Donderdag 10
Juni 1915.
No 8579
64e Jaargang.
AMER5F00RTSCEE COURANT.
Ditgave van de Naamlooze Vennootschap „De Ainersfoortsche Courant, voorheen Firma A. H. van Cieeff".
HOOFD REDACTEUR
F. J. fridsrzes.
AMERSFOORT.
Verschijnt Dinsdag-, Donderdag- en ZaterdagavondAbonnement per 3 maanden 1.—
franco per post 1.15. Advertentien 1—6 regels 60 cent; elke regel meer 10 cent. Bijregel-
abonnement reductie, waarvan tarief op aanvraag kosteloos. Legale, officlefile- en onteigenlngs-
advertentiën per regel 15 cent Reclames 15 regels ƒ1.25. Bewijsnummers naar buiten
worden in rekening gebracht en kosten evenals afzonderlijke nummers 10 cent.
Bij advërtentien van buiten de stad worden de incasseerkosten in rekening gebracht
kortbgraoht 9.
Postbus 9. Telefoon 19.
Een gedenkschrift.
Een gedenkschrift om zijn vorm waar
voor den weldra naar Indië vertrekkenden
Secretaris, den heer J. F. Lankamp, alle eer
toekomt en om zijn inhoud is het heden
in druk verschenen «Overzicht van de werk
zaamheden van het plaatselijk steun-comité
1914* van den dag der oprichting (3 Augustus
1914) tot 1 April 1915*.
Het volgende zij er aan ontleend.
Als gevolg van den oproep van den Bur
gemeester, mr. J. C. graaf Van Randwijck,
werd Maandag 3 Augustus >914 in een
druk bezochte vergadering ten Raadhuize
de Algemeene commissie van steun (voor
stadgenooten) opgericht.
Niet minder dan 21 dames en 63 heeren
waren aanstonds bereid, zitting te nemen in
het comité, waarvan het Bestuur thans is
saamgesteld als volgt: mr. J. C. graaf Van
Randwijck, Eere-voorzitterR. G. Rijkens,
Voorzitter; A. M. Tromp van Holst,Onder
voorzitter J. F. Lankamp ie Secretaris;
mej. mr. R. C. M. van Eek, 2e Secretares
jhr. S. M. van Reigersberg Versluys. ie
PenningmeesterP. Jos. Hamers, 2e Pen
ningmeester mevrouw N. Toxopeus-Stop-
pendaal, mejuffrouw C. J. E. Leinweber, en
de heeren P. van Achterbergh en G. van
Wijland, leden.
Het comité houdt zitting ten Raadhuize,
kamer no. 5, des Maandags, Woensdag en
Vrijdags van 10 tot 12 tot het inschrijven en
behandelen van aanvragen, enz. en 's Zaterdags
van 10 tot 12 tot het doen van uitkeeringen.
De toestand.
Door het uitbreken van den oorlog
den grootsten dien de wereld ooit heeft
gekend zag het comité zich dadelijk ge
plaatst voor een uiterst moeilijke en zware
taak, welke oordeelkundig en met menschen-
kennis moest worden volbracht.
Door den plotseling uitgebroken oorlog was
de verwarring ten top gestegen allerwege
was men vervuld met kommer en zorg
over de komende tijden.
Het verkrijgen van geldmiddelen otrr de
zaken voort te zetten, was zoo goed als on
mogelijk, evenals het verkoopen van goede
ren, dat onder gewone normale omstandig
heden niet het minste bezwaar zou opleveren.
Velen werden genoopt, hun bedrijf te be
perken of stop te zetten, waardoor de werk
loosheid toenam. Geld- en fondsenmarkt wer
den gesloten. Crediet werd niet meer ver
leend, omdat men zelf geen crediet ontving.
Voor de meeste waren, vooral levenmid
delen, trad aanvankelijk een scherpe prijs
verlaging in. De prijs der eieren daalde zelfs
tot 2.5 cent per stuk. Evenzoo gingen de
vleeschprijzen naar beneden.
Doch die prijsverlaging was slechts van
korten duur, want weldra trad een paniek
achtige stijging in, vooral voor vleesch, meel
en brood, waardoor de voedingsmiddelen tot
ongekende duurte zijn gebracht.
Tal van kleine neringdoenden kwamen
daardoor in groote moeilijkheden. Door het
onder de wapenen komen van hoofden van
gezinnen en kostwinners vroegen vele ge
zinnen om ondersteuning en hadden dit noo-
- dig.
