bijblad
Amersfoortsclie Couram
Stadsnieuws.
van de
uitgave van
N.V. de AMERSFOORTSCHECOURANT
voorheen Firma A. H. van CLEEFF
VAN ZA T E R D A G 22 NOV. 1913.
Het Treeker bergje.
Na de invoering der Kinderwetten en als
gevolg daarvan het in verzorging geven aan
ae Maatschappij «Zandbergen* ook van ver
waarloosde kinderen en Staatsweezen bleek
de noodzakelijkheid van het hebben van een
herstellingsoord waar de veelal prse-tubercu-
lose kindertjes in observatie konden geno
men eer zij naar het Tehuis aan den Arn-
hemscheweg konden gebracht.
Een goede drie jaar geleden werd voor
dit doel ingericht «Klein Zandbergen*, in
een landhuis dat mevrouw Ortt, te Soest, voor
die goede doel te Nunspeet ter beschikking
stelde. Doch het lag te ver van het centrum
der Maatschappij en zoo besloot het Bestuur
een herstellingsoord te doen bouwen, dat
geheel zou voldoen aan de eischen des tijds.
Mr. W, H. Beaufort schonk het dennen-
boschje aan den Leusderweg, op slechts 8
minuten afstands van «Zandbergen* gelegen
aan deze zijde van het voormalige Quick-
terreiniemand, die ongenoemd wenscht te
blijven, gaf het bouwkapitaal tegen uiterst
lage rentede dames en de heeren leden
van -Bestuur en commissiën ijverden voor
de goede zaak; Hollandsche jongens en meis
jes brachten «steentjes* en ook wel flinke
steenen aan voor deze kindertjes die zoo heel
veel missende heer W. H. Kam, die ook
het nieuwe Tehuis op «Zandbergen* bouwde,
ontwierp weer een model-inrichting en zoo
kon deze gistermiddag officieel worden in
gewijd.
Zij werd reeds in gebruik genomen op 23
October, toen tegen den avond de Zusters
Sluiter en Vermeulen met de patiëntjes uit
Nunspeet hierheen kwamen en Jus ook deze
wensch jhr. W. A. Ortt, den eminenten Di
recteur der Maatschappij, werd vervuldde
zwakke kindertjes moeten vóór den winter
onder dak;
Het «Treekerbergje*, heerlijk door de
jonge dennen beschut tegen de Oostenwin
den, is dan gistermiddag in 't openbaar ver
bonden aan de Maatschappij tot opvoeding
in het huisgezin van wezen en andere min
derjarigen «Zandbergen*.
Daartoe waren velen saamgekomen in de
ruime eetzaal, van wie we o.a. noemen mr.
L. Lietaert Peerbolte, referendaris en chef
der afdeeling volksgezondheid en armwezen,
en mr. L. J. M. Basquin, inspecteur van het
Rijks-tucht en opvoedingswezen, als verte
genwoordigers van de Ministers van Bin-
neniandsche Zaken en van Justitie, den
Burgemeester van Amersfoort en den Bur
gemeester van Leusden.
Ds. J. D. van Calcar, uit Beverwijk,
Voorzitter van het Hoofdbestuur der Maat
schappij, nam even na tweëen het woord en
stelde voor, een telegram van eerbiedige
hulde te zenden aan H. M. de Koningin-
Moeder, beschermvrouw der Maatschappij,
welk voorstel warme instemming vond.
Vervolgens zeide hij ongeveer
Het is mij een groote eer en een bijzon
der genoegen u allen namens het Bestuur
welkom te heeten aan deze plaats, die een
zoo sprekend getuigenis aflegt van den arbeid
der Maatschappij.
In het bijzonder u, mr. Lietaert Peerbolte,
den vertegenwoordigen van den Minister
van Binnenlandsche Zaken. Het is mij een
werkelijke behoefte u te verzoeken, onzen
oprechten dank te brengen aan Z. Exc. en
hem bij vernieuwing te verzekeren, dat wij
ons uiterste best zullen doen om het in ons
gesteld vertrouwen waardig te blijven. En
niet minder u, mr. Basquin, den vertegen
woordiger van den Minister van Justitie
wil Z. Exc. de verzekering geven, dat ook
verder wij onze beste krachten zullen wijden
aan de ons toevertrouwde voogdij-kinderen.
