Stadsnieuws. ontwikkeling der dingen het betere inzicht «Ier vrouwen zelvcn verwachten. Voor het Staatsbestel op zich zelf is de deelneming der vrouw zeker eer voordeelig dan nadeelig en haar initiatief vermogen past ongetwijfeld in een orde van zaken, welke hoofdzakelijk meer met instinctmatig inzicht dan met logische gevolgtrekking rekening houdt. Een ander feit van beteekenis is dit, dat hoe langer zoo meer vrouwen den zelfden maatschappelijken arbeid verrichten als mannen. Het zou voorbarig zijn, hieruit te besluiten tot een definitieve gelijkstelling der beide sexen. De invloed op het gezinsleven is nog niet, zelfs niet bij benadering, vast te stellen. Evenmin is de vraag te beantwoorden of de dubbele krachtsinspanning van man en vrouw ten slotte zal leiden tot vermeerdering van het gezinsinkomen dan wel ten slotte, door de verdubbeling der concurrentie, zal leiden tot oneconomische krachtverspilling. Niet zon der beteekenis in dit opzicht is de omstandig heid. dat. terwijl de vrouwenbeweging voort gang maakt in de hoogere- en de middel klasse, in de klasse der arbeiders de beperking van den noodlottig gebleken vrouwenarbeid een eisch wordt geacht van algemeen belang. Het is ook de vraag, welke richting de vrouwenbeweging zal inslaan bij de ontwik- ling van het charitatieve deel onzer samen leving. dat de natuurlijke uitbreiding schijnt van de vrouwelijke gezinswerkzaamheid. Dit alles neemt echter niet weg, dat in toenemende mate de maatschappelijke functie van man en vrouw gelijksoortig wordt en het logisch ge volg daarvan schijnt te zijn, dat deze gelijk stelling moet leiden tot gelijkstelling van pu blieke rechten.. Deze beschouwing leidt er toe, datdeprin- cipieele uitsluiting der vrouw niet gehandhaafd mag worden. Het zal veeleer de taak des wetgevers zijn. vast te stellen in hoever de maatschappelijke toestanden het verieenen vau het kiesrecht wettigen. Het laat zich voorzien, dat de wijziging, die deze toestanden onder gaan, tot geleidelijke uitbreiding van het kies recht zullen nopen. De wetgever blijve te dezen aanzien geheel vrij. Met een uitzondering, Het kiesrecht mag niet worden' toegekend of ont houden op grond van verschil in maatschap pelijken we'stand. Het aannemen van dergelijk kenteeken ware een niet gerechtvaardigde terugkeer tot het ten aanzien van het man- nenkiesrecht prijsgegeven standpunt. De wet gever moet zich rekenschap geven van den invloed der vrouwenbeweging op het rechts gevoel der natie en op de maatschappelijke functie door vrouwen uitgeoefend, maar hij wachte zich voor een nieuwe splitsing in maat schappelijke klarseD, die in onzen tijd geeu rechtsgrond heeft, en het gevoel van saam- hoorigheid van de verschillende deelen van het volk ten ernstigste zoude schaden. Bij de tegenwoordigde samenstel.::.g onzer maatschappij schijnt er geen gegronde reden te zijn om de vrouwen niet tot het passieve kiesrecht toe te laten. Het wordt bij geen van onze staatkundige partijen weersproken dat de invoering van een stelsel van evenredige vertegenwoordiging eisch des tijds is, De ontwikkeling van het parlementaire stel sel is de grond van dien eisch. In tweeërlei opzicht. Vooreerst is de partijvorming belang rijk gewijzigd; ten andere zijn de partijen veel meer dan voorheen geworden nationale par tijen. Bovendien roept het districtenstelsel de kiezers veelal tot een functie, welke zij meeren- ilcels niet kunnen vervullen. Zij worden opge roepen om dienst te doen als hulptroepen voor de overwinning van een partij, wier begin selen vreemd zijn aan eigen overtuiging. Deze practijk demoraliseert