Augustus 1917.
No 8917.
67e Jaargang.
BINNENLAND
Uitgave van de Naamiooze Vennootschap Amersfoortsche Cot)
voorheen Firma X. H van Cleeff"
hoofd-redacteur
j. corn, rug aart.
amersfoort.
Verschijnt lHmultig-, Donderdag- en Zaterdagavond. Abonnement per j maanden j i- -
franco per post ƒ1.15. Advertentiën 1—6 rogels 60 cent; elke regel meer 10 cent. Bijregel
abonnement reductie, waarvan tarief op aanvraag kosteloos. I-egale, officicele- en oftteigenings-
advertentiön per régel 15 cent. Reclamss 1—5 regels ƒ1.25 Bewijsnummers naar buiter
worden in rekening gebracht en kosten, evenals afzonderlijke nummers, 10 cent. j
Bij advertentiën van buiten de stad worden de incasseerkosten in rekening gebracht.
valkestraat 19.
Biiitciiliuiilscho Kroniek.
1 let groote Entente-offensief op het Wes
telijk front is over de geheele linie ontbrand,
met als inzet een artillerie-vuur, zoo hevig
als nooit te voren. De Duitschors, die dezen
massa-aanval reeds eenigen tijd verwachtten,
hadden vooruit aangekondigd, dat hij hun
op wat terrein-verlies zou komen te staan,
doch dat overigens de Duitschc linies be
vestigd zouden blijven. Het eerste gedeelte
van de veronderstelling is alreeds uitgekomen.
Tegenover de Engeischen, die verwoed heb
ben aangevallen, moesten de Duilscher ter
rein ontruimen. Zoo kwam Langemarck in
het bezit der Engeischen, die nog een stuk
der Duitsche linie, Soo yards ten X. van
genoemde plaats bezetten.
Voorts hadden er voor de Engeischen
succesvolle mijnoperaties plaats aan den weg
IJperen-Poelcapelle. Daar werd de Engelsche
ljnie over een front van een mijl 500 yards
yooruitgebracht, waarmede de Engeischen
voorloopig hun doel bereikt hebben. Het
aantal gevangenen ten O. van IJperendoor
de bondgeuooten gemaakt, bedraagt 2114,
o.a. 55 officieren.
Aan het overige Franschc front, aan de
Chemin des Dames r.n in het Maasgebie
is de actie teruggeloopen tot wederzijdscn
artillerie-vuur, en aanvalgpogingen van do
Duitschers, die werden algeslagcn.
De cathedraal van St. Quentin is bij dit
offensief in brand gevlogen. Slachtoffer in
dezen »Culturkampf'
Het Duitsche legerbericht zegt, dat de
Franschen de schuldigen zijn; zij zouden
3000 projectielen op de stad hebben afge
schoten.
De Franschen daartegenover beweren, dat
geen Fransch projectiel in de stad is ge
komen, zoodat we maar moeien aannemen,
dat de cathedraal louter door de hitte van
den strijd vlain gevat heeft.
Aan het Italiaausche front, dat gewoonlijk
weinig de aandacht trekt, woedt thans een
verwoede strijd over een lengte van 60 K.M.
De Italiaausche aanval is gericht op het aan
Oostenrijk behoorende kustland.
Aan het Russische front gebeurt niet
veel bijzonders. De actie is, daar tot stilstand
gekomen voor hel oogenblik. Niettemin
vreest de Russisohe regecring blijkbaar, dat
het noordelijk dee! in de Russische linie
binnenkort zal moeten worden prijsgegeven,
wat de ontruiming van Pelrograde tot ge
volg zou kunnen hebben. Maatregelen daar
toe zijn reeds genomen. De archieven en
enkele departementen van algemeen bestuur
zijn reeds naar Moskou overgebracht. E°n
daad, welke in Russische militaire kringen
een ontstemmende!) indruk heeft gemaakt.
Vermelden we ter slotte nog, dat de
Tsaar op weg is naar Siberic.
Ten aanzien van de vredespoging van den
Paus is er weinig nieuws, belangrijk althans
niet. De Entente-bladen gaan voort met
stemming te maken legen het voorstel, dc
Enteute regeeringen onthouden zich nog van
commentaar.