Werd geen of onvoldoende hulp geboden,
dan zou in menig gezin onverdiende armoede
worden geleden. Onverwijld moesten er plan
nen worden beraamd en uitgevoerd om aan
den nood der tijden krachtdadig het hoofd
te bieden.
De oproep aan het NeJerlandsche volk
van H. M. do Koningin, in de Trèves-zaal
te 's-Gravenh?.ge op 10 Augustus 1914 uit
gesproken, heeft aan de uitvoering dier plan
nen groote kracht bijgezet.
Op onbekrompen wijze moest en zou er
geholpen worden.
Werkplan.
Er waren aanwijzingen, dat een omvang
rijke en langdurige steunverleening noodig
zou zijn. Tijd van voorbereiding was er met.
Er moest dadelijk gehandeld worden.
De taak van het steun-comité bepaalde
zich tot
a. het verleenen van geldelijken steun
aan gezinnen waarvan de kostwinners onder
de wapenen geroepen zijn en voorts aan alle
gezinnen en personen wier moeilijkheden
verband houden met den oorlog
b. het treffen van maatregelen ter voor
koming van werkloosheid, bijv. door het aan
bieden van werk ten nutte van de gemeen
schap
c. het geven van naai- en breiwerk, enz.
aan vrouwen
d. het verleenen van steun in den vorm
van levensmiddelen, kleeding en dekking
aan allen die daarom komen vragen en van
wie bewezen is, dat zij ten gevolge van de
tijdsomstandigheden in de onmogelijkheid
verkeeren, zich het noodige aan te schaffen
e. het verleenen van steun aan personen
uit den kleinen middenstand wier zaken ge
heel stilstaan en die evenzeer ondersteuning
behoeven
f. het verleenen van hulp en voorlichting
in bijzondere gevallen, bijv. bij moeilijkheden
in de betaling der huishuur, het verschaffen
van reis- en verhuiskosten aan hen, die elders
werk hebben bekomen of werk willen zoeken.
Zoo noodig wordt ook ongevraagd steun
verleend aan diegenen, die het behoeven,
maar te veel eergevoel hebben om te vragen.
Op verzoek en voor rekening van de Ge
meente Leüsden, waar een gedeelte der be
volking evenzoo door den oorlog in benarde
omstandigheden verkeerde, heeft het steun
comité zich gaarne bereid verklaard, de door
die Gemeente noodig geachte ondersteunin
gen te bewerkstelligen. De uit dezen hoofde
gedane voorschotten werden door die Ge
meente vergoed.
Giften en vaste bijdragen.
Onder de hierboven geschetste omstandig
heden was het dringend noodig, dat er een
beroep werd gedaan op de offervaardigheid
van allen, die tot helpen in staat waren,
om het steun-comité geldelijk te steunen en
te geven naar vermogen. Want geld moest
er zijn, veel geld, om een doeltreffende
steunverleening mogelijk te maken en die
tot het einde der crisis vol te houden.
Met groote waardeering kan worden ge
tuigd, dat tal van dames en heeren zich
beschikbaar stelden om gelden in te zamelen
en zich van hun taak op voortreflijke wijze
hebben gekweten.
In de vergadering van 14 Augustus 1914
kon dan ook de Voorzitter, de heer R. G.
Rijkens, onder het uitspreken van woorden
van lof en waardcering voor de werkzaam
heid der leden van de commissie, daarvan
getuigenis afleggen en de vergadering mede-
deelen, dat aan den eersten oproep tot steun
in zeer bevredigende mate was gevolg
gegeven.
Ten einde in staat te zijn om zijn wel
dadige werkzaamheid tot het einde op onbe
krompen wijze te vervullen, moest echter
worden getracht -• gelijk de heer M. de Pool
der vergadering voorstelde vaste weke-
lijksche bijdragen te verkrijgen.
In verband daarmede werd door het steun
comité dato 17 Augustus 19:4 een circulaire
aan de ingezetenen van Amersfoort gezonden.
Behoudens eenigc uitzonderingen heeft de
burgerij, wetende, dat haar eer en die der
Gemeente met het welslagen van het onder-
steuningswerk gemoeid was, getoond het
steun-comité krachtdadig te willen helpen in
het volbrengen van zijn moeilijke en zware
taak.
De rijkelijk ingekomen giften en toezeg
gingen stelden het comité in staat, onver
moeid en krachtig zijn nuttigen arbeid voort
te zetten.