en stompt bet eigen poli tiek gevoel af, Ook de invloed van populaire tegen-candidaten en het op den voorgrond treden van disstrictsbelangen verdraagt zich slecht met een politiek stelsel, waarbij meer en meer aan het volk de beslissing wordt ge laten over de richting van wetgeving en over het Staatsbestel. De invoering der evenredige vertegenwoor diging is alzoo. ook onafhankelijk van de in voering van het algemeen stemrecht, eisch des tijds gewordenmaar deze invoering zon der evenredige vertegenwoordiging ware in hooge mate bedenkelijk Belangrijke uitbreiding van het kiezerskorps zou de gebreken van het districtenstelsel verschetpen en uitstel van een op zicb zelve rechtvaardig geachte her vorming zou het rechtsgevoel krenken. De machtsverschuiving, welke van de invoering van het algemeen stemrecht te verwachten is. zou moeilijk te verdedigen zijn, indien zij niet doordrong in het Parlement. De volgende circulaire is door den Minister van Waterstaat gericht tot onderteekenaars van bet manifest over de dienstweigering (het manifcst-Bahler c.s.) die in Staatsdienst zijn; »Tot mijn leedwezen trof ik onder het mani fest. waarin tot dienstweigering wordt aange spoord, ook uw naam aan. Dit is een feit waarvan de ernst niet mag worden onderschat, Is het voornemer, om te weigeren deel te ne men aan de gewapende landsverdediging, wan neer deze krachtens de wet vanwege de Ko ningin wordt gevorderd, bij ieder Staatsburger te laken, waar het ambtenaren geldt die, zooals gij, bij de aanvaarding van hun ambt een eed of belofte hebben afgelegd, aanvangende met de woorden: »Ik zweer (beloof) getrouwheid aan de Koningin en gehoorzaamheid aan de wetten van den Staat*, is zulk een daad te eenen male ontoelaatbaar. Ik vertrouw dat, bij kalm nadenken, gij tot inzicht zult komen, dat onderteekening uwerzijds van het manifest zeer zeker niet in overeenstemming is geweest met den door u afgelegden eed, noch met uw plicht als ambtenaar en dat gij bereid zult zijn, mij ten spoedigste mede te deelen, dat gij die onderteekening als niet gedaan wenscht te zien beschouwd*. De Centrale boekhouding, tot wier invoe ring bij de Gemeente-bedrijven bier de Raad onlangs besloot, zal ook worden ingevoerd bij de Departementen yan algemeen bestuur, onder leiding van een commissie, bestaande uit een ambtenaar van elk der Ministeries en van de Rekenkamer. Ook bet beroemde >pennengeld* zal daar door worden afgeschaft. Een van de zes verplaatsbare kerken, welke thans in Engeland worden gebouwd ter ver vanging van in België door den oorlog ver woeste, zal welura worden geplaats bij het Belgisch dorp bij de halte Vlasakkers, In het vorige nummer moest wegens plaats gebrek het slot van het verslag der Raads zitting van Vrijdag zeer kort worden gegeven. Hier volge nu het stenograpuische verslag van dat gedeelte. De heer Van der Wal: M. de V., de heer Houbaer haalt daar aan den prijs van f 1.50 voor Den Haag. Ik gelobf natuurlijk, dat dit in de courant heeft gestaan en zeer waarschijnlijk is dat waar bok; maar het zal toch zeker zijn, dat aan dien grond eerst enorme kosten moeten gebeuren vóór hij geschikt is als bouwterrein. De vorige week had ik het genoegen, een middag door te brengen met den Directeur der Gemeente reiniging van Den 1 laag, den heer De Groot, en wij zijn de nieuwe terreinen aan den Berg langs gereden en natuurlijk viel ons gesprek op de prijzen der bouwterreinen bier. Toen deelde de heer De Groot ons mede, dat voor dèn prijs van f zo den M- geen bouwterrein in Den Haag meer te krijgen is. let wel. bouwgrond, die alleen nog maar bestemd is voor