Dinsdag 11
November 1913.
No. 8337.
63e Jaargang.
Stadsnieuws.
.AMERSFOORTSCHE DOURAIT.
ve Tan de faamlooze Vennootschap „De Amersfoortsche Courant, voorheen Firma A. H. ran Cleeff
p. j.
HOOFDREDACTEUR
AMERSFOORT.
Verschijnt Dinsdag-, Donderdag- en Zaterdagavond, Abonnement per 3 maanden ft.—
franco per post f1.15. Advertentiën 1—6 regels 60 cent; elke regel meer 10 cent. Bijregel-
abonnement reductie, waarvan tarief op aanvraag kosteloos. Legale, officleële- en ontelgenlngs-
advertentiën per regel 15 cent Reolames 1—5 regels ft.*$. Bewijsnummers naar buiten
worden in rekening gebracht en kosten evenals afzonderlijke nummers 10 cent.
Bij advertentiën van buiten de stad worden de incasseerkosten in rekening gebracht. Postbus 9.
BUREAU;
KORTBC1XLAOHT O.
Telefoon 19.
KENNISGEVINGEN.
SCHIETOEFENING.
SLÏÏÏF""11? van Amerafoort
Drengt ter openbare kennis, dat op Donderdag
LSrSSr -1913' dcor het 3de Regiment
eehonH™^een schietoefening zal worden
5. Uart&e orfeniD«,"l™i'' °P
d.?' £?w™n.'n r0"1™ Zuidalyk m
tim«* u'n neg Amersfoort-Utrecht, ter
hoogte van M. P. 84-6.
w°rdt geschoten in de richting van de
derhefde °P "ohijven °P8e8teld °P de Lena-
Het geheele terrein in de schootsrichting tot
?fD nvNiwf?r?Twe3 moet gedurende de oefening
al» ONVEILIG en ONBEGAANBAAR worden
beschouwd; het zal tijdig in de rondte met
roode vlaggen en posten worden afgezet.
De oefening zal aanvangen te ongeveer elf uur
7\m,i het einde zal aangegeven worden door
het strijken der vlaggen.
Met toestemming van de betrokken autoritei
ten wordt gedurende de schietoefening het ver
keer gestremd op het gedeelte van den Provin
cialen grindweg van Doorn naar Lensden, gelegen
tusschen de K. M. palen 6'/» en 9. en op den
Treekerweg.
Waarschuwingsborden zullen de aisluiting van
het verkeer nader aangeven.
Een ieder hoede zich voor het aanraken van
een niet-gesprongen projectiel wegens het govaar
voor ontploffing.
Van het vinden van zulk een projectiel wordt
bericht ingewacht bij den Commandant der
Vesting-Artillerie, kazerne der Vesting-Artillerie
te Utrecht, waarna het door diens zorg onscha
delijk zal worden gemaakt.
De schjjven, vlaggen, telefoongeleidingen, enz.
zijn Rijks-eigendom, waarvan het ontvreemden
strafbaar is volgens de wet.
Amerafoort, 11 November 1913.
De Burgemeester,
Van RANDWIJCK.
STREMMING VAN HET VERKEER.
Met toestemming van de betrokken autoritei
ten wordt gedurende de SCHIETOEFENINGEN
BIJ SOESTERBERG op 13 November 1913 het
VERKEER AFGESLOTEN op
1. het gedeelte van den Provincialen grind
weg van Doorn naar Leusden, gelegen tusschen
de K. M. palen 8U, en 9;
2. den TREEKERWEG.
Utrecht, 11 November 1913.
De Commandant van het lie
Bataljon 3de Regiment
Vesting-Artillerie,
VAN DEN BROEK E.
WAARSCHUWING.
De Commandant van het He Bataljon van
het 3de Regiment Vesting-Artillerie maakt he
kend, dat vermoedelijk enkele NIET-gespron-
gen projectielen op de Leusderheide liggen.
Hij waarschuwt een ieder voor het gevaar
deze voorwerpen aan te raken en verzoekt be
richt, met opgave van plaats, van het even
tueel vinden daarvan.
De vinder krjjgt 2 gulden belooning.
Ter herkenning dezer projectielen zie de afbeel
ding.
Utrecht, 11 November 1913.
De commandant bovengenoemd,
VAN DEN BROEKE
Kazerne Vesting-Artillerie.
Het Zuiderzeeplaii.
(INGEZONDEN.)
