Donderdag 20
Augustus 1914.
No. 8456.
63e Jaargang.
Stadsnieuws.
Uitgave vaii de Naamlooze Vennootschap „De Amersfoortscho Courant, voorheen Firma A. H van Cleeff"
HOOFDREDACTEUR
F. J. fredehzes.
AMERSFOORT.
Verschijnt Dinsdag-, Donderdag- en Zaterdagavond, Abonnement per 3 maanden fi.—
franco per post 1.15. Advertenticn 16 regels 60 cent; elke regel meer 10 cent. Bijregel
abonnement reductie, waarvan tarief op aanvraag kosteloos. Legale, officieöle- en ontelgenings-
advertentiën per regel 15 cent Reclames 1 —5 regels ƒ1.25. Bewijsnummers naar buiten
worden in rekening gebracht en kosten evenab afzonderlijke nummers 10 cent.
Bij advertentiön van buiten de stad worden de incasseerkosten in rekening gebracht.
BUREAU:
ZOHTSGIUOBT 9.
Postbus 9.
Telefoon 19.
l)c oorlog.
De derde week van dezen geweldigen
oorlog is begonnen met een ernstig bericht
Japan heeft zich thans óok gemengd in den
internationalen warboel, dat wil zeggen, dat
de moeilijkheden nog grooter zullen worden
en de strijd nóg op ruimer gebied verspreid.
Want dat uit deze inmenging iets anders
kan voorkomen dan nieuwe ellende, is niet
aan te nemen.
Japan doet hetgeen anderen vroeger deden
het vischt in troebel water, en de buit, dien
het denkt op te halen, is het Duitsche «pacht-
gebied* Kiautsjau, gelegen tegenover Korea
aan de Gele Zee.
De vorm, waarin dit plan der wereld wordt
meegedeeld, is van dien aard, dat Duitsch-
land niets anders kan doen dan weigeren,
daargelaten nog, dat de inhoud elk toegeven
van Duitschland onmogelijk maakt. Japan
stelt een ultimatum aan Duitschland. Vóór
(de telegraphische gemeenschap is gestoord)
23 Augustus moet het antwoord binnen zijn
en is het niet toestemmend, dan zal Japan
«de maatregelen nemen, die het noodig
acht*.
Een ultimatum dus in vollen vredestrijd
tusschen Japan en Duitschland, terwijl de
korte inhoud daarvan niets meer of minder
is dan dat Duitschland voldoe aan den eisch
van Japan omde Duitsche schepen uit het
Oosten terug te trekken of te onwapenen
en om binnen een maand het grondgebied
van Kiautsjau te ontruimen «zonder schade
loosstelling voor een eventueele teruggaaf
aan China<.
Ziedaar Japan onderdeel van het Gele
gevaar optredend als behartiger der
belangen van China, ander onderdeel van het
Gele gevaar. En ziedaar ook te midden van
al het onbegrensd oorlogs-egoïsme, dat over
de wereld gaat, een daad van altruïsme,
tenzijEr wordt immers gesproken van
een «eventueele* teruggave aan China,
Het spreekt vanzelf, dat het ultimatum als
een zaak van groot belang wordt beschouwd,
óok door de zeer groote mogendheid, die in
Oost-Aziö óok een woordje heeft mee te
spreken: de Vereenigde Staten van Noord-
Amerika. Doch deze schijnen voorloopig
gerustgesteld door de verzekering, dat Japan
Kiautsjau aan China zal teruggeven. Overi
gens vinden zij de zaak ernstig, heel ernstig.
De status quo in China mag Kiautsjau heb
ben geen andere mogendheid
Dat begrijpen we: Engeland hehoeft zich
daat niet te nestelen en Japan nog minder.
Japan is in zekeren zin een niet al te gewaar
deerd buurman voor de Vereenigde Staten
in Oost-Aziö. En dat is voor ons, Nederland,
nog zoo kwaad niet.
Maar China heeft al troepen per spoor
gezonden om Kiautsjau maar vast zelf terug
te nemen.
En of Australië en per slot van rekening
zelfs Engeland, in dezen oorlog de partijge
noot van Japan, de uitbreiding van het Gele
gevaar maar zoo zonder protest en desnoods
wapengeweld zullen toelaten
Maar waarover ons nog te verwonde
ren Toen Italië in vollen vredestijd zijn slag
sloeg in Tripoli, heeft de Driebond dit toe
gelaten. Turkije had zijn revolutie-misère en
de schending van het volkenrecht kon haar
gang gaan. En voor ruim veertien dagen
heeft België ervaren wat verdragen, wat
vriendschapsbanden en wat »staat van vrede*
waard zijn. Nu doet Japan iets, dat in het
zelfde genre valt. Het is niet mooi, het is
heel leelijk zelfs, doch kan, wie er recht
streeks onder te lijden heeft, er zich op dit
oogenblik verontwaardigd over gevoelen?
