vertrouwt raakt met
het hem ongewone vehikel.
In de Luthersche kerk hoopt aanstaanden
Zondagochtend voor te gaan ds. A. L.
Hoorn, emeritus Hervormd predikantin de
Doopsgezinde kerk, ds. Ten Cate.
Op Dinsdag 9 December zullen aan 70-
jarigen worden uitbetaald twee termijnen van
de ouderdomsrente en wel voor de week
van 3 December, datum van invoering der
Invaliditeitswet, en voor die van 9 December.
Het verluidt, dat op omstreeks éen pro
cent der aanvragen afwijzend is beschikt.
Het Kon. meteorologisch instituut te De
Bilt heeft het volgende voorloopige overzicht
gepubliceerd van het weer in October.
Evenals in de vorige twee maanden was
ook in October de regenval beneden het
normale gemiddelde. Over geheel Nederland
bedroeg hij slechts twee-derde van de nor
male hoeveelheidin het Zuidelijk deel iets
meer. De temperatuur was nagenoeg 2 graad
C. boven de normale. Te De Bilt was het
aantal dagen met betrokken weer betrekke
lijk gering en het geheele aantal uren met
zonneschijn ongeveer gelijk aan het normale
aantal.
Mejuffrouw G. Lap is benoemd tot onder
wijzeres aan de openbare Lagere school in
de Kerkebuurt te Soest.
De jongedames M. C. Bruens, R. A. van
den Hoven, C. J. C. van Andel en M. J. D.
van Andel behaalden de akte orde- en vrije
oefeningen der Gymnastiek.
Luitenant-kolonel W. J. Steinbuch aan
vaardde heden het bevel over het 5e regi
ment infanterie.
De nog jeugdige Officieren Gymnastiek-
en Schermvereeniging, die met grooten ernst
haar oefeningen houdt in de zaal-De Jong
aan de Verlengde Wilhelmina-straat, had
gisteravond gasten. Tal van dames en eenige
heeren hadden gevolg gegeven aan de vrien
delijke uitnoodiging en dat allen volop ge
noten, bleek wel ten volle uit het daverend
.pplaus als iets heel moois te zien werd ge
geven, hetgeen zeer dikwijls voorkwam,
zoowel bij de gymnastiek als bij het scher
men.
Kapitein H. J. Bierman sprak, eer hij de
oefeningen deed beginnen, een welkomst
woord, waarin bij er op wees, dat de ver-
eeniging zeer erkentelijk was, dat zooveel
dames het slechte weer hadden getrotseerd
om kennis te maken met iets, dat voor de
meesten nog wel gloednieuw was, iets on
bekends, dat daardoor wellicht nu nog on
bemind zou zijn,, doch bij geregelde beoefe
ning onder de zoo eminente leiding van den
heer P. de Jong stellig aller volkomen sym
pathie zal wegdragen niet alleen, maar ook
al spoedig zal worden de meest geliefkoosde
lichaamsoefening.
«Gymnastik ist Gewandheid in jugendlicher
Freude» heeft een der bevorderaars van dezen
tak van goede sport gezegdin den aanvang
geeft zij tal van bezwaren, die er echter zijn
om te worden overwonnen en die men stel
lig ook meester zal worden als men iedere
week trouw komt en ernstig zich oefent.
Het begin is ereen zaal, die in ieder
opzicht uitstekend is ingericht en alle ge
makken biedt, en een instructeur, die zijn
sporen als zoodanig dubbel en dwars heeft
verdiendtwee factoren, die er stellig toe
zullen meewerken, dat de dames zoowel gym-
