No 8530
64e Jaargang
Stadsnieuws
Uitgave van de Naamlooze Vennootschap „De Ainersfoortsche Courant, voorheen Firma A. Hj van Cieeff"^
HOOFD REDACTEUR
F. J. 7RSDERZK8.
AMERSFOORT.
Verschijnt Dinsdag-, Donderdag- en Zaterdagavond. Abonnement per 3 maanden 1.—
franco per post 1.15. Advertentien 16 regels 60 cent,; elke regel meer 10 cent. Bijregel-
abonnement reductie, waarvan tarief op aanvraag kosteloos. Legale, officleöle- en onteigening»*
advertentien per regel 15 cent Reclames 1-7» regel» ƒ1.25. Bewijiinummer» naar bulten
worden in rekening gebracht en kosten evenals afzonderlijke nummers 10 centi
Bij advërtentien van buiten de stad worden de incasseerkosten in rekening gebracht
BUREAU:
KOnTSGXLSOHT V
Postbus 9.
Telefooi. 19,
Eeu daad.
Toen begin Augustus de oorlog, de gru
welijke, de ongewoon geweldige, kwam over
bijna alle landen van Europa, is in vervul
ling gegaan het Bijbelwoord >als éen lid
lijdt, lijden alle leden mede* en is er in ons
geregend vaderland, met ter zijde stelling
van betgeen ons .neidt, éen drang geweest'
om toch iets te doen voor onze medemen-
schen, die zóo schrikkelijk werden bezocht.
Arm en rijk heeft gewedijverd om zooveel
mogelijk het leed te verzachten, dat was
gekomen over totaal onschuldige slachtoffers
van
Ja, van wat? We weten niets van de
grondoorzaak van dezen oorlogwe weten
niets van het verloop van -'en krijg; we
weten slechts éen zaak en wel, dat, als alle
dingen, hij zal eindigen.
En onze plicht is het, dit einde te bespoe
digen. Wij mogen niet maar lijdelijk toe
zien, dat duizenden jongemenschenlevens
ontijdig worden afgesneden wij kunnen niet
zonder ook maar een enkel woord van pro
test de verdere vernieling aanzien we wil
len stuiten nóg meer vernietiging van het
intellectueele, hpt beste deel der volkeren,
die nu meedoogenloos elkaar bekampen met
zwaard èn pen.
In ons allen, die nog mochten blijven bui-'
ten den oorlog, dringt het meer en mee?,
een daad te doen, die ten goede zal komen
aan het tegenwoordige geslacht, maar nog
veel meer aan hen, die na ons komen.
»Maar wat wilt ge dan toch* zal men ons
toevoegen oorlog is toch oorlog; vergeet
toch niet het a. la guerrq comme a la guerre*.
We vergeten niets. We kunnen helaas
geen oogenblik vergeten, dat het oorlog is
en dat het zwak-zedelijk gevoel der mensch-
heid uitdacht den brutaal-cynischen zin >a
la guerre comme a la guerre*, als een excuus
voor hetgeen niet is te verontschuldigen, als
een prop om den mond des rechtvaardigen
te stoppen, als een dooddoener om het zwij
gen op te leggen aan ieder, 'die zou willen
protesteeren. We weten, dat alles en we
vergeten niets.
Maar is de misdaad er minder door? Is
het onrecht er door ongedaan gemaakt?
Worden de onschuldig gedoóden er' levend
door, de voor hun leven verminkten of in
hun gezondheid geknakten hersteld, al het
zedelijk en stoffelijk besmeurde en bedor-
vene rein en heel? Wat geeft de uitspraak
»a la guerre comme a la guèrre* tot ver
zachting van leed, tot herstel van niet te
vergoeden verlies? Wie »a la guerre comme
a la guerre* roepen, moesten bedenken, dat,
morgen aan den dag, door een gril, door
de willekeur van het lot, ook zij hi»n eigen
dommen in vlammen kunnen zien opgaan,
hun dierbaarste betrekkingen gedood, hun
kinderen verminkt of moreel geschonden, al
hun rechtsgevoel verkracht.
