Zaterdag lü IÖQI November 1917,
I No. 8952
67e Jaargang.
I Effecten, Coupons, Prolongation
Safe Deposit
HOOFD-REDACTEUR
J. CORN. RU GAART.
AMERSFOORT.
Uitgave van de Drukkerij „De Amersfoortsche Courant, voorheen Firma A. H van Cleeff
Verschijnt Dinsdag-, Donderdag- en Zaterdagavond. Abonnement per 3 maanden 1.
franco per post ƒ1.15. Adverteutiën 1b regels óo cent; elke regel meer 10 cent. Hij regel-
abonnement reductie, waarvan tarief op aanvraag kosteloos. Legale, ollicieele- en onteigenings-
advertentiön per regel 13 cent. Reclamos i -5 regels ƒ1.25 Bewijsnummers naar buiten
worden in rekening gebracht en kosten, evenals afzonderlijke nummers, 10 cent.
Bij advertentiön van buiten de stad worden de Incasseerkosten in rekening gebracht.
B U R
KORTE
K A U X
GRACHT
VALKESTRAAT 10.
iiliileiilaiidsrlie Kroniek.
1)0 lont is in het Russische kruit, met
als resultaat een uitbarsting, die tot nu
'°h 'l 'S rijtlaym'ddag, dat we dit
schrijven nog geen slachtoffers gemaakt
Heelt. Daargelaten de arrestatie van de
ministers. Wie went, wat de eerstvolgende
dagen zullen brengen.
I.enin, de tegenstander van Kerenski, is
nu de man. Hij heeft zich gesteld aan het
hoofd van dn Maximalisten, die sedert
Woensdagavond Petrograd in handen heb
ben en de Ministers in staat van voorloo-
pig arrest hebben gesteld.
Lenin eischc een onmiddellijken
wapenstilstand en vrede.
Ken nisch, waarin hij gesteund wordt
door Maxim (iorki, die in zijn orgaan
Nieuw Levenverlangt, dat de Russen op
de Entente-conferentie krachtig zullen aan-
dringen op het onmiddellijk sluiten van den
vrede door alle oorlogvoerenden, in naam
van het geheelc Russische volk. Hij dreigt,
dat. wanneer zijn eisch niet wordt ingewil
ligd, hij zich aan de spits van een pacifis-
lisch-revoluiionuire regeering zal stellen om
Rusland te redden van het buitonlandschc
imperialisme.
I lot Pettogr&der Telegraaf-agentschap, dat
zich in handen van de Maximalisten bevindt,
publiceert, dal de macht in Petrograd in
handen van de Sovjet is, dank zij den steun
van het garnizoen, waardoor de staatsgreep
zonder bloedvergieten plaats had,
De politieke gevangenen zijn onmiddellijk
in vrijheid gesteld.
De vroegere ministers Konowalof, Kisjkin,
Teretsjenko, Maljankof, Xiketin etc. zijn
door het revolutionnair comité gevangen-
Kerenski is ontvlucht.
Allen Icgerorganlsalies is bevolen maat
regelen to nomen om Kerenski te arres-
teereu en naar Petrograd te zenden. Iedere
hulp ten gunste van Kerenski zal als een
zwaar vergrijp tegen den staat gestraft
In een vergadering van de Sovjet, Don
derdagmiddag gehouden, hield I.enin een
rede, waarin hij de drie problemen der
Russische democratie uiteen zette, t.w.
ie. Onmiddellijke beëindiging van den
oorlog, waartoe de nieuwe regeering aan
de oorlogvoerenden een wapenstilstand moet
voorstellen
2e. overdracht van het land aan de boeren
30. regeling van de economische crisis.
De vergadering nam een motie aan, waarin
zij den wensch te kennen gaf, (lat deze drie
problemen zoo spoedig mogelijk zullen wor
den opgelost.
Aan het einde der zitting lazen de var-
tegen woordigers der sociaal-democratische
minimalisten-partij in de Sovjet een verkla
ring voor, waarin zij mededeelden, dat hun
partij de staatsgreep afkeurde en Petrograd
zou verlaten.
Het bovenstaande was al geschreven en
gezet, toen uit de nieuwe berichten bleek,
dat het verloop niet zoo rustig is, als 't zich
aanvankelijk liet aanzien. Een rust, welke
ook niet anders dan een schijnbare kon zijn.
