COURANT.
Donderdag
12 Juli 1917.
No 8900
67e Jaargang.
(Uigave van de Naamlooze Vennootschap „De Amersfoortsche Courant, voorheen Firma A. II van CloefT".
HOOFD-REDACTRICE
FRKDERIKS- VAN Cl.F.l
AMERSFOORT.
Verschijnt Dinsdag-, Donderdag- en Zaterdagavond. Abonnement per 3 maanden j 1.—
franco per post/1.15. Advortentiën 1—6 regels 60 cent; elke regel meer 10 cent. Hij regel-
abonnement reductie, waarvan tarief op aanvraag kosteloos. Legale, officieele- en onteigenings-
advertentiön per regel 15 cent, Reclames 1 —5 regels ƒ1.25 Bewijsnummers naar buiten
worden in rekening gebracht en kosten, evenals afzonderlijke nummers, 10 cent,
Bij advertentien van buiten de stad worden de incasseerkosten in rekening gebracht.
BUREAU:
KORTEGRACHT 9.
Postbus 9.
Telefoon iq.
K K N N I S O K V I N O E N.
De Burgemeester der Gemeente Amers
foort
maakt bekend, dat de maximum-ver-
hrnikersprijs voor Java- en Siam Patnarijst
welke kan worden verjitcg^n op de rijst-
Itfui uit het bonboekje 2-. cent per K.G.
bedraagt,
Amersfoort, 11 Juli 1917.
De Burgemeester van Amersfoort,
VAN RANDWIJCK.
Ken verstandig woord.
Ken vriendelijke hand zendt ons het vol-
'iiden uit de N. C. ontleend, hetgeen we
urne en onder dank voor de toezending,
Aan h<-t sint der Maandagavond te En
schede gehouden Raadsvergadering hield
de voorzitter, burgemeester Bergsma, de
volgende rede
In verband met de beweging, die in
Amsterdam en in andere steden tot ern
stige onlusten aanleiding gaf en ook hier
onrust verwekte, acht ik het gewenscht nog
maals er op te wijzen, da» Nederland voor
zijn voedsel- en brandstoffen-voorziening
afhankelijk is van het buitenland, dat dit
buitenland het in de macht heeft ons al
of niet levensmiddelen en brandstoffen' te
doen toekomen of te onthouden. IVXoord-
Amerikaansche republiek is nu ook met
Duitschland in oorlog gegaan. Met de
uiterste moeite kon onze Regeering nog
gedaan krijgen, dat uit Amerika de aller
noodzakelijkste hoeveelheid broodkorer
voor mensehen voedsel, mafs voor veevoeder,
doch indirect ook voor menschenvoedsel
bestemd, wordt uitgevoerd naar Nederland.
Katoen voor onze kleeding, vet voor onze
arbeiders en rijst ter aanvulling van ons
onvoldoend broodvoedsel, petroleum voor
verlichting; benzins, die onmisbaar is om
fietsbanden te kunnen maken, dus om
fietsen, die voor no pCt, door arbeiders
bereden worden, te kunnen gebruikenijzer
voor onze werktuigen en honderden andere
artikelen meer, moeten van over de zee
komen. Allerlei waren voor het leven onzer
bevolking onontbeerlijk, kunnen wij alleen
uit het buitenland ontvangen. Zout b.v.
komt uit Duitschland en Portugal steen
kool wordt in ons land gevonden tot een
hoeveelheid, die nog niet voor één provincie
voldoende is.
Wij moeten dus om in het leven te
kunnen blijven, allerlei koopwaar uit het
buitenland ontvangen en wij kunnen die
maar alleen krijgen, als wij daartegenover
een gedeelte teruggeven van hetgeen in
ons eigen land wordt voortgebracht.
Wij moeten dus, om zelf in "t leven te 1
blijven, goederen uit het land laten uitgaan. 1
Die goederen zijn in de eerste plaats die,
waarvan in ons land meer groeit of meer
wordt voortgebracht dan wijzelf bepaald
noodig hebben. Maar-, daar kan het nu
helaas niet bij blijven.
Evenzeer als Duitschland ons steenkool 1
levert, niettegestaande in Berlijn brandstof-
nood heerscht, evenzeer moeten wij om die
steenkool te krijgen, aardappelen uitvoeren,
ofschoon wij die zeli' noodig hebben. 1
Wij kunnen evenwel zonder aardappelen
wel eenigc weken leven.