Men spreke van »a la guerre comme a la
guerre* tot het gebroken moedertje, dat
niets meer heeft van het hetgeen tot voor
korten tijd haar geluk uitmaakte, niets van
haar vriendelijken haard met man en kinde
ren er om heen. Of tot den jongen man,
die voor zijn oogen zijn vadèr zag dood
schieten en, toen hij dit wilde verhinderen,
werd overweldigd en nu afwacht het niet
onzekere lo'v, dat de overwinnaar de
sterkste, met zijn» recht* over hém heeft
beschikt
A la guerre comme a la guerre is een
brutale krijgsleus, een vrijbrief voor rechte
loosheid en bandeloosheid. Een verontschul
diging is zij niet en eén troost nog minder-
Waarom zouden we dit nie.t eens uit
spreken
Is de wereld dan zóo mooi, zijn zijn hoog-
ste-toon-voerdérs dan zulke brave menscheq
en doen zij dhn zulke nobele daden, dat we
zachtkens met hen moeten handelen^ hun
doen en laten hemelhoog moeten prijzen
We meenden, dat men nog altijd de men-
schen zou kunnen kennen aan hun werken.
Welnu, wat we van hun werken zien, is af
schuwelijk.
En tegen al dat afschuwelijke komen we op.
Ergert dat iemand? Dat spijt ons; maar
daar kunnen we niets aan doen. Wordt de
sterkste boos* omdat we zijn daden afkeu
renswaardig. vinden? Nu, dat moet dan maar-;
ook daaraap kunnen we niets doen. Hij, de
sterkste*, de overwinnaar, van welke natie
hij ook moge ,zijq, leeft in een tijd, waarin
men zijn gruwelijkheden nog toelaat. Hij
heeft zich geestelijk gevoed met denkbeel
den, die, hoevVel iu de moderne maatschappij
nog in zwang, eigenlijk thuis behooren bij
kannibalen. Dat moge eenigszins dien sterkste
tot excuus dienen worden daardoor de
wanstaltigheden, die hij pleegt, daardoor
minder wanstaltig? Men denke maar eens
aan het opblazen van loopgraven, met allen
die daarin zijn.
En wanneer zou de gelegenheid actueeler
zijn om, dit uit te spreken dan thans, nu
iedere dag zijn groote dosis rechtsverkrach
ting te zien geeft? We wilden, dat het vakeri
dat het meer algemeen werd uitgesproken,
opdat, wanneer deze moord- en brandgruwel
voorbij zal zijn, zal hebben uitgewoed, de
openbare consciëntie zóo schrijnend is ge
kwetst door hetgeen beschaafd, Europa van
1914 en 1915 heeft gedaan, dat er maar éen
gedachte over de aarde zal opgaan, deze
namelijk; Nopit, nooit weérl De oorlog is
een verkort begrip van onrecht, leugen en
misdaad. Alles wordt er door vervalscht,
ontwricht, bezoedeld. Voor een dergelijken
haard van moreele en stoffelijke besmetting
is in de wereld geen plaats meer.
We zijn ontevreden op onszelven, dat we
volstaan met ons te houden buiten het ge
vaar óok al kost dit veel overleg van
de Regeering, heel veel opoffering van
leger en vloot. Meer en meer wordt in ons
de overtuiging wakker, dat we niet mogen
volstaan met onze zelfgenoegzaamheid, niet
mogen redeneeren»In Den Haag en op
onze grenzen wordt voor ons gewaaktwe
behoeven ons niet te bekommeren over de
rest*.
En meer en meer verheugen we ons er
over, dat mannen en vrouwen van zeer. uit--
eenloopende staatkundige en godsdienstige
opvatting ons den weg wijzen om iets te
doen.
We. mogen niet langer rustig toezien,
mogep niet spreken over onmogelijk te be
reiken utopieën, over plannen die in de
lucht zweven we moeten elkaar aansporen
om elke poging, hoe klein ook, te steunen
met al onze kracht. Hoe meer daartoe mee
werken, des te zekerder en des te spoediger
slagen we.
Ook in het buitenland zijn vredesklanken
waar te nemen. Laat ons, klein volk, een
groote daad doen en de hand reiken aan
allen, die aansturen op een blijvenden vrede.
Laat ons kennis nemen van en spreken
over al hetgeen in die richting wordt ge
tracht. Thans is dit nog een zwak geluid
doch als we ernstig willen, dan zal dit aan
groeien tot een storm, waarnaar zelfs de
meest oorlogszuchtige zal hebben te luisteren.
Den 8 October is opgericht de »Neder-
landsche Anti-Oorlog Raad*, een organisatie,
welke zich ten doel stelt, de tot stqq.d ko-
ming van den duurzamen vrede door
krachtige samenwerking zoovyel in het bin
nen- als het buitenland.