De Minister van Waterstaat heeft blijk
baar eer de Tweede Kamer haar openbare
beraadslagingen begon een commissie
benoemd om het twintig jaren oude plan
voor droogmaking der Zuiderzee in overeen
stemming te brengen met de eischen der
nieuwere techniek.
Wij wenschen den Minister gaarne heil
met dezen gelukkigen maatregel, welke be
wijst, dat Z. Exc. niet halstarrig vasthoudt
aan hetgeen twintig jaren geleden op het
papier werd gesteld, maar nu verouderd is.
De samenstelling van de commissie schijnt
ons evenwel wat eenzijdig. Twee ingenieurs
van den Rijks-Waterstaat, een ingenieur van
den Provincialen Waterstaat, en twee aan
nemers van publieke werken die allen zijn
natuurlijk min of meer afhankelijk van den
Minister. Maar dat is niet erg, want wan
neer deze technici aan het becijferen gaan,
zal de waarheid toch wel zich baanbreken,
en de slotsom zich opdringen, dat twintig
jaren geleden de afsluitdam Wieringen—
Piaam veel te goedkoop geraamd, en het
geheele werk te laag geschat is.
Waartoe dient eigenlijk die grootsche
afsluitdam van de Noord-Hollandsche kust
over Wieringen naar Piaam op den Frieschen
oever der Zuiderzee, en wat zal zijn nut zijn
Wij hebben reeds herhaaldelijk getracht,
uiteen te zetten, dat die dijk groote schade
zal aanrichten aan den Frieschen oever. Zijn
aanwezigheid zal het Zuiderzee-water veel
hooger dan thans tegen den Frieschen wal
opzetten, zoowel ten Noorden als ten Zuiden
van Piaam. Voorts bescaat er overgroote
kans, dat het IJselmeer achter dien afsluit
dijk nooit ofte nimmer een zoetwater-meer
wordt, waarvan Frieslands boezem voor
waterverversching dus nooit eenigen dienst
zal hebben.
En ten andere zal dat IJselmeer, als inge
sloten plas van bijna honderd vijftigduizend
Hectaren oppervlakte achter den afsluitdijk
dat is in den boezem van ons vaderland
steeds een zeer onwelkome gast blijven,
waarvan wij niet anders dan schade en
overlast kunnen hebben.
Bedenken wij nu daarbij, dat die vermaarde
afsluitdijk|minstens zestig of zeventig millioen,
maar hoogst waarschijnlijk wel honderd
millioen, zal kosten, dan rijst natuurlijk on
willekeurig de zelfde vraag, welke bij ieder
een opwelt, die de piramiden van Egypte
zietWaarom zullen wij ons eigenlijk te
buiten gaan aan het maken van zulk een
volslagen onnut reuzenwerk?
Willen wij gedeelten van de Zuiderzee
droogmaken, er is niets, dat ons belet om
dadelijk aan het werk te tijgen.
Maken wij vooraf geen afsluitdijk van
Wieringen naar Piaam, dan zullen wij de
ringdijken der afzonderlijke polders iets
zwaarder moeten maken ziedaar het geheele
technische onderscheid der beide methoden.
Maar dan zullen wij ten minste niet die uit
gave van honderd millioen op onze maag
hebben, welke als niet anders dan rein ver
lies te boeken is, omdat wij ze geheel
noodeloos in het water werpen.
Wij hebben dus gemeend er op te moeten
wijzen, dat wij voor droogmaking der
Zuiderzee ons geld beter kunnen besteden.
Wij zijn .varm voorstander van de geheele
droogmaking der Zuiderzee en wij willen
haar steunen met volle kracht; maar om
thans een plan van halve droogmaking te
gaan uitvoeren, dat reeds twintig jaar oud
is, en dat gedurende al dien tijd door een
aantal technici met wantrouwen is gade
geslagen, schijnt ons niet aanbevelenswaard.
Bij de eindstemming der Staats-commissie
van 1892 hebben zes leden tegengestemd,
en wel twee flinxe financiers als de heeren
mr. M. Mees, uit Rotterdam, en mr. S. van
Nierop, uit Amsterdam, twee degelijke rechts
geleerden als de heeren mr. E. Rahusen en
mr. J. D, Vcegens, en twee hooggeplaatste
technici als de heeren J. M. F. Wellan, In
specteur, en J. W. Welker, hoofd-ingenieur
van den Rijks-Waterstaat. Hieruit zal den
weiwillenden lezer blijken, dat schrijver dezes
niet de eenige is, die meent, dat wij beter
doen door dien afsluitdijk achterwege te la
ten.
