Donderdag 13 |§sjj§ April 1916.
No. 8709
66e Jaargang
ra
Uitgave van do JNaamlooze Vennootschap „De Ainersfoortschc Courant, voorheen Firma A. H. van Clceft".
HOOFD-REDACTEUR
F. J. msDSHisa
AMERSFOORT.
Verschijnt Dlnsilng-, Donderdag- en Zaterdagavond. Abonnement per 3 maanden
franco per post 1.15, Adverteutiën 16 regels 60 cent; elke regel meer 10 cent. Bij regel -
abonnement reductie, waarvan tarief op aanvraag kosteloos. Legale, oflïciecle- en onteigenings-
advertentiën per regel 15 cent. Reclames 1—5 regels ƒ1.25 Bewijsnummers naar buiten
worden in rekening gebracht en kosten, evenals afzonderlijke nummers, 10 cent.
Bij advertentiën van buiten de stad worden de incassecrkosten in rekening gebracht.
BUREAU:
ZORTEGRACST 9.
Postbus 9. Telefoon 19.
li K N NI S ii V. V I N <1.
REGEERINGSBROOD.
Schorsing bakkers.
De Burgemeester van Amersfoort
brengt ter openbare kennis, dat de navol
gende bakkers, wegens misbruik maken van
ile Verordening, regelende de verkrijgbaar
stelling van goedkoop ongebuild tarwebrood
in de Gemeente Amersfoort, geschrapt zijn
van de lijst der bakkers, die bevoegd zijn,
goedkoop ongebuild tarwebrood op brood
kaarten te leveren
D. Prins. Hof >6, van 1 Mei tot 1 Juni.
I. Gosschalk, L'irechtschcstraat 26. van
1 April tot 1 Juni.
J. C. Kamphorst, Kamp 34, van 1 Mei lot
1 Juli.
E. J. Elberlse, Kamp 9, van 1 Mei tot
1 Juni.
A. Vonk, Havik 21, van 1 Mei tot «Juli.
J. Klein, Krommestraat 10, van 1 Mei tot
t Juni.
J. van Doorn, Lavendelstraat 10, van 1 Mei
tot 1 Juni.
C. A. Stoové, Utrechtscbestraat 24, van
1 Mei tot 1 Juli.
A. Knuivers, Kamp 0. van 1 Mei tot
t Juni.
De Burgemeester van Amersfoort.
Van RANDWIJCK.
De Hnancieele toestond
der Gemeente.
11.
De. heer Hofland diende in de Raadsver
gadering van 25 Januari het volgende voor
stel in:
Ontleend aan het verslag over 1914 van de
Gemeentebedrijven, stel Ik me voor. heden
avond te bespreken de afschrijving over munt
meters. binnenleidingen muntgas en gewone
nieters en deze voor 't vervolg vast te stellen
op (zie art. f» van het afschrijvingsfonds)
Ontwer p-verordening.
Gasmeters op 23/4 pet.
Muntmeters op 2*/« pet.
Binnenleidingen muntgas op 31 pet.
Op grond van de volgende cijfers (ronde
cijfers)
Aanvangskapitaal Gasmeters f 7085, vol
gende jaren tot en met 191 j f46255, totaal
t 53340-
Afgeschreven tot en met in 13 f 17141 in
13 jaar f 1319 per jaar 2.45 pet.
voorstel 2.75 pet.
Muntmeters aanvang f2580.70, tot en met
1913 f28166.58, totaal f 30747, ronde cijfers.
Afgeschreven in 1903—1913 1= elf jaren:
f8247.
Gemiddeld f 750 per jaar of 2.45 pet.
voorstel is 2.75 pet.
Binnenleidingen muntgas.
Kapitaal 1903-1913= 14819—42 f 14777
afschrijving in elf jaar f 6069, is f 552 per
jaar is gelijk i\ 3.1 pet.
voorstel is 3.25 pet.
De toelichting luidt
Uit de winst- en verliesrekening 1914 blijkt,
dat tot en met 1913 een kapitaal, met inbe
grip van het aanvangskapitaal, Is gestoken
van f 53 340 en is afgeschreven f 20 686
minus hoogere schattingswaarde f 3544, blijft
f 17 141 (ronde cijfers) wat over dertien jaren
gelijk staat met f 1319, of 2.45 pet. van hot
kapitaal.