werkmanswoningen, voor arbeidershuizen dus. Wanneer men voor den vil'a-bouw, voor duurdere huizen, iets wil hebben, moet men minstens f 30 den M- betalen. Daaruit meen ik te moeten opmaken, dat die prijs van f 1.50 wel waar zal zijn, maar dat die grond mis schien 2 a 3 M. opgehoogd zal moeten worden. Ik meende deze toelichting op het gespro kene door den heer Houbaer te moeten geven, De Voorzitter: Mijnheer Houbaer. als goede bekende in Den Haag had ik wel het zelfde willen zeggen als de heer Van der Wal die gronden van f 1.30 liggen zeker niet aan den rand van de stad. Dat ontzaglijke renteverlies ontstaat juist doordat de prijs van dien grond al twee maal zoo hoog is als hier bij ons en bovendien nog opgehoogd moet worden met duur zand. Dat kost veel geld; dat valt niet mee, Als wij daarbij vergelijken onze terreinnen, die f 0.75 kosten, dan is dat verschil heel groot. Vroeger werd er gedacht, dat de bouw niet zeer snel zou plaats hebben; ik herinner slechts aan de discussie, speciaal met den heer Van Achterbergh, ook over den aankoop van terrein. Aan de Daam Fockema-laan ziet men. dat het heel aardig gaat; er staan al heel wat huizen. Het is ontegenzeglijk mee gevallen, óok voor de tegenstanders van toen. Onlangs is nog in den Raad gezegdwij behoeven geen reclame meer te maken. Tal van aanvragen om inlichtingen komen er in; ook van Overzee komen er elke week in; zoo vandaag nog, met de mail. Dat bevat voor ons de les, dat wij intijds onze stekken moeten zetten. De vraag is maar: ziet men een toekomst in Amersfoort, of niet. Ziet men er geen toekomst in, laten we dan de heele zaak maar opdoeken, om zoo te zeggen. Ziet men er wel een toekomst in, dan moeten, wij ook den grond koopende prijs, die op het oogetib'ik gevraagd wordt, is betrekkelijk laag. Wij weten zeer goed, dat de eigenaren groote winsten maken, maar als het terrein van de eene haud in de andere overgaat zocals dat gegaan is bij de groote steden dan legi iedereen er iets op, Bij den aankoop van het terrein-Roos Vlas man heb ik óok gezegd het gaat nu nog om 3 cent; maar als wij te laat koopen, gaat de prijs met kwartjes en misschien met gul dens omhoog. Wij hebben nu gezien, dat de ontwikkeling van het Grondbedrijf goed is gegaan. Bij het opmaken van de rekening bleek, dat er een behoorlijk saldo over is. Wij maken het Grondbedrijf sterk en jaarlijks zonderen wij uit de gewone middelen f 4000 af voor reserve. Dat wordt een aardig kapitaaltje. Dan is aan het Grondbedrijf nog een groot sociaal voordeel verbonden. Er zijn hierover Dinsdag geen aigemeenc beschouwingen ge voerd. anders had ik hierop gaarne de aan dacht gevestigd. Er is in den afgeloopen crisistijd hier zóo. veel grond verkocht, dat daarop voor anderhalve ton werd gebouwd, hetgeen een bedrag van f 40 000 aan arbeids loon meebracht, in een tijd, dat in vele Ge meenten groote werkloosheid heerschte, vooral in de bouwbedrijven. Dat is, dunkt mij, wel een ideëel voordeel van het Grondbedrijf te noemen. Want waar hadden wij anders die f 40000 vandaan moeten halen? Van de werkloosheidskassen, het Armbestuur of het Steun-comité Er is een toekomst voor Amersfoort, dank zij ook de reclame, en dus moeten wij zien den grond in handen te krijgen, waar wij zulke goede werkzaamheden kunnen doen, die ten bate komen van het algemeen. Waarom zou den wij daarvoor nu de kans afsnijden? De zaak is nu eenmaal zoo, dat Koppen zegt: voor i November beslissen. Onlangs is bekend geworden welke de prijs was voor het terrein van den heer Knoppers. Wij hebben daaruit kunnen zien, dat de prijs van f 1 is gevraagd en u begrijpt