Uit de Fransche pers blijkt, volgens
fiavas, volkomen teleurstelling over den
stap van den Paus, Terwijl de bladen een
heid aan den dag leggen voor zijn hooge
mooreele gezag, zijn de bladen het er over
eens dat zijn voorstellen niet nauwkeurig
omschreven en onaannemelijk zijn. Al werd
over die voorstellen ook maar beraadslaagd,
dan zou dit reeds een werkelijke overwin
ning voor decentralen zijn. Alle bladen be
treuren het ook, dat de paus de verant
woordelijkheid voor misdaden niet aan dc
kaak gesteld, de recht verkrachting niet ge-
geeseld en niet op de onvermijdelijkheid
van waarborgen nadruk beeft gelegd.
Zelfs katholieke organen ontveinzen zich
niet, al brengen zij hulde aan de edele ge
voelens die de voorstellen hebben ingegeven,
dat de Paus tegenspraak zal ontmoeten bij
alle katholieken van de wereld, die ten
strijde zijn getrokken met de eenige gedachte
om te worstelen tot aan de overwinning van
de zaak van hot recht.
De Oostcnrijksche bladen zeggen dat men
de volle beteekenis van den jongsten slap
van den l'aus voor den vrede eerst zal kun
nen beoordeclen uit den tekst, die nog niet
officieel openbaar gemaakt is. Zij spreken
de overtuiging uit, dat de centrale mogend
heden. die een verdedigingsoorlog voeren
en bij herhaling een verlenging van den
strijd als oen wreedaardige verkwisting van
bloed hebben gebrandmerkt, het 'vredes
voorstel van den Paus in alle gepaste achting
zullen ontvangen en onbevangen toetsen.
Do bladen betwijfelen of de vredesformule
van den l'aus, zooals die door Reuter is
verspreid, juist is. De nota van den l'aus,
ook al maakt zij de toorn van de entente-
pers gaande en zou zij op onoverkomelijke
bezwaren bij de centrale mogendheden stui
ten, is toch in alle geval een vooruitgang,
daar de stetn van den Paus, bij zijn invloed
op broede kringen van de volken, niet
zonder gehoor kar, blijven.
Naar de »Koln. Zeit.* uit welonderrichte
bron verneemt heeft de Paus de vredes-
e op touw gezet in den vorm van een
hoogst belangrijke nota aan alle oorlog
voerende en neutrale mogendheden. Deze
Diplomatieke nota is reeds aan enkele re-
geeringen overhandigd, Omtrent den inhoud,
die spoedig door den «Osiorvatore Romano*
wordt gepubliceerd, kan voorloopig slechts
worden gezegd, dat deze actie berust op
een grondslag van rechtvaardigen, duur-
zamen vrede en van een neutraal standpunt
uit gericht is op een vergelijk van alle
oorlogvoerenden.
Een Duitsch politicus, die goed op de
hoogte wezen kan van den toestand, zeide
in den >l.okal Anzeiger* 1 let is mijn over
tuiging, dut het tV.ans door den 1'aus be
gonnen vredeswerk ditmaal tot een resul
taat zal leiden*, En hij voegt ur aan tooi
»ln niet al te verren tijd zullen wij van
vredesonderhandelingen hooren en eer het
jaar nog ten einde is gegaan, zal ook deze
oorlog het door de geheele wereld smachtend
verwachte einde hebben gevonden*.
Moge deze politicus do waarheid gesproken
hebben
Hoe 't zij, de Paus heeft gesproken en
te Stockholm zetelt de conferentieDe
vredes-idée is en marebe. Wie zai haar nog
legen kunnen houden
Zeeland en meer in het bijzonder Schou
wen heeft weer eens bezoek gehad van
vliegmachines van vreemde nationaliteit, nu
niet van een enkelen doch van geheide
eskaders, die oen gevecht in de lucht le
verden. Boven Stellendam kwamen Zater
dagmorgen twee vliegtuigen van onbekende
nationaliteit uit het zuidwesten aangevlo
gen en verdwenen in noordoostelijke
richting. Even buiten dekom dor gemeente
(ioedereede zijn zes bommen geworpen,
Deze zijn alle ontploft eu hebben gaten in
het veld geslagen van ongeveer 4 meter
middellijn en 2 a 3 meter diep, en bobben
enkele telefoondraden vernield. Op een
afstand van ongeveer twintig meter van de
plaats, waar de eerste bommen vielen, was
oen ploig arbeiders aan bet werk, die allen
tegen den grond werden geslagen'. Geen
van ben werd gedood of zwaar gewond.