't ls reeds tot gevechten gekomen. Woens
dagavond vielen de troepen der Sovjet on
der leiding va» de bemanning van den krui
ser Aurora» het Winterpaleis aan da
blijkbaar hot laatste militaire punt m de stad
was, waar de voorloopige regeering nog vas
ten voet had,
De machinegeweren gaven den gcheelen
nacht in de stralen en op de pleinen, die
het palcis omringen vuur af.
Het winterpaleis werd verdedigd door
geeringstrocpen. die het vuur beantwoordden
t„ ju» hT»«rsSS3S
gevolgd werden door vuur van de kruisers.
Na een hevigen strijd vlei het winterpaleis
in handen van de maximalisten.
Tot nu toe heeft Lenin de macht. De
vraag is thans of hij die zal houden en wat
Duitschland zal doen, gesteld, dat I.enin
zijn program gaat uitvoeren.
Zekerheid, dat Lenin aan het roer blijft,
is er natuurlijk nog niet. Kerenski, die
waarschijnlijk naar Moskou gevlucht is om
te confereeren met de nog trouw gebleven
generaals, zal ongetwijfeld trachten de macht
te heroveren, in de zitting van den voor-
loopigen Raad der republiek, Dinsdag j.l,
heeft hij nog zijn waarschuwende stem doen
hooren. In een redevoering verklaarde hij
o.m. De pogingen tot landverraad worden
ondernomen van twee kanten, van de uiter
ste linkerzijde en van de uiterste rechter
zijde en komen in de artikelen van den
misdadiger Lenin, die met de justitie spot,
tot uiting. Nu zijn deze pogingen, of zij
bewust dan wel onbewust worden aange
wend, niet in het voordeel van het Duitsche
proletariaat, maar van de kringen, die in
Duitschland heerschen, want zij dragen er
toe bij, ons front voor de troepen van den
keizer en zijn kliek te openen».
En hij eindigde aldus: >De partijen, die
het wagen op dit oogenblik de hand tegen
den wil van het vrije Russische volk op te
heffen, openen gelijktijdig het front voor de
Duitschcrs».
I.enin heeft dat front geopend.
Wat zal Duitschland nu doen?
Zullen zij, indien 't zoover komt, het aan
bod van Lenin aanvaarden De regeering,
die nu het resultaat ziet van haar arbeid,
van het systeem «verdeel en heersch» heeft
zich uit den aard nog niet uitgelaten. Zij
wacht den loop der gebeurtenissen af. De
Duitsche pers is gematigd, houdt een slag
om den arm, overtuigd als zij is, dat een
omwenteling in Petrograd nog niet betee-
kent een revolutie in liet geheelc rijk en
T dus nog een vraag is, of Lenin geheel
Rusland meekrijgt.
De Kftln. Zeit. is van oordeel, dat men
van Duitsche zijde goed zal doen zich voor-
loopig niet over te geven aan te groote
verwachtingen.
De Lokal Anzeiger wijst er eveneens op,
dat de Centralen geen aanleiding hebben,
om de jongste gebeurtenissen In het voor
malige tsarenrijk anders dan in alle kalmte
te volgen. Misschien zal de opvolger van
Kerenski inzien, dat het een onding is de
krachten der natie tegelijkertijd in het bin
nenland en naar buiten aan te wenden.
De Engelsche pers wacht op nadere
berichten.
Inmiddels wordt de strijd op het Italiaan-
sche front voortgezet en volgt nog voorde
Italianen
nederlaag op nederlaag,
welke echter niet meer van die groote be-
teekenis zijn als de voorgaande.
Cadorna's troepen trekken thans »p de
Piave terug, de laatste belangrijke stelling
voor Venetië.
Deze rivier biedt betere kansen voor een
krachtige verdediging dan de beide vorige
bergstroomun.
Het aantal gevangenen daalt, bedraagt
nu slechts 17 000 man, de buit slechts So
kanonnen. Wat er op zou kunnen wijzen,
dat de Centralen niet zoo snel meer opruk
ken als de voorgaande dagen en dus de
Italianen tijd voldoende zullen hebben om
zich aan de Piave te versterken en '.veer
stand te bieden, gesteund door de Engelsch-
Fransch-Amerikaansche troepen. Of die het
verlies van 250.000 man en meer dan 2300
stukken geschut zullen kunnen goedmaken
tegenover von Below's macht, welke nog
steeds versterkt wordt, nu Rusland absoluut
machteloos is? Ook hier is 't woord aan de
naaste toekomst.