heel goed, mijnheer Houbaer, dat een buurman, die het nu nog voor minder wil, dien prijs óok gaat vragen. De heer Houbaer: Natuurlijk. De Voorzitter: Juist, en daarmee moeten wij oppassen, want die prijzen worden bekend door de debatten. Door de debatten is men altijd geneigd, meer te vragen. En willen wij later, op slot van zaken dien grond niet uit handen breken, dan moeten wij er bijtijds bij zijn. De heer Jorissen: M. de V.. een enkel woordje. U hebt gewezen op het ideëele voor deel van het Grondbedrijf met het oog op die f40000 arbeidsloon. Is dat niet wat sterk Zou er nu niet evengoed voor f 40 000 ge bouwd zijn geworden zonder ons Grondbe drijf? Zouden dan de particulieren niet op dien grond zijn gaan bouwen Dit in de eerste plaats. Nu zegt U»Kijk eens, in de publieke zitting zijn toen prijzen genoemd, die notaris Knoppers voor zijn gronden wilde hebben*. Dat heb ik juist zoo verschrikkelijk gevonden, M. de V., dat men rauwelings zoo'n zaak hier in den Raad bracht en men toch van te voren kon berekenen, dat de zaak besproken moest worden, terwijl wij anders altijd ge wend zijn, zulke zaken eerst in comité te be handelen. Daardoor is direct, zooals uit uw woorden ook blijkt, schade voor de Gemeente omstaan. De buurman wordt dan actief; hij is op zijn qui vive en gaat óok een hoogeren prijs vragen. Ik blijf dus bij mijn meening de zaak is werkelijk te hard van stapel ge- loopen. Wat den grond van Koppen betreft, erken ik, dat deze ons voor een moeilijkheid wil zettenmaar, nog eens, wat den grond betreft van den heer Knoppers, zie ik de noodzake lijkheid niet in en kan ik er mij dan ook niet mee vereenigen, dien thans te koopen. De heer O os ter veen. M. de V., nu de aankoop van grond ter sprake is gekomen, moeten wij ons verklaren of wij er voor dan wel tegen zijn. Een stem: Een waar woord. De heer O os ter veen: Ik heb altijd op gezien tegen het bijkoopen van grond door de Gemeente Amersfoort, omdat het vanzelf een heel ding is, zooveel grond te hebben en er zooveel geld in te steken Maar wij hebben nu eenmaal het Grondbedrijf aangepakt en tot nog toe gaat de zaak heel aardig, zelfs heel best. Dat is de algemeene indruk, die niet alleen wij en heel Amersfoort gevoelen, maar het heele landAmersfoort gaat vooruit en zal zich zeer mooi ontwikkelen. Nu hebben wij hier te doen met grond, die gelegen is op een zeer mooi punt, dat zich zeker za' ontwikkelen. Als we een jaar of wat verder zijn, zal daar gebouwd worden en zal het daar tot een goede ontwikkeling komen. Wij hebben hier met twee bezitters te doen, die niet bepaald zitten te wachten om van hun terreinen af te komen. Als wij hen hun grond laten houden, geven ze er niets om. Ik geloof, dat waar wij nu reeds zóo ver zijn, dien grond later wel duurder zullen moeten, maar nooit goedkooper kunnen koopen. De heer Jorissen zegt, laten wij eerst den grond van den heer Koppen koopen De heer Jorissen: Neen. koopen heb ik nog niet gezegd. De heer Oosterveen: Neen. u hebt gezegd laat ons het stuk van den heer Knop pers laten rusten en eerst over den aankoop van den grond van den heer Koppen praten. De heer Jorissen: Ja iuist, dat is beter. De heer Oosterveen; Nu heb ik het kaartje vóór mij liggen en die grond van den heer Koppen komt maar met een kleine uit gang aan den weg. Dus als wij dezeu grond koopen, zullen wij ook noodwendig den grond I van den heer Knoppers moeten hebben of althans een stuk ervan, want hierdoor juist krijgt het stuk van den heer Koppen zijn waarde. I licrom zullen «ij Jus u|> ougnnbllk moeten beslissen ol «ij ook Jen grond van notaris Knoppers