Stadsnieuws.
Diphterie. De ziekte kenmerkt zich
door geel beslag op tong en keelholte of
onder de oogen. In dit laatste geval wordt
de kip blind, kan haar voedsel niet meer
vinden en sterft. Komen de gele knobbeltjes
ook in de luchtpijp dan stikt het dier.
Ontdekt men die knobbeltjes bij een der
kippen dan moet men alle dieren éen voor
éen nazien, de zieke apart zetten, de gele
korstjes verwijderen met een scherp spaantje
en het wondje penseelen met jodium-tinctuur.
De ziekte wordt veroorzaakt door de
donkere, vunzige hokken. Zonlicht is het
beste ontsmettingsmiddel.
K i p p e n-c h o 1 e r a uit zich plotseling.
Het dier valt dood terwijl het voer pikt of
een ei legtin een beetje talrijk beslag vindt
men iederen ochtend 10 tot 20 dieren dood.
Zij is te danken aan den invoer van
Italiaansche kippen, die vooral vroeger zeer
veel werden ingevoerd in Limburg. Toen in
1901 en 1902 aan cholera een 55 000 kippen
stierven, ging de V. P. N. de oorzaak na
en werkte zij den invoer zóo sterk tegen,
dat de Italiaansche Regeering protesteerde.
Inderdaad werden de hoenders gezond uit
Italië verzonden, doch door de lange reis in
benauwde kooien en door de groote afwisse
ling van temperatuur werden de dieren ziek
vandaar ook de naam transport-ziekte
en besmetten zij elkaar.
De mest is verbazend dun en besmettelijk.
Eenden en zwanen, die in het door de uit
werpselen besmette water komen, sterven
ook aan cholera.
De ziekte treedt zóo hevjg op, dat eraan
het cadaver bijna niets te zien is en de
doode dieren dan ook veel als pas geslachte
hoenders worden verkocht. Het eenige her
kenningsmiddel vindt men aan de niet zorg
vuldig verwijderde stukjes long. Onnoodig
te zeggen, dat dergelijke kippen hoogst
gevaarlijk zijn voor kinderen en zieken, die,
zooals dat heet, juist worden opgekwikt door
een kippensoepje.
liet meest komt de ziekte voor in Lim
burg en Zeeland.
Door enting is, als men er spoedig bij is,
de ziekte te genezen. Slechts 10 pCt. der
aangetaste dieren sterft dan.
Spr. wees er nog op, dat ieder het recht
heeft een doode kip, die hij aan een besmet
telijke ziekte gestorven waant, op te zenden
naar de Rijks-seruminrichting te Rotterdam,
waar het onderzoek kosteloos plaats heeft
en ook kosteloos het advies wordt gegeven.
Zullen we succes hebben van den strijd
tegen de besmettelijke ziekten dan moeten
we allen eerlijk samenwerken. Waarschuwen
we elkaar niet, dan sluipt de ziekte binnen
en breidt zij zich uit van het eene hoender-
beslag op het andere en veroorzaakt zij
allengs grooter geldelijk nadeel.
Men waarschuwe zoo spoedig mogelijk
den veearts, die van de serum-inrichting de
middelen kan betrekken, welke de ziekte
voorkomen dan wel bestrijden. Men neme
geen toevlucht tot kwakzalversmiddelen of
zelf-doktoren.
Men zondere de zieke dieren af, opdat zij
de gezonde niet besmettenen men ver
brande de gestorvene en werpe die vooral
niet in de beek.
Men zorge voor goede hokken, lette op
de broedeieren die men ontvangt, op de
zakken waarin het voeder, op het haksel
waarin de eieren worden verzonden, en denke
er om, dat ook ratten en muizen de besmet
ting overbrengen. Hoenders, die men bijkoopt,
zondere men een 14 dagen af eer men ze
bij de andere voegt.
In de korte pauze, welke nu volgde, zeide
een der belangstellenden, dat de kosten
der inenting toch wel geweldig hoog zouden
loopen en vroeg hij of de kippenhouders niet
zelf de sera konden krijgen men behoefde
dan óok den veearts niet te betalen.