I11 Duitschland heeft de democratische
richting een nieuwe overwinning behaald.
Gedwongen door de gehccle linksch'
derheid, is dr. Helfferich, de
vicc-rijkskanselier afgetreden en is in zijn j
plants benoemd Von Payer, de leider der
Fortschritillche Volkspartei, terwijl dr. Fried- 1
berg als minister van Pruisen optreedt.
Met welke benoemingen voor "t oogen
blik de jonkers de nederlaag hebben gele
den in hun strijd voor mislukking van de
vredespolitiek van den Duitschen Rijksdag]
en tegen de kies rechthervorming in Pruisen.
De democratische Idee heeft in het ver
stokt conservatieve Duitschland dus gezege
vierd. 't Daghet
De Duitsche pers is of ontstemd of jubelt,
naar gelang van de kleur. De conservatieve
Deutsche Tageszeitung ziet een somher ver
schiet. Volgens de redactie is graaf Hertling
de eerste kanselier die zijn arbeid hiermede
begint om de rechten van den keizer te
beperken en den geest van Bismarcks con
stitutie te vernielen.
De «Hörsenztg.» verwelkomt het kabinet
Ilertling, daar zij in de gevonden oplossing
de ccoige mogelijkheid ziet het Duitsche
Rijk naar binnen en naar buiten, datgene
te geven, wat onvoorwaardelijk noodig is.
Dc Vorwirts» ten slotte wil de nieuwe
regccrlng naar haar daden beoordcelcn en
koestert den levendigen wensch. dat deze
daden Duitschland nader zullen brengen tot
>de vrijheid en den vrede».
Amen.
a
O o maftadltftlr» (J A QULLAERT G
Baukvaraonijlng
Amersfoort
Scliei'penzoi'l
TpI. int..|
Soest
Ti l int.'ti.
BINitfENLAND
Minister Cort van der Linden heeft
aan de Tweede Kamer medegedeeld, »dat
het van de Staten-(icneraal uitgegaan voor
stel van wet tot wijziging van artikel 26
der Wet tot regeling van het lager onder
wijs, door Ilare Majesteit in overweging
wordt gehouden»,
Wat heteekeiit dat de Koningin het wets- j
onlwerp-Marchant c.s. tot verhooging der
ondcrwijzerssalarissen niet heeft bckr.iciitigd. j
De Nedorlandscbc diamant-
nijverheid.
Dat Engeland na den oorlog zal trach
ten een deel van de diamantnijverheid naar
zich toe te trekken, vond de brer H cnrl
Polak naar hij in bet VV e c k b I a d
meedeelt bevestigd door een bericht in
bet Parijsche blad I.e Journal.
Daarin komt namelijk een artikel voor,
getiteld »Un Inventaire et un Plan», waar
in medegedeeld wordt, welke voornemens
men In de geallieerde landen heeft omtrent
Engeland wordt daarbij het volgende gc-
ZCgt
I11 Engeland is het ministerie van recon
structie aan den arbeid gegaan. Het heeft,
om te beginnen geconstateerd, dat de ver
schillende deelen van het Britsche Rijk on
begrensde delfstoffelijke rijkommen bevat
tenEen bureau wordt te Londen
gevestigd, on is belast niet hel inventarl-
sceren van den mineralen rijkdom van het
Rijk en van de behoeften, ten einde de
beste wijze van liet benutten dier rijkdom
men te bestudecren. I Iet program luidt
de Britsche mijnen aan de Britsche mijn-
v. -rkers, de Britsche delfstoffen aan de
Britsche fabrieken.
Het diamant, bestemd voor de ju-
weelen-fabricage, komt uit Zuid-Afrika. Tot
nog toe werd het bewerkt en geslepen door
de Hollandsche diamantbewerkers. Amster
dam bezit acht en zestig slijperijen. Eerst
na het uitbreken van den oorlog beproeft
Birmingham te concurrccren, met hulp van
ecnige Belgische vluchtelingen, experts in
dit verfijnde ambacht. I let ruw diamant,
d at Engeland aan z ij 11 e nationale
n ij v c r h e i d w 11 geven (ik cursiveer,
II. P.) vertegenwoordigt een waarde van
ongeveer honderd millioen per jaar
De Engelschen zijn vast besloten, de grond
stoffen uit eigen bodem in het eigen land
te bewerken, ten bate der eigen werklieden
en het eigen budget.