willen hebbenia dan neen. Ui'stel van de zaak l!jkt mtj dan ook met gewenscht. Men kan er tegen zijn, maar als men den grond wil koopen, moet men het thans direct doen. Wat betreft den prijs van den grond in andere Gemeenten, onlangs fietste ik, toen ik voor zaken uitging, bij Den Haag en daar zag ik, een heel eind buiten de stad, grond te koop aangeboden voor f i-\ Ik heb ook eens geïnfot meerd in andere plaatsen en in de buurt van Enschedé bijvoorbeeld kost de grond reeds f 5 a f 6. De kwestie van geld is altijd een zeer las tige; koopen is een zeer moeilijke zaak; dat weten wij allemaal wel. Men wacht, men wacht en in den regel wacht men te lang. Als een stad vooruitgaat, moet men niet te lang wachten en eigenlijk hadden wij al eer der moeten koopen. Maar men kan nu ge lukkig. of ongelukkig, niet altijd vooruit zien. Als wij geweten hadden, dat de tram daar zou worden gelegd, hadden wij er eerder bij moeten zijn en roirschien zelf wel de tram kunnen leggen. Op die manier hadden we een hoop geld verdiend. Nu is de grond reeds in waarde gestegen en ik geloof, dat het bet beste is, hem nu maar te koopen. Want het is net als de Voorzitter gezegd heeft; gesteld dat er iets af ging, dan is dat 5 cent of een dubbeltje. Maar ik geloof er nie's van, wel dat de prijs hooger wordt. En daarom zou ik zeggen. M. de V.koopen.t Dank u. De heer Van Kalken: M. de V., het is ontegenzeglijk waar, dat de uitbreiding van den bouw meestal juist geschiedt, daar waar nu de grond te koop wordt aangeboden. En dit is óok waar, dat het Grondbedrijf te Amersfoort gelukkig zeer goed gaat. Dat is niet alleen te Aipersfoort bekend. Als men zoo Nederland doorkomt, wordt Amersfoort niet alleen genoemd, maar ook wordt erkend, dat Amersfoort op den duur zeer vooruit zal gaan. Nu Amersfoort het Gemeente-grondbedrijf heeft aangepakt, worden er wegen aangelegd zooals dat behoort in een moderne stad en dat heeft weer meer aanprijzing voor de menschen, die zich hier willen vestigen. Oók is het zeker waar, dat de terreinen die nu te koop worden aangeboden naar de mate, dat daar in de omgeving gebouwd zal worden, duurder zullen worden. Ergo, wanneer wij den grond niet zouden koopen en aangezien de verkooper, die ze aanbiedt, er niet op zit te wachteD, is het mijn persoonlijke overtui ging, dat de grond, die nu 70 u 75 cent waard is, over 2 a 3 jaar de dubbele waarde zal hebben, omdat de uitbreiding meer zal plaats hebben en de omtrek meer bebouwd zal wor den. In die mate nemen ook de tusschen gelegen gronden in waarde toe. M.i. is het dus in het belang van de Gemeente, die gron den aan te koopen en daarom, M. de V., zal ik vóór het voorstel stemmen. De Voorzitter: Mijnheer Jorissen, eerst zal ik uw vraag beantwoorden, waarom wij deze zaak niet in geheime vergadering be handelden. Het is waar, meermalen is dat ge beurd; maar die geheime zittingen moeten toch hooge uitzondering zijn, niet waar? Die mogen alléén plaats hebben als het beslist noodig is. zooals de Gemeentewet ook voor schrijft. Bij slot van zaken moet het besluit tóch in openbare zitting genomen worden. Wanneer wij een geheime vergadering had den, is daar altijd een bijzondere reden voor geweest; bijvoorbeeld omdat wij nog niet be kend wilden maken, dat wij terreinen in de buurt wilden koopen. Hier is echter geen enkele reden geweest om deze zaak geheim te behandelen. Integendeel. De prijs is bekend geworden uit courantenberichten en wij had den dus werkelijk geen geheimzinnigheid in dat opzicht te betrachten. Ook vraagt Uis het nu wel zoo zeker, dat bij een particulier Grondbedrijf niet even