Wij kunnen echter zonder brandstof geer.
week leven, niet alleen omi'at die brand
stoffen voor verwarming in den winter
noodig zijn en voor het gaande houden van
onze industrie, die toch ook kleercn en le
vensmiddelen moet gereed maken, maar ook
omdat voor den aanvoer en de verdeeling
der levensmiddelen over ons land steenkool
noodig is,
Wanneer de ketels van de meelfahriek
niet gestookt knnnen worden, dan kan de
bakker hier geen brood bakken.
Wanneer de reiniging-inrichting voor
erwten en boonen geen steenkool heeft, kun
nen ons geen eetbare peulvruchten gestuurd
worden.
Wanneer de visscherschepen geen steen
kool hebben, kunnen wij in onze visch-
kraampjes niets te koop aanbieden.
Wanneer, de vrachtschepen geen steenkool
hebben, kunnen zij geen graan en geen
meel voor ons halen en bovendien indien
de locomotieven op den spoorweg niet ge
stookt kunnen worden, is het onmogelijk
de kleedingsstoffeu en de voedingsmiddelen
aan te voeren, die wij behoeven,
>nze Regeering moet den uitvoer toela-
Kr zijn nog andere redenen voor, doch
de bovengenoemde alleen zijn v< .ldnende
om den uitvoer noodzakelijk te maken.
Nu zijn menschen. die dit niet hegrijpen
en er zijn er ook, die dit wel begrijpen.
De eersten moeten zooveel mogelijk in
gelicht worden, vooral omdat de tweede
groep, de menschen die het wél begrijpen,
doch doen alsof zij 't niet begrijpen, do
andere voor hun doeleinden gebruiken.
Die doeleinden zijn van velerlei aard.
Kr zijn er die van revolutie heil verwncht-
Gesteld, dat er revolutie kwam en Do vela
Xieuwenbuis, l.ansink en anderen had
den de macht in handen, zouden zij hier
steenkool uit den grond kunnen stampen
Men zegt: er is geld genoeg.
Maar wat heeft men aan geld. als men
er niets voor koopen kan
Men kan de pakhuizen in Amsterdam
plunderen, doch daar krijgen de Knschcde-
sche en andere niet-Amsterdamsohe arbei
ders de schade van, want de plunderaars
krijgen veel, ze vertrappen nog veel meer
en voor een ander blijft niets over
Wie nu de voorraden verdeelt, heeft de
volgende maand niets en dan zou de revo
lutie zich tegen de eigen leiders keeren.
Er zijn er ook, die ons in den oorlog
willen sleepen.
Wie nu den dreigenden toon leest van
dc Engelsche dagbladen omdat in Rotter
dam en Amsterdam aardappelen, die Enge
land gekocht had, gestolen zijn, begrijpt
aan welke gevaren dergelijke handelingen
ons land blootstellen.
Ik zeg gevaren, want voordeel kan een
meedoen aan den oorlog ons niet geven.
Vooral aan de arbeidersgezinnen niet.
het land. al was het maar alleeen reeds
Voedsel komt er zeker niet meer in
omdat in de oorlog voerende landen
reeds gebrek heerscht. Kr zijn nu sta
kingen geproclameerd, ^stakingen van ge
meente-arbeiders, die brandstoffen voor
de mede-arbeiders moeten maken aan de
gasfabrieken; stakingen van reinigingswerk-
'ieden, wier arbeid onreinheid en besmetting
buiten de gezinnen der arbeiders moet
houden: stakingen van waterleidingsarbei
ders. werklieden wier arbeid aan de mede
arbeiders het aller-aller noodzakelijkste le
vensmiddel, n.l, water, moet toevoeren,
stakingen van transportarbeiders, zonder
wii werk geen aardappelen en geen stuk
broc-i ien arbeider bereiken kan.
En al die stakingen hcetcn bedoeld te
zijn om te protesteeren tegen Regeerings-
maatregelen welke inderdaad de iV-nige
mogelijke zijn om juist voor onze werklie-
denbevolking het leven nog draaglijk
te maken. Levensmiddelen in het land bren
gen, kunnen zij zeker niet.