Dr. I e Hennepe antwoordde, dat de serum-
inrichting thans 16 sera bereidt. Alleen de
veearts, als vakman, kan de ziekte onder
kennen alleen hij weet welk soort serum
moet toegepast. In den regel wordt 10 cent
per inspuiting berekend voor een lid van
de V. P. N., althans in de onder-afdeeling
Amersfoort, 3 of 4 cent en dit luttele
bedrag bespaart uit den den aard der zaak
vele guldens, die men anders derft door het
sterven der kippen en het gemis aan eieren
tijdens hun ziekte.
Het best doet men met de buren te over-
leggen wanneer de veearts kan komen. Deze
kan dan zonder tijdverzuim vele honderden
kippen op éen dag enten of met serum be
handelen. Voor zijn komst rekent de veearts
geen visite-geld.
Dc heer li e a u f 0 r t, hierna het woord
verkrijgend, zeide, dat thans maar al te goed
bekend is, dat bij nagenoeg alle kippenhou
ders kippenziektcn voorkomen, ziekten waar
tegen. gelijk dr. Tc Hennepe deed uitkomen,
veel is te doen, ziekten, die bijna alle voor
komen kunnen worden, dank zij de vorde
ringen der wetenschap.
Dc oorzaken dier ziekten zijn niet te zoe
ken bij de kippen, doch bij de kippenhou-
ders.
Nog niet zoo heel lang geleden bestond
de gchcele kippenhouderij hierin, dat men
op zijn erf een paar kippen hield, liefst met
mooie kleuren. Kwam cr een eitje dan peu
zelde men dat op, kwamen er wat veel, dan
verkocht men de overtollige eierenlegde
de kip niet meer, dan peuzelde men ook de
kip op,
In de latere jaren echter is men gaan in
zien, dat kippenhouden een heel loonend
nevenbedrijf is en in plaats van de beroemde
6 of 12 kippen met éen haan, ging men 100,
jazelfs 1000 kippen houden met de noodige
hanen.
Doch men lette niet op de verzorging, of
schoon iedere huismoeder heel goed weet,
dat een gezin van 300 personen heel wat
meer zorg eischt dan een klein gezin. Men
drong de kippen in de zelfde ruimte bij el
kaar.
Doch deze zorgloosheid heeft zich geducht
gewroken.
Immers de gansche bergruimte werd door
en door vervuild en besmet met allerlei
ziektekiemen. E11 daarin moeten de kippen
de helft van hun leven doorbrengen.
Er moet dus een geheel ander systeem
gevolgd en begonnen moet worden bij de
kuikenfokkerij.
De kloek zit vol luizen en vlooien, maar
óok vol ziektekiemen, vooral van tuberculose.
De kuikens, die uit de zelfde vieze bakken
drinken, door den zelfden mest scharrelen, bij
de oude kippen kruipen, worden er door be
smet en sterven. Hoe eerder dit geschiedt,
des te beter is dat, want daardoor hebben
zij geen gelegenheid de besmetting weer
verder te verspreiden. Zeer groote sterfte
onder de kuikens wordt ook veroorzaakt
door een ingewandsaandoening, die op de*
oudere dieren geen vat heeft.
Daarom: houdt kuikens en oudere dieren
uit elkaar.
Een uitmuntende verzorging kunt ge zien
op de hoeve »den Akker» bij Voorthuizen,
waar jhr. A. W. den Beer Poortugael een
terrein van ruim een halve Hectare uitslui
tend voor zijn kuikens bestemde, met dit
prachtig resultaat, dat onder de 600 kuikens
geen enkel sterfgeval voorkwam en zij,
zonder buitengewone verzorging, reeds be
gin November aan den leg gingen.
Zekerdeze betere wijze van verzorging
eischt uitgaven, doch deze geven rijke rente;
doet men het niet dan heeft men jarenlang
ellende en verlies.