U, graaf Van Randwijck, Burgemeester
van Amersfoort, waar ons Tehuis ligt, en U
mr. De Beaufort, Burgemeester van Leus
den, waar dit Herstellingsoord is verrezen,
heet ik mede hartelijk welkomuw tegen
woordigheid geeft ons een belofte voor uw
belangstelling, die wij zoozeer noodig hebben.
Welkom ook gij heeren geestelijken van
zoo onderscheidene kerkgenootschappen. Men
heeft eens gezegd, dat onze Maatschappij
neutraal isdat heeft mij gehinderd"zij is
niet neutraal. Wij willen de kinderen opvoe-
'en voor die kerk voor welke zij eenmaal
werden bestemd, in welke zij door geboorte
en verwantschap thuis behooren. Daarvan
getuigen onze Bestuurs- en onze commissie
vergaderingen daarvan getuigt het geval
toen hier een meisje van zekere kerk het
doet er niet toe welke werd opgenomen
en het broertje kwam, waarvan we niet wis
ten tot welk kerkgenootschap het behoorde,
en éen aller gedachte uitsprakik hoop. dat
van het broertje het zelfde zal blijken. Wij
eerbiedigen elkanders rechten en streven
samen naar de liefde, die wij zoozeer op
prijs stellen.
Welkom ook gij, vertegenwoordigsters en
vertegenwoordigers van zuster-stichtingen,
die de heerlijkheid maar ook de moeilijk
heid van onze taak kent, en ook gij, ver
tegenwoordigers der pers, die openbaarheid
zult geven aan deze samenkomst en die voor
onzen arbeid steeds zoo'n groote steun waart.
Welkom gij allen, die ons geestelijk dan
wel stoffelijk, door woord of daad steunde.
Voor ons is het een blijde dag nu het
herstellingsoord kan worden geopend, in
het openbaar wordt verbonden aan de Maat
schappij. Het is reeds een maand in gebruik,
doch juist daardoor is onze blijdschap te groo-
ter, omdat het reeds heeft getoond, dat het
lijden verzacht, dat het gewonde of geha
vende vogeltje er een warm en veilig nestje
vindt.
Hetgeen we hier doen, is geen nieuw,
doch een voortgezet werk; dat van «Klein
Zandbergen* te Nunspeet, waar we 3 jaar
geleden begonnen onder nederig dak en toch
met groote bekoring en waar de proef schit
terend is geslaagd. Er was behoefte aan een
eigen herstellingsoord, omdat aan onze Maat
schappij zooveel kinderen worden toever
trouwd, die, hetzij uit geboorte, hetzij door
verwaarloozing bijzondere verzorging noodig
hebben, terwijl in de bestaande sanatoria niet
voldoende rekening kan gehouden met hun
zedelijke verzorging. Er moest gestuurd in
de richting van het huisgezin, zooals we dat
in ons Tehuis niet een doorgangshuis,
gelijk het heet hebben.
Er werden plannen gemaakt, er werd ver
gaderd, lang en veel en met groote opge-
gewektheid. Opeens kwamen twee groote
verrassingen iemand die ongenoemd wil blij
ven, verstrekte het bouwkapitaal voor uiterst
matige rente, en mr. W. H. de Beaufort, de
eigenaar van «De Treek*, stond deze koste
lijke plek gronds af. Zóo kon verrijzen het
eigen herstellingsoord «HetTreeker bergje*.
De plannen van onzen zoo ervaren en
minutieusen architect W. H. Kam werden na
tuurlijk goedgekeurd en de aannemer J. van
Keulen, geholpen door de opzichters, leverde
met groote nauwgezetheid het werk in tijds op.
Zoo is dan het oogenblik gekomen waar
op het herstellingsoord openlijk aan de
Maatschappij zal worden verbonden, op de
beste wijze, met een dankbaar hart.
Wij mogen gedenken den grooten finan-
cieelen steun van de onbekende die het
bouwkapitaal verschaftemogen gedenken
mr. W. H. de Beaufort, die dit heerlijk plekje
gronds opénsteldemogen gedenken allen,
die door grootere of kleine gift den bouw
mogelijk maakten gedenken mejuffrouw H.
Leinweber, die haar toestellen voor heil
gymnastiek afstondgedenken mevrouw
Ortt, te Soest, die haar huis te Nunspeet
openstelde.
Maar vóór allen willen we hem gedenken,
die het eigenlijke werk heeft verricht, dr.