Evenals op de volgende onderdeden van
het bedrijf, hier in deze toelichting te be
handelen, heb Ik de cijfers tot en met 1913
genomen en rekening gehouden met het aan
den voet van «Overzicht der bezittingen, uit
breidingen en afschrijvingen van het dienst
jaar «9i4<, vermelde schattingsrapport 1914.
Als over 1914 met het door mij voorge
stelde rekening ware gehouden, zou overeen
kapitaal f40433 2l/<pct. f 909 zijn bespaard
en aangezien deze besparing geen invloed
behoefde te oefenen op de totaal bruto-winst,
zou ze mede ter verlaging van den huurprijs
der gasmeters dienstig kunnen zijn.
Immers een goed financieel beleid vordert,
dat geen zwaardere lasten dan strikt noodig
is op deze generatie mag worden gelegd ten
voordeele van de ons nakomende.
I11 dit verband zij hier nog opgemerkt, dat
over 1914 de opbrengst der gasmeters is
geweest f 9257 (negen duizend twee honderd
zeven en vijftig gulden).
Zooals boven is gebleken, is er gemiddeld
afgeschreven per jaar f 1319, reparatie gas
meters inclusief arbeidsloon 1914 f494, kapi
taal rente 1914 f2021. samen f3834, zoodat
de werkelijke winst op meterhuur bedraagt
over 1914 zegge f541;. wat over een ge
middeld van 3000 meters f 1.80 per meter,
wat vijftien cent per maand per huurder zou
beloopen.
Zelfs de door mij voorgestelde besparing
op de afschrijving behoeft geen betoog, maar zou
ook mede ten goede kunnen komen aar.
verlaagden huurprijs der meters. Twee en
drie kwart procent is nog ver aan den veiligen
kant. daar practisca is gebleken, dat 2.45
pet. is afgeschreven.
Wat boven is gezegd over gewone meters
zou, en met meer recht, gezegd kunnen wor
den van de muntmeters in zooverre een be
sparing op de afschrijving tariefverlaging in
de hand zou kunnen werken.
Over de afschrijving van 1914 ad f28559
zou een bedrag van f 64 2 vrij komen op
het door mij voorgestelde afschrijvingsprocent,
wat volstrekt niet noodig is om de bruto
winst te verhoogen van het geheele bedrijf,
maar, zooals gezegd, tot tariefverlaging kan
dienen.
Het is toch algemeen bekend, dat de
muntgasverbruikers het gas mede als «kook»
gebruiken, zoodat zij in veel onvooid. eliger
conditie staan dan de gebruikers van gas
over de kookgasmeters.
Zouden wij naar aanleiding van hetgeen
over Meterhuur» is geschreven overgaan
tot verlaging van den huurprijs wat ook de
kookgasmeters betreft, dan zouden zonder gas-
tariefverlaging de muntgasverbruikers in nog
slechter positie komen als half kook-, half
lichtgasverbruikers,
Het kapitaal van dit onderdeel 19031913
bedroeg f14819 - f42 f 14 777 de af
schrijving bedroeg f6069. is gelijk aan f552
per jaar.
Waarom over 1914. nadat pas het schat
tingsrapport 1914 had uitgemaakt, dat de
vorige jaren een veel te hoog bedrag was
afgeschreven, men toch to f- 12 pet, afschreef,
is een raadsel, of het moet zijn gebeurd om
le ontkomen aan een wijziging der verorde
ning omdat gebleken was, dat bijv. openbare
verlichting bijna f 3500 en dat de gebouwen
f 14 225 minder boekwaarde hadden dan het
schattingsrapport aanwees.
Meer in overeenstemming met een com
mercieel beleid zou dan geweest zijn om de
procenten dezer onderdeden voor verhoo-
ging voor te dragen iu plaats van een onder
deel, wiens last speciaal komt te liggen op
de muntgasverbruikers, te verhoogen tot
f1724 waar practisch bleek, dat f552 per
jaar of 3.1 pet. voldoende was.
Als ik dan ook voorstel om 3.25 pet. af
te schrijven op dit onderdeel, zou dat een
besparing van f 1150 geven wat al weer niet
noodig is tot bruto-winsiverhooging. wolkan
dienen tot tariefverlaging.
In 't kort saamgevat. kom ik tot deze con
clusie dat verlaging van de door mij ge
noemde afschrijvingsprocenten. gelet op de
practijk, zeergoed mogelijk zou zijn, geen
nadeeligeu invloed op don kapitaalstand be
hoeft te hebben en niet mag dienen tot ver
hooging der bruto-winst van het gasbedrijf,
maar moet strekken tot meer uniformiteit
der tarieven, waarvan uitgezonderd moet
blijven de prijs van krachtgas.