De heer Polak wijst er op, hoe vermeden
wordt te spreken van de Belgische diamant
nijverheid.
Men doet het voorkomen, alsof slechts
het neutrale Nederland, waarmede de geal
lieerden geen rekening behoeven te houden,
het kind van de rekening zal worden. Den
bondgenoot België moffelt men weg. Zoo
voorkomt men, dat sentimentalisten wellicht
er np zouden wijzen, dat het jegens België
toch waarlijk niet fraai zou zijn, het Engel
sche diamant uitsluitend »in het eigen land
te bewerken, ten bate der eigen werklieden
en het eigen budget.»
Als middel om zich tegen de plannen van
Engeland te wapenen dringt de heer Polak aan
op exploitatie van de diamant-vind-plaatson
in dc N'ederlandsche bezittingen, waardoor
dc N'ederlandsche Industrie onafhankelijk
zou kunnen worden van Engeland.
Knnst on Wcte schap.
Internationale School roor tVjjsbegocrte.
In het «Tijdschvif voor Wijsbegeerte»
heeft dr. J. A, Bierons de Haan een artikel
geschreven over »Ue Internationale School
voor Wijsbegeerte».
Na geschetst te hebben de ligging der
school in dc rustige, landelijke omgeving,
schrijft dr. Bierens:
N'iot in een stedelijke gehoorzaal kan be
reikt worden, wat in dit verder gelegen
oord mogelijk is. Do wijsbegeerte als weten
schap kan overal ten gchoot'c gebracht wor
den, maar van ouds is zij meer geweest
dan dit; de wijsbegeerte als wetenschap is
middel tot de wijsgcerige levensverdieping
011 om deze laatste is het te doen. Daartoe
behoort concentratie en is het noodig dat
de deelnemers niet van hun geestelijk werk
naar elk ander belang hccnvliegcn gelijk in
een stedelijke omgeving. De inwerking 011
nawerking der gedachten-ontwikkeling is
een deel van den arbeid; dc omzetting van
het gesproken woord tot levensinhoud. Ver
heldering en verbreeding van begrip.
Voor het wijsgcerig leven der school is
keninorkelijk het onschoolsche we/en.
Het dogmatisch gezinde Nederland is io de
spcculticve branche steeds verzot geweest
op de starheid der dogmatische formule.
Evenzeer als men in de 17de eeuw dog
matisch calvinisecrde. willen sommige dog
matisch hegeion of iets anders. Weinigen
zijn vrij; bij de meeste ruikt tnen in hun
eerste tien woorden, wolke school zij volgen
en weet alsdan welke formules men te
hooren krijgt. De waarlijk geschoolde menseh
komt de schoolschhcid te boven, en zoolang
dit niet geschied is, heeft dc wijsbegeerte
nog geen neerslag in het leven gevonden.
Zoolang de formule heersebt, zwijgt de
geest. Het is kcnmerkolijk voor de Amers
foortsche School, dat hier ,i'-
staat om de wijsbegeerte leve
Ieder menseh. (lie het rtv
geestelijk leven niet weiisehl
me; de gemeenplaats-uitroep
beid!» - kan in dergelijke
door de levende wijsbogeert'
der Amersfoortsche School
geerte heel't uit dien noi t\i
kende beteckenis.
Volgens de, Mededcelingei
nationale School v< r Wijsl:
het bestuur der Stichting I
sfo
1 het
Dinsdag 27 December zal de
Ligt een voordracht houden m
dienstige heteekonis van Vuie.-i 1
Vrijdag 2S December Spreek! d
Blok over mystiek. Zaterdag
spreekt Dr. J, I). Bierens b
over de Mythe.
Door een gift van f25.00,,
staat gesteld, heelt het Bes:
tot hol bouwen van een
dien hoeft het bestuur van en 12
Het nu te bouwen gedeelte v,
vertrekken zullen in den rei;-
In dc leergan
ciis .ie II na
TOONKI'X
Een lach c
Amsterdamse
derdagavond
1. belichaam
ren op hel