Ik wijs op deze dingen, omdat ook hier
stemmen opgaan tot het plegen van han
delingen als die te Amsterdam. Daartegen
wil ik waarschuwen met al den ernst die
in mij is. Deze waarschuwing is voor uw
vergadering niet noodig, doch ik hoop dat
zij naar buiten klinken zal dat men daar
begrijpen zal, dat zij belangeloos gegeven
wordt, naar beste weten, uitsluitend met
het nog op het welzijn van de gansche
bevolking.
I11 de «oiiiv van liet kind.
Een oude klacht, die helaas immer nieuw
blijft, is die over de baldadigheid en ver
nielzucht der jeugdzoo schrijft de I.. Crt.
Hier te Leeuwarden gaat die vernielzucht
den laatsten tijd alle perken te buiten. Wie
ondervindt dat niet!- Maar zoo sterk als
deze gemeente zeker niemand. De jeugd»
toch heeft, naar wij vernemen, hier kans
gezien in de maand Mei aan straten en
plantsoenen voor een bedrag van niet min
der dan ft 300, zegge dertien hon
derd gulden, schade toe te brengen!
Zij beschouwt blijkbaar straat en plantsoen
als haar eigendom, geschikt om cr haar
vernielzucht op bot te vieren.
Is het niet meer dan ergelijk Moet niet
ieder mede helpen, daaraan paal en perk te
stellen
Allereerst ouders en verzorgers. Zij dienen
hun kinderen op het ongeoorloofde en straf
bare van dat vernielen te wijzen, waarbij
geen straat ontzien, geen boom of plant
onaangetast, geen ruit heel, geen beest onge
hinderd gelaten wordt. Het moet hun wor
den ingeprent, dat het anderer eigendom is,
waaraan zij niet mogen raken.
Naast de ouders dienen ook de andere
opvoeders van jeugd mee te helpen om hier
verbetering te krijgen.
En in de derde plaats mag het publiek even
min achterblijven. Dit moet er niet 0111
lachen, wanneer een knaap door een goed-
.gelukten worp een lantaarnruit verbrijzeld,
een heester weet om te trekken of wanneer
een aantal van die bengels meent als straat-
opbrekers dienst te moeten doen. doch voor
het tekeer gaan van het wanbedrijf zijn
medewerking verleenen.
Hiiiircoiiuiüssicwet.
De II uurcoi
treden, en heeft ten doel te vooi
de huurprijzen der woningen
prijs worden opgedreven op 0111
in lageren
chtmatigf:
De huishaas mag voortaan voor zijne
woning niet meer huur vragen dan hij er
op 1 Januari 1010 voor ontving, zuo niet
de Iluurcommissie dat goedkeurt.
Is een woning vóór of op t Januari tot',
niet verhuurd geweest, b.v. dat de eigenaar
ze bewoonde, dan schat de Iluurcommissie
voor deze woning den huurprijs naar den
toestand op 1 Januari 191Ó. Voor een nieuw
gebouwde woning 11a 1 Januari loin, geldt
de huurprijs, waarvoor de woning voor het
eerst is verhuurd.
I leeft dus de huisbaas-verhuurder na 1
Januari 19i6 den huurprijs eener woning
opgeslagen, dati moet hij, zoodra er eene
Iluurcommissie is, binnen êcne maand na
de instelling er van. 'n verzoek richten tot
die commissie voor deze woning den huur
prijs. goed te keuren, ofwel de huurprijs
verlagen tot dien van 1 Januari 1 1
Kventueele schatting van den huurprijs
moet eveneens binnen eene maand worden
aangevraagd. Keurt de Huurcommissic den
hoogeren huurprijs niet goed, dan geldt de
huurprijs door de commissie vastgesteld.
De verlaging door de commissie bepaald,
werkt terug tot het tijdstip door de Huur
commissic ie bepalen, maar dit tijdstip mag
niet vroeger zijn dan 1(1 October igi6.
Hij, die na 2 Juli 1917 voor bet eerst
eene woning wil verhuren, welke vóór of
op 1 Januari 1916 niet is verhuurd geweest,
wendt zich onafhankelijk van de huurwaarde
der woning, vooraf tot de Iluurcommissie
met het schriftelijk verzoek den huurprijs
van 1 Januari 191(1 vat: die woning te
schatten.