Het is wel mogelijk, dat er vooral in Fries
land eenige warme voorstanders zijn van het
plan der Staats-commissie van 1892. Wel
licht, dat velen aldaar zich vleien met de ge
dachte, dat er door den afsluitdijk minder
onderhoudskosten zullen zijn aan de zeedij
ken, en dat er zoetwater beschikbaar zal ko
men voor den boezem. Welnu wij stellen er
prijs op, het met eenigen nadruk te zeggen,
in de hoop, dat zulks onze Friesche vrien
den bereiken mogehet tegendeel is
waar9e afsluitdijk zal voor Friesland een
oorzaak zijn van harden achteruitgang, van
hoogere onderhoudskosten aan zeedijken, en
van geenerlei verbetering van het boezem
water. Is die grootsche dijk ooit tot stand ge
komen wat wij betwijfelen dat ooit ge
beuren zal dan zullen de Friezen de eer
sten zijn om te zuchten»Waren wij maar
van dien ramp ontslagen*
Ten Zuiden van Piaam, waar de ontworpen
dam met een Noordwaarts gekeerden scher
pen hoek zal aansluiten aan de Friesche kust,
zal de Zuidwestenwind het water van het
IJselmeer daarin voortdurend opwaaien, wel
twee of twee-en-een-halven Meter hoog, en
daar ter plaatse is in den afsluitdam geen uit
weg voor het water ontworpen.
Ten Noorden van Piaam zal het tusschen
do eilanden binnenstroomende Noordzee
water veel hooger dan thans tegen de
Friesche kust opzetten, om de goede reden,
dat de vloedgolf, met de zelfde kracht als
voorheen naar binnen druischende, zich zal
moeten bergen op het halve oppervlak. Voor
heen kon zij doorgaan tot Urkthans zal
hij moeten stand houden bij Wieringon.
Er zijn menschcn, die beweren, dat dit
onjuist is en dat de Noordzee, uit bescheiden
heid om ons niet te benauwen, van zelf zal
buiten blijvenmaar helaas dc Noordzee
weet niets van den aanleg van dien afsluit
dijk, en rolt naar binnen alsof wij niets
hadden aangelegd.
Zóo heeft de Noordzee reeds vele eeuwen
gedaan. Er is dientengevolge een harmonisch
verband ontstaan tusschen de kracht van dc
instroomende vloedgolf, de afmetingen van
de vier openingen tusschen de eilanden,
waardoor dat water binnenkomt, en het
oppervlak der Zuiderzee, waarin dat inge
stroomde Noordzee-water zich tijdelijk moet
bergen. Die drie cijfers hangen aan elkaar
maar de kracht van de Noordzee blijft steeds
de zelfde. Gaan wij dus de afmetingen van
een der beide andere factoren moedwillig
veranderen, dan zal de natuur noodzakelijk
den vroegeren toestand willen horstellen.
Wij zullen geen verandering aan een der
laatstgenoemde twee factoren tot stand kun
nen brengen, tenzij wij ook do openingen
tusschen de eilanden wijzigen, zoodat minder
Noordzee-water naar binnen kunne stroomo.
Maken wij de openingen tusschen de
eilanden nauwer, dan zal de Noordzee met
verdubbelde woede zich elders een doortocht
banen, hetgeen door onderscheidene technici,
als de heeren Van der Vecht, Welckcr en
dr. Lorié, reeds terdege is uiteengezet.
Maken wij dus de openingen tusschen de
eilanden geheel dicht, zooals thans wordt
voorgesteld, dan moeten wij een harden aan
val van dc Noordzee afwachten en o.is daar
tegen wapenen. Maar dan houden wij ten
minste het Noordzee-water buiten en blijven
wij meester in ons eigen huis.
Gaan wij daarentegen den derden factor
verkleinen, en de Noordzee tóch toelaten in
een Zuiderzee, welke de helft kleiner is
gemaakt, aan veroorloven wij aan de Noord
zee, haar woede te koelen op de binnenzijde
der vier eilanden, welke wij helaas zonder
genade zullen zien wegwasschen. En als de
eilanden weg zijn, dan liggen de Friesche
dijken en de afsluitdam het eerst aan dc
beurt om óok te verdwijnen.
Wij wenschen met aandrang, dat de vrien
den in Friesland zich van dit alles behoorlijk
rekenschap mogen geven.