Schut, te Nunspeet. Watjheeft de Maatschap
pij hem te danken, die drie jaren belangloos
zijn groote kunde en rijke ervaring wijdde
aan onze patiëntjes. Het Bestuur heeft ge
meend hem een blijvenu teeken, hopen we
een hem aangename herinnering, te mogen
aanbieden voor zijn zeer gewaardeerde hulp.
Ook denk ik aan hen, die het eigenlijke
werk verrichtten, onze Zusters Sluiter en. Ver
meulen. Wat. is er in hen omgegaan toen zij
dien herfsavond met hun patiëntjes dit ge
bouw betrokken waaruit geen enkele wegens
plaatsgebrek behoeft te worden ontslagen.
Groote dankbaarheid vervult ons jegens u
beiden, die dit Herstellingsoord hebt voor
bereid, ja er de noodzakelijkheid van hebt
aangetoond.
Ik herdenk ook den Directeur van «Zand
bergen*, mijn waarden vriend Ortt. Het is
geen toeval, dat ik hem het laatst noem,
hem die de zaden uitstrooide en zijn wakend
oog steeds liet gaan over de ontwikkeling
en dien ik eerst thans recht heb leeren ken
nen als idealist van de beste soort. U, die
zoo veel houdt van nederigheid cn eenvoud
des harten, bid ik in alle nederigheid toe
God zegene u w werk (langdurig applaus).
Mr. Lietaert Peerbolte vroeg
thans het woord en zeide:
Meer dan éen reden heb ik, verheugd te
zijn, dat de Minister mij opdroeg hem te
vertegenwoordigen, want ik heb thans mogen
zien, dat «Zandbergen* in zich heeft de
levende kracht, die diep gevoelt voor het
lijdende kind. Van heeler harte wensch ik,
dat het aan Bestuur en Directeur gegeven
zij, nog vele jaren op den zelfden goeden
weg voort te gaan.
Ik mag hier wel meedeelen, dat aan het
Departement dikwijls de vraag is gerezen
hoe zou Binnenlandsche Zaken het stellen
zonder «Zandbergen*,dat altijd klaarstaat
om Staatsweezen op te nemen, hoe ook ver
waarloosd, ja bijna verdierlijkt, zelfs als zjj
uit het buitenland ons plotseling worden
toegezonden en anderen ze niet kunnen of
durven opnemen.
Ik wit eindigen met den wensch, dat, ook
om Binnenlandsche Zaken, de Maatschappij
«Zandbergen* nog in lengte van jaren op
de zelfde wijze de zelfde liefde zal toonen
voor het lijdende kind.
Mr. graaf Van Randwijck zeide
vervolgens
Al zijn de betrekkingen tusschen «Zand
bergen* en de Gemeente uit den aard der
zaak niet zóo van dagelijkschen aard, toch
heeft zij aanspraak op onze belangstelling.
Het Gemeentebestuur wenscht daaraan
uiting te geven en biedt haar zijn welge
meende gelukwenschen aan.
De Voorzitter dankte de sprekers en
stelde voor, het gebouw in oogenschouw te
nemen, waaraan werd voldaan nadat voor
de geïllustreerde bladen een photographische
groep was opgenomen.
Omstreeks 3 uur keerden de eerste be
zoekers huiswaarts.
Het gebouw is hoogst eenvoudig, doch
ook hoogst practisch. De groote verandah's
toonen onmiddellijk het doel der stichting.
Beneden is een vriendelijke zitkamer voor
de beide Zusters, die het herstellingsoord
besturenvoorts een naai- en linnenkamer,
een spreekvertrek, een kamer voor den ge
neesheer, een speelkamer voor de kinderen,
een provisiekamer en een eetkamer, die door
middel van een raam, waardoor de spijzen
kunnen worden aangereikt, in verbinding
staat met de ruime keuken. Achter deze ligt
een bijkeuken tot berging voor gereedschap
pen, enz., terwijl een deur toegang geeft naar
buiten, waar nog een schuur is.
De reseda-tint, waarin de vertrekken zijn
afgeverfd, brengt veel bij tot hun vriende
lijkheid. Naast de eetzaal is een groote serre
op het Zuiden, met ligplaatsen. In den tuin
zijn bovendien draaibare lighalien.
In kelder is een inrichting, die door lucht
druk het gcheele huis voorziet van water.