veel zou zijn gebouwd Maar dan moet ik U toch even wijzen op de Exploitatie-maatschappij Amersfoort*. Ging het toen werkelijk zoo hard? Zooeven vertelde de Secretaris mij, dat er iemand was geweest uit de buurt van J.eiden, die meende, dat de grond aan de Daam Focke- malaan zeker wel f4 deed. Hem konden we zeggen: neen, die is maar f2 a f2.50. Men kijkt daar vreemd van op. De heer toster veen heeft gezegd, dat de prijzen in andere Gemeenten allemaal zooveel hooger zijn. Zoo is het ook. Te Rijswijk be taalt men om betrekkelijk aan een hoofdstraat te bouwen f i<> en aan een achterafstraat nog f12, alléén voor den grond. Dan moet er nog geheid worden, enz. terwijl er ver in den omtrek geen bosch is of iets van dien aard. Ik ben er heusch dus van overtuigd, dat het bij exploitatie door particulieren lang zoo hard niet gaat. Ik wil niet ontkennen, dat er ook zonder het Gemeentelijk Grondbedrijf enkele buizen zouden zijn gebouwd, maar toch lang niet in die mate. De oprichting van de »Ver- acniging tot bestrijding der werkloosheid* is daardoor óok een succes geblekeu, omdat alle huizen aan den Berg-Xuid zeer spoedig zijn verhuurd. Ik ben zeer blij den heer Joris sen dergelijke voorbe I halen, waaruit blijkt, Gemeente veel beter j Van mevrouw St< j onlangs den zoogenaa geving. Wij wisten, door industrieelen aan 1 maar die konden toen 1 Zij vroegen een 2 a 3 nares wilde dat niet u zeer hooge prijzen, i Pleines een zeer hot >i het is niet gebeurd, »1 wij moeten dien gri u Dat is gelukt en een li verkocht aan de firm; is sedert gebleken? I 1 pardon, 6 menschen e grond. Het wachten e handeling met de Ho weg aangelegd te k bij het oude station, 1 b zal ik maar zeggen. t dat terrein 6 industrit li inrichting of een opa a Het blijkt dus, dal x Gemeente veel beter e particulieren. De Gei 1 schrijft de rente des voor stukje verkoopet deel; dat kan een pa :i Het terrein is 500 vooral niet zoo smal den heer Koppen. D; h Maar de terreinen v; 1 den heer Knoppers vierkant terrein en tabel. Wij hebben een dat de heer Knopp o zou zijn overgegaan zakenman, kalm h( terecht. Dat is geen den heer Knoppers, i« ingezien, dat dit terri bij den aanleg van zouden wij het nooit lk weet dat bij erv was met den aanlej 1 even vroeg bekend was daarvan zeer go ook toen was het ni< g handen te krijgen, algemeen bekend Dit in antwoord 0 heer Oosterveen, da wordt gekocht. Dat niet anders. Nu wort van 5 cent meer of ei De heer Jorisselk verwondering gehoorït rein van den heer ip (Gelach). Ik zal daarj,,t maar het viel mij a'.;< lijk te smal zijn el mij aJc rijn om g< ostervjj De heer O De heer Jorisseft, diep. Ik had het plan, qm nu alleen den van den heer Kopj dat van notaris Knoj stemming van den nut in, nu nog ik toch van te voren Dan heeft het alli klaring af te leggen'.j :k nog overtuigd bei wij in deze over del te kort is geweest,ft tigd, te stemmen vóot.y De heer Gerritiï even wijzen op de vooB M.deV, Die grondjfo door ons is gezegd goedkoop hebben on© nen geven. Het is t® winsten maken, mm baas over zijn, opdat B hoe er gebouwd moe Deze twee voordetj kelen. De Voorzitter^ moet u volledigheids den op het niets Wifl van den heer Koppe doeling niet geweesiS wens óok wel, want goed zakenman. De heer J o rissend De Voorzitter: terrein van den beei^p! sluit, is het terrein v» t in tweeën gedeeld. 1®' negatieve macht; W** ontzettend groot e"®! Het is een terrein,'*' op zichzelf door f" P geëxploiteerd. De heer Houba'ft? attent te maken "p8 tijdsomstandigheden,'*1| daarop is weinig

Historische kranten - Archief Eemland

Amersfoortsche Courant | 1915 | | pagina 2