Arme wereld, waarin men niet eens meer
het recht heeft, een slechte daad van een
ander te veroordeelen, omdat de geschiede
nis van balk en splinter daartegen zou op
komen. Arme wereld ook, waarin het element
van vernieling een steeds grooter gebied ter
bewerking krijgt.
Japan geeft nu een vervolg op de hoofd
stukken, waarvan het eerste tot opschrift zou
kunnen dragen »De zendelingenmoord* en
het tweede: »De gepantserde vuist*.Zal dat
derde hoofdstuk heeten »Japan past jiu-jitsu werd uitgezonderd al de tarwe, die, op het Reeds wordt steun verleend aan 260 ge-
f°e«? I oogenblik waarop deze maatregel werd ge- zinnen zeer vermoedelijk zullen er eer we
In 1897 werden op de Chinecsche kust, nomen, reeds ter verzending Rijnopwaarts 14 dagen verder zijn 500 moeten worden
waar nu het pachtgebied van Duitschland in lichters was geladen, hetgeen ongeveer geholpen.
is. twee Duitsche zendelingen vermoord. De de helft is van den te Rotterdam aanwezi- De inzamelingen maken het mogelijk, dat
Duitsche Regeering zond toen naar de golf gen voorraad. nog eenigen tijd kan voortgegaan doch
van Kiautsjau oorlogsschepen, die het land Den handelaar, die winstderving zou heb- daarna En juist «daarna* zal de nood op 't
bezetten. Het volgend jaar werd China ver- 1 ben bij den taxatie-prijs, zal dit worden ver- 1 hoogst zijn.
plicht, dit gebied voor negen en negentig goed bij afdoende bewijs. Wil het comité zijn taak eenigszins naar
jaar aan Duitschland te verpachten en sedert De economische toestand laat zich, vol- behooren kunnen vervullen, zal het juist als
heeft dit land er straat-, spoor- en haven- gens den Minister, op het oogenblik beter de nood stijgt steun kunnen verleenen dan
werken aangelegd, fabrieken zijn er verrezen, aanzien dan een weck geledentoch heerscht
kortom op krachtige wijze is daar in het or in verschillende takken van bedrijf reeds
Oosten een Duiisch centrum gevormd, een abnormale werkloosheid, die in de komende
mooie haven biedend voor oorlogs- en han- weken en maanden nog sterk zal toenemen,
delsvloot van het groote Duitsche Rijk, j In sommige plaatsen is de toestand dan
welks «toekomst op het water* lag. Dit ook nu reeds hoogst ernstig,
pachtgebied is omstreeks 500 vierkante mij- Nu de kassiers in de Provincie door het
inwoners. I Bestuur van hun Bond zijn uitgenoodigd, i naar de toezeggingen.
len groot en heeft een
Maar er tegenover is Japan zich 1 geen betalingen te weigeren, noodig voor de
komen vestigen toen het stil, listiglijk en j verplichtingen of de voortzetting van het
afdoend, Korea onder zijn «protectie* nam. gewone bedrijf der cliënten hoopt de Minis-
Nu hindert die Duitsche overbuurman den j ter, dat ook aan het weigeren van betaling
Aziaat. Het steunpunt voor elke actie in de der rekeningen door het publiek een einde
Gele Zee van de Duitsche vloot, moet weg, I zal komen.
zooals trouwens elk Westersch element on- De Commissie van levensmiddelen-voor-
gewensclit is op «gelen* bodem. En nu is het ziening te Amsterdam adviseerde den Bur-
zal het door hen, die iets willen afzonderen,
eenigszins geregeld moeten bijgestaan.