Twee werklieden bekwameu eenige schram
men aan de handen door de wegspattende
scherven. De arbeiders zagen do machine
vlak boven zich. Vermoedelijk heelt itet
eene vliegtuig vier, het andere twee bom
men geworpen. De vliegtuigen waren aan
do onderzijde wit en van boven donker ge
kleurd. Zij vlogen te hoog om tie nationa
liteit te onderscheiden.
I De eerste bom is op ongeveer 100 meter
1 afstand van de huizen van Goedereode ge
vallen. Er zijn groote verwoestingen aange
richt op het veld.
Aangenomen wordt, dat het eene vlieg
tuig het andere aanviel, en dat dit laatste
zich verdedigde door het werpen van
bommen.
Boven Aardenburg verscheen Zaterdag
morgen een dertigtal Duitsche vliegmachi
nes. Het luchteskader kwam uit Oostelijke
en verdween in Westelijke richting. Voor
zoover viel waar te nemen, werd geen der
machines bij de beschieting door deNeder-
landsohe militairen getroffen. Eenigen tijd
later verscheen een Engelsche machine, die
bommen op België had geworpen, boven
Aardenburg.
In Groningen, te Blijham en te Beerta,
is men wat gelukkiger geweest met het
beschieten van vreemde vliegmachines, die
onze neutraliteit schonden.
Die te Blijham verbrandden en van het
bedienend personeel was aanvankelijk nie
mand te vinden. De machine, die te Beerta
neerkwam, werd te Tutjeshut geraakt door
een schot van sergeant Lok. Zij inoest,
doordat een stuk van de schroef werd af
geschoten, dalen bovendien was een stuk
van liet dok afgeschoten, waardoor het
evenwicht verloren ging.
Deze machines kwamen van Gent,gingen
van daar naar Engeland co daarna in de
richting van Duitschland. Boven den Dol-
larrl iiiecfftlen Ze DuitSchl'arid te hebben
bereikt. Toen hel schol trof. konden ze niet
meer terugkeeren door den hevigen wind-
De vliegmachine te Beerta neergekomen,
was voorzien van drie. machinegeweren, die
goed waren gebruikt, blijkens het groote
aantal ledige hulzen. De marechaussees van
Finsterwolde surveilleerden in de buurt en
waren zeer spoedig na de daling aanwezig,
waardoor een poging om weder op te
stijgen, mislukte. Een officier, een onder
officier en een soidaat vormden de bar
ning, die Ongewapend bleken, liet vliegtuig-
werd onder bewaking gesteld van militairen,
terwijl de Duitschers naar Finsterwolde
worden overgebracht in de mareehaus
kazerne. Aan militaire deskundiger
Soesterherg werd getelegrafeerd over
demonteeren der machine,
lu de machine te Blijham zaten eveneens
een officier, een onderofficier en een soidaat,
die naar Winschoten werden gebracht.
- Naar men aan de N. Crt. schrijft is
er iu verschillende plaatsen van ons land
gebrek aan boter. Tal van bedrijven, zooals
bijv. banketbakkerijen, sukkelen op 't
oogenblik, omdat zij slechts weinig of in
het geheel geen boter machtig kunnen
worden. Het is naar aanleiding daarvan,
dat wij ons tot eenige groote roomboterfa-
brlkantpn gewend hebben met de vraag,
of het juist is, dat er op het oogenblik
door particulieren in groote mate boter
wordt gekocht, om deze weg te zetten voor
den komenden v nier. Ilct antwoord in
deze luidde bevestigend. Inderdaad, zoo
zoo werd ons medegedeeld, bestaat er een
groot gebrek aan boter, welk tekort ver
oorzaakt wordt daardoor, dat talrijken on
ter het publiek groote voorraden hebben
ingeslagen om voor den winter geborgen
te zijn. liet is, zoo verzekerde een dor
fabrikanten, thans met de boter net zoo'n
rage als bij het begin van den ooriog met
kruidenierswaren, suiker, enz Daarbij komt
nog, dat ook de regeering groote hoeveel
heden icserveert, zoodat ook de grossiers
ir. boter weinig of niets ontvangen, waar
door zij hun afnemers niet of slechts ten
deele van boter kunnen voorzien, 't Gevolg
hiel van is, dat lal van banketbakkers, voor
zoover zij boter kunnen machtig worden
deze in het klein tegon den maximumprijs
van den kleinhandel tnoeten afschaffen.
