AMERSFOORTSCHE COURANT.
1
Zaterdag 27 Jffif Mei 1916.
'No. 8728
66e Jaargang.
Stadsnieuws.
(Jitgave van de Naumloozc Vennootschap „l)e Amersfoortsche Courant, voorheen Firma A. H van Cloeff".
HOOFD-REDACTEUR
P. J. FRIDKRIKS.
AMERSFOORT.
Verschijnt Dtyisdac:-, Donderdag- en Zaterdagavond. Abonnement per 3 maanden fi.—
franco per post ƒ1. 15. Adverteutiën 16 regels 60 cent; elke regel meer 10 cent. Bijregel
abonnement reductie, waarvan tarief op aanvraag kosteloos. I.egale, officieele- en onteigenings-
advertentiën per regel 15 cent. Reclames 1—3 regels ƒ1.25 Bewijsnummers naar buiten
worden in tokening gebracht en kosten, evenals afzonderlijke nummers, to cent.
Bij advertentiën van buiten de stad worden de incasseerkosten in rekening gebracht.
ZORTEGRACET 9.
stbus 9. Telefoon 19.
RAADSVERGADERING.
De Burgemeester van Amersfoort,
Gezien artikel 41 der Gemeentewet,
Brengt ter kennis van de ingezetenen, dat j
de Raad dezer Gemeente zal vergaderen op
Dinsdag den 30 Mei aanstaande, des namid
dags ten zeven ure.
Amersfoort, 26 Mei 1916.
De Burgemeester voornoemd 1
Van RANDWIJCK. j
verstrekt en bezoeken van belangstellenden
gaarne afgewacht.
Amersfoort, Mei 1916.
De Directie
van de Gemeentelijk Arbeidsbeurs.
De arbeidsbeurs is geopend 's morgens
van half negen tot half éen, 's avonds van
zes tot half acht, 's Zaterdags van half negen
tot half éen.
BROODKAARTEN.
De Minister van Landbouw bericht mij i
bij zijn schrijven van 3 Mei j.l. dat hij het I
niet wenschelijk acht, dat verder brood
kaarten werden afgegeven aan personen, j
die onv hun maatschappelijken welstand
geen steun van het Rijk behoeven, en dus
den gewonen broodprijs kunnen betalen.
Ik meen de beoordeeling, of men een i
broodkaart meent noodig te hebben, te J
moeten overlaten aan belanghebbenden
zelf, totdat mij blijkt, dat hiervan misbruik
wordt gemaakt.
Amersfoort, 26 Mei 1916.
De Burgemeester
van Amersfoort,
VAN RANDWIJCK.
MAXIMUNPRIJS VOOR WITTE
BROOD VOOR ZIEKEN.
De Burgemeester der Gemeente Amers
foort
maakt bekend, dat i;
A Ipeurozeii.
Moeitevol zijn soms de paden,
Die een menschenvoet betreedt,
En de grootste aardsche vreugde*
Is slechts zelden zonder leed.
Maar laat ons met blij vertrouwen,
Zonder vreeze verder gaan,
Slechts op steile oneffen wegen
Ziet men alpenrozen staan.
E11 slechts alpenrozen bloeien
Zonder doornen, zij alleen
Maar zij worden niet gevonden.
Niet geplukt in 't dal beneen.
Keien.
Bankvereenlglng H. L. A. DULLAERT Co.
AMERSFOORT Scherpenzeel Soest.
IjanBesraolit QO - Tol. Intero. Q68
Verhuren loketten in liaro JLIPS" brand- en
inbraakvrije kluis.
afwijking met de
voorschriften omtrent gewicht en kwaliteit
van brood, d.d. 13 April «915, Afd. I No.
271, wordt toegestaan;
I. dat het gewicht van het wittebrood,
hetwelk uitsluitend ten gerieve van zieken, j
welke op medisch advies wittebrood moeten
gebruiken, geleverd mag worden, wordt
bepaald op 300 en 150 gram
II. dat de prijs van deze brooden wordt
bepaald op
Melkwittebrood 300 gram S.5 centmelk-
wittebrood 150 gram 4.5 cent; waterbrood
(gemerkt W. A B.) 300 gram 7 cent
waterbrood (gemerkt W. A. B.) 150 gram
3-5 cent.
Amersfoort, 24 Mei 1916.
De Burgemeester voornoemd,
Van RANDWIJCK.
ARBEIDSBEURS.
Kostelooze Gemeentelijke A rbeidsbeurs
achter Davidshof 2 Telefoon 374.
Zoekt gij werk
Wendt U tot de Arbeidsbeurs.