Willen wij de Zuiderzee ooit droog krijgen,
dan bestaat daartoe slechts éen rationeel
middel, dat is om regelrecht de Noordzee
aan te vallen en haar terug te dringen tot
buiten onze landpalen. Al wat wij trachten
langs anderen weg, moet noodzakelijk meer
nadeel dan voordeel geven.
Het zij verre te beweren, dat het sluiten
der openingen tusschen de eilanden een ge
makkelijk werk zal wezen maar het moet
toch worden opgemerkt, dat wij daar in veel
gunstiger omstandigheden zijn dan om de
laatste opening dicht te maken van den
afsluitdam tusschen Wieringen cn Piaam.
Op de eilanden hebben wij vasten bodem
onder de voeten, hebben wij zand beschikbaar
zooveel wij wenschen, on voorts al de plaats
om werkvolk en materialen bijeen te brongen,
zooveel als noodlg ls; Bij het dichtmaken
van den afslultdtfk daarentegen, zijn wij in
volle zee, en wij mogen den goeden hemel
danken, als het water niet de twee nog niet
aaneengesloten einden van den dam weg
sleept, waarop wij werken moeten om ze tot
ócn te brongen.
Het lijkt wel alsof sommige menschen
verstoord zijn, dat ccn en ander door ons
met eenigen nadruk werd uiteengezet. Zij
vreezen blijkbaar, dat onze artikelen het
geheele ontwerp van dien moolen afsluitdijk
zullen omverwerpen. Maar als dat plan niet
zóóveel mans is om aan een paar rogeion
druks te wedorstaan, is hot dan wel de moeite
waard, zooveel drukte te maken om hot
overeind te houden
Wanneer wij aanraden, afgekeurde pant
serschepen of oude pakketbooten te gebrui
ken om den stroom te breken in de openin
gen, welke te sluiten zijn, dan noemt men
dat een oudroest-mothodeDit is nogal
vermakelijk. Onze tegenstanders doen wol
zoo wijs, niet van oudroest te sprekenwant
wat is moer oud-roeat, dan het plan van
twintig jaren oud, waarvan geen cijfer meer
overeind staat van verre een mooi paleis,
cn van dichtbij een verlept cotr.cdle-scherm
van bestoven bordpapier en spinrag 1
In do Veroenigde Staten heeft men reeds
oude pantserschepen op den zeeoovcr gezet
om zo te doen dienen tot kustverdediging.
Waarom zouden wij ze dan niet mogen ge
bruiken voor bescherming van don oever,
niet tegen den vijand, maar tegen de gol
ven van de Noordzee? Zijn er niet genoeg
afgekeurde pantserschepen te krijgen
hetgeen wij botwijfelon wat belet dan,
afgedankte pakketbooten te gebruiken
Wanneer Friesland zich bij voorbaat heeft
vergast op het zoete water van het IJsel
meer, dan moet het wel hard zijn, op een
maal te zien aangetoond, dat dit alles niet
anders is dan ccn droombeeld, een lucht
spiegeling In dc woestijn, dat voor den dor
stenden zwerver nooit te bereiken is.
Maar het is toch beter ton halve gekeerd
dan ton hccle gedwaaldvooral wanneer
honderd millioen op hot spel staan, zooals
hier het goval is.
Waarom te blijven volharden bij een oud
plan, dat door den drang der tijden volslagen
kaduuk is geworden?
A. L. H. OBREEN.
Ingenieur.
Velp, November 1913.
Evenals in vorige jaren, toen nog slechts
terloops ter sprake kwam het plan om de
torentjes der Kamporbinnenpoort te sloopon,
worden ook thans pogingon aangewend om
zc te behouden en wordt getracht een andere
oplossing dan nu juist afbraak te vinden om
aan do inderdaad grootere eischen voor het
vorkeer tegemoet te komen.
In hot vorige nummer deelden we Iets mee
omtrent dc schitterend geslaagde ab.rmcering
van onze nieuwe brandweer.
Toen plotseling ain den telefonist bevel
werd gegeven te slarmcercn voor zwaren
brand In den oliemolen van de N. V. van
J. van Vollcnhovcn was zelfs de opper-
brandmccstor zeer benieuwd hoe dat zou
afloopon.
Want do waterleiding heeft daar juist een
zoogenaamd dood punt.
Als gezegd, werd in een minimum van tijd
van den ladderwagen met vier stralen water
gegeven, zonder extra-druk of hoe dan ook.
Dczo krachtproef hoeft wel aangetoond,
dat op de brandweer volkomen te rekenen
valt.
Aan het plaatselijk telefoonnet is thans
met no. 293 ook aangesloten de heer J. M,