Stevige houten trappen geleiden naar de
verdiepingen, waar zich de slaapkamers be
vinden die,de een wat grooter, de ander
wat kleiner, alle op de de zelfde degelijke
en gerieflijke wijze zijn ingericht. Ze komen
alle uit op ruime balcons en de deuren zijn
zóo breed, dat de ledikanten heel gemakke
lijk naar buiten gerold kunnen worden, zoo
dat de patiëntjes ruimschoots van de zege
nende werking der buitenlucht kunnen pro
fiteered Des nachts staan de valramen open,
zoodat ook dan de atmosfeer frisch blijft. De
verdieping wordt door middel van een deur
in tweëen gesplitstde eene helft voor jon
gens, de andere voor de meisjes.
Ten slotte bevinden zich op deze verdie
ping een zit-en slaapvertrek voor de juffrouw
der huishouding, een logeer- en een bad
kamer. Op den kolossalen zolder staan toe
steilen voor heilgymnastiek, terwijl zich hier
ook bevinden de vertrekken der drie dienst
boden, van wie er twee behooren tot de
door «Zandbergen* verzorgde weezen.
Het gebouw biedt plaats voor 22 kinde
ren, natuurlijk allereerst voor die, welke aan
de zorg der Maatschappij zijn toevertrouwd
maar tegen billijke vergoeding kunnen ook
kinderen uit andere weeshuizen worden op
genomen. De leeftijd der patiënten gaat tot
21 jaar. Dat er voor goede controle is ge
zorgd, bewijst het feit, dat alle slaapkamer
deuren, wanneer ze open gaan, een electri-
sche schel, die in de kamer der zusters
uitkomt, in beweging brengen, zoodat des
nachts geen der patiënten ongemerkt de
kamers kan verlaten.
Naar aanleiding van opmerkingen van Ge
deputeerde Stalen omtrent de bij Raadsbe
sluit van 29 Juli 1913 vastgestelde Verorde
ning op het beheer van de gasfabriek en
de waterleiding stellen Burgemeester en
Wethouders den Raad voor, de Bedrijfsver-
ordening opnieuw vast te stellen en de be
grootingen goed te keuren.
Den 18 November 1912 installeerde de
Burgemeester in Amicitia* het comité voor
de Onafhankelijkheidsfeesten; Maandagavond,
juist een jaar later, ontbond hij het te zelfder
plaatse.
De Penningmeester, de heer L. A.
baron Van Ittersum, had vooraf rekening en
verantwoording gedaan, waaruit bleek, dat de
ontvangsten bedroegen f4818.67 en de uit
gaven f5066.96. zoodat er een tekort was
van f 248.29, dat nochtans wordt gedekt ten
deele door iemand die onbekend wenscht te
blijven en anderdeels door de Oranje-veree-
niging.
De Voorzitter, mr. A. van Traa, ten
volle erkennend de zeer groote moeilijkheden
waarmede de sub-comité's van den aanvang
tot het einde hadden te worstelen, hetgeen
als verontschuldiging kan gelden voor het
overschrijden der credieten, wilde niet nalaten
den heeren voor de toekomst aan te raden
zuiniger te zijn, niet te rekenen met de toe
gestane maxima en nimmer weer te bouwen
op zoo wisselvallige baten als die der entrees.
Spr. bracht den heeren zijn dank voor alle
zorgen en moeiten en voor hun steun aan
het Dagelijksch Bestuur, dat al bijna dadelijk
na de samenstelling van het comité zijn
eminenten Voorzitter en Onder-voorzitter
moest missen. Bovenal dankte spr. den Bur
gemeester, den Raad en de militaire autori
teiten voor hun krachtige medewerking,
vooral toen op het laatste oogenblik de
optocht een dag moest uitgesteld.
De E e r e - v o o r z i 11 e r, mr. J. C. graaf
Van Randwijck, memoreerde ten slotte de
woorden van dank, door hem uit naam van
de geheele burgerij in de Raadsvergadering
gesproken en dankte het comité, dat tijd
noch moeite spaarde om een zoo uiterst
welgeslaagde feestviering voor te bereiden
op een wijze, die hem ook als Burgemeester
met grooten dank vervulde.
Aan het plaatselijk telefoonnet zijn alsnog
aangesloten met
no. 298 jhr. J. W. F. von Schmidt auf
Altenstadt, Utrechtscheweg 97.
no. 301 de heer N. Blom, Berkenweg 4.