De Directeur der Gemeente-bedrijven schreef
1 Februari:
Naar aanleiding van herhaalde besprekingen
in den Gemeenteraad over den prijs van het
muntgas f-n het kookgas heb ik een here- j
kening opgezet, ten einde in deze zaak eenig
licht te doen schijnen.
In het rapport dato 19 Juli 1 q 15 van den j
Administrateur der Bedrijven is onomstootelijk 1
bewezen, dat een meerprijs voor muntgas van I
1 cent per MJ voor de gratis-installatie met j
lampen, comforen, enz. zonder zelfs nog
rekenschap te houden met de meerdere admi-
nistratie en de hoogere meteropnemings- en j
inningskosten, de gasfabriek geen tvius'doch 1
zelfs een klein verlies brengt.
Nu wordt het gas over den gewonen meter j
i geleverd tegen 7 en 5 '/2 cent. Uit de ver-
bruikscijters van verschillende inwoners van 1
Amersfoort, die jaarlijks ongeveer de zelfde
hoeveelheid gas gebruiken als de gemiddelde
1 muntgasverbruiker, kan nu ais gemiddelde j
worden aangenomen, dut evenveel kookgas;
i als lichtgas wordt gebruikt. Deze aanname zal
j voor de muntgasverbruikers in werkelijkheid
hoogstwaarschijnlijk te gunstig zijn, daar het
kookgas over hot algemeen bij dit soort af-
I nemers nog maar al te vaak de plaats moet
j ruimen voor de zoogenaamd goedkoop», doch
i inderdaad duurdere, petroleum. In den zomer
j zal wat meer kookgas worden gebruikt, in
den winter wat meer lichtgas.
I Volgens dit gegeven, zou een muntgasver-
1 bruiker het gas dus moeten betrekken tegen
de helft var. -f $l:2 of 6»;2 cent per M:l.
I Wordt hierbij 1 cent geteld, wat volgens
j het bovenstaande eer te weinig dan te veel
is, dan zal de prijs van 7 '/s cent voor het
I muntgas dus juist genoemd mogen worden,
indien kan worden aangetoond, dat de belang
rijke prijs reductie voor kookgas reden van be
staan heeft. Dit nu werd in hoofdzaak bestreden,
zoodat ten slotte de beantwoording van de
vraag >Is het rechtvaardig, dat kookgas 2 ct.
goedkooper wordt geleverd dan lichtgas?»
indirect het antwoord geeft op de vraag
«Betalen de muntgasverbruikers niet te veel
per M3?»
Ik heb nu een kostprijsberekening van bet
afgeleverde gas gemaakt. Ten einde deze be-
reking goed te begrijpen, moet noodzakelijk
eerst worden aangetoond, welke factoren den
kostprijs van het gas, afgeleverd bij den
verbruiker niet alleen op de verschillende uren
van den dag, doch ook op de verschillende
dagen van het jaar, beïnvloeden.
De kostprijs van het gas kan nu gevonden
worden uit de som van de volgende factoren
I. De kosten, welke evenredig zijn mot de
hoeveelheid geproduceerd gas, waartoe o.a.
dus behooren
a. Kosten der grondstoffen, verminderd met
ontvangst voor bijproducten;
b. Arbeidsloonen, alleen betrekking heb
bende op de productie;
c. Onderhoud der productietoestellen, machi
nerieën. zuiveringstoestellen.
II. De kosten, welke verband houden met
het producti e-vermogen (capaciteit) der
fabriek, dus met de hoeveelheid gas, welke
moet worden afgeleverd in de periode van
het grootste verbruik (do maand December).
Hiertoe behooren dus o.a.
a. Onderhoudskosten van de gebouwen
b. Rente en afschrijving van het kapitaal,
belegd in de gebouwen;
c. Rente en afschrijving van het kapitaal,
belegd In de ovens en toestellen, welke toch
alle berekend moeten zijn voor de maximum
productie.
Hieronder vallen de gashouders voor de
helft, omdat deze als accumulator werken zoo
wel voor de productie als voor de aflevering
(Zie III).
lil. De kosten, welke verband houden met
de maximum-aflevering, dus de grootste af
levering per uur (op een der December-
avonden).