Daarom is overwogen, wekelijksche
bijdragen te vragen.
j Het comité kan dan eenigszins nagaan
I over hoeveel het heeft te beschikken, de
zaken overzien en de uitkeeringen regelen
oogenblik gunstig. Duitschland heeft de han
den vol. De Duitsche vloot moet zich ver-
deelen over een groot zeegebied. Engeland
is sedert 1908 het roerend eens met Japan
over de wederzijdsche belangen in het Oosten
van Azië en derhalve luidt het ultimatum, tot
Duitschland gericht: «Weg met uw schepen
vorderen, dat een nieuwe broodsoort ge
bruikt worde, welke door haar samenstelling
het groote voordeel biedt ongeveer 15 pCt.
t ïeer brood uit de zelfde hoeveelheid tarwe
uit het Oostenontruim Kiautsjau uw ver- te kunnen verkrijgen dan bij levering van
plichting tegenover China moet ge zelf maar het gewone wittebrood mogelijk is, en daar-
regelen wij geven geen schadeloosstelling naast nog het voordeel van lageren prijs,
noch zijr. daarvoor tegenover China aanspra- liet nieuwe brood zal den naam dragen
kelijk*. van grof tarwebrood en zal worden gebak-
Dat noemt men iemand den stok bij de ken uit de helft ongebuild en de helft ge-
deur zetten. build tarwemeel. Het zal zijn waterbrood
Alle kanalen, die oorlogsnieuw kunnen van den gewonen vorm. De prijs kan wor-
aanvoeren, zijn zóo secuur gesloten, dat al- 1 den gesteld in de winkels op 11 cent per
leen overwinningsberichtcn, door allerspc- 1 brood van 7.5 ons blijvend gewicht, «gaar
ciaalste correspondenten uit hun duimenpaar gebakken* (voor «dubbel gebakken* brood
gezogen, de courant-redactiën bereiken of is het gewicht dan lager in de gewone ver-
althans heeten te bereiken. j houding). Deze prijs is in overleg met ver-
't Is nog altijd «abwarten und Theetrinkcn* schillende groote bakkerijen vastgesteld op
en ieder blijft in spanning afwachten den een grondslag van een meelprijs van f 12
grooten slag niemand, behalve de Duitsche per 100 K. G. voor ongebuild tarwemeel,
generale staf, weet waar dat vreeselijke tref- j tot welken prijs van meelfabrieken kan wor-
fen zal plaats hebben, in België dan wel in j den gekocht en die ook in goede verhou-
Frankrijk niemand, behalve de Duitsche ding staat tot de thans geldende marktprij-
generale staf, weet waar de tegenpartij staat, zen voor den nieuwen oogst van inlandsche
Maar met dat al is helaas volkomen waar tarwe. De bedoeling is, dat dit «grof tarwe-
hetgeen de «Times* schrijft over de met {brood* te beginnen met Maandag 24 Augus-
iederen dag dichter op handen zijnde gewei- j tus door de verschillende bakkerijen naast
dige botsing«Europa heeft nooit onzettender 'de gewone broodsoorten zal worden ver-
Die uitkeeringen geschieden in geld dan
wel in natura en na zeer zorgvuldig onder
zoek.
Als uit inlichtingen voor welke het
comité zich ten zeerste aanbevolen houdt
blijkt, dat het mistast, dat het uitkeert aan
hen die reeds van andere zijde steun ont
vangen (van weldadigheids-vereenigen, orga
nisaties, of hoe dan ook) dan worden uit-
vkeeringen aan zulke personen óf vermin-
meel, om zoo krachtig mogelijk te be- derd óf geheel ingehouden.
emeester der Hoofdstad, in overeenstem-
j ming met de bijzondere commissie voor brood
ontmoeting gezien. De geheele toekomst van
Europa zal daarvan afhangen. Maar het is denk
baar en waarschijnlijk, dat de beslissing niet
zal vallen in oen slag, wellicht niet eens in
vele. Aan beide zijden zal met groote volhar
ding worden gestreden, en het zal niet dan
met groote inspanning, met opoffering van
vele tienduizenden menschenlevens zijn, dat
de overwinning zal worden behaald. Thans
zal moeten blijken, of het Duitsche leger de
geweldige, maar volkomen goed ingerichte
oorlogsmachine is, die het steeds geschenen
heeftthans zal moeten blijken of de Fran-
sche organisatie, de aanvoer en de volhar
ding der troepen bij een aanvankelijke of
partieele nederlaag inderdaad zooveel beter
zijn dan in 1870*.
Uns brood.
In een interview met een der Directeuren
van het Ned Drlandsch (Ilaagsch) correspon
dentie-bureau voor dagbladen heeft Minister
Treub o.a. meegedeeld, dat de graanvoor
raad slechts voor twee a drie weken toerei
kend is. De oogst hier te lande zal eerst over
een maand beschikbaar zijn voor de bakke
rijen en voor niet meer dan ten hoogste drie
maanden toereikend wezen.