Hij riep den steun in van allen en zeer velen, J
van allen rang en stand gaven reed§gevolg,
aan dien oproep. Die steun is vooral,;van
moreelen, minder van materieelen aard.
Voor éen kwartje reeds kan menlid wor-
den vereenigingen kunnen toetreden tegen
eep, minimum-cdntribqtie van f2.50.
Donderdagavond is ook hier, althans in
beginsel, een afdeeling opgericht.
Sluit u aan.
Laat op de woorden van spijt en deer
nis volgen een daad, klein in aanvang, doch
zeer groot in haar gevolgen. 1
Onze straatnamen.
In het nummer van 14 Januari hebben we
aan den heer R. Groenveld, chef der afdee
ling Bevolking en Burgerlijke Stand ten
Gemeentehuize, hulde gebracht voor den ar
beid, dien hij verrichtte om het Amersioortsch
adresboek zoo betrouwbaar mogelijk te ma
ken een inderdaad geweldig; werk, dat maan
den achtereen alk oplettendheid vraagt en
aanstond» weer moet ter hand genomen om
de volgende, editie, even nauwkeurig te doen
zijn.
Van dien lof nemen we geen woord terug,
al blijkt, bij het raadplegen, dat er eenige
veranderingen dringend noodig zijn, wil het
adresboek bruikbaar wezen voor ieder.
Op de eerste plaats betreft dit de Alpha-
betische stratenlijst.
Het ligt voor de hand. dat de samensteller
van het adresboek daarbij heeft gevolgd de
verordening van 1914; maar de volgorde
daarin is al zeer onpractiscb, zooals we reeds
een jaar geleden aantoonden.
Vooral wat betreft de straten en pleinen,
die genoemd zijn naar personen.
Bij sommige is de voornaam daaraan toe
gevoegd; bij andere niet.
En dit nu geeft aanleiding lot dubbel
zoeken naar een adres.
Bij sommige is de titel gevoegd vande(n)
persoon diefn) men wilde huldigenbij andere
riTèt.
Ook dit bemoeilijkt het zoeken.
Het is een zeer loflijk denkbeeld van het
Gemeentebestuur, op de straatnaambordjes
een korte aanduiding te geven omtrent de
personen naar wie de straat werd genoemd
doch het is onjuist,, in de stratenlijst die toe
voegingen te gebruiken. Tusschen haakjes,
het zal een heele dobber worden om eenigs
zins nauwkeurig te bepalen de peters en de
meters van St. Agatha, St. Andries-; St.
Anfridus-; St. Anna- en St. Joris-straat.
Van tweëen éenóf alle titels, óf geen.
Als er in de stratenlijst een Prinses Juliana-
plein en Prinses.Juliana-laan moeten wezen,
dan behoort er ook in voor te komen een
Koningin Emma-laan, evenals er in voor
komt een Koningin Wilhelmina-straat.
En dan moeten óok de straten in de bis-
schopswijk worden voorafgegaan door het
ambt van,hem, naar wien ze werden genoemd.
Worden er voornamen gebruikt dan dienen
ze ook overal gebezigd, te worden. Naast
den- Everhard Mqyster-.weg moet dan ook
komen de .Titus van Asch van Wijck-straat
(volgens het voorgaande zelfs: jhr. mr. T.
A. J. van Asch van Wijck, voluit), de mr.
F. D. graaf Schimmelpenninckkade, de mr.
A. G. Wijersstraat, enz.
Er staat op bladz. 28 Johan van Olden-
barneveltlaan en op bladz. 45 Oldenbarne-
veltsteeg. Over de spelling van voornaam en
familienaam, valt te twisten. Moet het Joan
zijnof Johanmoet het wezen Oldenbarne-
veldt met of zonder d, met of zonder t? De
handteekening, die ik van den grooten Amers-
foorter heb, laat me in 't onzekere; achter
de laatste l staat slechts eeu krabbeltje,
waarujt niets valt op te maken.
Kollewijn en Heldring schreven in 1904
Joan van Oldenberneveld, Is dat juist dan
moeten 'n de stratenlijst de steeg èn de
laan geplaatst vóór de Joannes van Diest-
Van der Aa spreekt van Oldenbarneveld,
met een d als .sluitletter, en een der thans
nog levende nazaten spelt den naam ook
slechts met die sluitletter, een d. Op het
borstbeeld staat Oldenbarneyeldt, met dt.