Hebt gij iemand noodig in uw zaak, fa
briek, kantoor of huishouding? Wendt 11
lot de Arbeidsbeurs.
Mondeling, schriftelijk of per telefoon
kunt U daar kosteloos alle inlichtingen ver
krijgen die U wenscht en tracht men U
zooveel mogelijk te helpen.
Ook indien tl buiten de Gemeente werk
zoekt of indien U een werkkracht wilt heb
ben uit een andere Gemeente, kan de Ar
beidsbeurs U helpen.
Zij staat namelijk dagelijks met alle
arbeidsbeuizen in ons land in verbinding.
Nog berichten wij U, dat dezer dagen
aan de beurs ook een vrouwelijke ambte
naar is verbonden.
Wij verwachten, dat tengevolge van dezen
maatregel van de afdeeling voor vrouwen
meer gebruik zal worden gemaakt.
Daarom noodigen wij werkzoekenden als
dienstboden werkvrouwen naaisters, fabrieks
arbeidsters enz., zoowel als degenen die
dergelijke werkkrachten noodig hebben,
beleefd uit van de Arbeidsbeurs gebruik te
maken.
Nadere inlichtingen worden ter plaatse
\\>nn Steine nur Steine eind, dem
hat die Natur niean'a Herz geiübrt.
Goethe.
Ge hebt reden om bij dezen titel in een
lach te schieten. Is dat nu iets voor een
fatsoenlijke krant? Die dingen voor inmaak -
potten, waar je zoo akelig onverwacht over
kunt vallen op die nare hei, als je een lief
bouquetje paarse erica's wilt plukken.
En dan, zijn we te Amersfoort niet reeds
onsterflijk belachelijk door ons gezamenlijk
bezit, een reuzenexempaar, De Kei
Het motto van Goethe nou ja, die
geniale malloot!
Mijn kinderen hebben hun zakken wel
eens volgestopt met mooie keitjesze von
den aardappeltjes, hartjes, centjes en meer
zulke dingen, en kregen vreeselijk vuile
handjes; maar ze waren er heerlijk zoet
En dan heb ik een kennis, een rare vent
eigenlijk, die altijd dwars door het bosch
of door de lange hei loopt, waar een ander
mensch de paden volgt. Die heeft altijd
wat gevonden en brengt ook wel eens een
mooie kei meelaatst nog had hij er een
met een soort goud er in. Maar och, wat
heb je aan die dingen, als het tóch geen
echt goud is?
Ja. die zonderlinge mijnheer een natuur
liefhebber stelde mi) dc vraagWaar
zouden die keien toch vandaan komen
Dat ze groeien, meenen alleen nog maar
de onontwikkelde heide-bewoners, dc men-
schen uit de zandstreken, welke dit dan
ook kunnen verzekeren met een geloovigen
ernst, die allen spot voorkomt.
De wetenschap, bij monde van onzen
eersten ongeëvenaarden bodemkenner Sta
ring, gaf sinds een halve eeuw reeds ant
woord op die vraag, en ook op dit punt
blijkt dus het resultaat der wetenschap wei
nig tot het volk te zijn doorgedrongen.
Staring vond, bij vergelijking der ge
steenten van onze heuvels en heiden met
die van andere landen, dat ze deels uit
Zweden en Noorwegen, anderdeels uit Bel
gië en Duitschland afkomstig zijn. Maar
hoe is dit geschied ?'Tot korten tijd voor
zijn dood heeft hij gelooid, dat onze zand-,
grint- en keienbodem hier is gekomen met
de rivieren en met drijvende ijsbergen, brok
ken gletschers van het Skandinavische ge
bergte afgeschoven, welke hier, waar alles
nog met de zee bedekt was, afsmolten en
zoo de zand- en puinmassa's deponeerden.
Het was op 3 November 1875 op een
gedenkwaardige vergadering van Duitsche
geologen te Berlijn, dat een Zweed, Otto
Torell, als een bom in deze bijeenkomst
deed vallen, de mededeeling, dat zij, de
aanhangers der drijvende-ijsbergen-theorie,
hun wetenschap moesten herzien, daar hij
na de vergadering in de onmiddellijke na
bijheid van Berlijn en op zoovele andere
plaatsen in hun land zou aantoonen de
werkelijke toedracht.
Hier ontwikkelde hij de l.andijs theorie,
die ons leert, dat voor, meer dan 50 000
jaren geheel West- en Noord-Europa was
bedekt met een dikke laag landijs, dat af
schoof en gevoed werd door de gletschers
van de Skandinavische gebergten en door
sneeuwval bij lage jaartemperatuur hon
derden meters dik was.