Het is niet mogelijk een ziekte te bestrij
den in een hoenderbeslag, dat men niet kan
overzien, waarvan de houder zelfs het aantal
niet kent. Het is niet doenlijk, ziekten te
voorkomen als men de dieren maar laat
rondscharrelen op mestvaalten, die broed
plaatsen bij uitstek van bacteriën, en hen daar
hun voer voorwerpt. Evengoed als ieder
mensch heeft elk dier behoefte aan zinde
lijkheid.
Het bost is, de hoenders te verdeelen in
koppels van ten hoogste 100 stuks en die
koppels zooveel mogelijk gelijkelijk te ver
deelen over het geheele erf. Overal waar
de hokken flink uiteen gelegen zijn, heeft
men geen ziekten gekregen onder de koppels.
Zoodra de kuikens uit de kuikenweide
komen, moeten ze worden gesorteerd over
de hokken. Elk dier keert dan steeds naar
zijn eigen hok terug.
De meeste hokken zijn thans nog beneden
alle critiek, minder wat het uiterlijke, dan
wel het innerlijke betreft. In vele zit de
mest duimen dik zelfs tegen den zolder.
En toch geeft goede huisvesting de eerste
•winst, want zij voorkomt ziekten en dus het
inroepen der hulp van den veearts.
Gewoonlijk wordt tot den dorpstimmerman
gezegd: iik heb zooveel geld, bouwt gij
daarvoor nu een hok». De man bouwt dan
een hok, soms heel aardig van vorm, doch
totaal ongeschikt voor de huisvesting der
hoenders.
Minder onwil dan wel onwetendheid is
daarvan de oorzaak. Welnu, inlichtingen wor
den steeds gaarne kosteloos door den consu
lent of de Secretarissen der V. P. N. ver
strekt.
Het hok moet zóo zijn, dat vooral in den
winter de zon er overal goed in kan door
dringen. Het moet luchtig en koel zijn, op
dat de kammen niet bevriezen en de dieren
niet vatbaar worde voor kou vatten, waar
door ze licht diphterie krijgen. Dag en nacht
moet de buitenlucht vrij kunnen toetreden,
zoodat de temperatuur binnen en buiten steeds
gelijk is, daar anders de kammen nat wor
den door de neerslaande dampen en kans
hebben, te bevriezen. De kippen worden dan
meteen afgehard.
I Iet bok zij vooral droog. Vocht is hoogst
schadelijk voor de hoenders. In lage streken
worde het zoo hoog mogelijk boven den
grond gebouwd, opdat de hoenders geen na
deel hebben van den vochtigen opslag van
den bodem. Men bouwe het nooit boven een
zoowat gedempte sloot.
Men boude het zindelijk en zorge er voor,
dat het gemakkelijk te reinigen is. Daarom
brenge men er een mestvloer in aan en 25
c.M. daar boven de zitstokken, die niet aan
den wand mogen worden bevestigd, doch los
moeten liggen, opdat geen bloedluizcn zich
kunnen nestelen.
De mestvloer moet tweemaal per weck
gereinigd middels een schoffel.
Men denke er óok aan, dat het hok een
tweeledig doel heeftherberging te geven
gedurende den nacht, en schuilplaats over
dag bij slecht weer, terwijl de kippen dan
toch bezig moeten kunnen zijn.
De kippen moeten uit te stallen, óok om
dat de kippenluis kan overgaan op paarden
en koeien. De hoenders moeten een eigen
verblijf hebben, een goed ruim hok, dat
tegelijk flink daghok en ruim nachthok is.
Zoo'11 hok moet in een weide gezet, zóo,
dat de dieren geen last hebben van Noor
delijke winden.
Wie zich de uitgaven voor zoo'n hok ge
troost, zal ervaren, dat de eierproductie zeer
toeneemt en dat hij er evenals de hoenders
zelf best bij vaart. (De afbeelding van zoo'n
model-hok is thans ten toon gesteld in de
vitrine van Veenendaal's boekhandel).
Om zoo'n grootere winst te maken, is het
echter niet voldoende geen zieke dieren te
hebben, doch moet men dieren kweeken, die
vele, groote en vooral mooi-bruine eieren
leggenmoet men zorgen, dat, als de oude
kippen uitscheiden met leggen, de jonge
dieren beginnen.