Het is onjuist, .dat de laan, genoemd naar
den vorigeq Burgemeester, in de lijst voor
komt op de letter B. Alle stukken, van dien
bewindsman uitgaand, waren geteekend
Wuytiers. Wil men op het naambordje zetten
Jhr. J. W. A. Barcbmao Wuytierslaan. niets is
daartegendoch de laan, die van het Stations
plein voert, naar Birkhoven, heet: Wuytiers-
laan en niemand zal die zoeken op Barchman.
Inderdaad, het is bjj dubbele namen dik
wijls heel moeilijk, uit te maken, welke de
zoogenaamde hoofdnaam is.
De straat, te Amsterdam genoemd naar
de schrijfster o. a. van »Het huis Lauer-
nesse*, heet de Toussaint-straat en niemand
zal 't in zijn hoofd krijgen, die Bosljoom
Toussaint-straat te noemen, al huwde Truitje
Toussaint ook den nietminder bekenden
kunstschilder Johannes Bosboom; ev<nmin
als men de Van Lynden-straat zal noemen
de Godard van Lynden-straat
Er wordt gesproken van lexicograpliische
volgorde een mooi woord voor alj babe-
tisch doch met dat ai een moeilijke zaak,
die al heel wat hoofdbrekens heeft gekost,
doch thans internationaal is geregeld, bobalve
in België.
De grootste moeite zit wel in onze ij (de
ij met puntjes, de eigenlijk dubbele wel
te onderscheiden van de y (de ypsilsn, de
grieksche i) óok in hun samenstelling;n.
Slaan we blad 156 op dan vinden we:
Kuhlen, Kuil, Kuiper, enzoovoort tot Kulve
en op blad 157, na Kuster: Kuijer eiz. tot
Kuijzen.
De volgorde isKuhlen, Kuijer tot K utjzen,
Kuilen, enz. Immers ook in het alphabet
komt de i na de h en vóór de 1.
Er is geen ontkomen aan; ook de lexïco-
graphiscbe volgorde moet duchtig herzien,
wil bet adresboek een voor ieder ge makke]
lijk te raadplegen wegwijzer worden
Denk eens, dat men iemand zot kt, die
op den klank at Meier heet, doch die
zijn naam spelt Meijer, dan wel Meyer. Dat
dient alles op zijn plaats te staan'en niet
zóo, dat het een heel poosje duurt eer men
hem heeft gevonden.
Bij den volgenden druk van het adres
boek worde iedere voornaam weggelaten.
't Is al zóo lang geleden, dat we in deze
courant eeu feuilleton wijdden aan Steven
van der Hagen, den Amersfoortschen deug
niet, die 't bracht tot admiraal en e;n der
grondleggers werd van de Oost-Indischü Com
pagnie, dat slechts weinigen zijn voornaam
zich zullen herinneren en er dus niït toe
zulten komen, de bewoners van de vcorma-
lige Ringlaan te zoeken op de S.
Wie leent hier Paulus Bor, Gerril van
Stellingwerf. Matthias Withoos e. t. q.Die
straten blijven, alle verordeningen ten spijt,
heeten Bor-straat, Stellingwerf-straat, Wit
hoos-straat, enz. en men zal een bevoner
blijven zoeken op de beginletter der familie
naam.
Gelijk dit trouwens overal regel i».
Of meent ge, dat in het Haagsche adres
boek de Rum-straat moet worden gei ocht
op Leopold, de Van Hogendorp-straai op
Gijsbert Karei, de Van der Duyn-straa: op
Adam Francois Jules Armand?
Als ge dat éen moment gelooft, zeg dan
eens gauw maar zonder nazoeken in een
of ander jaarboekje de voornamen van
H. M. de Koningin, of van ons Prinsesje.
De verordening wordt, als wel van self
spreekt, niet zoo gauw herzienmaar de
bewerker van het adresboek kan reeds nu
beginnen met den gebruikers er van «en
heel grooten dienst te bewijzen.
Burgemeester en Wethouders deelden
onder dagteekening van 9 Februari ann
den Raad mede, dat de Commissie voor
kindervoeding bij missive van 8 Februari
«915 rekening en verantwoording heeft
gedaan aan den Raad van de wijze waarop
het geld, ten behoeve der voeding en kle<-
ding van schoolkinderen toegestaan, is besteed.
Gedurende 71 dagen werd aan 7692 kin
deren spijs verstrekt. De totale uitgaven
voor voeding, klompen en kleeren bedroegen
f 737.63s-
Uit de Gemeentekas werd 31 Maart 191*
hiervoor beschikbaar gesteld f450; het tekori
werd aangevuld door particulieren.