De normale aanvoer van tarwe is zeer
verminderd. De broodprijzen in ons land
zullen dus spoedig stijgen en daarom moet
men er zich nu reeds aan gewennen, naast
brood ook rijst als voedsel te gebruiken.
Van het in beslag nemen door het Rijk
krijgbaar gesteld.
Het is dus aller belang, dat zij het comité
ten deze voorlichten.
Samenwerking is bovendien door het
comité gezocht met alle instellingen van
liefdadigheid hier ter stede.
Wie op 't oogenblik niet bij machte is,
een wekelijksche bijdrage te geven, ont-
trekke zich echter niet. De toezegging is
een voldoende waarborg voor het comité
om later het ter beschikking gestelde bedrag
in ontvangst te kunnen nemen.
Alle dames en heeren verklaarden zich
bereid, door persoonlijk bezoek het winnen
van wekelijksche bijdragen tot wederopzeg-
gens in de hand te werken.
Wordt geen of onvoldoende hulp geboden,
dan zal in menig gezin onverdiend armoede
worden geleden.
Bij het verleenen van steun wordt zoo
veel mogelijk rekening gehouden met de
samenstelling van de gezinnen, hun gedra
gingen, hun welstand.
Zoo noodig wordt ook ongevraagd steun
verleend aan hen die het behoeven, maar te
I veel eergevoel hebben om te vragen.
Geef geen particuliere ondersteuning:
daardoor schaadt men den arbeid van het
comité, dat immers is een centraal verzor-
gings-comité.
Het comité steunt ALLEN die het noodig
hebben en is volkomen op de hoogte waar
steun wordt vereischt. Door ontvangen op
gaven van de instellingen van weldadigheid
wordt voor dubbele en onoordeelkundige
ondersteuning zooveel mogelijk gewaakt.
Men rekene dus niet zorgvuldig uit met
hoe weinig men «er af* kan, doch hoe
veel men kan geven of althans toezeggen.
Er wordt steun verleend doorhet geven
van geldhet verstrekken van voedselhet
aanbieden van werk ten nutte van de ge
meenschap.
Wat dien arbeid ten nutte van de ge
meenschap betreft, wil het ons voorkomen,
dat het Dagelijksch Bestuur van het comité
een heel gelukkige vondst heeft gedaan.
Met ingang van aanstaanden Maandag
wordt namelijk het geld zooveel mogelijk
omgezet in werk, dat der gemeenschap ten
goede komt. Ieder die wil en die kan, zal te
werk worden gesteld aan het in orde maken
van den Kalkweg. Een mooie oplossing,
die wegneemt het onaangename van een gift
te moeten ontvangeneen bemoedigende
cirkelgang, omdat wie genoeg heeft hen
steunt die te weinig hebben en in ruil hun
arbeidskracht willen geven voor een werk,
dat den gevers weder ten goede komt.
Moge ieder zich bewust zijn van zijn
groote verantwoordelijkheid tegenover zijn
medemenschen en dus geven naar zijn krach-
In de Doopsgezinde kerk hoopt aanstaan
den Zondagochtend voor te gaan ds. A. L.
van Hoorn, uit Utrecht.
In de Remonstrantsche kerk, ds. Hooykaas.
In het weder zeer druk bezochte biduur,
gisteravond in de Gereformeerde kerk aan de
I.angegracht gehouden, werd een bedrag van
f 5-b gecollecteerd, dat is afgestaan aan het
steun-cemité.
De audiëntie van den Commissaris der
Koningin in deze Provincie zal morgen, Vrij
dag, aanvangen om twee uur des middags.
Jhr. H. P. C. Bosch van Drakesteyn van
Xieuw-Amelisweerd, kamerheer i. b. d. van
II. M. de Koningin, lid van de Eerste Ka
mer voor Utrecht en oud-lid der Provinciale
Staten van dat gewest, is in den ouderdom
van 74 jaar overleden.
Zijn stoffelijk hulsel zal morgen worden
bijgezet in het familiegraf te Soesterberg.
Het plaatselijk stcun-comité, dat zich thans
heeft uitgebreid tot 60 leden, vergaderde
gistermiddag wederom ten Raadhuize.
De Voorzitter, de heer R. G. R ij k e n s,
heette vooral de nieuwe leden welkom en
hield er zich van overtuigd, dat zij stellig I cen' -
niet met minder ijver dan de oude zouden I Als ieder, die eiken middag in de Soos
meewerken om den nood te helpen lenigen. 1 zijn partijtje maakt, zich dit een week of wat