Het een noch het ander is zulk een hek
senwerk en wordt bereikt door samenwerking.
Dr. Te Hennepe deelde reeds mede hoe
ziekten kunnen voorkomen. Ook dit berust
op samenwerking want als éen kippenhouder
zijn dieren laat behandelen door een veearts
en zijn buren doen dit niet dan kan hij er
zeker van wezen, dat al vrij spoedig zijn
dieren toch weer ziek worden.
Die samenwerking heeft óok geleid tot de
pluimvee-cursussen, die thans in 23 plaatsen
over het geheele land, behalve op de Veluwe,
worden gehouden en overal groote belang
stelling hebben. In Brabant wordt een cursus
gevolgd door mannen van 21 tot 75 jaar;
te Hoogland zijn thans 50 deelnemers.
Wie een tiental jaren geleden zou hebben
gesproken van een pluimvee-wintercursus,
zou zijn uitgelachen. Nu komen de deel
nemers alle 12 avonden trouw, soms van
uren ver. Men ziet hoe langer zoo meer in,
dat ook kippenhöuden kennis vordert.
Twee jaar geleden werd te Amersfoort
de eerste cussus gegeven aan onderwijzers
met de landbouwakte, die thans overal in
hun omgeving op hun beurt cursussen geven.
Het is weer de V. P. N., die dit mogelijk
heeft gemaakt en die heeft aangetoond hoe
veel ook hier door samenwerking is te be
reiken,
Het verkrijgen van vele en groote en
mooi-bruine eieren kan óok alleen door sa
menwerking. Het ei bevat een kiem, samen
gesteld door den haan en door de hen en
het komt er nu maar op aan, hanen en hennen
te fokken van goede eigenschappen. Een
kippenhouder kan dat niet dan na eindelooze
proefnemingen, die wellicht schatten gelds
kosten. Doch de samenwerking der V. P. N.,
die fokstations inricht, geeft hanen en hennen,
die voldoen aan alle eischen. De V. P. N.
heeft vertakkingen over het geheele land,
behalve op de Veluwe de onder-afdeelingen
zijn geheel baas in eigen huis en hebben
zich slechts te gedragen naar het reglemen
ten der hoofdvereeniging.
Zeer gewenscht is die samenwerking, on
derling en met de groote vereeniging, die
reeds zooveel deed en nog veel meer zal
doen.
Baron Van X a g e 11 dankte vervolgens
de sprekers, herinnerde er aan, dat Bameveld
in heel Europa is bekend door zijn eiermarkt
en sprak den wensch uit, dat het thans óok
zou krijgen een krachtige vereeniging van
kippenhouders, de eerste op de Veluwe.
Toen we om 9 uur de zaal verlieten de
heer Beaufort, die niet met den trein be
hoefde terug te keeren naar Amersfoort,
lichtte daarna het gesproken woord toe met
zijn mooie lichtbeelden hadden zich reeds
50 leden aangemeld voor de nieuwe onder-
afdeeling en zeer vermoedelijk komt er thans
te Voorthuizen óok een.
KENNISGEVING.
KOSTELOOZE INENTING.
Burgemeester en VVethoudera van Amersfoort,
Gelet op artikel IS der Wet van 4 December
1S72 (Staatsblad no. 134),
brengen ter kennis van belanghebbenden, dat
voor een ieder de gelegenheid tot kostelooze
inenting wordt gegeven op den eersten Maandag
in de maand januari 1914, des namiddags te
drie ure, in de daartoe bestemde lokaliteit van
het voormalig schoolgebouw Wijk A, Koe
straat no. 9;
Vestigen er voorts de aandacht op, dut by de
aanmelding het vertoonen van een geboorte
bewijs of trouwboekje gewenscht ie.
Amersfoort, 9 December 1913.
Burgemeester en Wethouders
voornoemd,
De Burgemeoster,
Van IIANDWIJC'K.