Mochten de bewijzen voor dien Ijstijd
reeds vroeger geleverd zijn, de groote lij
nen in het vraagstuk onzer bodemvorming
zijn ongetwijfeld getrokken door Torell, al
kunnen we zelve wel concludeeren, dat door
die Landijsvelden geduchte oppervlakte, en
grond-moreenes hierheen werden geschoven,
en we in de restanten dier moreenes de
bewijzen moeten zoeken van dit historische
verloop.
Stelselmatig heeft men op landkaarten
uitgezet de plaatsen waar men Zweedsch
graniet, Noorsch porfier en Alands-gesteen-
ten beeft gevonden en zoo is de richting
bepaald waaruit het Landijs van de groote
Europeesche Helling is geschoven.
De keien in het keileem der grondmo-
reenes dragen hier en daar de sporen van
het langdurige vervoer in den vorm van
krassen, door hardere gesteenten, waarover
zij zijn gescnoven, er ingemaakt. Waar de
keien zelve harder waren dan het bodem
gesteente. ontstonden gletseherkrassen,
welke men op talloozc plaatsen heeft ge
vonden, op kaarten heeft aangeteckend en
waarvan men heeft vereenigd de richtings
lijnen, die volkomen bleken te correspon-
deeren, op die, welke waren ontstaan uit de
vindplaatsen der gesteenten.
Waar echter een groot deel van ons zand
en ons grint zeer duidelijk uit het Zuiden
afkomstig bleek, dient nog te worden op
gehelderd, hoe deze bodemvormers hier
zijn gebracht.
Het bestek van dit artikel gedoogt niet
een uiteenzetting der bewijzen voor het
volgende, maar algemeen wordt aangeno
men, dat reeds duizenden jaren vóór het
l.andijs onze toenmalige zeebodem werd
opgehoogd door het materiaal van de twee
zeer breede en sterk stroomende rivieren
de Rijn en de Maas, welke ver in de
Noordzee tot onder IJsland zelfs, blijkens
het laatste Noordzeebodemondcrzoek, groote
keien konden vervoeren.
Door latere bodemverheffing werd die
rivierbodem een vrij vlak zandplateau, onze
tegenwoordig Veluwe en onze Utrechtsche
heuvelrijen, enz. uitmakende, waar tusschen-
door, als restant van den eertijds zoo mach
tigen Rijn. deze nog een geultje vormende,
de tegenwoordige Geldersche Vallei over
bleef.
De hoogterrassen van de zuidelijke rivie
ren zijn later door het Landijs bedekt ge-*
worden, deels omgewoeld en verschoven,
deels vervormd tot heuvelrijen, terwijl ook
sterke regenval veel bijdroeg tot verdee
ling van het terras in heuvels, zooals we
dat nog zien bij het voormalige Vliegkamp
bij den Stompert en elders.
Onze heerlijke schoone heuvels om
Amersfoort zijn dus van Zuidelijken oor
sprong, brokstukken van het hoogterras,
maar vermengd met kleileem, zand en
keien van Noorsche afkomst, zooals we het
o.a. vinden in den leemkuil aan de Barch-
man Wuytierslaan. Daar in de grintgravc-
rijen overal verschuivingen zijn te consta-
teeren, die uit een schuine ligging der
lagen spreekt, is de naam, die men speci
aal voor onze heuvelrijen heeft gekozen,
n.l. stuwmoreenes, zeer duidelijk.
Het behoeft verder geen verklaring hoe
al het Zuidelijke grint en de Zuidelijke
keien zoozeer zijn afgerond en dc rijkdom
aan kwarts een overmaat van zand deed
ontstaan met een zeer gering kleigehalte,
dat alleen beduidend toeneemt bij sterk ver
minderde stroomsnelheid.
Onze Amersfoortsche kei is een mooi
gerold exemplaar van Noorsch graniet, dus
vervoerd door en onder het Landijs. Wie
zal ons zeggen hoeveel duizenden jaren zij
onderweg is geweest! Het is te bejammeren,
dat niet veel meer mooie exemplaren van
verschillende soort uit den omtrek worden
bewaard en vereenigd tot een schooner
geheel, dan het forsehe exemplaar op haar
komisch voetstukje ons vertoont.
In verband nu met het bovenstaande zal
op de van 3 tot 6 Juni te houden in Amicitia
tentoonstelling der Natuurhistorische ver-
eeniging allerlei interessant materiaal wor
den geëtaleerd, zoowel keileem, als een
collectie Xoorsche gesteenten, een ver
zameling Zuid-gesteenten, een mooie partij
fossielen, benevens cenige fraaie series ver-
weringen, welk rijk materiaal geheel van
en uit den Amersfoortschen berg in de
laatste jaren is verzameld.