Eigenaardig in verband met deze »botor-
couservflcrderij* door particulieren is de
stijging van den prijs der groote bruin-
ru.rden polten, Een fabrikant, die zich eenige
dagen geleder, enkele dier potten moest
aanschaffen, moest f 11.50 betalen voor een
pot van 40 K.G. inhoud en f6 voorpotten
van 20 K.G. inhoud.
Keulsche potten waren nagenoeg niet
meer te krijgen.
B, W. van Zwolle stellen den Raad
voor een gemeentelijke centrale keuken op
te richten. Deze inrichting zal 5000 L. por
ties eten per dag kunnen leveren.
De Rijkskolen-distributie vestigt er de
aandacht op, dat ook thans aan de nijver
heid nog geen toewijzingen van kolen kun
nen worden gedaan, aangezien de met
Duitschland loopende onderhandelingen in
zake de voortgezette levering van de 1100-
dige steenkolen nog niet tot cenig definitief
resultaat hebben geleid.
Naar «Het Volks verneemt, wordt bij
de onderhandelingen over den nieuwen aan
voer van steenkolen van Duitsche zijde een
verhooging vati den prijs met f 10 per ton
of f too per wagen geöischt.
Op de vraag van den heer Van de
Velde, lid der Tweede Kamer, betreffende
de kolenvoorziening aau scholen in den a.s.
Zijn de Ministers van Binnenlandscho Za
ken en van Landbouw, Nijverheid en Han
del bereid maatregelen te beramen, om te
voorkomen dat gedurende den a.s winter
het onderwijs in openbare en bijzondere
scholen door gemis aan brandstoffen
zal moeten worden stopgezet?
heeft de Minister van Landbouw, Nijver
heid eu Handel, mede namens den Minister
van Staat, Minister van Binnenlandsche
zaken, geantwoord
De openbare en bijzondere scholen vallen
onder groep C van liet distributiestelsel van
brandstoffen en'zullen blijkens de circulaire
van de rijkskolendistributie van 14 Juli
'9 '7 75 !,ct van ',uar behoefte ontvangen.
Bij uiterst zuinig en bereidvol gebruik mag
worden verwacht, dat stopzetting van on
derwijs kan worden voorkomen.
De Ned. Anti-Oorlog Raad heeft de
meening gevraagd van Cam. Huysmans,
secretaris van het Intern. Socialistisch Bureau
over de Pauselijke vrcdesactie in verband
met tie socialistische vredespogingen van
Stockholm.
De heer Huysmans heeft telegrafisch het
volgende geantwoord
Ik begroet met vreugde de vredesvoor
stellen van den 1'aus. die op den grondslag,
staande der Russische vredesformule, eer
bewijzen aan de socialistische opvatting
over een duurzamen vrede.
Indien de voorstellen van den Paus ge
steund worden door de Katholieke volks
massa en door de Katholieke parlementsleden,
dan zal hieruit voortkomen een uitnemende
actie, gelijk loopend aan die van Stockholm,
Ik weet echter, helaas, dat den 1'aus de
steun zal ontbreken van Spahn en zelfs die
van graaf Czernin on van Erzberger voor
een aannemelijke oplossing bijv. van het
vraagstuk Elzas-1 .otbaringen.
Indien deze vrees juist mocht blijken, dat)
zal het voorstel van den 1'aus worden terug
gebracht tot een eerbiedwaardige, maar
onvruchtbare betooging.
In een algemeene vergadering van den
Bon i van Kcrmisvakgenootei) is in principe
besloten Henri Ter Hall randidaat te stellen
voor de Tweede Kamer.
Waarom niet? Ter Hall is al Edelacht
bare, straks Weledelgestrenge. Met hem
doel dan het ras «komieken» intrede in de
Tweede Kamer.
De 63ste algemeene vergadering van de-
Nederlandsche Gustaaf-Adolf-Vereeniging
zal 27 September te 's-llertogenbosch wor
den gehouden.