De Iluurcommissie keurt den hoogeren
prijs niet goed, zoo de verhuurder niet
aannemelijk maakt, dat de hoogere huur
prijs redelijk is in verhand niet de normale
huurwaarde, op 1 Januari 191b, vermeerderd
met ile hoogere uitgaven, die hij Ier zake
van de woning heeft te bestrijden. In bij
zondere gevallen echter kan de Hnurcom-
missie de verhooging op anderen grond
goedkeuren, zoo haar blijkt, dat de huurder
met de verhooging instemt. Keurt de Com
missie den hoogeren huurprijs niet goed,
dan stelt zij zelve het bedrag vast, waar
voor de woning mag verhuurd worden.
Van de uitspraak der Iluurcommissie
staat beroep open bij den Kantonrechter.
De Iluurcommissie kan zoowel huurder
als verhuurder oproepen om voor haar te
versrhijnen en kunnen zij zich doen bijstaan
of vertegenwoordigen door een gemachtigde.
Vim (linnen 0111 to out houden
Onder dezen titel zullen wij in den
vervolge al do wonken geven, die we
zoo vernemen en in andere binden vinden,
en welke in de huidige omstandigheden
van groot practise!» nut zijn.
Men knippe ze telkens uit, plakke zo
in een speciaal daarvoor aangelegd hoek
etilicht dat men er op 11 gegeven
«ogenblik nut en gemak van heeft.
Die 't tut heel practised! wil aanleggen,
maakt er oen „inhoud" bij, dat verge
makkelijkt het raadplegen.
En wanneer ik over ooit kort tijdje in
den Hang woon, dan hoop ik«en trouwe
bezoekster van de Openbare Leeszaal
te worden, een weelde, waartoe m'n vele
werk ine nooit, jammer genoeg, een
oogenblikje hier gaf, zoodat ik nog nooit
in onze O. L. geweest ben.
En dan hoop ik mijn opvolger, vooral
voor dozo rubriek, veel lezenswaardigs
en wetenswaardigs te zenden. Mij
dunkt, in de O. I,. van de residentie zal
ik daar stof te over vinden.
Hieronder alvast het begin.
I.
Hoe kunnen 1» ij in den aanstaanden winter
brandstollen besparen
Van deskundige zijde schrijft men aan de
Amli. Crt.:
De kolenschaarschte, die in den a.s. winter
gevreesd wordt, heeft velen doen inzien naar
andere middelen om zich tegen koude te
beveiligen. Als gevolg daarvan zijn reeds
uitgestrekte bosschcn geveld en het ziet er
niet naar uit, dat de bijl spoedig tot rust
zal komen.
1 loe komt het nu, vragen wij ons af, dat
zoo weinig aandacht geschonken wordt aan
een eenvoudig middel om de brandstoffen
waarover men beschikt zoo productief moge
lijk te makenop de hoeveelheid brandstof
welke men voor een bepaald vertrek noodig
heeft 20 a 25 pCt. te besparen en toch het
zelfde rendement in warmte te krijgen.
Dit middel bestaat in het aanbrengen van
een tweede stel ramen voor of achter de
bestaande, gewoonlijk op een afstand van
s ;i 10 centimeter van deze laatste.
Onze dampkringslucht is een slechte
warmtegeleider. De ruimte tusschen de beide
ramen ver»'lert de uilstraling ot het
warmteverlies en brengt dit verlies, verge
leken bij vensters met enkele ramen, tot de
helft terug.
Nemen wij tot voorbeeld een kamer welke
(1 M. lang, .3 M. breed en 4 M. hoog is.
met 3 vensters, waarvan de glasoppervlakte
tezamen 9 vierkante Meter is.
Verwarmt men dit vertrek met hout, dan
heeft men, indien slechts enkele ramen aan
wezig zijn, per uur 4 J K.G. hout van ge
middelde kwaliteit noodig, doch 11a het
aanbrengen der dubbele ramen slechts 3 i
K.G. per uur. Een besparing dus van 1
KG. per uur. Rekent men den prijs van
een gemiddelde houtsoort tegenwoordig op
minstens 0 cents per K.G., bet aantal brand-