Onder de ontvangen bijdragen zijn er, die,
om de wijze waarop zij werden saamgebracht,
afzonderlijke vermelding verdienen.
Zoo moge met waardeering gewezen worden
op de bijdragen van het personeel van de
werkplaats der II. IJ. S. M. alhier, dat het 1
initiatief narfl om maandelijks van ieders
salaris een bedrag aan het steun-comité at
te staan, en het stations- en treinpersoneel,
dat de gelden voor het versieren van de
stationsgebouwen, ter gelegenheid van het
75-jarig jubileum van genoemde Maatschappij
bijeengebracht, eveneens voor het steun
comité heeft bestemd, toen in verband met
de ernstige tijdsomstandigheden werd afge
zien van uiterlijk feestbetoon.
Ook andere groepen, o. a. de Bond van
Nederlandsche onderwijzers, die van Ge
meente-werklieden en het personeel der Ge
meentelijke gasfabriek, de Vereeniging voor
vrouwenkiesrecht en enkele onderwijsinrich
tingen hier ter plaatse volgden het lofwaar
dig voorbeeld om een gedeelte van hun
inkomsten te bestemmen tot leniging van
den nood.
Verder moge een woord van dank worden
geuit aan de Oranje-vereenigiug, het gesticht
de «Armen de Pbth«, aan de kerkbesturen en
godsdienstige genootschappen voor hun be
langrijke giften en bijdragen.
Het medeleven met den nood der tijden
kwam niet minder tot uiting door de werk
zaamheid van tal van vereenigingen hier ter
plaatse, die uitvoeringen en wedstrijden or
ganiseerden, waarvan de netto opbrengst '*oor
het steun-comité werd bestemd.
Op lofwaardige wijze hebben velen onzer
stadgenooten zich beijverd om de kas van het
comité met flinke giften te verrijken. Met
medewerking van elders woonachtige per
sonen werden welgeslaagde kerkconcerten
gegeven, terwijl andere ingezetenen door
verkoop van heidebloempjes, prentbriefkaar
ten en het beschikbaar stellen en verloten
van schilderijen en andere kunstvoorwerpen
ten bate van het steun-comité niet onbe
langrijk tot versterking der kasmiddelen
hebben bijgedragen.
Vermeldingjverdient nog, dat het steun-comité
van een weldadig ingezetene, die onbekend
wenscht te blijven, zeer aanzienlijke giften
in geld heeft mogen ontvangen.
In bet algemeen kan het comité dan ook
met blijdschap gewagen van den milden
steun, dien het heeft ondervonden.
Ten gevolge van de stijgende uitgaven en
het beschikbaar stellen van groote bedragen
voor den aankoop van levensmiddelen en
doordat de ondersteuningen in den komenden
winter veel geld zouden vereischen, zag het
comité zich genoodzaakt, den 15 October
1914 opnieuw een beroep te doen op de
offervaardigheid van de ingezetenen, vooral
van diegenen, die nog niets of weinig hadden
gegeven, doch tot geven in staat waren.
Daartoe werd weder een circulaire verzonden.
Met voldoening kan worden gemeld, dat
daarop weder met ruime hand is gegeven
en de nieuwe oproep tot steun door velen
is begrepen.
Door de op deze wijze verkregen verster
king der geldmiddelen is het steun-comité
met zijn hulpverleening veilig den winter
doorgekomen.
Eer. woord van dank aan allen, die ertoe
hebben bijgedragen, het comité zijn taak te
helpen verlichten moge hier een plaats vinden.
Het steun-comité heeft het Kon. Nationaal
steun-comité 1914 bereid gevonden tot het
verleenen eener bijdrage gelijk aan 25 pCt.
van de door het steun-comité te doene uit
gaven, te rekenen van 15 Februari 1915-
Behalve deze toezegging heeft het comité
van het Kon. Nationaal steun-comité ont
vangen een bedrag van f 300 oor het sub
comité voor kleeding en dekking en f271
voor het geven der bijzondere Kerstgave,
op zijn verzoek met het Kerstfeest aan alle
ondersteunden uitgereikt.
Leniging van den nood.
Te Amersfoort mocht ten gevolge van den
oorlog geen gebrek geleden worden.
Maatregelen moesten worden getroffen om
de ondersteuningen dadelijk te kunnen aan
vangen. Het steun-comité kan er zich op
beroemen, dat reeds Zaterdag den 8 Augus
tus 1914 de eerste uitkeeringen plaats vonden.