De Secretaris,
A. R. VKENSTRA.
Voor dc zooveelste maal heeft de stad
Utrecht het pleit gewonnen van Amersfoort.
Bij Kon. besluit van 2 December is bepaald,
dat in de Gemeente Utrecht een Rijks-land-
bouwwinterschool zal worden gevestigd.
De Gemeente Utrecht heeft een flink terrein,
ook voor den proeftuin, beschikbaar gesteld
aan den Amsterdamschen straatweg voorbij
de openbare slachtplaats en Amersfoort, veel
meer centrum van landbouw en veel minder
met onderwijs-instellingen en Rijks-scholen
bedeeld dan Utrecht, heeft weer het nakijken.
Van de goed 200 gerechtigden tot het in
ontvangst nemen der ouderdomsrente meld
den zich Dinsdag slechts 182 in het gebouw
van het Heilsleger aan het Havik aan, of
zonden hun ver-tegenwoordiger.
Van de 21 mannen en 5 vrouwen, ver
pleegd in het St. Pieters- en Bloklandsgast
huis, die mede gerechtigd waren, de twee
guldens in ontvangst te nemen, hebben 15
mannen en 1 vrouw dit geweigerd, omdat
de stichting op grond van art. 63 Armen
wet f 1.50 opvorderde als bijdrage in de ver-
pleegkosten.
Allen, die dit geheel onverwachte vaste
weekgeld in ontvangst mochten nemen, wa
ren daarover zeer verheugd en lieten dit dui
delijk blijken. Jammer, dat er zoo betrekke
lijk veel onder waren, die dezen steun geens
zins behoeven.
Voortaan kan de rente worden ontvangen
aan het postkantoor en de hulpkantoren.
Ieder weet thans, welken dag zij of hij wordt
verwacht en zoodoende kan voorkomen, dat
de overige dienst ten postkantore vertraging
ondervindt.
De Dinsdagavond onder voorzitting van
den heer J. Ger. K1 e b e r ten Raadhuize
gehouden 186ste openbare vergadering van
de Kamer van Koophandel en Fabrieken
werdt bijgewoond door 3 leden en den
Secretaris, den heer Hs. P. van Ilaselen.
Afwezig met kennisgeving waren de hec-
ren Hamers, H. van Haselen en S. van
Vollenhoven.
De notulen van 11 October werden gele
zen en ongewijzigd vastgesteld.
Behalve de gewone periodieken waren
ingekomen
een uitnoodiging tot bijwoning der opening
van de Nederlandsche Handels-hoogeschool
te Rotterdam de Voorzitter werd door
ongesteldheid verhinderd, daarvan gebruik
te maken
een dankbetuiging van het Centraal-bureau
voor de statistiek voor het toegezonden jaar
verslag der Kamer voor kennisgeving
een verzoek van het Tijdschrift voor Nijver
heid om zich daarop te abonneeren be
slissing in een volgende vergadering;
van de Ned-vereen iging voor tentoonstel-
lingsbelangen een opwekking om deel te
nemen aan de in 1915 te Di'isseldorf te hou
den Gewerbe-Ausstellung voor kennis
geving
van de American Chamber of commerce,
gevestigd Raadhuisstraat 13 te Amsterdam,
het verzoek om toezending van verslagen
daaraan is voldaan
van vice-admiraal J. van den Bosch, te j
's-Gravenhage, een verzoek om adhicsie op
het plan van prof. C. L. van der Bilt voor
een radio-telegrafische gemeenschap tusschen
Nederland en Oost-Indië zal circuleeren
bij de leden
van het Bestuur der Vereeniging van
fabrikanten van goud- en zilverwerken be
zwaren tegen het ontwerp eener nieuwe
Waarborgwet, met het verzoek adh:osie te
verleenen op haar verzoek om den waarborg
los te maken van het Departement van
Financiën en te brengen onder dat van Land
bouw, Nijverheid en Handel, waarbij het
thuis behoort te behandelen in een vol
gende vergadering;
van het Centraal-bestuur van den Ned.