1 lieronder vallen o.a.
a. De rente, afschrijving van het kapitaal,
belegd in het buizennet, alsmede het onder
houd. Het buizennet moet namelijk berekend
zijn voor de doorlaat van de maximum af te
leveren hoeveelheid gas per uur;
b, Route en afschrijving en onderhoud
gashouders voor de andere helft, n.l. het deel
betrekking hebbende gp de aflevering,
IV. De kosten van administratie en direc
tie. voor zoover deze geen betrekking hebben
op de productie of aflevering (en als zooda
nig onder I, II en III behoorende) waartoe
verder behooren rente en afschrijving van
het in alle gasmeters, dienstleidingen en instal
laties gestoken kapitaal, en het onderhoud
daarvan.
Hoewel een volkomen zuivere scheiding
van de onder I, II, III en IV genoemde kosten
natuurlijk niet mogelijk is. kan op deze wijze
toch een beeld verkregen worden, aangevende
hoe voor eiken varbruiker de kostprijs van
het aan hem geleverde gas samengesteld is uit
j I. Een som voor eiken M:l afgeleverd gas
II. Een som, afhankelijk van het December-
verbruik
III. Een sotn, afhankelijk van zijn aandeel
j in het grootste uurverbruik;
j IV. Een som voor administratiekosten, on-
derhoud, enz. van meteis, dienstleidingen en
installaties.
Het volgen van de geheele berekening en
j de groepeering van de verschillende cijfers
i nu zou te veel in «technische* details ver-
I vallen, om deze in dit rapport te geven,
j Ter verklaring volgen hier echter eenige
I algemeen begrijpelijke opmerkingen:
1. Hoe regelmatiger het verbruik over het
I geheele jaar verdeeld is, hoe minder de kosten
j II op den prijs drukken. Aangezien kookgas
's winters en s zomers vrijwel evenveel wordt
gebruikt, moet dit den prijs dus drukken,
Hoe meer het gas echter ook voor verwar
ming wordt gebruikt, hoe kleiner het verschil
wordt. Daar gasverwarming nog niet veel
voorkomt te Amersfoort, is het duidelijk, dat
deze factor op den prijs voordeelig werkt.
Onder den naam «kookgas* is begrepen
gas voor koken en gas voor verwarming.
2. lloe regelmatiger de verdeeling over
den dag is. des te lager zijn de kosten, on
der III genoemd.
Gas, dat 's avonds wordt gebruikt dus
voornamelijk lichtgas moet onvermijdelijk
duurder zijn dan gas, dat overdag wordt ge
bruikt voor koken (en verwarming). Lichtgas
wordt overdag sporadisch gebruikt.
5. Hoe minder administratieve omslag,
hoe grooter het verbruik over een meter,
des te lager drukken de kosten onder IV.
De meterhuur voor licht- en kookgasmeters
is onder IV niet berekend, en is dus beschouwd
als een tudirecte verhooging van dengasprijs.
Het resultaat van de berekeningen, wat de
gasafievcring betreft, gebaseerd op de te ver
wachten bedrijfsresultaten voor 1916, is vast
gelegd iu onderstaande tabel:
kostprijs van het gas volgens
3
3
s
3
<U 60
•3
c
-
o-a
I
II
2.95
2-95
2-95
2-95
-■95
0.80
1.20
I.20
111
0 92
O.26
0-35
0.65
°-75
0.61
o-54
0.25
1.40
O.IO
588
4-s5
4 35
6,20
j.»
I De gemiddelde kostprijs per M" zou volgens
I deze berekening op 5.0 cent komen. Dit be-
drag is ongeveer 1 cent hoog er dan de
i kosprijs in het jaar 1914, daar ik reeds reke-
ning hield met de hoogere prijzen der grond-
j stoffen, ten gevolge waarvan de gelijke
kosten onder I reeds thans ruim cent
hooger zijn. Voor eiken gulden, dien de
kolen per ton méér kosten stijgt de kost-
prijs volgens I met ongeveer 0.35 cent.
I Hoewel alleen het verschil tusscben lichtgas
I en kookgas moest worden aangetoond, blijkt
i uit deze tabel, dat, op andere wijze dan in
J bet bedoelde rapport van den Administrateur,
toch ook blijkt, dat muntgas, hoofdzakelijk ten
j gevolge van de kosten onder IV, duurder
moet worden verkocht. Dat de kosten voor
muntgas onder II slechts weinig lager zijn
dan die voor lichtgas, kan worden verklaard