Kaarten, platen, bodemdoorsneden, foto's,
zelfs een miniatuurlandschap met de planten
welke reeds in den ijstijd hier groeiden, dit
alles zal een beeld geven van hetgeen op
dit gebied de aandacht verdient.
Juist ook voor leeken zal hier veel zijn
te leeren omtrent onzen nooit volprezen
Berg, die, behalve de verrukkelijke verge-
gezichten, de heerlijke hosschen, de gezellige
paadjes en de volle frissche lucht, nog een
prachtig studieveld blijkt op te leveren voor
natuurliefhebbers.
P. VAN DER LIJN.
Amersfoort, Mei 1916.
De vice-president van den Raad van
State voorzitter der afdeeling voor.de ge
schillen van bestuur, roept op de onbekende
belanghebbenden, in zake van het beroep;
ingesteld door P. Lobel, te Amersfoort,
tegen' het besluit van burgemeester en wet
houders van 31 December 1915, waarbij
aan hem en zijne rechtverkrijgenden voor
waardelijk vergunning is verleend tot bet
oprichten van a. eene drogerij van haze-,
konijne- en geitevellenb. eene inrichting
i tot het bewaren en verwerken van lompen
in de perceelen gelegen aan de Boldcrstraat
1 aldaar, nos. 12 en 10, kad. bekend sectie
E, nos, 3147 en 3148. om zoo zij die
noodig achten hunne memoriën en be-
wijsstukken in te zenden aan den Raad
van State te 's Gravenhage, vóór 6 Juni
'9«6-
Tot dien dag liggen destukken ter inzage
secretarie van den Raad van State.
Zooals blijkt uit de kennisgeving aan het
hoofd dezer courant heeft de Burgemeester
gemeend de beoordeeling of men een brood-%
kaart meent noodig te hebben te moeten
overlaten aan belanghebbenden zelf, totdat
blijkt, dat hiervan misbruik wordt ge
maakt.
De nieuwe broodkaarten, voor zoover
deze met het oog op bet inkomen der
broodkaartenhouders worden uitgereikt, zijn
Woensdag 31 Mei en V r ij d a g
1 Juni tegen inwisseling van de oude brood- -
kaarten verkrijgbaar van 9—5 uur aan het
broodkaarten bureau.
Naar we hebben vernomen zijn gisteren
alhier 3 wagons regeeringsaardappelen ge
arriveerd n.l. to 000 K.G. roode-star en 1
20000 K.G. Frisia 's
De prijs, waarvoor deze ^prima kwaliteit)
kleiaardappelen bij de groentehandelaren,
welke deze wenscjien te betrekken, voor
het publiek verkrijgbaar zullen zijn, zal J
ongeveer 27 cent. per maat (4 K.G.
dragen.
Op dit oogenblik bedraagt de prijs
deze zelfde soorten ongeveer 35 cent.
dat door deze aanvoer van regeerings
appelen de prijs ongeveer S cent per
(of 4 K.G.) lager wordt.
AGENDA voor de openbare
gadering van den Raad der Gemeente
Amersfoort op Dinsdag 30 .Mei 191C
avonds zeven uur.
1. Ingekomen stukken en mededé
lingen.
2. Benoeming van een onderwijzer
aan de openbare lagere school Bivaca-J
ture II. Slagtor) (Gedr. Yerz Xo. 132.)
3. Benoeming van een deskundige
belast met het geven van advies inzake
reclames togen aanslagen in liet vergun
ningsrecht. (Gedr. Vefz. No. 116).
4. Voorstel van Burgemeester 011 Wet
houders tot het verléenen van eervol
ontslag overeenkomstig verzoek aan E.
H. Bu ij ten buys als leeraar aan do Bur
geravondschool (Gedr. Verz. Xo. 113).
5. Advies van Burgemeester en Wet
houders op het verzoek van H. W. van
Esveld om ontslag als lid van het Bur
gerlijk Armbestuur (Gedr. Verz Xo. 131).
6 Voorstel van Burgemeester en Wet
houders tot in gebruikgering van grond
aan Gebr. Van Praag voor den aanleg
van een privaatput vóór t perceel Appel
markt 110.7 (Gedr. Verz. No. llü).
7. Voorstel van Burgemeester en Wet
houders om vergunning te verlootten
aan C. Spelt Cz. tot het maken vaneen
brugje aan den HeiligcnbergerwegfGódr.
Verz. Xo. 101
8. Voorstel van Burgemeester en Wet
houders tot aankoop van liet perceel
Kleine Koppel no. 2, sectie D no. 2687
(Godr. Verz. No. 108).
9. Voorstel van Burgemeester en Wet-