Ten einde de uitkeeringen zoo doelmatig
mogelijk te doen geschieden, werden in de
plaatselijke bladen, die daarvoor welwillend
hunne kolommen open stelden, de volgende
communiqué's geplaatst
1. dat de ingezetenen verzocht werden
mededeeling te doen van die gevallen waarin
aan de noodzakelijkheid eener steunverlee
ning getwijfeld werd, en
2. adressen aan het steun-comité te willen
opgeven van personen, die steun dringend
noodig hadden doch om de eene of andere
reden daarom niet kwamen vragen.
Ofschoon met gestrengheid tegen misbrutk
en pogingen tot misleiding werd opgetreden,
kwam het wel eens voor, dat personen, wier
moeilijkheden geen uitvloeisel waren van
den nood der tijden, ondersteuning kregen.
Het steun-comité, dat geen tijd van voor
bereiding heeft gehad om met nauwkeurig
heid uit te maken of de nood al dan niet
een gevolg was van den oorlog, heeft echter
geen moeite ontzien om zich van alle aan
vragen nauwkeurig op de hoogte te stellen
en aan het ondersteuningswerk zooveel
mogelijk den gewenschten grond van vol
making te geven.
Tot zijn groou voldoening heeft het in
het afgeloopen tijdvak meermalen mogen
ondervinden, dat personen, die voor verderen
steun in aanmerking zouden komen, uit eigen
beweging bedankten voor dien steun, omdat
zij zich konden redden.
Het aantal ondersteunden bedroeg tot
1 April 1915 gemiddeld per week 38 man
nen, 2 vrouwen, en 180 gezinnen, en gedu
rende de maanden: Augustus 24 mannen 3
vrouwen 226 gezinnen, September 37 man
nen 3 vrouwen 209 gezinnen, October 47
mannen 2 vrouwen 196 gezinnen, November
32 mannen 2 vrouwen 132 gezinnen, Decem
ber 33 mannen 2 vrouwen 142 gezinnen,
Januari 36 mannen 2 vrouwen 161 gezinnen,
Februari 49 mannen 2 vrouwen 184 gezinnen,
Maart 45 mannen 2 vrouwen «87 gezinnen.
De ondersteuningsbedragen zijn vastgesteld
voor een vrouw of man alleen f3.50, gezin
zonder kinderen f 4.50, met 1 kind f 5.25, met
2 kinderen f6.30, met 3 kinderen f 7.35, met
4 kinderen f8.40 en met 5 of meer f9.45
per week.
Van deze bedragen wordt afgetrokken al
hetgeen uit anderen hoofde in het gezin
inkomt. Slechts enkelen ontvangen deze volle
uitkeering.
Sedert October 1914 geeft het comité ook
een toeslag aan gehuwde leden van het
werkliedenfonds van fo.6o per kind tot een
maximum van f3.
Voor de gezinnen wier kostwinners onder
de wapenen zijn, worden bijv. afgetrokken
de uitkeeringen, die zij als vergoeding daar
voor van het Rijk krijgen.
Aanvankelijk bedroeg het aantal van deze
gezinnen, die ondersteund werden onge
veer 130.
Medio October 1914 werd de Rijks-uitkee-
ring voor landweer en militiegezinnen ver
hoogd, waardoor de gezinnen van landweer
mannen niet meer voor bijslag van het comité
in aanmerking kwamen, en die van militie
mannen in mindere mate dan te voren.
Sedert :6 Februari 1915 werd de Rijks-
vergoeding aan landweer- en militiegezinnen
zoodanig gewijzigd, dat het bedrag voor ieder
wordt bepaald overeenkomstig het loon, dat
m normale tijden verdiend werd, verminderd
met f 3 en behoudens de vaststaande maxima.
Het comité geeft nu een toeslag zóo be
rekend, dat de totaal bedragen worden voor
een gezin zonder kinderen f 6, met 1 kind
f7, met 2 kinderen f7.80, met 3 kinderen
f8.60, met 4 of meer f9.40 per week.
Bij meer dan 4 kinderen wordt voor elk
geval speciaal beslist of, in verband met het
loor. in normale tijden, een hooger bedrag
dan f9.40 gerechtvaardigd is. Echter wordt
niet overschreden het normale loon minus 13
Van de bovengenoemde bedragen wordt
zooals gemeld afgehouden de van
Rijkswege ontvangen vergoeding.
Ook door andere oorzaken nam het aan
tal dier gezinnen af, doordat verschillende
werkgevers het loon van hun personeel, dat