Den heer W. C. Schimmel, Directeur van
's Rijks-veeartsenijschool te Utrecht, is door
den Senaat der Rijks-universiteit te Utrecht
verleend het eere-doctoraat is de Genees
kunde.
De zaal van Amicitia dreigde gister na
de plaatsbespreking zóo verlaten te zullen
zijn, dat het Hollandia-tooneel maar besloot,
de voorstelling van «Verlaten* niet te doen
doorgaan.
Zij, die de tooneelvoorstellingen te Utrecht
plegen bij te wonen, zullen het nog een
jaartje moeten stellen zonder den verbouw
den Schouwburg.
De Gemeenteraad van Utrecht besloot gis
ter na zeer lang praten het verbouwings-
voorstel commissoriaal te maken en aan de
schouwburg-maatschappij te verzoeken, de
contractueele naastingstermijnen met éen jaar
te verlengen.
Het nieuwe week-programma van de bios
coop «De Arend* heeft twee interessante
sport-nummerseen concours te Hongkong
en een keur-collectie van jachthonden. Het
Pathé-journaal geeft een aantal actualiteiten.
Bout de Zan, in (zijn zonderlinge evolutiën
op zolder, zorgt, evenals de Gaumont-film
die al een heel onaangenaam avontuur weer
geeft, voor de lachlustigen. De terugkeer van
den zeeman en Sam, de trouwe slaaf, zijn
dramatische films.
Eerstgenoemde, een Vitagraphe-film, geeft
weer de historie van een meisje, dochter van
een werkman, dat te gelijk wordt ten huwe
lijk gevraagd door een zeeman en een leeg-
looper. Zij geeft de voorkeur aan den Hin
ken zeerob, doch kan hem pas huwen als hij
zal zijn teruggekeerd vau de reis. In zijn af
wezigheid brengt de ander haar vader door
het spel tot verderf en om nog iets te red
den, offert het meisje zich op en huwt den
ellendeling, die haar en hun kindje in de
grootste armoede verlaat. Zij sterft, evenals
haar vader de zeeman keert terug en zorgt
voor het kindje.
Het hoofdnummer is «Sam, de trouwe
slaaf*, en speelt in en na den oorlog tus
schen de Noordelijke en de Zuidelijke Staten
van Noord-Amerika. Sam slaagt er met zijn
vrouw in, een jong luitenant van de Noor
delijken tc hereenigen met zijn bruid, de
dochter van een kolonel der Zuidelijken.
De eerste elftallen van Quick en H. V. C.
hebben morgen geen wedstrijden voor de
competitie.
Quick 2 ontvangt op Birkhoven D. O. S.
3, uit Utrecht; Quick 3 gaat naar A. W. 5
te Utrecht.
H. V. C. 1 en 2 houden een oefenspel.
H. V. C. 3 ontvangt achter Rustoord het
derde elftal van Maarsen.
De A. Z. P. C. zal hoogst vermoedelijk
deelnemen aan het waterfeest te 's-Graven-
hage op 27 dezer ten bate van het volks
sanatorium «Hellendoorn*.
Men schrijft ons
Een stap op den goeden weg kan heeten
de collectieve arbeidsovereenkomst, die dezer
dagen in de metaalindustrie te Amersfoort is
afgesloten.
Algemeen werd tot nu toe gevoeld en
toegegeven, dat de positie der smidsgezellen
dringend verbetering behoefde.
De arbeidstijd zoowel als de arbeidsvoor
waarden waaronder op de verschillende
werkplaatsen werd gearbeid, maakte echter
een goede regeling en verbetering van een
en ande> zeer moeilijk, zoodat eerst een ge
zonde basis moest worden gelegd, waarop
later kan worden voortgebouwd.
Ten einde deze basis te verkrijgen, werd
door de Hoofdbesturen van den Nederland-
schen Roomsch Katholieken Metaalbewer
kers Bond .en van den Christelijken Metaal
bewerkers Bond in Nederland na een be
spreking met hun Amersfoortsche leden
contact gezocht en verkregen met de werk
gevers in de metaalindustrie.
In een aantal besprekingen met dezen
werden de verzoeken der werklieden nader
toegelicht en verdedigd, met het resultaat,
dat een collectieve arbeidsovereenkomst werd
vastgesteld, waarin de wederzijdsche rechten
en plichten zijn omschreven.
Door bovengenoemde Besturen werd