landbouwraad een verzoek om adhaesie op
zijn adres aan den Minister van Waterstaat
om de maximum-afmeting en het maximum
gewicht der postpakketten te verhoogen en
te bepalen, dat pakketten boven ,5 K. G.
moeten afgehaald aan de post- en hulpkan
toren zulks om den handel in snijbloemen,
planten, enz. wordt gesteund mot algc-
meene stemmen
berichten van de Direction der groote
dagbladen, dat zij de marktberichten zullen
opnemen zoodra deze van meer beteekenis
worden aangehouden tot de weekmarkt
weer wordt gehouden. Een commissie-uit dc
Kamer, bestaande uit de heeren II, van
Haselen en Van Vollenhoven, zal dit ver
zorgen
een schrijven van de Kamer te Roubaix
naar aanleiding van het spoorwegongeluk bij
Melun zal circuleeren bij de leden.
Aangehouden werd in dc vorige vergade
ring het adres van de Kamer tc Deventer
nopens het straffeloos krenken van rechts
personen, Naamlooze Vennootschappen, enz.
Het werd weder aangehouden.
Aan de orde was het advies der Kamer
omtrent de ontwerp-IIandelswarenwet, welke
oneerlijke concurrentie kan tegengaan.
Het verzoek daartoe, door den Minister
van Financiën gedaan, werd behandeld in
besloten vergadering.
De vergadering keurde thans het advies
goed met algemeene stemmen. Dc Kamer
vereenigt zich volgens dat advies geheel met
het ontwerp.
Aan de orde was dc voorziening in dc
vacatures, ontstaande door het periodiek I
aftreden van den V
voorzitter.
De heeren J. Qer
werden herkozen
ming aan.
De vergadering
hierop gesloten.
Mejuffrouw L T~
aan de Nuts-Frobc
onderwijzeres aand,
te Dordrecht.
De heer II.
Rijks-universiteit'tn
volg afgelegd het
logie.
Luitenant 1.. j,~v
regiment infanterie
school voor verlofsó
Militairen bonédi
kunnen voortaan in
betaling van militai
Bij Kon. Besluit
ten tot wijziging v
de landmacht en de
van 20 December
treden.
Voor zooveel betr<
macht van de zeekrij
Indië onderworpen,
van 31 October ir/|
ingang van 1 Juli'
Het derde ab
Dinsdag weer een
nieten.
Direct na het eei
E-moll van Monde
applaus voor den
ongekunsteld op he
geen technische m
minste zoo scheen
gemak waarmee h
zakken van zijn s
om even compleet
ware er niets gaam
Het was voor de
het programma di
Berlijn naar >Toi
den heer J. F. va
makkelijke taak c
geleiden en hoe w
Zoo iemand moet z
naar zijn om op dii
te veel naar voren
schien tot hinder va
juist diit te geven
o zoo groote Emil
Een heerlijk, zuii
menten welk een
was, kwam in he
pauze tot zijn red
toch ook welk een
Die ontzaglijke
Moszkowski werd
geen studieBravo
En de hoofdpersoc
verrukkelijk, meesle
eerste nummer hei
het tweede de So
Kreisler was een n
liet laatste nun
staande, had momi
rukkclijk genieten,
mooi in »Introducti
van St.-Saens en ic
De bijval was zó
dat Thelmanyi het
op een extra» vi
daar zeer dankba
Ruim kwart na i
lijke concert.
Nog even verwijl
tie omtrent de wei
lezing, welke morg
Aanstaanden Zon
rakles to Almeloo,
Z. A. C. uit Zwolle
De II. IJ. S. M.b
Zn. te Haarlem
1914 doen drukken,
en wederom een sii
of de werkkamer.
De randversiering
ren en uitmuntend
het fraaie silhouet
van den IJ-kant, ec
de groote tentoonst
bied, dezen zomer
dat door Hobbe Sn
het paviljoen der
tentoonstelling.
De maandbladen
data der feestdagen
het Vorstelijk huis
medcdcelingcn omt
Wij gaan vaak 1
verdriet en raken
zoom van ons klc»
XTit dj
De Hervormde
onder leiding van#
inwendig worden
firma Meester A
